Biblioteca Biblioteca
Buscar

Kurdipedia son las mayores fuentes de información kurda!


Search Options





Búsqueda Avanzada      Teclado


Buscar
Búsqueda Avanzada
Biblioteca
Nombres Kurdos
Cronología de los hechos
Fuentes
Historia
Colecciones usuario
Actividades
Buscar Ayuda?
Publicación
Video
Clasificaciones
Elemento Random!
Enviar
Enviar artículo
Enviar imagen
Survey
Su opinion
Contacto
¿Qué tipo de información necesitamos!
Normas
Términos de uso
Calidad de artículo
Instrumentos
Acerca
Kurdipedia Archivists
Artículos nosotros!
Añadir Kurdipedia a su sitio web
Añadir / Eliminar Email
Estadísticas de visitantes
Estadísticas de artículos
Fuentes Convertidor
Calendarios Convertidor
Lenguas y dialectos de las páginas
Teclado
Enlaces útiles
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Idiomas
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Mi cuenta
Registrarse
Membresía!
Olvidó su contraseña?
Buscar Enviar Instrumentos Idiomas Mi cuenta
Búsqueda Avanzada
Biblioteca
Nombres Kurdos
Cronología de los hechos
Fuentes
Historia
Colecciones usuario
Actividades
Buscar Ayuda?
Publicación
Video
Clasificaciones
Elemento Random!
Enviar artículo
Enviar imagen
Survey
Su opinion
Contacto
¿Qué tipo de información necesitamos!
Normas
Términos de uso
Calidad de artículo
Acerca
Kurdipedia Archivists
Artículos nosotros!
Añadir Kurdipedia a su sitio web
Añadir / Eliminar Email
Estadísticas de visitantes
Estadísticas de artículos
Fuentes Convertidor
Calendarios Convertidor
Lenguas y dialectos de las páginas
Teclado
Enlaces útiles
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Registrarse
Membresía!
Olvidó su contraseña?
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Acerca
 Elemento Random!
 Términos de uso
 Kurdipedia Archivists
 Su opinion
 Colecciones usuario
 Cronología de los hechos
 Actividades - Kurdipedia
 Ayudar
Nuevo elemento
Lugares
Erzurum
17-09-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Zara
08-09-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Darin Zanyar
07-09-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Ahmet Kaya
05-09-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Ziryab
20-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Ibn Khallikan
20-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Al Jazarí
19-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Hejar
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Nezamí Ganyaví
12-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Nalî
12-08-2024
شادی ئاکۆیی
Estadística
Artículos
  530,176
Imágenes
  110,960
Libros
  20,352
Archivos relacionados
  105,419
Video
  1,578
Idioma
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Grupo
Español
Artículos 
18
Biografía 
16
Biblioteca 
12
Lugares 
3
Partidos y Organizaciones 
2
Mártires 
2
Documentos 
2
Repositorio
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Total 
238,080
Búsqueda de contenido
Biografía
Ziryab
Biografía
Ahmet Kaya
Biografía
Darin Zanyar
Biografía
Zara
Mártires
Mahsa Amini
گرنگیی وەرگێڕانی ئەدەبی کوردی بۆ زمانە ئەوروپاییەکان ‌
Grupo: Artículos | Lenguaje de los artículos: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram1
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Clasificación elemento
Excelente
Muy bueno
Promedio
Pobre
Malo
Añadir a mis colecciones
Escriba su comentario sobre este artículo!
Titel der Geschichte
Metadata
RSS
Búsqueda en Google de imágenes relacionadas con el elemento seleccionado!
