نامۍ: محەمەد بەهادین
نامۍ تاتەی: مەڵڵا ساحېب
نازنام: دانای هۆرامی
ساڵەو ئامای دنیای: 1934ز
ڕۊو ساڵەو کۊچی دمایی: # 13-07-1979#
یاگۍ ئامای دنیا: تەوېڵۍ
یاگۍ کۊچی دمایی: تەوېڵۍ

$ژیواینامە$
محەمەد بەهادین مەڵڵا ساحیب ئەشناسیا بە(دانای هۆرامی) ساڵەو 1934ز جە شاروچکەو تەوېڵۍ هۆرامانی ئامان دنیاوە، وەردەسو تاتەیشەنە دەسش کەردەن بە وانای و فرەو کتېبە ئاینیەکېش جە تەوېڵۍ تەمامنێنۍ. دماتەر ملۊنە پەی شارو سلېمانی بە نیازو وانای، جە مزگی ئۆقافی ساڵەو 1957ز ئیجازەی ئاینی وەرگېرۊ. ساڵەو 1959ز خولی ئاینی مامۊسایاش تەمامنان و پېسە مامۊسای سەرەتایی وانگاو تەوېڵېنە مەرزیانەرە. فرەو ژیانی مامۊساییش جە تەوېڵۍ بیەن و بەشێ کەمش جە هەڵەبجەو سلېمانی. دانای هۆرامی ساڵەو 1977ز کۊچش کەردەن پەی شارو سلېمانی، بەڵام دمای ماوێ کەمی توشوو نەوەشی(شېرپەنجەی) مەبۊن و ڕۊ 13-7-1979ز کۊچی دمایی کەرۊن، تەرمەکەیش مەبەراوە پەی تەوېڵۍ و جە گوڕستان(باوا سەرهەنگ)ی ئەسپەردە کریۊن. چڼین بەرهەمە شېعریېش بە زوانی هۆرامی و سۆرانی هەنۍ، دیوانەشېعرێ گۆرش ئاماڎەو چاپی بیەن، بەڵام جە نسکۊو ساڵەو 1975ز دائېرەو ئەمن و تەوېڵۍ گېرتەن و سۊچنانشا. نویسەر یەرۍ بەرهەمېش چاپ کریێنۍ
1. یوسف و زڵېخا 1955ز
2. پیرشالیارو زەردەشتی 1968ز
3. پېشەوا قازی محەمەد و کومارو مەهابادی 1971ز
بەرهەمە چاپ نەکریێکېش:
1. زاهیە خاتوون
2. دیوانە شېعر
نمونێ جە شېعرەکاش:

نیشتەبېم وە کز جە دووری (چەمم)
بە کوڵ مەگرەوان من هەردوو (چەمم)
زانام کە هانام یاوا بە گەردوون
دەس بە گا چۊن بیم پەی باڵای (چەمم)

چەمی یەکەم: یارەکېش
چەمی دووەم: دیڎە(چەمېش)
چەمی یەرەم: خەمیایۆ(چەمیایۆ باڵایش)

ناگا دیم چەمم ها نە (وەرمەنە)
وېرەگا وەختەن پرشەی (وەرمەنە)
واتم بېدار بە ئەی دڵ شادیەن
چوون دڵ بۍ ئاگان ئینا (وەرمەنە)

وەرمەنە یەکەم: وەردەمم
وەرمەنە دووەم: وەر مەنەن، وەر نەپڕان
وەرمەنە یەرەم: وتەی، ئینا وەرمەنە
جە شېعرێ تەرەنە شاعېر ڕووە مەکەرۊن ئەو کەش و تەخت و هۆرامانی و ماچۊ:
ئەی تەخت چی بەرگی ماتەمیت پۊشان؟
ئەسرینی هوونین نە دیدەت جۊشان؟
بۍ نازو پەرۊش ژەرەژت لاڵەن
هامڕازت پەپوون، واشەن، یا داڵەن
هەرچن بە نامۍ ماچا تەختەنی
بەڵام پەی ئېمە خەیلێ سەختەنی
شەماڵت فاڕان کەردەنت بوران
تا کوشندە بۊ پەرێ ڕاویەران

تەڵقینە و مەردەی بە هۆرامی:
ئەی بەنڎەو خوڎای جە گۊڕی تەنیا
ئیسە فریشتۍ پەی لاو تۊ مەیا
پەرسا لېت ماچا ئایېنت کامەن
خوڎاو پېخامبەر پەڕاوت کامەن
نەتەرسی واچە یەزدان خوڎامەن
موحەمەد نەبیم، هەم پېشەوامەن
قورئان پەڕاوم کابە قیبلەمەن
زورداری کافر برا کوشتەمەن
چېش پەرسی ئادەی کاکە ئەڕنەمووک
تا واچووت پەنە بە ئاسان و سووک
نمونێ بە زوانی سورانی:

کوردە کەساسی و داماوی تا کەی
تا کەی بەبێ هۆ قوربانی ئەدەی
ئاخۆ کەی ئاڵات بشەکێتەوە؟
خونچەی ڕزگاریت بگەشێتەوە
خۆزگەم بەو ڕۆژەی نامگرن بە دیل
بتوانم بچمە سەر کێوی قەندیل
دەس ڕاوەشێنم بە چەپدا و بە ڕاس
ڕووبکەمە مەلاوی دەرسیم و سیواس
ڕوو وەرچەرخێنم بەرەو مەهاباد
ئاکرێ و زاخۆ و بەرزانی ئازاد
ڕوو وەرچەرخێنم بەرەو قامیشلی
گەرمیان خانەقین هەتا مەندەلی
بڵێم ئەی گەلی کوردی چەوساوە
تا کەی بیروو ڕات پەرش و بڵاوە؟
قۆڵی لێ هەڵکەو چاکت بەلادا
چ بە ئاشکرا، چ لە پەنادا
دەست ڕاتەکێنە لە زنجیر و کۆت
ئەم ڕێگا سەختە کێ تەختی کا بۆت؟.[1]