Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
07-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
01-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
01-05-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
29-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
28-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
24-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
İbrahim Güçlü
23-04-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin
23-04-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet 519,162
Wêne 106,480
Pirtûk PDF 19,249
Faylên peywendîdar 96,940
Video 1,379
Kurtelêkolîn
Cihên geştiyarî yên parêzge...
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
Weşanên
Rojnameya Serbestî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
Kurdische Sprachen
Zanyarîya me ji bo hemî dem û cihan e!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Deutsch
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

der kurdischen Dialekte. Grün = Kurmancî, Gelb = Zazaki, Rot = Soranî, Blau...

der kurdischen Dialekte. Grün = Kurmancî, Gelb = Zazaki, Rot = Soranî, Blau...
#Thomas Schmidinger#

Mangels eines Nationalstaates hat sich beim Kurdischen auch keine einheitliche Nationalsprache herausgebildet. Vielmehr handelt es sich um mehrere teilweise stark differierende Dialekte deren linguistische Zuordnung teilweise umstritten ist. Alle kurdischen Dialekte oder Sprachen gehören aber zum iranischen Zweig der indoeuropäischen Sprachfamilie und unterscheiden sich damit deutlich vom Arabischen oder Türkischen. Im Groben wird heute zwischen den Großdialekten #Zazaki# (Dimili), #Kurmancî#, #Soranî#, Hawrami/Gûranî und Südkurdisch (Feyli) unterschieden, wobei Kurmancî und Soranî eine näher verwandet Subgruppe bilden und manchmal auch noch Laki und Lori mit zum
Kurdischen gezählt werden.
Ob es sich bei den unterschiedlichen Sprachformen jeweils um Dialekte handelt oder teilweise auch um unterschiedliche Sprachen ist jedoch unter LinguistInnen umstritten und nicht nur eine wissenschaftliche, sondern in vielen Fällen auch eine politische Frage. Die sprachliche Situation wird noch zusätzlich komplizierter, da die unterschiedlichen kurdischen Dialekte mit unterschieldichen Alphabeten geschrieben werden. Während die iranischen, irakischen und syrischen Kurden eine dem Kurdischen angepasste Form der arabischen Schrift benutzen, verwenden die türkischen Kurden ein vom Lateinischen stammendes Alphabet. Die sowjetischen Kurden verwendeten hingegen ein kyrillisches Aphabet, das teilweise heute noch von den Kurden in Armenien, Georgien und Aserbaidschan verwendet wird. Im autonomen Teil Irakisch-Kurdistans hat sich seit 1991 zunehmend eine standardisierte Variante des Sorani in arabisch-kurdischem Alphabet durchgesetzt, die v.a. auf dem Dialekt von Sulemaniya basiert. Allerdings gibt es auch dort starke regionale Unterschiede, v.a. zwischen Bahdinani- (irakisches Kurmancî) und Sorani-sprachigen. Der Großteil der kurdischen Publikationen wird im Irak jedoch in Sorani herausgebracht, wobei erst in den letzten Jahren ein Prozess eingesetzt hat, auch wissenschaftliche Publikationen in Kurdisch zu veröffentlichen, was eine Entwicklung von einer Alltagssprache, die primär in den Familien gesprochen wurde, zu einer Literatur- und Wissenschaftssprache, befördert.
Trotzdem werden aber auch innerhalb der großen kurdischen Dialekte wiederum Subdialekte unterschieden, die je nach linguistischer Schule zu unterschiedlichen Gruppen zusammengefaßt werden. Jedenfalls haben auch Kurmaji-sprachige aus geographisch weit voneinander entfernt liegenden Gebieten oft Verständigungsschwierigkeiten. Zu den Dimili-Dialekten gehört auch die Kurdische Sprachinseln südlichöstlich des kaspischen Meeres im Nordosten des Iran. Das Gûranî wird noch immer als Literatur-, v.a. aber als religiöse Kultsprache der Kakai (Ahl al-Haqq) in der #Hawraman#-Region an der irakisch-iranischen Grenze zwischen Halabja und der iranischen Stadt Kermanshah verwendet. Die Zugehörigkeit des stark mit türkischen Begriffen vermischten Dialekts der Shabak - ebenfalls eine religiöse Sondergruppe in der Region - zum Kurdischen ist umstritten.
Eine Sonderform nimmt Lori (bzw. #Luri#) ein, dessen Sprachgebiet an das Gûranî (Südkurdische) anschließt und eine Übergangsform des Kurdischen zum Persischen darstellt. Es wird von vielen Linguisten als eigenständige Sprache definiert und besitzt eine größere Verwandtschaft mit dem Mittelpersischen Pahlavi als mit den anderen kurdischen Dialekten. Ähnliches gilt für den Dialekt der Laki, der wiederum als Übergangsform zwischen Lori und Südkurdisch gilt. Wie bei Dimili- und Gûranî-SprecherInnen ist jedoch auch bei Laki- und Lori-SprecherInnen die Frage Eigendefinition und damit der Zugehörigkeit zum Kurdischen eine primär politische und erst sekundär linguistische Frage.
Verbreitung der kurdischen Dialekte und Sprachen. Grün = Kurmancî, Gelb = Zazaki, Rot = Soranî, Blau = Gorani, Violett = gemischt An den beiden Karten, die beide dem Internetlexikon Wikipedia entnommen sind, ist deutlich erkennbar, dass es auch von der jeweils eigenen Sichtweise abhängt was nun Kurdisch ist und was nicht. Oben sind Zaza, Kurmancî, Soranî und Hawrami als kurdische Dialekte verzeichnet, nicht aber Lori, das von manchen Kurden - insbesondere aus dem Irak - auch als Kurdisch betrachtet wird. Auf der Karte zu den iranischen Sprachen werden Soranî und
Kurmancî (im Iraq: Badinani) als Kurdisch gerechnet, Zaza und Hawrami (Gorani) aber als eigene Sprachen, Lori sowieso. Rein Linguistisch ist letzteres durchaus korrekt. Die sprachliche Zuordnung ist gerade in Kurdistan aber ein Politikum, weshalb es auch Zazaki und Hawrami, ja sogar Lori-Sprachige gibt, die sich selbstverständlich als Kurden sehen und ihre Sprache als kurdischen Dialekt. Vor allem Lori-Sprachige aus dem Irak zählen sich selbst meist zu den Kurden, während sich unter den Lori-Sprachigen im Iran Großteils eine eigene Selbstidentifikation als Lori herausgebildet hat.
Insgesamt zeigt sich auch hier deutlich, dass die sprachliche Zugehörigkeit nicht unbedingt identisch mit einer Selbstidentifikation sein muss und letztere stark von politischen und gesellschaftlichen Faktoren beeinflusst ist.
Thomas Schmidinger
Literatur:
Anonby, Erik John: Kurdish or Luri? Laki´s disputed identity in the Luristan province of Iran.
Kurdische Studien Nr. 4+5 (2004/2005)
Hassanpour, Amir: Nationalism and Language in Kurdistan. 1918 – 1985. San Francisco 1992
Hennerbichler, Ferdinand: Die Kurden. Moson Magyaróvár 2004
Izady, Mehrdad R.: The Kurds – a concise Handbook Harvard University. Washington 1992
Mann, Oskar: Kurdisch-Persische Forschungen (Abteilung III-IV). Berlin 1909-1910
Schmitt, Rüdiger: Die Iranischen Sprachen in Geschichte und Gegenwart. Wiesbaden 2000
Sheyholislami, Jaffer / Hassanpour, Amir / Skutnabb-Kangas, Tove (eds.:) The Kurdish
linguistic landscape: vitality, linguicide and resistance
Special edition of International Journal of the Sociology of Language 217 (2012)
Strohmeier, M. / Yalcin-Heckmann L.: Die Kurden. Geschichte, Politik, Kultur. München
2000

