بۆ گەشەپێدانی بەرهەمی سەوزە و میوە و پشتبەستن بە بەرهەمی خۆماڵی، بەڕێوەبەرایەتی گشتیی باخداری لە چوارچێوەی پلانی ستراتیژیی چوار ساڵەی وەزارەتی کشتوکاڵدا پلانێکی ئامادە کردووە بۆ جێبەجێکردنی 44 پرۆژەی ستراتیژی و داوای 73 ملیار دینار دەکات.
بەپێی ئاماری #وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو#، لە ساڵی 2015 بۆ 2020 بەرهەمی سەوزە لە هەرێمی کوردستان گەشەسەندنێکی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە، کۆی بەرهەم لە 475 هەزار تۆنەوە بۆ 692 هەزار تۆن زیاد بووە، هەروەها بەرهەمی میوە لە 51 هەزار تۆنەوە بۆ 69 هەزار تۆن زیاد بووە، بەڵام ئەم زیادبوونە لەگەڵ پێداویستی و خواستی ناوخۆ یەکناگرێتەوە و ساڵانە بە ملیۆنان دۆلار بۆ هاوردەکردنی سەوزە و میوە دەچێتە دەرەوە.

بەپێی داتاکانی وەزارەتی کشتوکاڵ، لە2015 بۆ 2020 کۆی بڕی بەکاربراوی میوە لە هەرێمی کوردستان دوو ملیۆن و 176 هەزار و 810 تۆن بووە. لەم بڕە تەنیا 314 هەزار و 569 تۆن بەرهەمی خۆماڵی بووە کە دەکاتە نزیکەی 14.4%ی بڕی بەکاربراو، هەر لە هەمان ماوەدا سەوزەی بەکاربراو 5 ملیۆن و 608 هەزار و 553 تۆن بووە. لەم بڕەش 3 ملیۆن و 36 هەزار تۆنی بەرهەمی خۆماڵی بووە کە دەکاتە 54%ی بڕی بەکاربراو.
حوسێن حەمەکەریم، بەڕێوەبەری گشتیی باخداری و دارستان و پاوان، گوتی: ئامانجی سەرەکی ئێمە و ئەنجوومەنی وەزیران لە داڕشتنی ئەم پلانە کەمکردنەوەی هاوردە و گەشەپێدانی بەرهەمی خۆماڵی سەوزە و میوەیە، بە تایبەتی لە هەندێک بەروبووم.

بەپێی ئەم پلانە کە بەڕێوەبەرایەتی گشتیی باخداری بۆ گەشەپێدانی بەرهەمی سەوزە و میوە ئامادەی کردووە، دەبێ 44 پرۆژەی ستراتیژی جێبەجێ بکرێن کە پێویستیان بە زیاتر لە 73 ملیار دینار هەیە.
پارەکەش بەو جۆرە دابەشکراوە: #هەولێر# بۆ 9 پرۆژە داوای 23 ملیار و 151 ملیۆن دیناری کردووە، #سلێمانی# بۆ 10 پرۆژە داوای 30 ملیار و 254 ملیۆن دیناری کردووە، #دهۆک# بۆ 11 پرۆژە داوای 14 ملیار و 521 ملیۆن دیناری کردووە، #هەڵەبجە# بۆ 8 پرۆژە داوای 3 ملیار و 20 ملیۆن دیناری کردووە، #گەرمیان# بۆ 6 پرۆژە داوای 2 ملیار و 58 ملیۆن دیناری کردووە.
حوسێن حەمەکەریم، دەڵێت: لە هەموو پارێزگاکان پلان و پرۆژەی لە پێشینەمان بۆ بەرهەمهێنانی نەمام بووە بۆ ئەوەی بتوانین نەمامی باش لە هەموو جۆرەکانی میوە بۆ جووتیاران دابین بکەین.
پرۆژەی دیکەمان پەرەپێدانی جۆری باخدارییە بۆ نموونە پەرەپێدانی باخی مێو و زەیتوون لە ڕێگەی دامەزراندنی باخی نموونەیی. هەروەها بۆ گەشەپێدانی بەرهەمی سەوزە پلانمان هەیە پاڵپشتی چاندنی تەماتە، باینجان، کولەکە، بیبەر و هەندێ بەرهەمی دیکە بکەین، ئەویش لە ڕێگەی دابینکردنی تۆوی باش، پەیین، گاز، نایلۆن و قڕکەری مێرووی زیانبەخش.
یەکێک لە پرۆژەکانی دیکەیان، سەرپەرشتیکردنی پرۆژەکانی خانووی پلاستیکییە لەلایەن پسپۆڕانی تایبەتی وەزارەت بۆ ئەوەی جووتیاران بەشێوەیەکی زانستی گەشە بە بەرهەمەکانیان بدەن، هەروەها بەپێی پێوست و لەبەرچاوگرتنی تایبەتمەندی پارێزگاکان پلانی دامەزراندنی کارگەی زەیتی زەیتوون و بە پیشەسازیکردنی خۆراکیان هەیە وەک کارگەی شەربەتی ترێ و هەنار و کارگەی لە قوتوونان و وشککردنەوەی میوە و سەوزە، هەروەها پلانی پاڵپشتیکردنی ئاودانی باخەکانیان هەیە، ئەویش لە ڕێگەی دابینکردنی ئامێری ئاودان و دڵۆپاندن.