Buscar en Google para el artículo seleccionado!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

گرنگیی وەرگێڕانی ئەدەبی کوردی بۆ زمانە ئەوروپاییەکان ‌

گرنگیی وەرگێڕانی ئەدەبی کوردی بۆ زمانە ئەوروپاییەکان ‌
نووسینی: ڕزگار شێخانی
بابەت: وتار
مێژووی وەرگێڕانی ئەدەبی نەتەوەکانی ڕۆژهەڵات و ئەفریقا، دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی کۆلۆنیالیزم. دەسەڵاتە کۆلۆنیالەکان بەدەستێک بەرهەمی سرووشتیی وڵاتە داگیرکراوەکانیان دەبردو کۆمەڵگەی خۆیانیان پێدرووستدەکرد، بەدەستێکیش شاکارە ئەدەبییەکانیان وەردەگێڕاو سروشیان لە، گوێتە وتەنی: خاکی پاکی ڕۆژهەڵات وەردەگرت. بۆ نموونە، ساڵی 1850 لەکەلاوەی پەرتووکخانە بەناوبانگەکەی ئاشووربانیپال لە نەینەوا، شارستانناس و ئارکیۆلۆگەکان خشتەکانی داستانی گلگامشیان دۆزییەوەو کەسیان نەیاندەزانی بیانخوێننەوە. ناردیانە مۆزەخانەی بەریتانیا لە لەندەن، بۆ ئەوەی لەوێ توێژەری زمانە کۆنەکان لێیان بکۆڵنەوەو وەریانگێڕنە سەر زمانی ئینگلیزی. ئێستاش ئەم خشتانە لەوێن.
وا لەخوارەوە ئاماژە بەچەند بەرهەمێکی ئەدەبی ڕۆژهەڵاتی دەکەم، کە هەندێکیان لە سەردەمی کۆلۆنیالیزمدا وەرگێڕدراون. گرنگیشە هەر لەئێستاوە ئەوە بڵێم، ئەمە بەرگری نییە لەدەسەڵاتە کۆلۆنیالەکان، بەڵکە ئاماژەیە بەو کارانەی لەو سەردەمدا کراون.
ساڵی 1813، کە ڕێک دەکاتە 200 ساڵ لەمەوبەر، هەمەر پورگستاڵ، کە ڕۆژهەڵاتناسێکی نەمسایی بوو، تورکی، عەرەبی و فارسیی دەزانی، لێیانەوە تەرجەمەی دەکرد. شیعرەکانی حافزی شیرازیی لەدوو بەرگدا بە ئەڵمانی بڵاوکردەوە. ساڵی دواتر گوێتە شیعرەکانی حافزی خوێندەوە، زۆر پێیان سەرسام بوو و ڕاستەوخۆ لەژێر کاریگەریی ئەو شیعرانەی حافزدا، بەناوبانگترین دیوانی خۆی، ''دیوانی ڕۆژاوایی ڕۆژهەڵاتی''ی نووسی.
ڕ. ئا. نیکلسۆن (1868-1945) Reynold A. Nicholson ڕۆژهەڵاتناس و ئیسلامناسێکی ئینگلیز بوو. ئەو بوو، لەسەرەتای سەدەی بیست، ترجمان الاشواقی ئیبن عەرەبی، مە#سنە#وی مەعنەویی ڕۆمی و زۆر شاعیری تری وەرگێڕایە سەر ئینگلیزی. ئەو وەرگێڕانانەی ئەو، کاریگەرییان لەسەر زۆر نووسەری ئەوروپایی کردووە.