Lehrbücher, Grammatiken und Wörterbucher für Kurdisch:
Kurmancî (Nordkurdisch):
• Ludwig Paul: Kurdisch Wort für Wort. Reise Know-How Verlag, Bielefeld 2002.
• Usso Barnas / Johanna Salzer: Lehrbuch der Kurdischen Sprache. Wesanen Instituya
Kurdi, Berlin 1994.
• Emir Djeladet Bedir Khan, Roger Lescot: Kurdische Grammatik / Kurmançi-Dialekt.
Verlag f. Kultur u. Wissenschaft, Berlin, Bonn 1986.
• Feryad Fazil Omar: Kurdisch-Deutsches Wörterbuch = Ferhenga Kurdî-Elmanî,
Nordkurdisch – Kurmancî. Verlag für Wissenschaft und Bildung, Kurdische Studien,
Berin 1992.
• Khanna Omarkhali: Kurdish Reader. Modern Literature and Oral Texts in Kurmanji.
Harrassowitz, Wiesbaden 2011.
Soranî (Mittelkurdisch):
• Joyce Blau: Manuel de Kurde. Dialecte Sorani. Grammaire, textes de lecture,
vocabulaire kurde-français et français-kurde. Librairie de Kliensieck, Paris 1980.
• Jamal Jalal Abdullah, Ernest N. McCarus: Kurdish Basic Course. Dialect of
Sulaimania, Iraq. University of Michigan Press, Ann Arbour 1967.
• Feryad Fazil Omar: Kurdisch-Deutsches Wörterbuch (Sorani) Institut für kurdische
Studien, Berlin 2005.
• Nicolas Awde: Kurdish-Sorani. Dictionary and Phrasebook. Hippocrene Books, New
York 2009.
• Livingston T. Merchant: Introduction to Sorani Kurdish. The Principal Kurdish
Dialect spoken in the Regions of Northern Iraq and Western Iran. CreateSpace
Independent Publishing Platform (Amazon-Online-Selbstverlag) 2013.
Gûranî (Hawrami):
• Joyce Blau: Gurani et Zaza. in R. Schmitt (ed.) Compendium Linguarum Iranicarum.
Reichert Verlag, Wiesbaden 1989.
• Karl Hadank: Mundarten der Guran. Verlag der Preussischen Akademie der
Wissenschaften, Berlin 1930.
• D.N. Mackenzie. The Dialect of Awroman (Hawraman-i Luhon), Munksgaard,
Copenhagen 1966.
Dimili (Zazaki):
• Ludwig Paul: Zazaki. Grammatik und Versuch einer Dialektologie. Dr. Ludwig
Reichert Verlag, Wiesbaden 1998.
• Zülfp Zelcan: Grammatik der Zaza-Sprache. Nord-Dialekt (Dersim-Dialekt),
Wissenschaft und Technik Verlag, Berlin 1998.
• Oskar Mann / Karl Hadank: Mundarten der Zâzâ. Hauptsächlich aus Siwerek und
Kor, Verlag der Preussischen Akademie der Wissenschaften, Berlin 1932.
Lori (Lurisch):
• Oskar Mann: Die Mundarten der Lur-Stämme. Verlage der Preussischen Akademie
der Wissenschaften, Berlin 1910.[1]
Ev babet bi zimana (Deutsch) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Dieser Artikel wurde in (Deutsch) Sprache geschrieben wurde, klicken Sie auf das Symbol , um die Artikel in der Originalsprache zu öffnen!
Ev babet 633 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | Kurdische Sprache(n)
Gotarên Girêdayî: 4
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Deutsch
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ziman zanî
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Welat- Herêm: Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Elmanî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 97%
97%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 19-11-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 20-11-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hejar Kamela ) ve li ser 20-11-2022 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 633 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.170 KB 19-11-2022 Hejar KamelaH.K.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
Jiyaname
RONÎ WAR
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Kerim Avşar
Kurtelêkolîn
Îdolojî çi ye û axo “Kurdayetî” îdolojî ye?
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Viyan hesen
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Pîlana dagîrkeran bo çêkirina nakokî di navbera Kurdan de
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Kurtelêkolîn
Birîndar hevşêweyê formek ji hebûnê
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Kurtelêkolîn
Antolojiya xebata medenî (hewcehiyên xebata medenî) – Beşa 1em
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Rojhilatê Kurdistanê û rawestan di hember paradoksa Komara Îslamî de
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Jiyaname
Necat Baysal

