Library Library
Search

Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!


Search Options





Advanced Search      Keyboard


Search
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
Tools
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Languages
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
My account
Sign In
Membership!
Forgot your password!
Search Send Tools Languages My account
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Sign In
Membership!
Forgot your password!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 About
 Random item!
 Terms of Use
 Kurdipedia Archivists
 Your feedback
 User Favorites
 Chronology of events
 Activities - Kurdipedia
 Help
New Item
Library
Undemocratic Parties in a \'Democratic\' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
22-10-2024
Hazhar Kamala
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Northern Iraq: Security situation and the situation for internally displaced persons (IDP) in the disputed areas, incl. possibil
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurdistan Region of Iraq (KRI): Women and men in honour-related conflicts
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Syria: Consequences of illegal exit, consequences of leaving a civil servant position without notice and the situation of Kurds
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iran: Issues concerning persons of ethnic minorities, including Kurds and Ahwazi Arabs
18-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iranian Kurds: Consequences of political activities in Iran and KRI
18-10-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  530,176
Images
  110,960
Books
  20,352
Related files
  105,419
Video
  1,578
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Group
English
Biography 
3,155
Articles 
1,995
Library 
1,937
Documents 
204
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Offices 
2
Poem 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Total 
238,080
Content search
Biography
Hasret Gültekin
Archaeological places
Hassoun Caves
Library
Mam Jalal In response to 74...
Biography
Lisa Calan
Library
38 Years of Armed Struggle ...
زمانی عەرەبی لە کوردستانی عیراقدا
Kurdipedia is the largest project to archive our information.
Group: Articles | Articles language: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking item
1 Vote 5
Excellent
Very good
Average
Poor
Bad
Add to my favorites
Write your comment about this item!
Items history
Metadata
RSS
Search in Google for images related to the selected item!
Search in Google for selected item!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic2
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0
زمانی عەرەبی لە کوردستانی عیراقدا
Articles

زمانی عەرەبی لە کوردستانی عیراقدا
Articles

سامی داوود
وەرگێڕان لە عەرەبییەوە/ شارا ڕەشید
پێداچوونەی بەیان سەلمان
زمانی عەرەبی خاوەن پلە و پایەیەکی دامەزرێنەرانەی ناسنامەی ڕۆشنبیری کوردییە. بۆیە دەروازەی لێکۆڵینەوە لە مێژووی زمانی عەرەبی لە کودستاندا واڵا دەبێت بەڕووی کاریگەری ڕۆشنبیری کوردی بەسەر ڕۆشنبیری عەرەبیدا.
بابەتەکە سنووردار ناکرێت لە ڕۆڵی تازەکردنەوە لە زمانی عەرەبی لەلایەن زانا کوردەکانی وەک (مەلای نۆدێ) (1753-1838) و (موفتی و زەهاوی) باوکی شاعیر (جمیل سدقی ئەلزەهاوی) هەروەها(بەیتوشی) سوفیگەرو بلیمەت و خاوەن کتێبی ”کیفایە المعانی فی حروف المعانی”، کە ناسینی بەرهەمە ناوازەکانی یەکیک بوو لە گرنگترین بەروبوومی ئەم گوتارەبوو، هەروەها چەندین ناوی تر کە لێرەدا جێگەی ناوهینانیان نابێتەوە. بەڵکو ڕەنگدانەوەی کارلەیەکترکردنی نێوان ئەم دوو ڕۆشنبیریە درێژ دەبێتەوە بۆ پەیدابوونی کۆمەڵێک کەسایەتی ڕۆشنگەر کە لە نواندنی ناسنامەی شارستانیەتیەکەیاندا پابەند نەبوون بە هیچ سنوورێکی ئیتنی وەک کەسایەتی (مەعروف ئەلرسافی) خاوەن “الرسالە المحمدیە” ئەو کوردەی ژیاننامەکەی چڕوپڕە بە زۆرێک لە گۆڕانکاری هزری کە لە پەیوەندیە ڕەخنەگرانەکەیدا لە (شاە فەیسەل) و ناکۆکیەکانی لەگەڵ (زەهاوی)دا سەبارەت بە بیرۆکەی ناسنامەی ئیتنتیکی بەرجەستە دەبوو. بەرلەوەش بەدەیان ساڵ، بە سەرهەڵدانی سوفیگەرێتی کوردی، ئەم لەگەڵ خۆیدا دەوڵەمەندی و فراوانی زمانەوانی و دانسقەییەکی وەهای هێنا، کە لەڕووی زمانەوانییەوە هیچ سوفیگەرێتیەکی دی شانی لە شانی نادات.
