عنوان: کوه بمو.. طبیعتی بی نظیر پر از آثار تاریخی

کوه بمو بخشی از رشته کوه #زاگرس# است و در مرز جنوب و #شرق کردستان# قرار دارد. بلندترین نقطه این کوه 1842 متر ارتفاع دارد و به گفته دوستداران محیط زیست دارای محیطی منحصر به فرد و طبیعت پر از آثار تاریخی است. بیشتر حیواناتی مانند روباه، ببر، گوزن، گربه وحشی و خرس قهوه ای را شامل می شود.
در هزاره سوم و دوم پیش از میلاد، مردم #لولوبی# در دامنه کوه بمو زندگی می کردند. بمو اغلب به عنوان مرز بین لولویی ها و سایر اقوام اطراف این کوه بوده است که اکنون جنوب و شرق کردستان را به هم متصل می کند. در هر دو طرف انچنان کە لازم بودە، تحقیقات تاریخی و علمی مناسبی در مورد آثار آن صورت نگرفته است، اما برای اولین بار یک وب سایت آمریکایی به نام (Lioscience) در سال 2019 منتشر کرد: او یکی از 10 اکتشاف بزرگ جهان را در کوه بمو، یک دیوار صخره ای، کشف کرده است، طول آن 115 کیلومتر در جنگل بمو است و دیوار آن در مرز جنوب و شرق کردستان قرار دارد، باستان شناسان هنوز نمی دانند این دیوار چگونه و با چه هدفی ساخته شده است، عرض آن چهار متر و ارتفاع آن سه متر است.
قسمت اعظم کوه بمو در ناحتە سلاسی باواجانی قرار دارد که هم مرز با جنوب کردستان است. مردم باواجانی به این دیوار، دیوار گاورکان یا دیوار گاور می گویند. به گزارش اداره کل میراث و فرهنگ استان #کرمانشاه#، دو مجسمه سنگی 4000 ساله در نزدیکی این دیوار در ثلاثی باواجانی پیدا شده است. این یکی از قدیمی ترین شواهد مرزهای سیاسی در جهان قبل از میلاد است که قدمت آن به هزاره دوم قبل از میلاد می رسد. در یکی از کتیبه ها، پادشاهی پای خود را بر سینه زندانی می گذارد و دیگری مقابل او می ایستد. در کتیبه دوم، پادشاهی در ردای بلند، کوله پشتی و دو نیزه در دست است. کتیبه های دیگری از این دست قبلاً در مرز ثلاثی باواجانی و #سلیمانیه# یافت شده بود که به نظر می رسد متعلق به این پادشاه باشد. این پادشاه آیدین سین، پادشاه سیموروم یا آنزابازونا بود که در اواخر هزاره دوم پیش از میلاد در منطقه دیالی حکومت می کرد او چندین بار به ساکنان منطقه حمله کرد و در یکی از پیروزی های خود در آن نبردها الگوی خود را تراشید.
دیواری که آمریکایی ها در سال 2019 در مرز جنوب و شرق کردستان کشف کردند، از شمال بمو در دهستان باواجانی شروع و تا روستای ژاوامرگی در شهرستان گیلان غربی امتداد می یابد، اما بخشی از آن در آن سوی جنگل بمو در جنوب کردستان قرار دارد.
در کنار این دیوار چند قلعه و ساختمان ساخته شده که به نظر می رسد اهداف نظامی داشته باشد، قدمت آنها به دوره اشکانی و ساسانی می رسد. این دیوار در اسناد تاریخی مربوط به دوره عثمانی در دوره صفویه به عنوان دیوار قدیمی یاد شده است. در سال 1850 یک سرباز روسی به نام سرهنگ چریکوف که مرز ایران و عثمانی را مشخص کرد، او گفت: «در جاده سرپلی زهاو به بغداد، بقایای دیوار بلندی وجود دارد که شبیه یک پادگان نظامی است.
ساخت دیواری به این طول با یک میلیون متر مربع سنگ از توان مردم یک روستا یا شهر خارج بود، بنابراین احتمالاً طرح جامع دولت بزرگ وقت وجود داشته است.[1]