کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: سەڎ و حەفتا و یەرەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1852ز): چن تۊمارێ پېوەس پی ساڵېوە پەی ئېمە مەنېنێ:
*مۆریتز ڤاگنەری ئەڵمانی، کتېبێش بە نامۍ (گەشتێ پەی لاو فارسەکا و وەڵاتو کوردانی) ئەچی ساڵېنە وەڵاکەردەنۆ.
*سەعدوڵڵا کەلهوڕی شاعېر ئەچی ساڵېنە کۊچی دمایینش کەردەن.
*مەلا حەمدوونی شاعېر، ئەشناسیا بە حەمدییە کۊر ئەچی ساڵېنە ئامان دنیا.
ساڵەو (1853ز): چن تۊمارێ پېوەس پی ساڵېوە پەی ئېمە مەنېنێ:
*زانا و نویسەرو کوردی مەلا ئەسعەدی خێڵانی ئەچی ساڵېنە ئامان دنیا.
*چی ساڵېوە تاکو ساڵەو1858ز ڕووسەکۍ دۋۍ هېزۍ سەربازیېشا جە کوردی وەشکەردېنۍ، تاکو دژ بە عوسمانییەکا بەکارشان باران.
*ئەچی ساڵېنە ڕېککۆتەنامێوە میانو ئێران و عوسمانییەکانە مۊرکریان، کە بە ڕەسمی سنوورو دلېڕاسەو کوردەسانیشان میانو وېشانە بەشکەرد.
*ئەچی ساڵېوە تاکو ساڵەو 1856ز جەنگو (قرم)ی ڕوەشدێنە.
*بە دەسو (ئاڕ. ئی) وتارێ دەربارەو کوردە چەکدارەکا بە زوانی ڕووسی دلۍ ڕۊنامەو کەفکاسینە وەڵاکریێنۆ.
*ئەچی ساڵېنە شۆڕشو یەزدان شێر مامۊزاو میر بەدرخانی جە سەرنیشتەنە خېزیان.
*مانگەو (10) ئی ساڵېنە، چن سەرخېڵێ کوردی، چانېشا هۊزەکۍ بیزیکی، جەمالدینلی، میلیانلی، کە سەرەتا یاردی تورکەکا دېنۍ، پاڵشا دا هېزەکانو ڕووسیۆ.[1]