زمانی کوردی لە نێوان هەردوو زمانی عەرەبی و فارسیدا
نالی شاعیر(مەلا خدر ئەحمەد میکائیلی 1800-1856) قە#سیدەکان#ی بە زمانیکی کراوە بەسەر زمان وروشنبیریە جیاوازەکاندا نوسیبوو، گەر ئەو دەربڕینە شیاو بێت؛ هەر دێڕە شیعرێک دەستەواژەی کوردی و عەرەبی و فارسی و تورکی لەخۆدەگرت. ئەمەش وایکردبوو کە وەرگێڕانی وەک شیعر بۆ زمانێکی دی مەحاڵبێت. وەرگێڕانیشی وەک پەخشان لەدەستچوونی تێدا بێت بە تایبەت بۆ فێلەزمانەوانیەکانی و بۆ ئەو ڕیتمانەش کە بە ڕستەی لێکدراو لە دەستەواژە هاومانا دەنگییەکان بەرهەمی دەهێنێت، وەک وشەی (ندم) لە عەرەبی، کە لە کوردیدا دابەشیکردووە بۆ دوو بڕگە / ن دم/ بۆ گوزارشتکردن لە (لێو) و (کات) و (پەشیمانی) بە تاقە وشەیەک کە سێبارە کراوەتەوە.
بەهەمان شێوە، مەولانای مەولەوی (1806-1882) و گەورەی ڕەوانبێژی و شاعیری زۆر بە فەلسەفە مەحوی(1831- 1906) ئەمانیش وەک سۆفیگەرە کوردەکانی تر کە بە زمانێکی لێکدراو لە چەندین زمان دەیاننووسی. پەیوەندیشیان بە زمانی عەرەبییەوە تایبەتمەند بوو بەوەی کە زمانی عەرەبی تاقە زمان بوو بەبێ سەپاندن ڕژابۆوە نیو زمانی گوزارشتیانەوە. ئاین وەک هاوبەشێکی ڕۆحی و سەرچاوەیەکی ڕەوانبێژی و فیقهی، وایکردبوو کە زمانی عەرەبی بە زمانێکی خۆماڵی وێنا بکرێت. بەڵام، پەیوەندی زمانی کوردی بە زمانی فارسیەوە کە نزیکترینە بۆ زمانی کوردی، پەیوەندیەکە کە زۆرەملێی لەخۆ دەگرێت. ئیتر بەکارهێنانی زمانی کوردی لە کوردستانی ئێراندا، بوو بە نەیارێکی ڕامیاری لە پاش بڕیارەکەی (شاە بەهلەوی 1878- 1944) بە قەدەغەکردنی بەکارهێنانی هەموو زمانێکی تر، بێجگە لە زمانی فارسی. لەو پەیوەندییەش خراپتر پەیوەندی زمانی کوردی بوو بە زمانی تورکی، کە هەر وەک زمانێکی دوورخەرەوەی ئەنترپۆلوژی بەرامبەر مایەوە؛ تاوەکو ئەم ساتەش نەبووە بە زمانێکی بێ غەوشی نەژادی، بەڵکو دەزگایەکی نەژادییە بەپێی دەستوور و ڕۆشنگەرێتی.
