هەلبەسڤانێ جوانەمەرگ ناڤێ وی یێ دروست شەعبان ئەحمەد شەعبان محەمەد ە ژبنەمالەکا کەڤن و دێرینە ل باژێرێ ئامێدیێ و دبێژنە بنەمالا وان (ئەحمەد عەجەل). ل تیرمەها سالا 1951 ل باژێرێ ئامێدیێ هاتیە سەر دونیایێ.
ڤەهێل ئامێدی رۆژا ( 01-02-1958 ) یێ بوویە قوتابی ل رێزا ئێکێ ل قوتابخانا سەرەتا یا ئێکێ کۆ نوکە د بێژنێ (قوباد) ل باژێرێ ئامێدیێ.
ل سالا 1966 قوناغا سەرەتایی ب دوماهیک ئینا.
و ل رۆژا 17-09-1966 دەست ب خویندنا ناڤنجی کر هەر ل باژێرێ ئامێدیێ و پشتی دگەهیتە رێزا سیێ ناڤنجی و قوناغا ناڤنجی تەمام ناکەت. ڤەهێل ئامێدی هەر ژ زاروکینیا خۆدا حەز و ڤیان هەبوو دگەل وەلاتێ خۆ دکەڤیتە خەبات و بزاڤینا بێ راوەسیان سەخمەراتی پێش ئێخستنا مللەت و وەڵاتێ خۆ و دەست ب خویندنا کتێبا دکەت و گەلەک گوە ل رادیۆ و تێلەفزیونا دکەت و هزر و بیرێت خۆ دئێخیتە کاری کا چاوا خزمەتا گەل و وەڵاتێ خۆ بکەت رێکەکێ دبینیت دا بەرێ خورت و تۆلازا بدەتە بەرخۆدانێ و شورەشێ ل سالا 1971 دەست ب ڤەهاندنا هوزانێ کر.
ل سالا 1974 دچیتە ناڤ رێزێن شورەشا ئازادیخوازیا گەلێ کوردستانێ و دبیتە بێژەر لئێزگێ دەنگێ کوردستانێ ل چۆمان. دبیتە بێژەرەکێ زیرەک و دەست هەل و جار جار هوزانێت خۆ دخوینیت و پشتی پیلانا خیانەتکارانە یا جەزائیرێ وەکی هەر کوردەکێ دلسوز دچیتە ئیرانێ و ل غەریبیا دژیت پاشی ڤەدگەریتە وەڵاتێ شرین.
ل سالا 1975-1976 دەست بخویندنا خۆ یا ناڤنجی دکەت و خویندنا خۆ یا ناڤنجی ل قوتابخانا ناڤنجی یا ئامێدیێ یا ئێڤاری ب دوماهیک دئینیت و باوەرناما قوناغا ناڤنجی وەردگریت ل سالا 1976-1977 ل ئامادەییا چاندنێ ل باژێرێ زاخو دخوینیت وسێ سالان ل وێرێ دمینیت و ل ئامادەییا چاندنێ ل زاخو ل سەر بزاڤا خۆ دمینیت و هوزانا دڤەهینیت ول ناڤ قوتابیا دیار دبیت وسیخورێت بەعسییا هەر جار گەفا لێدکەن و دبێژنێ دێ تە ڤەگوهێزینە ئامادەییا چاندنێ ل بەسرا وگەلەک جارا دهێتە گرتن وجارەکێ ژوان ل ناڤ بارەگایێ بەعسییا ل زاخو زیندان دکەن.
باوەرناما ئامادەییا چاندنێ ل زاخو سالا 1978-1979 وەردگریت.
