=KTML_Bold=Welî Sebrî: Yar û Mirad -7-=KTML_End=
Weli Sebrî

Ma îca tu nabînî, rebena Muhbê! Tu nabînî ne nevî û ne jî Xeloyê mêrê te guh dide te. Mal ava, îca çima tu xwe diwestînî û çima weha emrê xwe pûç dikî. Dev jê berde û here ji xwe ra li ciyê xwe rûne, malmîrat. Ew jî ji xwe ra hema çer dike bila bike, weyy…”
Mal ava, çima tu berê xwe didî mêrê xwe û di pey ra jî dikî bîzot û berdidî xwe. Qey ne bi salan e ku tu mêrê xwe bi nêzikê va dinasî, malava. Nebû Pîrikê qet nebû. Qet nebû û te bi xwe camêrê delal gurr kir û berda xwe.
Eha, de niha jî dengê xwe bibire, here li ciyê xwe rûne û di pey ra jî guh bide. Xeloyê kalik, li ser axaftina wê berê xwe dida wê û û…Xwe carê carekê gij dikir û bi xişîmek di ser feqîra min ra digirt.
Gopalê xwe jî liba dikir û hem jî gotina xwe dikir û êdî digot û digot; geh bi nermojkî û geh bi wê hêrsa kalî…
Pîrika Muhbê! Te kalo kiş kir ma ne weha ye? Erê, te kiş kir û de êdî tu û şansê xwe. Xeloyê kalik jî, ne Xeloyê berê bû.
Na, ne bi hedûra berê û ne jî aramî aramiya berê û zû behnteng dibû.
Na, nedikarî her gotin û axaftinê rabike. Ger ku pirs û pirsgirêk jî Dildar be, tew nedikarî. Na! Hestiyê zimanî jî nebû û wî jî çavên xwe digirt û devê xwe jî vedikir.
Yekem digot:
“De bes e, qîzê. Weyy, îca ev çi ye tu weha dikî, mal ava. Qey tu aşiq û mitribî ku tu wiha dikî, Muhbê. Bûye virevira te û tu qet nasekinî.
Ev çî ye tu weha dikî? Di êvara xwedê da bûye guregura te fîtozê û te ne aqil û ne jî hiş hişt.
Dîsa tu rabûyî û te agir berda vî dilî û di pey ra jî xwe da alî. Qey tu dibêjî ez bi wê hunera te nizanim ma ne weha ye. Kal û nezane. Helbet dizanim. Qîzê, tu jî dizanî ku ez êdî kalekî ji kalan im, û ne aqilê min dibire, ne jî hişê min digre. Ka de bibêje ji ber vê destê te ez serê xwe bigrim û di ku da herim, di ku da.
Ka de tu were riyek nişanê min bide, rê… Riya xêrê nişanê min bide ezê bikaribim pêsîra xwe ji te zalimê xilas bikim. Ne zêde, lê bi qasî misqalekê aqil û hiş bû û ew jî bi saya te nama û li min winda bû. Te dilê xwe bi min rehet kir, hi.
Xwedê ji te razî be, qîzê! Ma qey meriv hewqasî jî ji rê derdikeve, hii…”
Disekinî disekinî û carekê din digot:
“Weha bîla sebeb meriv berê xwe dide mêrê xwe û wî aciz dike; dir û dir û dir… Min qet tiştekî ji te fêm nekir û ez jî nizanim ku ka ezê ji te ra çi bibêjim.
Bavo, de Muhbê ye û Muhbê jî heta ne bi heytehol û teşqele be, ne rehet dike û ne jî rehetî dide. Di vê êvara xwedê da devê xwe vekiriye û sekna wê nebûye.
Mal xirab, ne dibêje min Xeloyê mêrê xwe, ne jî dibêje min neviyê xwe helak û perîşan kir.
Qet nizanim ku ka tu dawa çi dikî û ji min rebenê xwedê jî çi dixwazî.
Na, tobebe ku ez li ber xwe dikevim. Ez li ber xwe nakevim, lê ez li ber berxikê xwe dikevim û ew perîşan û helak bû, ew… “
Ji alikê va wî dest diavêt kîsikê titûna qaçax û ji alikî va jî axaftina xwe dikir û didomand.
Digot:
“Tew qet xema te jinikê ye ku nevî heye an tuneye. Ji xwe kal bi xwe jî nîne û qet nebûye. Ger ku hebûya ji xwe nediket vî halî.”
Cixare ya pêçayî şil dikir, dida ser lêvê xwe, lê vênedixist û wer dihîşt û ji axftinê nediqetiya.
Belê, wî axftina xwe didomand.