بەغدا لە سەردەمی پادشایەتی و لە ماوەی فەرمانڕەوای (عەبدولکەریم قاسم) دا قیبلەنمایەکی ڕۆشنبیری کوردی بوو. ئیزگەی بەغدا/ بەشی کوردی و بڵاوکراوە کوردیەکان کە بە هەردوو زمانی عەرەبی و کوردی لە شارە کوردیەکان چاپ و پەخش دەکران، شوێنگەی بەغدای کردە لەوەڕگایەک بۆ کارلێتێکردنی ناوەکی نێوان هەردوو زمانەکە، کە بەهۆیانەوە کتێبخانەیەکی کوردی- عەرەبی دامەزرا لەسەر دەستی مامۆستایان و شاعیرانی کوردی، وەک شاعیری پێشەنگ و نوێگەری شیعری کوردی (عەبدوڵلا گۆران) کە مامۆستای ئەدەبی کوردی بوو لە زانکۆی بەغدا و میژوونووس (کمال مەزهیر ئەحمەد) (موحومەد ئەمین زەکی) و زۆر کەسایەتی تر کە شوینگەی کوردییان واڵا کرد بە ڕووی ڕۆشنبیری عەرەبیدا، کە بەغدا و بەسرە نۆینەرایەتیان دەکرد.
بە هۆی ئەمەوە ڕۆشنفکرانی کورد دەرکەوتن، کە بە زمانی عەرەبی دەیانووسی و کارەکانیان وەرگیڕدرایە سەر زمانی کوردی، لە وانیش ئەزموونەکەی (بڵند حەیدەری) و (مەسعود موحەمەد) و (موحیدین زەنگەنە) و زۆربەی بەرهەمەکانی زانا و شارەزا (موستەفا زەڵمی).
لە نێوان زمانی عەرەبی و کوردیدا تانپۆن نییە
لە یەکەم دەستوری عیراقدا1921، زمانی کوردی وەکوە زمانی فەرمی لەباڵ عەربی دەستنیشان کرا و دەوڵەتی عیراقی دژایەتی زمانی کوردی لە کوردستانی عیراقدا نەکرد، بەڵکو دەبێت بگوترێت کە لە سەرەتای حەفتاکاندا زمانی کوردی لە قوتابخانە عەرەبیەکانی موسل و بەعقوبە دەخوێندرا. بۆیە زمانی کوردی لە کوردستانی عیراقدا بێ ئەوەی نوێنەری ڕژێمێکی زۆردار بێت، وەک زمانێکی فەرمی مایەوە. ئەمیش پێگەیەکی ڕۆشنبیریی لەنێو ویژدانی کوردیدا لە کوردستانی عیراقدا بۆ پاراست. نەوەی پێش ڕاپەڕینە کوردیەکەی ساڵی1991 هەستی نەتەوەیی، یاخود ڕامیاری دژەبەرامبەر زمانی عەرەبی نییە. ئەم بابەتەش نەبو بە نەیارێکی دژواری نێوان لایەنە بەرهەڵستکارە عیراقیەکان لە سەردەمی (سەدام حوسێن)دا. بەڵام، لە بەرامبەردا ناکۆکیەکی ناوەکی دەرکەوت لە نێوان بزافی کوردی بەرهەڵستکار لە ئێراندا و پارتی (تودە)ی ئێرانی بەرهەڵستکار، کە پشتگیریی بڕیارەکەی (شاە ڕەزای بەهلەوی) دەکرد، سەبارەت بە قەدەغەکردنی بەکارهێنانی غەیرە زمانی فارسی.
قوتابخانە عەرەبییەکان لە کوردستانی عیراقدا مابوونەوە، تەنانەت دوای ئازادبوونی کوردستانیش لە ڕژێمی بەعس ساڵی1991، وەک قوتابخانەی (جەواهیری) لە سلێمانی و چەندین قوتابخانەی تر کە تاوەکو ئەمڕۆش هەر ماون. هەروەها بایەخدان بە بڵاوکراوە، وەک گۆڤاری ”کەلاویژی نوێ” و ”سەردەمی عەرەبی” و گۆڤاری “گوڵان” و ڕۆژنامەی “التاخی” و ڕۆژنامەی الاتحاد” و چەندین چاپکراوی تر کە هەوڵیان دەدا ببنە بردێکی پەیوەندی ڕۆشنبیری لە نێوان زمانی عەرەبی و زمانی کوردیدا. وێڕای سنوورداریەتی بڵاوکردنەوە و نەبوونی شارەزایی لە بواری بەبازاڕیکردن لەنێو دەزگا ڕۆشنبیریەکاندا. هەروەها پڕوگرامی خوێندن لە کۆلێژەکانی زانستی مرۆڤایەتی لە هەردوو زانکۆی سەلاحەدین لە هەولیر و زانکۆی سلێمانی و زانکۆی #دهۆک# و #سۆران# و #کۆیە# و #گەرمیان#، بە زمانی عەرەبی مایەوە لەگەڵ پێشکەشکردنی وانەکان بە زمانی کوردی.