ناساندنی ڕۆمی و ئەدەبی کلاسیکی فارسی لە سوید، چاکەی یەک تاکەکەسە: بارۆن ئێریک هێرمێلین. لە ڕێگەی ئەوەوە پێشوازی لە ڕۆمی و ئەدەبی کلاسیکی فارسییەوە دەستپێدەکات. ئەو گەنجێکی سەرگەردان بوو. لەگەڵ سوپای کۆلۆنیالی بەریتانیا دەچێتە هیندستان، لەوێ فێری فارسی دەبێت. و ئاشنای ئەدەبەکەیان دەبێت. پاشان باری دەروونی تێکدەچێت و دەگەڕێتەوە سوید. لە ماوەی ساڵانی 1933 هەتا 1939 دا، لە نەخۆشخانەی دەروونیی سانت لارس لە شاری لوند دەستبەسەربوو و لەوێ هەموو مەسنەوی، بەرهەمێک بە شەش بەرگ و 27000 کۆپلەوە، وەرگێڕا. ئەو 35 ساڵی لە سانت لارس گوزەراندو بەوە ڕاگەیشت، کە نەک تەنیا مەسنەویو بژاردەیەک لە دیوانی شەمسی تەبرێزیی ڕۆمی وەربگێڕێت، بەڵکوو بەرهەمی زۆربەی شاعیرانی کلاسیکی فارسیشی وەرگێڕا، بۆ نموونە عەتتار و عومەر خەیام. ئەم شیعرانەی ڕۆمی و ئەدەبی کلاسیکی فارسی، کاریگەریی لەسەر کۆمەڵێک نووسەری ناوداری سویدی دانا، لەوانە؛ ڤیلهێلم ئێکێلوند، گوننار ئێکێلۆف، کە من سیانەی دیوانی ئەوم وەرگێڕاوەتە سەر کوردی، ڤیللی شیرکلوند، ئێریک ڤون پۆست، ئینگمار لێکییۆس، توربیۆرن سێفڤێ و زۆر نووسەری تریش.
ئانماری شیممەڵ (1922-2003) : پڕۆفیسۆر بوو لە ئیسلامناسی و تەسەووف و زمانی عەرەبی و فارسی و تورکیدا. نزیکەی 100 پەرتووک و لێکۆڵینەوەی لەبارەی ئیسلام و ئەدەبی تەسەووفی ئیسلامییەوە نووسیوە. ناودارترین ڕۆژهەڵاتناسی سەدەی ڕابردوو بوو. هەموو ژیانی خەریکی وەرگێڕانی ڕۆمی و نووسینی لێکوڵینەوە بوو لەبارەی ئەدەبی کلاسیکی ڕۆژهەڵاتییەوە. پەرتووکەکانی وەرگێڕدراوەتە سەر نزیکەی هەموو زمانە ئەوروپاییەکان.
بوو ئوتاس، پڕۆفیسۆرێکی خانەنیشی سویدییە لەزمانە ئێرانییەکاندا. پێش دوو ساڵ (2011) پەرتووکێکی دوو بەرگی بەناوی (ئەدەبی فارسی Den persiska litteraturen) بڵاوکردەوە. بەرگی یەکەمیان وەرگێڕانی ئەدەبی کلاسیک و مودێرنی فارسییەو هیی دووەمیان لێکۆڵینەوەیە لەبارەی ئەدەبی کلاسیک و مودێرنی فارسییەوە.
ئەمانە بەشێکی زۆر بچوکن، لەوەرگێڕانی ئەدەبی ڕۆژهەڵاتی بۆ زمانە ئەوروپاییەکان. ئەم پڕۆسەی وەرگێڕان و کارکردنەیش، ئێستاش بەردەوامی هەیە و تەنانەت لە زۆر زانکۆی وڵاتاندا، بەشی سەربەخۆی ڕۆژهەڵاتناسی و کولتووری ڕۆژهەڵات هەیە.
ئێستا هێندە زۆر پەرتووک بە زمانە ئەوروپاییەکان لەبارەی ئەدەبی ڕۆژهەڵاتییەوە هەیە، ئەگەر خوێنەری ئەوروپایی بخوازێ، بە زمانی خۆی ئەدەبی فارسی و عەرەبی، یان بەگشتی ئەدەبی ڕۆژهەڵاتی بخوێنێتەوەو بەهۆیەوە ئاشنای کولتووری کۆن و نوێی نەتەوەکانی ببێت، هیچ گرفتێکی نییە. چونکە وەک لەسەرەتاوە ئاماژەم پێکردووە، دوو سەدە لەمەوبەر ئەم لافاوی وەرگێڕانە سەری هەڵگرتووە و هەتا ئێستاش بەردەوامە.
لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەر ئاوڕ بدەینەوەو پڕۆسەی وەرگێڕانی ئەم دوو سەدەیەی ڕابردوو ببینین، دەبینین ئەدەبی کوردی لێی بێبەشەو سەرنجی هیچ ئەدەبناسێکی ڕانەکێشاوە، کە خۆی بە وەرگێڕانییەوە خەریک بکات و لێکۆڵینەوە لەبارەیەوە بنووسێ. دەمەوێ ئەوە بڵێم، لە دەرەوەی کوردستان، کەس ئاگاو شارەزای ئەدەبەکەمان نییە. ئایا ئەمە کارەساتێکی نەتەوەیی نییە، لەکاتێکدا ئەوروپاییەکان ئەدەب و فەرهەنگی ئێمەیان وەرنەگێڕاوە، هاوکات خۆشمان هیچمان نەکردووە؟ کە دەڵێم؛ خۆشمان هیچمان نەکردووە، مەبەستم ئەوەیە، ئەو کارانەی تا ئێستا کراون، کەمن‌وو نەبوونەتە هۆی ناساندن و ئاشنابوونی خوێنەری ئەوروپایی بەئەدەبەکەمان.
دەبێت. ستراتیژێک دەستنیشان بکەین و پلانی کارکردنی بۆ دابنێین، کە چۆن فەرهەنگی خۆمان بە گەلانی تر بناسێنین.
لەمبارەیەوە، دەمەوێ ڕاشکاوانە ئەوە بڵێم، پێم وایە کارێکی وا دەبێت.پڕۆژەیەکی نەتەوەیی بێت و لەسیاسەتی کولتووریی حکومەتی کوردستاندا، جێگەیەکی تایبەتیی هەبێت، ئەگەرنا هەر لە کاری تاکەکەسی دەمێنێتەوەو گرنگییەکەی هێندە کاریگەر نابێ. دەبێت.هەوڵبدەین، پڕۆژەی وەرگێڕان لە هەوڵی تاکەکەسییەوە بکەین بەپڕۆژەیەکی نەتەوەیی و تێیدا حکومەتی کوردستان، بەجدی پشتگیریی بکات و بیکات بەلایەنێکی گرنگ لەسیاسەتی کولتووریی خۆیدا. دەزانین، ئەگەر ئەو کارە نەکرێ، ئەو هەوڵە تاکەکەسییانە بڕ ناکەن لە ناساندن و ئاشنابوونی نەتەوەی تر بەئەدەبەکەمان. ئەمەش تیرێکی ژەهراوی دەبێت.و ڕاستەوخۆ بە هەست و کەسایەتیی هەموو کوردێک دەکەوێ، کاتێک لێی دەپرسن کوا ئەدەبەکەت؟ یان کە لە ئەوروپا دەچیتە پەرتووکخانەیەک و دەبینێ هیچ پەرتووکێک بە زمانە ئەوروپاییەکان لەبارەی کولتووری ئەوی تێدا نییە. ئایا ئێمە هیچ کاتێک بیرمان لەوە کردووەتەوە، یان لێکۆڵینەوەی لەسەرکراوە، کە لەو کاتانەدا مرۆڤی کورد هەستی بەچی کردووە؟ دەمەوێ دیسان جەخت لەسەر ئەوە بکەمەوە، ئەمە دەبێت.پڕۆژەیەکی نەتەوەیی بێت و حکومەتی کوردستان و ناوەندە کولتوورییەکان لێی بەرپرسیارن.
لەدونیای سیاسەتدا، زۆرجار گوێمان لە وتە بەناوبانگەکەی جۆن. ف. کەنەدی دەبێت. کە وتویەتی: ''مەپرسە وڵاتەکەت دەتوانێت چی بۆ تۆ بکات، بپرسە تۆ دەتوانێت چی بۆ وڵاتەکەت بکەیت''. دەمەوێ سەرنجتان بۆ ئەوە ڕابکێشم، ئێستا نەوەی دووەم و سێیەمی کورد لەئەوروپادا هەن. ئەوان شارەزای زمان و کولتووری ئەوێن، یان ڕاستتر زمان و کولتووری ئەوێیان هەیە و هاوکات پەیوەندییەکی ڕۆحییان لەگەڵ زێدی باوک و باپیرانیاندا هەیە. ئەوان سامانێکی زۆر گرنگی نەتەوەیین و دەبێت.کۆمەڵگەی کوردستان سوودیان لێ وەربگرێ. ئەوان چاوەڕێی ئەوەنین وڵاتەکەیان شتێکیان بۆ بکەن، ئەوان دەتوانن هەموو شتێک بۆ وڵاتەکەیان بکەن، ئەگەر کوردستان بە نەوەی خۆیانی بزانێت و ئامادەی هاوکاریکردنیان بێت.
