Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
24-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
İbrahim Güçlü
23-04-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
FEQIYÊ TEYRAN 1
17-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
15-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 40
15-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di Welatê Zembeqê Gewir de
13-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
RONÎ WAR
13-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
KUBRA XUDO
13-04-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 517,725
Wêne 106,208
Pirtûk PDF 19,175
Faylên peywendîdar 96,618
Video 1,329
Kurtelêkolîn
Cihên geştiyarî yên parêzge...
Weşanên
Rojnameya Serbestî
Kurtelêkolîn
Bi minasebeta roja rojnameg...
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
خانا ايزي
Hevalên Kurdîpêdiya ji bo kurdîaxêvên xwe agahiyên girîng arşîv dikin.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

د.خيري الشيخ

د.خيري الشيخ
د.خيري الشيخ


قبل الدخول في هذا البحث اود ان اتطرق الى معنى كلمة خان فهي كلمة معربة من الفارسية بمعنى البيت والتي اخذت من التركية بنفس المعنى والتي اخذت من السريانية او الارامية بمعنى المنزل او المحل واستخدمه العرب بمعنى موضع سكن المسافر كما يعني الفندق الصغير .وفي اللغة الايزدية الكرمانجية ايضا تعني المنزل او الغرفة او المكان ونقول خانيى من اي بيتي .
الموقع :خانا ايزي من المواقع الاثرية والدينية القديمة تقع شمال مدينة عين سفني حوالى 11كم وتبعد عن معبد لالش 1كم.
ومنذ عام 2015م وانا احاول ان اجمع اكبر قدر من المعلومات عن خانا ايزي :
1.في اللغة السومرية كلمةgal(كال) تعني العظيم و Lu الرجل لذا Lugal بمعنى الرجل العظيم اي الملك اي اله ,وكلمة اي بكسر الياء تعني البيت و كال تعني العظيم و زو(zu) ادات التملك لذا اي زو دا او ايزيدا تعني بيت الاله او معبد مثل معبد ايزيدا البابلي ل اله مدينة بورسيبا نابو ومعبد ايزيداكال اوايزاكيلا او ايزاايلا اي معبد الاله الاعظم مردوخ ابو الاله نابو في مدينة بابل هذا حسب ما كتبه الباحث جورج حبيب . وقد عثر في معبد ايزيدا على 13 لوحة من الاجر المنقوش تعود جميعها الى الى زمن الملك البابلي نبوخذنصر ومن احد هذه الالواح مكتوب عليه:انا نبوبلازام اشموصور ملك بابل وراعي معبدي ايزاايلا و ايزيدا.
2.يقول البروفسور البريطاني هاري ساكز(وليم فريدليك ساكز 1920 2005م)في كتابه ان البابليين قد بنوا معبدا كبيرا لالهتم في شمال الموصل وسمي باسم ايزيدا كيلا او ايزيد كال بمعنى بيت الاله العظيم .
لذا خانا ايزي هي الترجمة الكرمانجية لكلمة ايزيداكيلا اي خان (بيت ) ايزي (الله ) اي بيت ايزي الذي هو الاله الاعظم وهذا ما ايده الكثير من رجال الدين الايزديين وما يؤكد ذلك بقايا اثار السراج (القناديل)في خانا ايزي والمعلوم ان الايزدين يوقدون القناديل والفتائل في اماكن عباداتهم وكانت قناديل خانة ايزي توقد في نفس وقت قناديل لالش .
3.في كتاب معجم البلدان للاديب والشاعر والامام ياقوت الحموي والتي كتبت بين الاعوام 1220م 1224م يذكر في هذا الكتاب بان الشيخ عدي بن مسافر اسكن هو واتباعه في قرية ليلش القريبة مكن معبد لالش لذا كان هذا الخان يسمى ايضا خانا لالش .
4. احمد بن الخياط الموصلي (1800م 1890م) يقول في كتابه (ترجمة الاولياء في الموصل الحدباء)ان الشيخ عدي عندما قدم من الشام اتخذ من الخان الموجود مقرلسكن عائلته واتباعه في قرية كانت تسمى ليلش.
5.ابن المستوفي الاربلي 1169م 1239م يقول في كتابه( تاريخ اربل ) ان الشيخ حسن ابن شيخ عدي الثاني ولد في قرية شمال الموصل اسمها ليلش .
6.يقول الباحث جورج حبيب ان خانا ايزي استخدمت كقلعة محصنة في عهد الاشوريين .
7.يذكر بعض رجال الدين وبعض المعتمرين الايزديين بان سكان القرى المجاورة كانوا يطلقون على هذا الخان خانا ايزديا لان الايزديين كانوا دوما يهتمون بها ويزورونها ويوقدون السراج فيها ويسكنون فيها عندما يزورون لالش.
8.في مقابلة لي مع بير سعيد الخلمتكار في لالش وبديل بابا جاويش في 17/12/2005م في موقع خانا ايزي وبرفقة الصديق مراد جيجو حيث قال بان خانا ايزي كانت تستخدم لزوار والضيوف والحجاج لمعبد لالش حيث كانوا يباتون وياكلون وحتى الدبكات والرقصات الغير الدينية كانت تجري بالقرب من خانا ايزي .