پاش ئازادکردنی عیراق لە فەرمانڕەوایەتی (سەدام حوسین)، گەڕانەوە بۆ بەغدا وەک ئاسۆیەکی ڕۆشنبیری و خولگەیەکی ناسنامەیی کارلێتێکەر نەکرا، ئیتر نەوەی پاش ڕاپەڕینی کوردی دابڕا لە ناوچە عەرەبیەکانی عیراق، بەدەگمەن نەبێت. هیچ هۆکارێکی پەیوەندیش بە زمانی عەرەبییەوە نەما.
تەکنەلۆژیای نوێ لە دوای 2003 ڕژایە کوردستانەوە، زمانی عەرەبییش هاوشانی ئەو تەکنەلۆژیایە لە سەرەتادا لەڕێگەی زنجیرە دراما سوریەکانەوە و دواتریش لە ڕێگەی گۆرانییە عەرەبیە بەجیهانکراوە هونەریەکان ڕژایە نێو کوردستانەوە، کە ئەمەش خراپترین شێوازی هاتنەناوەوە بوو بۆ زمانی عەرەبی، بەهوی لە خۆگرتنی ئەو بەهایانەی کە دەگەڕێنەوە بۆ بوارە ناعەرەبیەکان. دواتر، هاتنی دراما تورکییەکان کە لە سەر هەموو ئاستەکان بە کارەسات دادەنرێت، وایلێهات زەق و بریقەداریی نوێگەرایەتی قەڵب بە کامڵ داندرا.
ئامێری بەکاربردن لە کۆمەڵگای کوردی نەگەتیڤ بەجیهانگیرکرا و لە ڕاهێنانی نەوەی کوردی نوێ بە مۆرکی بازاری هاوچەرخ دەستی پێ کرد. ئارەزووی نوێ و پێداویستی پێشوەخت دروستکراو، کۆمەڵگای کوردی تێکشکاندو کردی بە کۆپییەک بۆ ئەو کۆمەڵگایانەی کە بریتین لە کۆڵاجێکی خێرا. هەروەها، لە نێوان هەڵبژاردە بەردەستەکانی ئێستادا، گۆڕانە بۆ ڕووەوئاراستەی زمانی ئینگلیزی کە لە چوارچێوەی سنووری بەکارهێنانی ڕۆژانەدا بەربڵاوە. تەنانەت زۆرێک لە لاپەرەکانی فەیسبوکی کوردی، گەنجانی کورد تیایاندا گوزارشت بە زمانی ئینگلیزی زاڵترە وەک لە زمانی کوردی؛ ئەم دۆخەش تیشکدانەوەی هەستکردنە بە خۆکەمزانین، زیاتر لەوەی خۆهاویشتن بێت بۆ نێو زمانی شارستانیەتێکی بەکاربەری بەجیهانکراو. کاتێکیش کەسێک زمانی دایک فەرامۆش بکات، ئیدی چارەنووسی زمانی عەرەبی چۆن دەبێت؟ هەروەها پووکاوەیی قەبارەی زمانی عەرەبی لە ئینتەرنێتدا وایکردووە کەسانێکی زۆر پەنا بەرن بۆ زمانی ئینگلیزی بەهۆی زەبەلاحی و نوێگەرایەتی و هەمەڕەنگی ئەو بابەتانەی کە دەتوانرێت پشتی پێ ببەسترێت.