Rast
Kurtelêkolîn
Cihên geştiyarî yên parêzgeha Îlamê – Beşa 1em
07-04-2024
Aras Hiso
Cihên geştiyarî yên parêzgeha Îlamê – Beşa 1em
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
15-04-2024
Sara Kamela
Di ziman de xêv û morfolojî
Weşanên
Rojnameya Serbestî
24-04-2024
Burhan Sönmez
Rojnameya Serbestî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Şekroyê Xudo Mihoyî
Babetên nû
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
07-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
01-05-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
01-05-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
29-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
28-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
24-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
İbrahim Güçlü
23-04-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
Felsefekirin
23-04-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet 519,162
Wêne 106,480
Pirtûk PDF 19,249
Faylên peywendîdar 96,940
Video 1,379
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Jiyaname
AYNUR ARAS
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Pirtûkxane
6 STÛNÊN ZIMAN Û ZIMANNASIYA KURDÎ
Jiyaname
RONÎ WAR
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Jiyaname
Kerim Avşar
Kurtelêkolîn
Îdolojî çi ye û axo “Kurdayetî” îdolojî ye?
Pirtûkxane
Felsefekirin û zarok
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 41
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Viyan hesen
Pirtûkxane
ZÎMANÊ DUYEM
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Pîlana dagîrkeran bo çêkirina nakokî di navbera Kurdan de
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Kurtelêkolîn
Birîndar hevşêweyê formek ji hebûnê
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û hevoksazî
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
KUBRA XUDO
Kurtelêkolîn
Antolojiya xebata medenî (hewcehiyên xebata medenî) – Beşa 1em
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Rojhilatê Kurdistanê û rawestan di hember paradoksa Komara Îslamî de
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Jiyaname
Necat Baysal

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.5
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.469 çirke!