وكان هناك حجر معين بين لالش والخان حيث ياتي سدن المعبد او احد القوالين ويقف على ذلك الحجر ويدعوا الموجودين في الصباح الى التوجه الى المعبد لسماع الاقوال الدينية ( بيتا جندي وبيتا سبي) او لحضور السماط (الاكلة الدينية المقدسة )وكذلك لحضور مراسيم السما ومراسيم الاعياد الجماعية وعيد اربعينية الصيف ثم يرجعون في المساء الى خانا ايزي للمبيت والسكن وذلك للحفاظ على الهدوء ونظافة المعبد حيث كان يمكث فيه الاولياء والخلمتكاريين ومن ثم سدنة المراقد والمزارات في معبد لالش .
9.ومن حيث التخطيط العمراني فكان تصميما مميزا في ذلك الوقت وبني من الحجر والجص والصخرات المنبسطة (تحت) وتم البناء يشكل هندسي على ستة اعمدة من الاحجار الكبيرة ولكل عمود حجر كبير بطول 240سم ومركب عليه حجر اخر طوله 50سم ليبلغ طول العمود حوالي 3متر وتترتب الاحجار بشكل اقواس على هذه الاعمدة بواسطة الجص ويتالف البناء من قاعتين كبيرتين وطويلتين مفتوحتان مع بعضهما من خلال باب طوله 280سم وعرضه 150سم .طول القاعة الاولى 20متر وعرضها من الامام 5متر وطول القاعة الثانية 20متر وعرضها 10متر وفي نهاية القاعتين توجد غرفة كبيرة مثلثة الشكل ويدخل اليها من القاعة الثانية عن طريق باب طوله 275سم وعرضه 165سم وهذه الغرفة المثلثة لها باب خارجي وكذلك تفتح الى غرفة اخرى طولها 8متر وعرضها 7متر وهذه الغرفة منقسمة الى قسمين بواسطة جدار فيه 5 نوافذ طول كل منها 170سم وعرضها 110سم . من الجهة الجنوبية للبناء توجد نافذتين كبيرتين طول الواحدة منها 380سم وعرضها 180سم وايضا خمسة نوافذ صغيرة طول الواحدة منها 65سم وعرضها 20سم .
منم الجهة الشرقية هناك باب للدخول الى الخان من القاعة الاولى طوله275سم وعرضه 167سم وكذلك توجد 6 نوافذ صغيرة تطل على القاعة الثانية طول الواحدة منها 65سم وعرضها 20سم
ان ارتفاع البناية من القاع الى السطح 7متر وعرض الجدار في كل الاتجاهات والغرف متر واحد .
المصادر:
1.من الانترنت حول ما كتب عن ما يخص البحث من الكتاب والباحثين.
2.من مقالة المرحوم الاستاذ ريسان حسن باسم خانا ايزي والمنشورة في مجلة لالش وقد ارسلها لي مشكورا الاستاذ كوفان ريسان حسن.
3.لقائي مع البير سعيد الخلمتكار وبديل بابا جاويش في معبد لالش في عام 2015م.
4.من بعض الرجال الدين والمهتمين بالشان الايزيدي مثل الاستاذ بير خدر سليمان والشاعر والمهتم بالشان الايزيدي شمدين سينو
الصور:
1.صور بعدسة كاميرتي الخاصة مع بير سعيد.
2.صور مخطط البناية وموقعها من مقالة المرحوم الاستاذ ريسان حسن .[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 808 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | http://www.bahzani.net/
Gotarên Girêdayî: 5
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 05-06-2021 (3 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Ol û Ateyzim
Welat- Herêm: Başûrê Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 28-09-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( ئاراس ئیلنجاغی ) ve li ser 29-09-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Hejar Kamela ) ve li ser 28-09-2022 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 808 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Necat Baysal
Pirtûkxane
FEQIYÊ TEYRAN 1
Kurtelêkolîn
Destpêka Nivîsandina Kurdan
Kurtelêkolîn
Cureyên helva Urmiyê yên herî baş û bi navûdeng
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
Viyan hesen
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
RONÎ WAR
Jiyaname
KUBRA XUDO
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Kurtelêkolîn
Bi minasebeta roja rojnamegerîyê, kurteyek li ser rojnamegerî û kovargerîya Kurd di serdema Osmanî de
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 40
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Rojnamegerî û Kovargerîya Kurdî di Navbera Salên 1918-1923an de
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Çanda xwarinê ya Kurdan
Pirtûkxane
Di Welatê Zembeqê Gewir de
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 39
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Dalamper