تەوژمی نەتەوەیی
هەندێک لەو گوتارانەی زمانی عەرەبییان خستۆتە بەر باس و خواست، هەوڵیانداوە پێگەیەک و چارەنووسی زمانی عەرەبی بخەنە شوێنگەیەک لە کینەیەکی ڕووکەشانە، کە دەکرێت بەبێ بیانووی زمانەوانی پێشکەش بکرێت، بەڵام ئەم گوتارانە، تەنانەت لەئاستی ستروکتووری گووتارەکان هاودژ و قەڵبن. بایەخدان بە زمانی عەرەبی بەهۆی بوونی تەوژمێکی نەتەوەیی بەرهەڵستکاری زمانی عەرەبی پاشەکشیێ نەکرد، چونکە تەوژمە نەتەوییەکان کە هەوڵی پێچانەوەی کۆبونەوە نەخۆشەکانیان ئەدەن بە درووشمی قەڵب، لە هەموو کۆمەڵگایەکدا بوونیان هەیە، بەڵام لە کوردستاندا پووکە و دەستەوەستانە لە بانگەشەکردن بۆ کینایەتی بەرامبەر. بگرە هەڵوێستەیەکی فەرمی کوردی کاری لەسەر پاراستنی زمانی عەرەبی کردووە لەنێو پروگرامە فێرکاریەکاندا و لەداموودەزگاکانی ڕاگەیاندندا، تەنانەت ڤیستسڤاڵی ڕۆشنبیری (گەلاوێژو) لە سەرەتای بوونیەوە کە 21 سال بەر لە ئیستا دەکات و چەند فێستیڤاڵێکی تریش، بە هەرسێ زمانی کوردی و عەرەبی و فارسی کارەکانیان بەڕێوە چوو.
سەبارەت بە هەوڵە یەک لە دوای یەکەکانی بەعسیش بۆ تەعریبکردنی ململانییەکەی دژ بە کورد، ئەمەیان شکستی هێنا. چونکە لە سەرتاسەری ئەرشیفی خەباتی کوردییش تەنها یەک وشە نییە دژ بە عەرەب بێت. ئەوجا لەسەر ئەم بنەمایە، دوورکەوتنەوەی نەوەی نوێی کورد لە فێربوون و بەکارهێنانی زمانی عەرەبی هۆکاری لێکدراوی هەیە؛ لەوانەش بەجیهانگیرکردنی کۆمەڵگای کوردی و ئامادەنەبوونی بەرنامەی ڕۆشنبیریی عەرەبی و نەبوونی دامودەزگای ڕۆشنبیریی سەربەخۆ کە توانستی ئاڵوگۆڕکردنی سەرمایەی ڕوشنبیری هەبێت لە دەرەوەی چوارچێوەی بەخششی پارتەکان.
لە ڕووی زمانەوانییەوە جیهانگیری بنەمای نەنا بۆ بونیادنانی (بورجێکی بابل)ی هاوچەرخ، بەڵکو دوورخستنەوە و هێرشبردنێکی شێوە کولینیالی بوو بۆ زمانێک لە بەرەنگاربوونەوەی بۆ زمانەکانی تر. هەروەها ئابووریی ڕاگوزەر و ڕەتبووی سنوورەکان، کۆمەڵگا لاوازەکان لەڕووی ڕۆشنبیریەوە بەبۆتەی ڕەفتاری بە بەشکراو دەئەندازێنی. بۆیە لە کوردستاندا هەوەسێکی ڕووکەشانە لەمیانەی بەها دژوارەکاندا بەدی دەکەین، لە پەنادا دوو نموونەی عەرەبی (دوبەی و بەیرووت) دەبینین. (دوبەی) وەک فانتازیایەکی دروستکاری و (بەیرووت)یش کە بەو چێشتخانانەی خواردەمەنی سەیر پێشکەش دەکەن هاتنە کوردستانەوە و بەو ئارایشتگایانەش کە (هەیفا وەهبی) و (نانسی عەجرەم) دەکەنە مۆدێلی پەیڕەوکردن.
عەرەبەکان ئامادەنین
(پۆڵ فریللو) جاریک ئاماژەی دا بەو پاشکۆیەی کە ئەمریکا هاوپێچی کردبوو بە ڕێکەوتنی خەڵوز، کە لەپاش جەنگی جیهانی دووەم لەگەڵ ئۆروپادا واژووی کرد. تەنها بڕگەیەک ڕێگەی دا بە ئەمریکا هێزی بیرکردنەوەی هۆڵیوودانەی خۆی ڵە ساڵۆنە ئۆروپیەکاندا نمایش بکات. خەڵوز وەک سەرچاوەیەکی وزە کۆتایی پێهات، بەڵام فیلمە ئەمریکاییەکان بەردەوام بوون لە پروگرامکردنی ڕۆشنبیریان لە ماڵە ئۆروپییەکاندا. ئەمەیش وایکرد فەرەنسا گەڕانەوەی ئەمریکا بۆ نێو (ڕێکخراوی یونسکو) ساڵی 2003 دوور بخاتەوە. چونکە نەیاری وەبەرهێنان لە زمان و ڕۆشنبیریدا، پڕۆژەیەکی دواڕۆژییە کە پشکی ڕۆژهەڵاتی تێدا نییە. بۆ ئەم مەبەستەش وڵاتی چین بڕی ملیارەهای تەرخان کرد، جیهانی ڕۆژئاوایی فرانکفۆرتی ئینگلوساکسونیش لە تانپۆی بەردەوامدان.
