Şakiro
Şakir Deniz ya da bilinen adıyla Şakiro, (d. 1936 Ağrı - ö. 1996; İzmir, Türkiye), Kürt dengbej.
Evdalê Zeynikê’den sonra en çok tanınan dengbêj.
Kürtler arasında güzel sesinden dolayı ‘Kewê Ribat’ (Rabat Kekliği) ve ‘Şahê Dengbêjan’ olarak anılan Şakiro (Şakir Deniz) kendisi gibi usta bir dengbêj olan ‘Resoyê Gopala’nın öğrencilerindendir. ‘Şakirê Mezin’ ya da ‘Şakirê Bedih’ adıyla da tanınır. Her ne kadar Erzurum Karayazılı olarak bilinse de, aslen Ağrı (Karaköse) nın Navik köyündendir.
1959 yılında ailesi topluca Adana’ya sürgün olarak gönderildiğinde genç bir delikanlıdır. 1959-1966 yılları arasında toplam 7 yıllık sürgün hayatından sonra 1966 yılında Muş’a dönen aile, 2 sene sonra yani 1968 yılında Erzurum Karayazıya yerleşir. Günlerce durmaksızın kılam söylemesiyle nam salan en büyük Kürt dengbêjlerinden birisi.
Ondaki ‘xulxulandin-hawînî’ (gırtlak yapma) çok az dengbêjde görünen özelliklerinden en önemlilerindendi. Kürtlerin bulunduğu her parzemin ve alanda tanınan nadir dengbêjlerden birisidir.
Yüzlerle ifade edilen kılamları ile Sözlü Kürt Edebiyatı’na adını altın harflerle yazdıran Şakiro, Gulê Dêran, Şerê Mala Nasir, Eliyê Pûrto, Nêçîrvano, Geliyê Zîlan, Esmer, Kejê ve Sebrê gibi onlarca kılam ile yıllarca evlerimizin en ‘kurdewar’ misafiri oldu.. Kürtlere küs olarak 1996 yılında İzmir’de, yokluk içinde aramızdan ayrılan usta dengbêj, ölmeden önceki son demlerinde kendisiyle çalıştığı gazete adına röportaj yapmak isteyen Gazeteci Rahmi Batur’a konuşmak istememiş ve nedenini de şöyle açıklamıştı;
‘Kürtlere kırgınım. Kürtler değerlerine, dengbêjlerine sahip çıkmıyor. Türklere bir bakın Bir Aşık Veysel’leri vardı, ona sahip çıkıldı. Bütün dünyaya onu tanıttılar. Bir Reşo’muz vardı. Hepimizin ustası. Aç öldü.. Şimdi söyle bakalım seninle nasıl konuşayım ve gönlümü nasıl açayım?’[1]
Daha çok magazin haberleriyle adından söz ettiren türkücü Özcan Deniz’in öz amcası olan Şakiro’nun iki hanımından toplam 6 çocuğu olmuştur.[1]
ŞAKİRO KEKE XİYASEDİN SÖZLERİ
• Şahe Dengbeja olarak bilinen Şakıro'nun Keke Xiyasedin parçasının sözleri;
Heyla lé weylé..
Weylé...weylé...
Weylé...weylé...
Le biraa.şewqa kela xenusé
Lé nexista li bingole ji xwe ra
Çiya bi çiya lo....
Bira nera yé...bimbareka yé
Qol hesaré derée mala efendi
Mizgefta li camiya le
Bi deste keke xiyasedin
Digirtin kelemçe dikirin dane
Peşiya cote cendirme singuliyen lo
Bere wi dane enqere horgofé
Nava hezar u pensed mere di girtiyan
Lema kelaka dine islame ji xwe re walgeriye loo
Xoce ilyas xoce cimurete runişti li kamilya enqere li sere
Wan pela ye
Tel li si tele dida welate serhede li ba şéx ali rıza
Digo mala te xira bıbe tu ye kılita
Lexe li dere hucran u camiyan u medresan yé
Tu nizani li pişti keke xiyasedin
Derse mede van feqiyan
Tu nizani li pişti keke xiyasedin
Qanuna me bu qanuna nigaro u diwale ecnebiyan ye
Le bira tu gula şexani bira
Biçuke biran i bira
Xuliye dı sewqan i bira
Welate xeribiye derde puç i be
Dermani bira
Heya dinya xweş ava be keder u meraqa
Me hemiyan i bira
Welate xerib u xeribistane tu ser bike
Çima derde puç i bederman i lo lo..
Heyla lé weylé..
Weylé...weylé...
Weylé...weylé...
Le bira ye...şewqa kela
Xenuse çiya li çiya nexine
Surra enqere te bi gumine
Bina baye xemur pe de
Xebere mi ra tıne lo..
Bi deste keke xiyasedin
Digirtin kelemçe dikirin dane
Peşiya cote cendirme singuliyen lo
Bere wi dane enqere horgofé
Nava hezar u pensed mere dımefine lo..
Feleka male xirab nema keleka dine islame wedigerine
Xoce ilyas xoce cimurete runişti
Li enqera bırengine
Tel li ser tele ji şex ali riza ra dışine lo
Dıbe rabin kilita li dere hucran u camiyan u medresan bixının
Tu nizani li pişti
Keke xiyasedin
Qanuna me bu qanuna nigaro u diwale ecnebiyan ye
Hele rabe...eme bi deste hevdu bigırın xwe berdın ber bajara Diyarbekir...
Li ser tirba şex şemsedine...
Belki li ba xweda da ricaçi be efuyan wan mefuyan derine
Fezile buka se mehan çaven we
Li re u tırban nemine uuu
Le bira tu gula şexani bira piçuke biran i bira
Xuliye di sewqani i bira
Hesır,dile deste misto kemal
Qanuna terse giran i bira
Welate xeribe derdeki puç i be derman i lololo bira.
Hele bala xwe bide heya dinya xweş ava be
Keder u keser u meraqe me hemuyan i lolo
Le hoyoyoyooy.