ل سالا 1979 بەری ژ باژێرێ زاخو بهێت نامەیەکێ بو هەڤالێ خۆ سەگڤان یوسڤ ی رەوانە دکەت و تێدا دبێژیت : ل سالا 1951 ل شارێ ئامێدیێ من چاڤێت خۆ یێت ڤەکرین لڤێ جیهانا روهن دا دکەڤمە شەرەنیخەکا هەڤڕک ودژوار دگەل ئاستەنگێن ژیانێ دا هەر ترارێت ئاڤەکا تەحل ژ کانیکا ژینێ ڤەخوم. ژیانا منا تۆرەیی 1971 دەست پێ دکەت و بەرهەمێ منێ نوی کۆ ل سالا 1975 دەست پێ دکەت (دیوانەکا) دەست نڤیسە و ئەڤ دیوانە 30 هوزانێت هەڤ چەرخ دناڤ پەرێت خۆدا دڤەشێریت و پشتی هنگی بچەند هەیڤا دهێتە دامەزراندن وەک فەرمانبەر ل دەستگەها چاندنێ ل قەدشێ لبن ناڤ ونیشانێت چاڤدێرێ چاندنێ وپشتی هنگی دچیتە بنگەهێ شیرەتکاریا جوتیاری هەر ل قەدشێ.
ڤەهێلێ جوانەمەرگ پشتی بوخۆ هەڤالا ژیانا خۆ هەلبژارتی ل رۆژا دوویێ ژ جەژنا قوربانێ رێکەفتی 01-01-1981 دبیتە زاڤا ل ئامێدیێ و کچا مەتا خۆ بوخۆ دئینیت.
6 هەیڤ و7رۆژا پشتی داواتا خۆ فەلەکا خائین وەناکەت ب خۆ خوشبیت و مخابن هێشتا بەلگێ وی یێ شین بەری کو زەر ببیت هورەبایەک ژ نیشکەکێ ڤە دهێت و بەلگێ وی ژ دارا ژیارێ دوەرینیت و ل شەڤا 16ل سەر17 هەیڤا نیسانا سالا 1982 دەم ژمێر دووانزدەی شەڤێ تومبێلا وان دهێتە لێکدان دگەل تومبێلەکا لەشکەری ل گەیارە و دئەگەرێدا ئەو وهەردوو کورمەتێت وی کو هەردوو خزمێت وی بوون گیانێ خو ژدەست ددەن و دچنە بەر دلوڤانیا خودایێ مەزن.
هوانڤان ڤەهێل ئامێدی هەلبەست و گوتارێن خۆ ل گوڤار ورۆژنامێت کوردیدا بەلاڤکرینە وحەز ژێکەرێ فولکلورێ کوردی بووییە ودەبگێ خۆش لێ بوو و سترانێت فلکلوری مشە ژبەربوون و ئەڤیندارێ حەمکێ تووڤی بووییە وگوتارەک ل سەر نڤیسی یە وئەڤیندارێ محەمەد عارفێ جزیری بووییە وهندەک ژ ژیانناما وی نڤیسی یە و رۆژنامەک ب زمانێ عەرەبی نڤیسی یە ل سەر شورەشا ئیلونێ ل ئامێدیێ و وەک کەسەکێ دەە سالی ل ناڤدا ژیای و هەڤال وهەڤگرێت وی و ماموستا و قوتابیان ئەوێت تێکەلیا وی کرین چ جارا ژبیرناکەن و هەر دەم سەرهاتیێن وی ڤەدگێرن و ئێک بوویە ژ ئەندامێت ئێکەتیا نڤیسەرێت کورد هەر وەکی دگوڤارا پەیڤ دا هاتی ل سالا 1980 و ژ بەرهەمێن وی یێت چاپ کری دیوانا شەڤ رەشە ژ کومکرن و بەرهەفکرنا هوزانڤانرێکێش ئامێدی و هوزانێت هوزانڤان ڤەهێل ئامێدی هەمی بارێت ژیانێ ڤەگرتینە نەخاسمە لایەنێ سیاسی و جڤاکی و هەرهوزانەکا وی رویدانەک هەیە و هوزانێت وی ڤەهاندنا ئازادن تەنها کێمەک نەبن کلاسیکن ئانکو ب کێش و سەروانە.