کۆمەڵگەی کوردستان بەرانبەر بە نەوەی دووەم و سێیەم و نەوەکانی داهاتوویش، بەرپرسیارییەتی نەتەوەیی، کولتووری و مۆڕاڵی لەسەرە، کە بەهۆی ئینستتیوتی زانستی و کولتوورییەوە، ئەم پەیوەندییە درووستبکات. ئێمە ئەزموونی میللەتانمان لەبەردەستە لێیانەوە فێر ببین. دەزانین دامەزراندنی ئینستتیوتی کولتووری بۆ بڵاوکردنەوەی فەرهەنگی کوردی، کارێکی پێویستەو ئەمڕۆ بێت، یان سبەی دەبێت.حکومەتی کوردستان بیکات.
دێمەوە سەر ئەو بابەتەی، بۆ لەسەدەکانی ڕابردوودا، ئەدەبی کوردی سەرنجی ڕۆژهەڵاتناس و ئەدەبناسە ئەوروپاییەکانی ڕانەکێشاوەو ئەدی بۆ ئێستا لەئەوروپا ئەدەبێت.ی نەناسراوە؟ ئەمە پرسیارێکە دەبێت.ئێمە لەخۆمانی بکەین و بەوردی لێی بکۆڵینەوە؛ ئایا ئەدەبی کلاسیکمان شایستەی ئەوە نەبووە کاری لەسەر بکرێ، یان پێیانوابووە ئەو ئەدەبەمان هەمان فەزاو دونیابینی ئەدەبی فارسی هەبووە و بەپێویست نەزانراوە ئەو کارە بکرێ؟ یان دەسەڵاتەکانی ئەو نەتەوانەی کوردستانیان داگیرکردووە، ڕێگەی گەشەو ناساندنی ئەدەبەکەی گرتووە؟ من ئەمە نازانم، هەر پرسیارەو پێویستی بەوەڵامی زانستی هەیە.
ڕەنگە گرنگترین لێکۆڵینەوەی ڕەخنەی ئەدەبی لەدەسەڵاتی کۆلۆنیالی فەرەنسی و بەئاگاهێنانەوەی مرۆڤی سپی، لەو ستەمە زۆرەی لەمرۆڤی ڕەش و کولتوورەکەی کراوە، لێکۆڵینەوەکەی ژان پۆل سارتر بێت بەناوی ئۆرفیۆسی ڕەش. سارتر لەم لێکۆڵینەوەیەدا، باسی شیعری ڕەشی فرانکفونی دەکات و ڕوو لەناوەندی کولتووریی فەرەنسی و مرۆڤی سپی دەکات و بەم پرسیارانە دەستپێدەکات:
هیواخوازی چی بوون، کاتێک ئەو دەمبەستەی، کە ئەم دەمە ڕەشانەی بێدەنگ کردبوو لادا؟ کە دوعاو نزاتان بۆ بکەن؟ ئەو سەرانە، کە باپیرانمان بەزەبر بەزەوییەوەی نووساندبوون، واتان دەزانی بەرزدەبنەوە، پاڕانەوە لەچاوەکانیاندا دەخوێننەوە؟''
لەکاتی خوێندنەوەی ئەم لێکۆڵینەوەیەدا، نەمتوانی ڕەفتاری داگیرکەرانی کوردستان بەرانبەر بە ئەدەب و فەرهەنگمان فەرامۆش بکەم. لێکۆڵینەوەکە تا ئاستێک لەگەڵ دۆخی چەوساندنەوەی کورد و کولتوورەکەی دەگونجێ، کە ئەگەر ناوی شوێن و کەسەکان بکەین بە کوردی، وەک ئەوە دەبێت.کە سارتر لەبارەی چەوساندنەوەی کولتووری کوردەوە نووسیبێتی.