Didomand û digot:
“Ax, Muhbê! Kerê, tu qet ji xwedê natirsî, hi. Na bavo, Muhbê û tirs…!? Na, çi tirs û çi hal…Tirsa wê ku hebûya ne wê berê xwe dida min û ne jî radibû bîla sebeb weha pêşkarê min dibû. Ma meriv nabêje Xelo hem kal û hem jî bêwar e. Ku bigota mêrê min kal e, ne radibû di ser min ra digirt û ne jî min weha ji hal dixist û dibehijand. Na! Ne teze, lê bi salan e ez Muhbê dinasim. Ji der û cînarên xwe ra her dost û yar, ji min ra jî gurê har…
Erikk, bavo! Ji boyê xwedê îca meriv nikare di vê malê da xolekî behna xwe bigre û rehet bike, weyy. Îca meriv nikare di vê malê da hema weha şevekê ji xwe ra bê qal û qir rûne. Ez li Muhbê digerim, li Muhbê. Kal, li Muhbeta Xelîl digere. Na, bavo çi Muhb!
Muhb nînê û çû ye, ji xwe ra Harsa File hatiye û li dewsa wê rûniştiye…” Cixare ya wî li ser lêv nediket, lê wî dest bi yeka din dikir û dipêça. Car hebû diaxifî, lê bi wê hêrsa xwe diaxifî.
Bi dengekî bilind diaxifî û digot:
“Gundîno, der û cînarên ezîz! Bila haya we gişkan ji Muhba ji min hebe û hûnê paşê nebêjin me nebihiztiye. Muhbê, bûye wek agir û bîzot û bi min ketiye.
Kes nemaye û îca jî qîza kafirbavê berê xwe daye min û di pey ra jî dev kiriye can û cesedê min û min dihêre. Dihêre, lê wek çawa destar bihêre bi wî awayî, dihêre.
Îşev jî wê hem mala min şewitand û hem jî pergala min belav kir. Ne Muhbê ye, lê bûye aşê gergerok û min liba dike û tîne dibe. Meriv xolekî dike navbeynê û disekine. Ax, lê de Muhbê…? Na bavo, çi sekanan û çi hal. Na, bila xwedê neke…”
Dema ku zêde dirêj dikir û bi hêrs diaxifî jî, hema bi carekê kuxîn pêşkarê wî dibû û di wî da hal nedime. Xolekî disekinî gewriya xwe paqij dikir û dîsa berê xwe dida axaftina xwe û gotina xwe jî dikir.
Digot:
“Muhbê, serê xwe li ber xwe netewîne û rabike. Rabike û li çavên min kalî mêze bike. Na, tenê mêze neke, lê baş jî guh bide min û ka ez dixwazim ji te ra çi bibêjim.
Ger ku tu bibî destar jî tu nikarî min bihêrî. Tu çi dikî- bike tu ne bi min, lê tu ancax ancax bi xwe dikî. Tu car li belaya xwe negere û ji min jî dûr bisekine.
Qey îca tu şalûl û bilbilî, tu tê li ser min dixwînî û dixwînî. Ma îca tu nizanî dilê xemgîn ne wek şalûl û bilbilan, lê wek pepûgên kavil û kolxenayan bi merivan dide xwendin.
Na, tu ne şalûl û bilbilên li ser avên çem û kaniyan î û ne jî tu pepûgeg ji pepûgên kavil û kolxaneyî tê û dixwînî. Tu Muhbêyî, Muhbê. Dengê xwe bibire û li ciyê xwe jî rûne. Te berê xwe daye min û vî lawikî û tu jî nizanî ku ka tu çi dixwînî. Kalo, bibêje xwelî li nav çavên te kalî ku te Muhbê naskir. Te naskir îca çi havil kir…”
Kal e û kal jî bi axaftin û xweyîgotin bû. Bi qasî xolekî disekinî, difikirî û di mejiyê xwe de gotina xwe li qenterê dixist, dianî û dibir û dîsa berê xwe dida axaftina xwe û nebêje jî nabe.
Digot:
“Qîzê! Vî kalî, ji dilê te hez dikir, ji dilê te. Ji ber ku dilê te her bi wê germiya xwe tîn dida û hestiyê min germ dikir. Axftinên te sûddar û min jî ji wan axaftinan hiz dikir. Ji ber ku her gotinek te ji min ra hem qiwet û hem jî moral bû. Ax, lê de îşev jî te ne ji wê hizkirina xwe, lê te jan da û di pey ra jî te dîn û îmana min bir.
Mimkun e gunehê te bi min neyê, lê qe ne bila bi neviyê te were. Ax, de ziman e û zimanê te jî carekê vebû wek aşê gergerok e.
Erê, wele! Wele, carekê ku vebû jî meriv dibêje Muhbê ne Muhb e, lê hespekê ji hespê kihîl û daye rêya zozanên Bingolê û dibezîne.
Îca ka ezê çi bibêjim, zonde aste çîno erzeno şono.(Hestiyê zimanî, nîne. Tu çi bibêjî, bê fayde û nafîle…) Muhbê ye û Muhbê jî her bi virevir, galgal û şemata xwe ye. Vacê û vacê.
