مزگەوتی حەمامیان لە شاری بۆکان، 1910ی زایینی.
مزگەوتی حەمامیان و پاشماوەی قوتابخانەیەکی کۆن، بەشێک لە پۆلەکانی تا ئێستا وەک خۆیان ماون، دەکەوێتە گوندی حەمامیان، 3 کیلۆمەتر لە شاری بۆکان لە ناوچەی موکریان، ڕۆژهەڵاتی کوردستان. مزگەوتی حەمامیان لە ساڵی 1910ی زایینی واتە پێش جەنگی جیهانی یەکەم درووستکراوە. دامەزرێنەرەکەی (مەحمود ئاغا ئیلخانیزادە) ، یەکێکە لە پیاوانی بنەماڵەی ناسراوی کورد ئێلخانی. مزگەوتی حەمامیان لە شێوەی چوارگۆشە درووستکراوە و ئەو کەرەستانەی کە لە درووستکردنیدا بەکارهێنراون پێکهاتبوون لە تێکەڵەیەک لە بەردی تەخت لە کانەکانی دەوروبەری و خشت و دار گوێز. بناغەی مزگەوتی حەمامیان لە قوڵایی 20 مەتر درووستکراوە، بە مەبەستی بەرەنگاربوونەوەی بوومەلەرزە و لافاو. ئەم مزگەوتە بە یەکدەنگی ستوونەکانی لەگەڵ سەقفی مزگەوتەکە دەناسرێتەوە. وە لەسەر سەقفی مزگەوتی تاکە قوبە، بەرگێکی دوو چین بە شێوەیەکی ڕەسەن درووست کراوە، و بە خشتی چوارگۆشە و نیگارکێشانی سەوزە ڕازاوەتەوە. لە تەنیشت مزگەوتی حەمامیانەوە، پاشماوەی قوتابخانەیەکی کۆن هەیە، بەشێک لە پۆلەکانی هێشتا وەک خۆیان ماون و بە دووری 30 مەتر لە دیوی باکووری ڕۆژاوای قوتابخانەکەوە، دەستنوێژخانەیەک هەیە. لێرەوە ڕوونە کە قوتابخانەکە بۆ خوێندکارانی زانستە ئایینیەکان بووە. وە لە دەرگای چوونە ژوورەوەی مزگەوتەکە هۆڵێکی چوار ستوونی بە سەکۆیەکی تاڕادەیەک کوورت درووستکرابوو، کە بۆ ڕێوڕەسمی تایبەت یان بۆ پەروەردەکردنی پرسەی مردووانی گوندەکە بەکاردەهێنرا، سەقفی هۆڵەکە بە دار شوتی داپۆشراوە، و ستوونەکانی بە شێوازی نەریتی کوردی بنیات نراون. دەرگایەکی بچووک هۆڵەکە بە حەوشەی سەرەکی مزگەوتەکەوە دەبەستێتەوە. قوبەی مزگەوتەکە بەشێوەیەکی پلەبەندی درووستکراوە، وە وەک باقی بەشەکانی مزگەوتەکە وایە کە بە خشتی نەخشێنراو ڕازێنراونەتەوە. لە چوار لای مزگەوتەکە، چوار تاوەری خشتی لەژێر سەقفەکەدا هەیە. میحرابی مزگەوتەکە دەکەوێتە نێوان دوو پەنجەرە و لە قوڵایی میحرابەکەدا پەنجەرەیەکی بچووکی دیکە دانراوە. دیواری مزگەوتەکە بە خشت ڕازاوەتەوە.[1] [2]