ئەوەی بیری لێ دەکەمەوەو پێی نیگەرانم، کە ڕەنگە ئەمەش هۆکارێک بووبێت، لە تەرجەمەنەکردن و نەناساندنی ئەدەبەکەمان، ئەویش؛ هەڵوێستی خراپی ناوەندە کولتووری و زانستییەکانی نەتەوە داگیرکەرەکانی کوردستانە. ئەوان هەرگیز هەوڵیان نەداوە، یارمەتیی کۆمەڵگەکانی خۆیان بدەن و لەچاوی کوردەوە خۆیان ببینن. هەرگیز نەیانویستوە هیچ شتێک لەبارەی فەرهەنگی کوردەوە بزانن. خۆ ئەگەر جاروبار پەرتووکێک وەرگێڕدرابێتە سەر ئەو زمانانە، یان بەو زمانانە لەبارەی کورد و فەرهەنگەکەیەوە نووسرابێ، ئەوا لە زۆربەی حاڵەتەکاندا، کورد خۆی ئەو کارانەی کردووە، بەڵام وەک لەسەرەوە ئاماژەم پێ دا، دەبینین دەسەڵاتە کۆلۆنیالەکان، کە وڵاتێکیان داگیرکردووە، هەوڵیشیانداوە شارەزای فەرهەنگە دەوڵەمەندەکەی ببن و بە دونیای دەرەوەی بناسێنن.
ئێمە دەزانین، ناساندنی ئەدەبی کلاسیکمان، شیعرو گۆرانییە فۆلکلۆرەکان و بەشێک لە ئەدەبی مودێرنمان، شایستەی ئەوەن، وەربگێڕدرێنە سەر زمانە ئەوروپاییەکان و کۆڕو کۆبوونەوەیان لەبارەوە بکرێ. بۆ ئەوەی ڕوویەکی تری نەتەوەکەمان نیشانبدەین، کە هەتا ئێستا کارمان لەسەری نەکردووە. وا نموونەیەک دەهێنمەوە، کە دەکرێت تێکستی ئەدەبی فۆلکلۆری، بێجگە لە بەهای کولتووری، بەهای سیاسی و مێژووییشی هەبێت، کە ئەمەش بۆ ئێمە زۆر گرنگە.
هاوینی ساڵی 1453، دوای نزیکەی 500 ساڵ لەشەڕ و پەلاماردان، ''قوستەنتین''ی یانزیەم، کە دوا قەیسەری ئیمپراتۆری بێزەنتی بوو، لە شەڕی دژی تورکان، کە سوڵتان محەمەدی دووەم سەرۆکیان بوو، کوژرا و شاری قوستەنتین ڕووخا. ئاسیای بچووک کەوتە ژێردەستی تورکان و گریکییەکان لە پەلوپۆ کەوتن. چۆن دەبێت.کڵێسە پیرۆزەکە، ''هاگیا سۆفیا'' لەژێردەستی تورکان بێت؟ ئەم ژێرکەوتنە، لە چیرۆک و گۆرانی فۆلکلۆری گریکییەکاندا، جێگەیەکی دیاری هەیە. گۆرانییەکان تژی خەم و هیوان. خەمی ڕووخانی شاری قوستەنتین و هیوای ڕزگارکردنەوەی. ڕەنگە لە هەموو ئەو شیعرو چیرۆکانەدا، شیعری ناڵەی قوستەنتین خەمبارترین شیعر بێت لەبارەی ڕووخانی قوستەنتینەوە، کە نازانرێ کێ نووسیویەتی. تا ئەمڕۆش بۆ گریکییەکان قوستەنتین-شارەکەیە. کێشەی سیاسی و کولتووری ئێستای نەتەوەی گریک و تورک، دەگەڕێتەوە بۆ ئەو سەردەمە‌.
