در منطقەی #عفرین# بخصوص در کنارەهای کوه لیلون (لەلون) چندین دهکدەی باستانی و تاریخی وجود دارد کە از لحاظ قدمت و پیشینەی تاریخی چندین دورەی متفاوت را در خود جای دادەاند، از جملە این مکانهای باستانی کە از اهمیت و زیبایی خاصی برخوردار است معبد #خراب شمس# است.
این معبد 25 کیلومتر از شهر #حلب# دور و واقع در بخش شرقی قلعەی (سمعان العمودی) است.این مکان باستانی در طی سالیان طولانی مکان سکونت مردم این منطقە بودە، اما اکنون بە دلیل کوچ مردم منطقە بە شهر، متروک و خالی از سکنە شدە است.
بە گفتەی محققان محلی، اسم این مکان باستانی برگرفتە از چندین نقش و کندەکاری بر دیوار و دروازەهای معبد است، کە این نقش شامل نقش بەجستەی خورشیدی تابناک است، بە همین دلیل محلیهای این منطقە این مکان را دشت خورشید یا غروب خورشید هم نامیدەاند.
تاریخشناسان و باستانشناسان بر این باوردند کە تاریخ درست کردن و احداث این معبد بە زمان قبل از ظهور دینهای اسمانی و یکتا پرستی برمیگردد، در واقع این معبد از زمان دینهای زمینی و طبیعی بە خصوص #ایین ایزدی# دایر گشتە است. دلایل اثبات این باور، چندین نقش و نگارەی متفاوت از ادیان باستانی و رموزشان است، مثل نقشهای حیوانی، سر گاو، طاوس و همچنین چندین نقش نباتی مثل نقش درخت زیتون و خورما است. همچنین نگارەهای سقف و دروازەهای ورودی این معبد گویای تاریخی کهن هستند.
خراب شمس هم اکنون بە عنوان یک معبد باستانی ادیان کهن ثبت شدە، اما طبق پژوهشهای انجام شدە این معبد در زمان دینهای اسمانی مثل مسیحیت و یهودی هم مورد اسفادە قرار گرفتە است، الالخصوص دین مسیحیت در زمان بیزنطی کە بە عنوان کلیسایی پر رونق محل رفت و امد مسیحیها بودە است.
عبداللە الحجار، مهندس باستانشناسی سوریەای طبق نظریەای در مورد این معبد میگوید: یکی از دلایل مهم اینکە تاسیس این معبد باستانی بە پیروان دین ایزدی نصبت دادە میشود، وجود حدودا 85 روستای ایزدی نشین در حوالی این معبد و منطقە است کە میتواند سندی محکم برای اثبات این گفتە باشد.
بە گفتەی اساتید زبانشناسی کلمەی لیلون از کلمەی کوردی ایزدی لیل سرچشمە گرفتە کە بە معنای گوش ماهی میاید.
امادەکردن: #سارا سردار#
[1]