مدرسەی قبهان، یکی از قدیمیترین مدارس در اقلیم کوردستان عراق است کە بە عنوان اولین مدرسەی دینی و اموزشگاهی برای طلاب علم الاهیات در زمان میرنشینی بادینان و میر حسین ولی بە فرمان سلطان حسین ولی، میر میرنشینی بادینان در سدەی 16 زاینی ساختە شدە است.
این مدرسە در سالهای 1534-1576 بە عنوان مهد و مرکز تدریس علوم اسلامی (فقە، حدیث و بلاغت )، الاهیات، #فلسفە# و علوم اجتماعی ساختە و از شهرت خاصی برخوردار بودە و هم زمان و هم سطح با مدارس استانبول و #مصر# از سراسر مناطق عراق و ایران و سوریە و .. پذیرای دانش اموزان و طلاب بودەاست و کسانی همانند ابو مسعود افندی و ملا خلیل سرتیکە از نام اوران و دانشمندان جهان اسلامند، از طلاب این مدرسە بودەاند.
مدرسەی قبهان تا سال 1964 بە فعالیتهای خود ادامە دادە و پس از ان و با شروع جنگ داخلی عراق دچار تخریب و اسیب بسیار شد و از رونق افتاد.
بە گفتەی باستانشناسان اسم این مدرسە از نوع ساختمان سازی اش برگرفتەشدە و بە معنای مکان طاقدار میاید.
در حال حاضر این مدرسەی متروکە بە عنوان یک سایت باستانی شناختە میشود کە در حال تخریب و فروپاشی است، اما بە گفتەی مدیر ادارەی باستانشناسی و فرهنگ استان دهوک، تعمیر و بازسازی این مکان یکی از اولویتهای برنامەهای این ادارە است و در ایندە بە مرحلە اجرا گذاشتە خواهد شد.
مدرسەی قبهان در منطقەی بادینان و شهر #العمادیە# (#ئامێدی#) در نزدیکی ییلاق سولاو و یک کیلومتر از شهر العمادیە (ئامێدی) دوور است.
شهر العمادیە (ئامێدی) یکی از زیباترین شهرهای اقلیم کوردستان عراق است کە 800 سال قبل از زایین بر فراز کوهی بلند درست شدە است.
[1]