$Newroz Tarihi$
$Newroz Nedir? Neden kutlanır? Anlamı Nedir?$
Her yıl 21 Mart’ta özellikle Kürtler tarafından büyük bir coşkuyla kutlanan Newroz bayramının Kürt tarihindeki yeri ve önemi bahsedildiğinin aksine sadece “Baharın Gelişi” değildir. Musa Anter yakılan ateşin Kürtlerin özgürlüklerinin simgesi olduğunu belirtir.
Newroz Tarihi
Kürtler Newroz’un “Demirci Kawa Efsanesi”ne dayandırır. Kürt mitolojisindeki Kawa efsanesine göre, günümüzden 2500 yıl öncesinde Dehak (bazı kaynaklara göre Zuhak) adında Asurlu çok ama çok zalim bir kralın altında yaşayan Kawa adında bir demirci vardı. Bu kral tam bir canavardı ve efsaneye göre her iki omuzunda da birer yılan bulunuyordu. Her gün bu iki yılanı beslemek için Kürtlerden iki genci sarayına kurban olarak getirtip aşçılarına bu iki çocuğu öldürtüp beyinlerini yılanlarına yemek olarak verdiriyordu. Aynı zamanda bu canavar kral ilkbaharın gelmesini de engelliyordu. En sonunda bu zulümden bıkan ve bir şeyler yapmak isteyen Armail ve Karmail adlı iki kişi kralın sarayına mutfağa aşçı olarak girmeyi başarırlar ve Kralın yılanlarını beslemek için beyinleri alınarak öldürülen çocuklardan sadece birini öldürüp diğerinin gizlice saraydan kaçmasına yardımcı olurlar. Böylece ellerindeki bir insan beyni ile, kestikleri bir koyunun beynini karıştırarak yılanlara vererek her gün bir çocuğun kurtulmasını sağlamış olurlar. İşte bu kaçan kişilerin Kürtlerin ataları olduğuna inanılır ve bu kaçan çocuklar, kendi çocuğu da Kral’a kurban edilen yiğit, cesur ve iyi yürekli bir demirci olan Kawa tarafından dağlarda gizlice eğitilerek bir ordu haline getirilirler. Böylece Kawa’nın liderliğindeki bu ordu 20 Mart günü (bu tarih kesin değildir ama kastedilen isyandan önceki gündür) zalim kralın sarayına yürüyüşe geçer ve Kawa kralı balyozuyla öldürür. Kawa kralı öldürdüğünü haber vermek için sarayın avlusunda büyük bür ateş yakar ve bu ateşi görenler dağdan geri dönerler ve zaferi kutlarlar. Kawa da sarayın en yüksek yerine çıkar ve halkın zulümden kurtuluşunu sarı, kırmızı ve yeşil renkteki önlüğünü sallayarak kutlar. Böylece Kürt halkı zalim kraldan kurtulmuş olur ve ertesi gün ilkbahar gelmiş olur.
Demirci Kawa efsanesi nedir? diye soranlar için ayrıntılı anlatım: [1]
Newroz Nasıl Kutlanır?
Newroz bayramı on binlerce kişinin biraraya gelerek halaylar çekip Newroz ateşini yakarak o ateşin üzerinden atlayarak kutlanır. Newroz’da neden ateş yakılır? Eski inanışlarda ateşin kutsallığı bilinir. Bu yüzden Newroz ateşinin de inanışta bir kutsallığı bulunmaktadır.
“Newroz kutlu olsun” Kürt dili lehçelerinde şöyle söylenir:
Kurmanci: Newroz pîroz be!
Zazaki: Newroz pîroz bo!
Sorani: Newroztan pîroz bêt!