Rast
Kurtelêkolîn
Cihên geştiyarî yên parêzgeha Îlamê – Beşa 1em
07-04-2024
Aras Hiso
Cihên geştiyarî yên parêzgeha Îlamê – Beşa 1em
Weşanên
Rojnameya Serbestî
24-04-2024
Burhan Sönmez
Rojnameya Serbestî
Kurtelêkolîn
Bi minasebeta roja rojnamegerîyê, kurteyek li ser rojnamegerî û kovargerîya Kurd di serdema Osmanî de
24-04-2024
Burhan Sönmez
Bi minasebeta roja rojnamegerîyê, kurteyek li ser rojnamegerî û kovargerîya Kurd di serdema Osmanî de
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Firîca Hecî Cewarî
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Şekroyê Xudo Mihoyî
Babetên nû
Jiyaname
Şekroyê Xudo Mihoyî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
26-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
24-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
İbrahim Güçlü
23-04-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
FEQIYÊ TEYRAN 1
17-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
15-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 40
15-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di Welatê Zembeqê Gewir de
13-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
RONÎ WAR
13-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
KUBRA XUDO
13-04-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet 517,725
Wêne 106,208
Pirtûk PDF 19,175
Faylên peywendîdar 96,618
Video 1,329
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Jiyaname
Necat Baysal
Pirtûkxane
FEQIYÊ TEYRAN 1
Kurtelêkolîn
Destpêka Nivîsandina Kurdan
Kurtelêkolîn
Cureyên helva Urmiyê yên herî baş û bi navûdeng
Jiyaname
İbrahim Güçlü
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
Viyan hesen
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
RONÎ WAR
Jiyaname
KUBRA XUDO
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Kurtelêkolîn
Bi minasebeta roja rojnamegerîyê, kurteyek li ser rojnamegerî û kovargerîya Kurd di serdema Osmanî de
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 40
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Kurtelêkolîn
Rojnamegerî û Kovargerîya Kurdî di Navbera Salên 1918-1923an de
Cihên arkeolojîk
Temteman
Jiyaname
Elî Îlmî Fanîzade
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Kurtelêkolîn
Çanda xwarinê ya Kurdan
Pirtûkxane
Di Welatê Zembeqê Gewir de
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 39
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê
Cihên arkeolojîk
Dalamper

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.5
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.422 çirke!