کوردستانی عیراق لاوازترە لەوەی بەراورد بکریت بەم نزیککردنەوەیە، بەڵام تووشی هەمان بابەت هات. زنجیرە دراما تورکییەکان کە چۆونەتە نیو ماڵە کوردیەکانەوە بوون بە بەشێک لە نەیارەکانی جیابوونەوە لە دادگا کوردییەکاندا. هەر وەها کاریگەرییان هەیە بەسەر پڕۆسەی بەکارهێنان و بەباشترزانینی کەلوپەلی تورکی و گەشتکردن بۆ شوێنی وێنەگرتنی ئەو درامایانە، کە نمایشکردنیان ساڵێکی تەواو دەخایەنێت. هەر وەها کردنەوەی چەندین قوتابخانە و چێشتخانەو مارکێتی تورکی، لە کاتێکدا هیچ ئامادەبوونێکی ڕۆشنبیریی عەرەبی نییە، ئەوەندە نەبێت کە دامودەزگا کوردیەکان پێشکەشیدەکەن. عەرەبەکان ئامادەنین، ئامادەبوونیشیان کەم دەبێتەوە لە بەشداربوونیان لە پێشانگای نێودەوڵەتی #هەولێر# بو کتێب و بەشداربوونی هەندێک ناو لە چالاکیە ڕۆشنبیریە کوردییەکان. تەنانەت ئامادەبوونی ڕۆشنبیری عەرەبی لە کتێبخانەی کوردی، وازلێهێنراوە بۆ هەوڵدانی تاکە کەسیی، کە هەندێک لە ڕۆشنبیرە کوردەکان گرتویانەتە ئەستۆ، وەک ئەزموونی شاعیر (عبد الله بەرزنجی) کە خۆی هەستا بە وەرگێڕانی زنجیرەیەک شیعری شاعیرانی عەرەب بۆ سەر زمانی کوردی، لەو شاعیرانەش، (مەحمود دەرویش)، (عەباس بەیزون)، (موحەمەد ئەلماغوت)، (سەنییە ساڵح)، (رفعت سەلام) و (موحەمەد ئادەم). لەپاڵ وەرگێڕانی تر کە وەک هەوڵی تاقە کەس دەمێنیتەوە.
پوختەی وتەکانمان ئەوەیە، کە بەرنامەیەکی ڕۆشنبیریی عەرەبی نییە کە وەرگێڕدرابێت بو دەزگایەکی کاریگەر لە کوردستانی عیراقدا. پردەکە هەیە، بەڵام یەک لایەنەیە، ئەو نمایشە ڕاپۆرت ئاسایەیەی ژمارەی قوتابخانە عەرەبییەکان و لافیتەی سەرشەقامەکان کە بە زمانی عەرەبی نوسراون دەخاتە ڕوو، تەنها حەشاردانەوەی ڕاستی ئامادەنەبوونی کرداری ڕۆشنبیری عەرەبییە لەنێو بوارە کوردییەکەدا، کە بەسواندن دەستی بەسەردا گیراوە.
سەرچاوەی بابەتەکە:
سامي داوود، اللغة العربية في کردستان العراق، جريدة العربي الجديد/ لندن، 26 فبراير 2017[1].
#16-09-2019#

Kurdipedia is not responsible for the content of this item. We recorded it for archival purposes.
This item has been written in (کوردیی ناوەڕاست) language, click on icon to open the item in the original language!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
This item has been viewed 2,970 times
Write your comment about this item!