بەڕێوەبەرایەتی گشتیی باخداری لە داڕشتنی ئەم پلانە ستراتیژییەدا بە لەبەرچاوگرتنی پێویستی و تایبەتمەندی پارێزگاکان، جۆرێک لە سەربەخۆیی بە پارێزگاکان بەخشیوە. لە پلانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی کشتوکاڵی پارێزگای سلێمانی بۆ جێبەجێکردنی 10 پرۆژەی بەردەوام بۆ چوار ساڵ، داوای 30 ملیار و 254 ملیۆن دینار کراوە.
جەلیل شەمسەددین، بەڕێوەبەری باخداری سلێمانی گوتی: یەکێک لە پرۆژەکانمان بەرهەمهێنانی نەمام و پەرەپێدانی نەمامی باخدارییە کە بۆ بەرهەمهێنانی ملیۆنێک و 300 هەزار نەمامی باخداری داوای 4 ملیار دینارمان کردووە. مەبەستمانە ساڵانە 400 هەزار نەمام بۆ زیادکردنی ڕووبەری باخەکان و نوێکردنەوەی باخە کۆنەکان بەرهەم بهێنین، چونکە بەهۆی قەیرانی داراییەوە توانای نەمامگەکانمان لە 620 هەزار نەمامەوە دابەزی بۆ 80 تاوەکو 120 هەزار نەمام.
بە گوتەی جەلیل شەمسەددین، لە سنووری پارێزگای سلێمانی زیاتر لە 400 هەزار داری زەیتوون هەن، بەڵام تەنیا یەک کارگەی بچووکی گوشینی زەیتوون هەیە، بۆیە داوای دامەزراندنی کارگەیەکی گوشینی زەیتوونیان بە بودجەی 750 ملیۆن دینار کردووە.
لە سنووری پارێزگای سلێمانی نزیکەی 17 هەزار خانووی پلاستیکی هەن، بۆ سەرپەرشتیکردنیان داوای 830 ملیۆن دینار کراوە، هەروەها بۆ ڕووپێوی دار و ڕووبەری باخەکان لە ماوەی دوو ساڵ داوای ملیارێک دینار کراوە. بۆ گەشەپێدانی باخی مێو داوای 660 ملیۆن دیناریان کردووە بۆ چوار ساڵ، پرۆژەیەکیشیان بۆ پەرەپێدانی باخی زەیتوون هەیە، جگە لەوەش بۆ پاڵپشتیکردنی دامەزراندنی کارگەی پیشەسازیی خۆراک داوای ملیارێک دینار کراوە، بۆ پرۆژەی سەوزە دانەپۆشراوەکانی وەک شووتی و کاڵەک و تەماتە و هەندێ بەرهەمی دیکە داوای دوو ملیار دیناریان کردووە.
ئەو بەڕێوەبەرە پێیوایە جێبەجێکردنی ئەم پرۆژانە ڕۆڵی زۆر کاریگەری دەبێت بۆ زیادکردن و گەشەپێدانی بەرهەمی سەوزە و میوە لە سنووری پارێزگای سلێمانی و تەنانەت کوردستانیش، چونکە پارێزگاکە زۆرترین باخی میوە و خانووی پلاستیکی هەیە.
ساڵی 2009 وەزارەتی کشتوکاڵ پلانێکی ستراتیژیی پێنج ساڵەی بۆ کەرتی کشتوکاڵ داڕشت، بەڵام بەهۆی دابیننەکردنی بودجە، بەشێکی کەمی لێ جێبەجێ کرا، ساڵی 2014 پلانێکی دیکەی داڕشت، بەڵام بەهۆی قەیرانی داراییەوە، بەشی زۆری هەر لەسەر کاغەز مایەوە، بۆ ساڵی 2019 تاوەو 2022 پلانێکی ستراتیژی بۆ گەشەپێدانی کەرتی کشتوکاڵ داوەتە ئەنجوومەنی وەزیران، پلانی باخداریش بەشێک لەو پلانەیە، بەڵام دیار نییە چارەنووسی ئەم پلانەش چی دەبێت.
حوسێن حەمەکەریم دەڵێت: جێبەجێکردنی ئەم پرۆژانە ڕۆڵی کاریگەریان دەبێت بۆ گەشەپێدان و زیادکردنی بەرهەمی میوە و سەوزە و کەمکردنەوەی هاوردە، بەمەرجێک ئەگەر لەکاتی خۆی بودجەی پێوستی بۆ دابین بکرێت و پلانەکە وەکو پلانەکانی پێشوو پشتگوێ نەخرێ.[1]
#20-02-2020#