کەسایەتیی #زەردەشت#
ئەشو زەردەشت لە ئورومان، #هەورامان# یان هەورامانی گەورە سەری هەڵدا و لەدوای بیرکردنەوە و چوونە ناو ئەندێشەیەکی قووڵەوە لە فەلسەفەی ژیان و تیشک خستنە سەر کۆمەڵێک لە چەمکەکانی سەردەم و سەرەنجام پەی بە تاک و تاقانەیی خودا برد، لە سەردەمێک کە فرەخودایی باو بوو و سەردەمی تاریکی ئەندێشە بوو، ئەو ڕووناکییەکی لە بەشێکی تری ئەندێشەی خۆی دۆزییەوە و پەی بە تاقانەیی خوای برد و خوای ناسی و ناوی لێ نا ئەهوورامەزدا، زەردەشت بەگژ هەندێ لە چەمکەکانی سەردەمدا چووەوە، وەکوو قوربانیکردنی مرۆڤ و ئاژەڵ، بەگژ فیکرەی پەر ستنی فرەخودایی و دوژمنایەتیکردنی ژینگە و کەرامەتی مرۆڤدا چووە. لە سەردەمی زاڵبوونی فیکر و ئایینی #میترائیسم# و زاڵبوونی فەرهەنگی فرەخودایی، کە مۆغەکان لەپێناو پاراستنی حوکم و دەسەڵاتی خۆیان خەڵکیان دەدۆشی و غارەت و چەواشەیان دەکرد، زەردەشت لە دژی هەموو ئەمانە وەستا و پێش هەموو شتێک لە دژی قوربانیکردنی گیانەوەران بەتایبەتی مرۆڤ وەستایەوە، چونکە ئەو پێی
وابوو کەرامەتی مرۆڤ لە سەرەوەی هەموو شتێکە، بۆیە قوتابخانەیەکی دامەزراند، کە سەرئەنجامی تێڕامان و بیرکردنەوە و بەگژداچوونەوە بوو، بە ناوی مەکتەبی (مەزد یەسنا).
مەزد یەسنا بوو بە خاڵی بەرانبەری فەرهەنگی (دیو یەسنا) و بەگژی داچووەوە، سێ پەندی پێک هێنا و بوو بە مامۆستای مرۆڤایەتی: واتا (ئەندێشەی چاک، وتەی چاک، کرداری چاک). زەردەشت دەڵێ: ئەگەر مرۆڤ چاک بیر بکاتەوە، لە ئەنجامی بیرکردنەوەی چاکدا زمانی بە چاکی دەگەڕێتەوە ناو دەمیا و بە چاکە قسە دەکات و مادام بە چاکە قسەی کرد کاریگەری دەکاتە سەر کردارەکانی و کرداریشی چاک دەبێ. ئەم سێ پەندە دەتوانن قاڵبێک بن بۆ ئاڕاستەکردنی ژیانێکی بەکەرامەت و بەختەوەر بۆ مرۆڤایەتی.
$ئەندێشە و ئازادئەندیشی$
زەردەشت یەکەم کەس بوو کە چەمکی ئازاد ئەندیشی هێنایە ئاراوە و بە شێوازی ئەندێشەمەندانە بانگی تاک خودایی هەڵدا، ئەشو زەردەشت گوتی: تەنیا یەک خوا هەیە ئەویش نەوەکوو خالق، بەڵکوو گەوهەری گێتی و ژیان و سەرچاوەی ژیان و تیشکی جۆراوجۆری لێ دەبێتەوە، کە یەکێک لە و تیشکانە گیانێکە لەناو قاڵب و جەستەی مرۆیی، ئێوە بە ئەقڵ و لۆژیکی خۆتان لاتان پەسەند بوو فێری بن و کاری پێ بکەن و ئەوەش کە لاتان پەسەند نەبوو مەحکووم نین ئەنجامی بدەن.
$بانگەوازی بۆ یەکتاپەر ستی$
تەنانەت بۆ چەمکی خواش زەردەشت گوتی: بە لۆژیکی ئەندێشەوە بڕواننە کائینات و خواوەندی یەزدان بدۆزنەوە و بیناسن، ئینجا بەپێی توانا و خواستی خۆتان بڕیار بدەن.
زەردەشت هەرگیز باسی جەبر و زۆر و ستەمی نەکردووە، بەپێچەوانەوە، وا باسی بەسەرهاتەکانی کردووە، کە لە ئەنجامی کارەکانی خۆمانە کە بەرۆکمان دەگرێتەوە، واتا من ئەگەر ئیشی خراپم کرد وەک تاکێکی مرۆڤ ویژدانم بەرۆکم دەگرێتەوە و بەپێچەوانەوە، ئەگەر کاری باشم کرد ئەوە ویژدانم ئاسوودە دەبێت.
ئەشو زەردەشت یەکەم کەس بوو کە مرۆڤایەتیی هان دا بۆ ژینگەپارێزی و نیشتەجێبوون، بۆ ئەوەی کە مرۆڤ لە حاڵەتی کۆچەری و بێ شارستانیەت بهێنێتە دەرەوە و بیگەیەنێت بە ئاستێک بۆ بنیاتنانی شارستانیەت و درووستکردنی لەوەڕگە و کاری باخەوانی، بەتایبەت ڕێز لە چوار پێکهاتەی سەرەکی بگرن، کە دەبنە هەوێنی هەموو خەڵقەت: واتا (ئاو و ئاگر، هەوا و خاک)، کە ئەگەر لە گێتی بسەندرێنەوە گێتی هیچی بۆ نامێنێتەوە.
ئامادەکردنی: #سارا سەردار#
[1]