Eha, bu nesîbê min û min îşev jî dît. Ev jî wêneyek ji wêneyê min û te ye. Di vê wêneyê da jî ji me yek muptela û yek jî bi navê xwe bela ye. Di vê malê da qey kar nîne tu herî karê xwe bikî. Lê nare, bavo. Na, na! Çima dihere. Bila nere û çer hebe îşev bûye nêçîrvan û li nêçîrê digere û ji kalî çêtirîn jî nêçîr, nîne.
Şev li min herimî, lê çer herimî. Geh wê berê xwe da kal û kalê reben tevizand û geh li Dildarê min hat xezebê û ne hîşt ku delalê min were cem min û pê şa bibim.
Ax, ax! Îşev ne min karî ez bi Dildarê xwe şa bibim û ne jî bi wî ra bişewirim. Bela jî Pîrikê hat û bû xiştik li min ket. Çi bibêjim bela ku hat nabêje hatim. Ax, de tu bisekine û ji min û te ra jî xwedê kerîm e, Muhbê.
Eha, vê gavê ezê dengê xwe bibirim û zêde jî nebêjim, lê de tu jî dua bike. Dua bike ku lawik li vir e. Ku ew ne li vir bûya, min dizanî minê ji te ra çi bigota. Ax, de jinik bi navê xwe Muhbê ye û tu ji wê ra çi bibêjî nafîle û bê fayde ye…”
Na, na! Her çiqasî ew bibêje; ‘ eha, vê gavê ezê dengê xwe bibirim û zêde nebêjim jî, …’gotin ne rast û dîsa jî diaxifî.
Kal û bikişe quncikî xwe; na, nebû. Erê, her çiqasî gotinên zîv nebe zêr jî, dîsa bi axaftin û diaxifî.
Wî bi xwe jî dizanî ku ger di rewşekî weha da meriv neaxife, diteqe. Bi xwe diaxifî û di ser da jî digot; Qîzê Muhbê! De êdî bes e, ha. Te hîşê min bir, weyy.’
Dema meriv guh bidaya axaftinên wî jî meriv digot qey ew bê xeta û bê qisûr e û hema gunehkarê herî mezin jî jina wî bi xwe ye.
Ax, de çer hebe carekê navê Pîrikê derketiye û bila kalik jî her bi pîr û pakiya xwe be. Heta ku camêr bi hêrsa xwe bûya ne wî xwe dida alikî û ne jî disekinî. Dengê wî bilind û gilî û gazinên wî jî bi wî ra û ka feqîra min dikarî çi bike. Ji xwe ra xwe komê ser hev dikir û guh dida mêrê xwe.
Kîsikê titûnê li ber wî û titûn jî titûna Mûşê, zer û tel bi têlî bû. Nayê zanîn ka çima, lê hata niha ji nav cixareyên pêçayî wî yek hilnedabû û nekişîndibû. Niha jî destê xwe kiribû berika şal û şapikê xwe û li heste û taxima cixarê digeriya. Taxima cixarê ji kevirê Oltiyê û timî jî li gel wî bû.
Di berîka xwe da destê xwe diani û dibir, seh dikir, lê nedikarî doz bike. Dema nedikarî doz bike jî, hêrs dibû, xwe bi xwe dikir miremir û li çavên Muhbê mêze dikir.
Alikarî bû û wî jî ji wê jî dixwest.
Xwe bi xwe jî dikir miremir û digot:
“Lo, lawo! Ka li ku ye ev heste û taxima min…? Hela hela, ne di vê berika min da bûn. Muhbê di min da hiş hîştîye ku ez bizanbim ka min daniye ku…! Na, ne taxim û ne jî heste ye. Ne gavekê berê li ber min û min pê cixare kişandibû.
Na, bavo! Muhbê û di serê merivî da aqil û hiş bihêle. Wax û heywax! Lo, kalo tu jî diketî vî halî…”
Dema ku di lêgerê da doz nedikir îca jî berê xwe dida Pîrika Muhbê û hem xwe dida belengaziyê û hem jî ji wê alîkarî dixwest.
Eyar dida dengê xwe û digot:
“Jinik! Ka de rabe were bibe alîkarê min belengazî û lê bigere, ha. Lê bigere; belkî belkî, dîsa doz bike tu doz dikî…”
Pîrika Muhbê jî ku ranebe ka îca kê heye û kê rabe.
Ji ciyê xwe diliviya, radibû û di hatinê da jî li derdor mêze dikir; destên xwe dikir bin balgiyî, li berikên wî digerand û di pey ra jî hem taxim û hem jî hesteyê wî doz dikir û dida ber wî.
Di dayînê da jî digot:
“Eha, min ji te ra doz kir. De here ji xwe ra cixareya xwe bikişîne. Bikişîne, lê ji kerema xwe ra dengê xwe jî bibire û deng neke. Deng neke, ji ber ku ji ber guragura te hem dilê min, hem jî sêrê min bi êş û diêşe…”
Piştî vê gotinê jî ber bi neviyê xwe mêze dikir û digot:
“Wîî min qidayê te çavbelekî girto. Kero, qey te Pîrika xwe ji bîr kiriye ku tu berê xwe nadî min û nayê cem min; erê û erê…”[1]