ساڵی 1868، کە دەکاتە 415 ساڵ دوای ڕووخانی ئیمپراتۆری بێزەنتی، لە ڕۆژهەڵاتی تورکیا، لەدێڕێکی شاری ترابزوون، دەسخەتێکی گریکی دۆزرایەوە. دەسخەتەکە داستانێکی شیعریی بێزەنتی بوو، بە زمانی میللیی گریکی نووسرابوو. شیعرێکی درێژبوو لەبارەی جوامێرێک بەناوی باسیلیووس دیگێنیس ئەکریتاس. دیگێنیس واتە دووڕەگ و ئەکریتاسیش واتە سنوورپارێز، یان بەرزایی نشین. کە نازناوی ئەو کەسانە بوو، لەسەر دوندو بەرزاییەکاندا دەژیان و پارێزەری سنوور بوون. لەو سەردەمدا میرە کوردەکانی ناوچەی گۆلی وان ئەو ئەرکەیان پێ سپێردرابوو و پێشیان دەوتن ئەکریت، واتە سنوورپارێز.
ئەمە تاکە داستانی شیعریی سەردەمی ئیمپراتۆری بێزەنتییە، کە باسی شەڕ و خۆشەویستی لە ناوچەی گۆلی وان و دەوروبەری ڕووباری فورات دەکات. ڕەنگە بۆ مێژووی سیاسی و کولتووریی کورد بایەخێکی گرنگی هەبێت، چونکە لە هەموو سنوورەکانی بێزەنتدا، سنووری ڕۆژهەڵات، کە دەکاتە ناوچەی وان و دەوروبەری ڕووباری فورات، لە هەمووان نائارامتر بوو. لەوێوە هێرشی کراوەتەسەر، سەرەتا هیی عەرەب و پاشانیش هیی تورک.
کاتێک ئەم داستانە شیعرییە دۆزرایەوە، پەنجا ساڵێک دەبوو گریکییەکان لەژێردەستی تورک ڕزگاریان بوو بوو. ناسیونالیزمی گریکی بووژابووەوەو بڕوابوون بەدەوڵەتێکی یەکگرتووی گەورەیش، بەهێز بوو بوو. شانازییەکی نەتەوەیی بوو، کە دگێنیسی ئەوان، بەر لە هەزار ساڵ دژی هێرشی عەرەب و تورک وەستاوەتەوەو چیرۆک و بەسەرهاتی زۆر بوێرانەی لێ دەگێڕنەوە. لەبارەی سامانی ئەدەبیشەوە، شانازییەکی زۆر بوو بۆ گریکییەکان و توانرا بەهاوتای داستانی وڵات و زمانی تری ئەوروپای چاخەکانی ناوەڕاست بەراورد بکرێت. وەک گۆرانی ڕۆڵاندی فەرەنساو ئێل سیدی ئیسپانیا. کە ئەم دوو داستانەش باسی ڕێگرتن لەهێرش و شەڕی دژی عەرەب دەکەن، کە نزیکەی هەزار ساڵ لەمەوبەر نووسراون. بۆیە ئەم داستانە وەکوو شاکارێکی نەتەوەیی گریکی نوێ ناسێنراو وەرگێڕدرایە سەر زمانە ئەوروپاییەکان.
گرنگیی وەرگێڕانی ئەم داستانە لەوەدایە، ئێستا ئێمە بەهۆی ئەم داستانەوە دەتوانین شارەزای هەندێک لایەنی وردی سەردەمێکی مێژوویی گریکەکان ببین؛ چۆن شەڕ و خۆشەویستییان کردووە و بەرگرییان لەسنوورەکانی خۆیان کردووە. کە ڕەنگە ئەگەر ئەم وەرگێڕانانە نەبان، نەماندەتوانێت شارەزای ئەو سەردەمە ببین.
ئێمە دەزانین، بەشێکی ئەدەبەکەمان، پەیوەندی بەڕووداوە مێژووییەکانمانەوە هەیە، کە ڕۆشناییان نەکەوتووەتەسەرو هەر لەناو تێکستەکاندا ماونەتەوە. هەموومان ئەرکێکی نەتەوەیی و فەرهەنگیمان لەسەرە، ڕووداوە مێژووییە شاراوەکانی ناو تێکستە ئەدەبییەکان ئاشکرا بکەین. لێرە وەرگێڕانی تێکستە ئەدەبییە باشەکانمان، ئەو ئەرکە دەبینێ.