HashTag
Sources
[1] Website | کوردیی ناوەڕاست | ترانسكلتور
Linked items: 5
Group: Articles
Publication date: 16-09-2019 (5 Year)
Content category: Linguistic
Content category: Literary
Country - Province: South Kurdistan
Document Type: Translation
Language - Dialect: Kurdish - Sorani
Original Language: Arabic
Technical Metadata
Item Quality: 94%
94%
Added by ( نالیا ئیبراهیم ) on 02-10-2019
This article has been reviewed and released by ( Hawreh Bakhawan ) on 02-10-2019
This item recently updated by ( Hawreh Bakhawan ) on: 02-10-2019
Title
This item has been viewed 2,970 times
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
Articles
Peace Making or State Breaking? The Turkish-Kurdish Peace Processes and the Role of Diasporas
Biography
Hardawan Mahmoud Kakashekh
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Archaeological places
Cendera Bridge
Biography
Rez Gardi
Library
Undemocratic Parties in a 'Democratic' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
Biography
Zeynep Kaya
Archaeological places
Hassoun Caves
Biography
Raman Salah
Biography
Haval Hussein Saeed
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Biography
Shilan Fuad Hussain
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Biography
Lisa Calan
Biography
Jasmin Moghbeli
Articles
The myth of the Ottoman millet system: Its treatment of Kurds and a discussion of territorial and non-territorial autonomy
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Articles
“War Is like a Blanket”: Feminist Convergences in Kurdish and Turkish Women’s Rights Activism for Peace
Biography
Hanifi Baris
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
Biography
Hafiz Akdemir
Articles
Reconsidering nationalism and feminism: the Kurdish political movement in Turkey
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Articles
Erdogan says far-right ally’s remarks on PKK leader should be evaluated

Actual
Biography
Hasret Gültekin
07-05-2022
Hazhar Kamala
Hasret Gültekin
Archaeological places
Hassoun Caves
14-06-2023
Vazhan Kshto
Hassoun Caves
Library
Mam Jalal In response to 74 questions far from politics
25-10-2023
Hazhar Kamala
Mam Jalal In response to 74 questions far from politics
Biography
Lisa Calan
04-08-2024
Hazhar Kamala
Lisa Calan
Library
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
05-09-2024
Hazhar Kamala
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
New Item
Library
Undemocratic Parties in a \'Democratic\' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
22-10-2024
Hazhar Kamala
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Northern Iraq: Security situation and the situation for internally displaced persons (IDP) in the disputed areas, incl. possibil
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurdistan Region of Iraq (KRI): Women and men in honour-related conflicts
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Syria: Consequences of illegal exit, consequences of leaving a civil servant position without notice and the situation of Kurds
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iran: Issues concerning persons of ethnic minorities, including Kurds and Ahwazi Arabs
18-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iranian Kurds: Consequences of political activities in Iran and KRI
18-10-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  530,176
Images
  110,960
Books
  20,352
Related files
  105,419
Video
  1,578
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Group
English
Biography 
3,155
Articles 
1,995
Library 
1,937
Documents 
204
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Offices 
2
Poem 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Total 
238,080
Content search
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
Articles
Peace Making or State Breaking? The Turkish-Kurdish Peace Processes and the Role of Diasporas
Biography
Hardawan Mahmoud Kakashekh
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Archaeological places
Cendera Bridge
Biography
Rez Gardi
Library
Undemocratic Parties in a 'Democratic' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
Biography
Zeynep Kaya
Archaeological places
Hassoun Caves
Biography
Raman Salah
Biography
Haval Hussein Saeed
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Biography
Shilan Fuad Hussain
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Biography
Lisa Calan
Biography
Jasmin Moghbeli
Articles
The myth of the Ottoman millet system: Its treatment of Kurds and a discussion of territorial and non-territorial autonomy
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Articles
“War Is like a Blanket”: Feminist Convergences in Kurdish and Turkish Women’s Rights Activism for Peace
Biography
Hanifi Baris
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
Biography
Hafiz Akdemir
Articles
Reconsidering nationalism and feminism: the Kurdish political movement in Turkey
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Articles
Erdogan says far-right ally’s remarks on PKK leader should be evaluated

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| Contact | CSS3 | HTML5

| Page generation time: 0.718 second(s)!