نڤیسەر و رِەوشەنبیر و خەباتکەرێ نیشتیمان پەروەر(عەلى)کورِێ ئیکانەیێ زانا و خەمخور ودلسۆز و هۆزانڤانێ بەرکەفتى (شێخ غیاسەددین نەقشەبەندى_ بەنستانى 1890_1944ز)یە،ل سالا(1924)ێ ل (بامەرنێ) هاتیە سەردۆنیایێ، و هەر ل وێرێ خواندنا خۆ یا سەرەتایى ب دوماهى ئینایە، و ناڤنجى و ئامادەیى ژى ل باژێرێ(مویسل)، و ل سالا(1944)ێ ل شوینا بابێ وى کو ل ڤێ سالێ چووبوو بەردلۆڤانیا خودێ، دهێتە دەست نیشانکرن بۆ نوینەراتیا دەڤەرا (ئامێدیێ)دجڤاتا نوینەرێن عیراقێ دا،ول سالا (1946)ێ ئەڤ نوینەراتى یە ب دوماهى هاتیە، وهەر دسالێن چلاندا چووبوو دناڤ کومەلا(هیوا)دا ل بامەرنێ، ول سالا (1957)ێ پشکدارى دڤیستەڤالا قوتابى ولاوێن جیهانێ دا ل(موسکو_ روسیا)کربوو، و ل وێرێ هەڤپەیڤین و دیدارەک دگەل خەباتکەر (ئەسعەد خۆشەڤى) وهۆزانڤانێ ناڤدارێ کورد(قەدریجان)و(نورەددین زازا)ى وهندەکێن دیتر کربوو ئەوێن کو ل وێ ڤیستەڤالێ ئامادەبووین،ودزڤرینا خۆ دا ژ ڤێ ڤیستەڤالێ ل ئاسایشا بەغدا دهێتە دەستەسەرکرن، بەلێ مامێ وى(شێخ مەسعود نەقشەبەندى 1922_2005ز) بەرەڤانیێ ژێ دکەتن و ئازاددکەتن ژئاسایشێ،ئەو ژى ب وى مەرجى کو دڤێتن ل بامەرنێ ل ژێر زێرەڤانیا پولیسان دابیتن بۆ ماوێ سالەکێ، و ل سالا (1959ز)ێ دهێتە نەفیکرن بۆ باژێرێ (عممارة) ب فەرمانا حاکمێ عەسکەرى بۆ ماوێ دوو سالان، ول سالا(1963)ێ دچیتە دناڤ رێزێن پێشمەرگێن جانفیدادا وپشکدارى یێ دکەتن ب پێنڤیسێ خۆ یێ زێرین بۆ ئێزگێ دەنگێ کوردستان، وپشتى هنگى دچیتە دەڤەرا (بارزان)و تاکو سالا(1968)ێ دمینتە ل نک سەرکردەیێ تێگوشەر(شێخ ئەحمەد بارزانى)، و ل سالا(1970)ێ یێ دزڤریتە بەغدا ودبیتە ئەندام د(کومەلا رِەوشەنبیرى یا کوردى)دا،ول سالا (1972)یێ ئێکەم پەرتوک بناڤێ (چیرۆکێن کرمانجى) ل چاپخانا دهوکێ چاپ دکەتن ودبیتە ئەندام د(سەندیکا روژنامەڤانێن عیراقێ)،وهەروەسا وەک نڤیسەر ل روژناما(هاوکارى)ژى ل بەغدا دهێتە دامەزراندن، ودیسا نڤیسەرى بۆ(ئێزگێ کوردى_بەغدا)کرى یە بۆ بەرنامێ(کەلەپورى مللى)، و ناڤهاتى ژ گۆڤار و روژنامێن کو بابەت تێدا بەلا ڤکرین ئەو ژى گۆڤارا (هیوا) و روژنامێن (روناهى) و (التقدم) و (الاخبار)،و هەژى یە بێژین کو هەر ژ بەرهەمێن خامەیێ نڤیسەرێ دەستهەل و ژێهاتى(عەلى شێخ غیاسەددین نـەقشەبەندى _ بـەنستانى)، ئەڤ پەرتـۆکێن نـاڤـدارێن ل ژێرینە یێن کو ژ زمانێ عەرەبى وەرگێراینە ل سـەر زمـانێ شرینێ کوردى
- کوخ العم توم: ژنڤیسینا رۆمان نڤیسا ناڤدارا ئەمریکى(هارییت بیتشراستو) یە، ئەوا کو ل سالا (1852)ێ نڤیسى کو ل دۆر ئەگەرێ شەرێ ناڤخۆیى(ئەهلى) یێ ئەمریکى یە
- کلیلە ود منە: کو ناڤدارترین پەرتۆکا فەیلەسوفێ هندى (بیدبا)یە، کو (عەبدوللا کورِێ موقەففەعى723_759ز)ژ فارسى وەرگێرا بوو عەرەبى.
- ملحمە جلجامش
- مقدمە إبن خلدون
و پشتى بزاڤ و خزمەتەکا پێش چاڤ و دیار پێشکێشى تۆرو رەوشەنبیرى یا کوردى و خەباتا گەلێ خۆ یێ کورد کرى ل 02-08-2000 ێ ل پایتەختا کوردستانێ(هەڤلێرێ)دچیتە بەردلۆڤانیا خودێ و هەر ل وێرێ ژى دهێتە ڤەشارتن، و(کچەک و سێ کورِێن) نڤیسەرێن دەستهەل وخەمخورێن چاند و تۆرو ئەدەبێ کوردى ل دویڤ خۆ دهێلیتن ئەو ژى (عەبدولرەحمان، بلند، غیاسەددین، سەرفەراز)کو ناڤێن دیارن درِەوشەنبیرى یا کوردى دا.
ژێدەر/
- پەرتوکا(ئەڤەیە بامەرنێ)، مستەفا نورى بامەرنى،2004 دهۆک
- بنک المعلومات،عباس لمع، ج5 2001بیروت
- بنک المعلومات،ڕنگوان خلیل حمد،ج10 2002 بیروت
- موسوعە المعلومات،إبراهیم مرزوق 2000 القاهرە