ئەم وتارە لە ''دیداری وەرگێڕانی ئەدەبی''ی یەکێتیی نووسەرانی کورد لە 02-11-2013 لە #هەولێر# خوێنراوەتەوە.

Este artículo ha sido escrito en (کوردیی ناوەڕاست) Lenguaje, haga clic en el icono de para abrir el artículo en el idioma original!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Este artículo ha sido visitado veces 12,494
Escriba su comentario sobre este artículo!
HashTag
Fuentes
Artículos relacionados: 4
Grupo: Artículos
Lenguaje de los artículos: کوردیی ناوەڕاست
Dialecto: Kurdo - Sorani
Provenza: United Kingdom
Tipo de documento: Idioma original
Technical Metadata
Calidad de artículo: 82%
82%
Añadido por ( سەریاس ئەحمەد ) en 30-12-2015
Este artículo ha actualizado recientemente por ( زریان عەلی ) en: 31-01-2024
URL
Este artículo según Kurdipedia de Normas no está terminado todavía!
Este artículo ha sido visitado veces 12,494
Attached files - Version
Tipo Version Nombre del Editor
Foto de archivo 1.0.17 KB 30-12-2015 سەریاس ئەحمەدس.ئـ.
Kurdipedia son las mayores fuentes de información kurda!
Biblioteca
La revolución de Kurdistán y Medio Oriente
Biografía
Abdullah Öcalan
Biblioteca
Kurdistán: desmantelando al Estado
Biblioteca
Liberando la vida: la revolución de las mujeres
Biblioteca
Los kurdos en Iraq
Artículos
La formación del Kurdistán y la seguridad societal
Artículos
​Mohandas Gandhi habla con Abdullah Öcalan ​- Sobre la violencia, la no violencia y el Estado
Biblioteca
Revolución de las mujeres y luchas por la vida ¡Defender Rojava

Actual
Biografía
Ziryab
20-08-2024
شادی ئاکۆیی
Ziryab
Biografía
Ahmet Kaya
05-09-2024
شادی ئاکۆیی
Ahmet Kaya
Biografía
Darin Zanyar
07-09-2024
شادی ئاکۆیی
Darin Zanyar
Biografía
Zara
08-09-2024
شادی ئاکۆیی
Zara
Mártires
Mahsa Amini
15-09-2024
شادی ئاکۆیی
Mahsa Amini
Nuevo elemento
Lugares
Erzurum
17-09-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Zara
08-09-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Darin Zanyar
07-09-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Ahmet Kaya
05-09-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Ziryab
20-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Ibn Khallikan
20-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Al Jazarí
19-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Hejar
15-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Nezamí Ganyaví
12-08-2024
شادی ئاکۆیی
Biografía
Nalî
12-08-2024
شادی ئاکۆیی
Estadística
Artículos
  530,176
Imágenes
  110,960
Libros
  20,352
Archivos relacionados
  105,419
Video
  1,578
Idioma
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Grupo
Español
Artículos 
18
Biografía 
16
Biblioteca 
12
Lugares 
3
Partidos y Organizaciones 
2
Mártires 
2
Documentos 
2
Repositorio
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Total 
238,080
Búsqueda de contenido
Kurdipedia son las mayores fuentes de información kurda!
Biblioteca
La revolución de Kurdistán y Medio Oriente
Biografía
Abdullah Öcalan
Biblioteca
Kurdistán: desmantelando al Estado
Biblioteca
Liberando la vida: la revolución de las mujeres
Biblioteca
Los kurdos en Iraq
Artículos
La formación del Kurdistán y la seguridad societal
Artículos
​Mohandas Gandhi habla con Abdullah Öcalan ​- Sobre la violencia, la no violencia y el Estado
Biblioteca
Revolución de las mujeres y luchas por la vida ¡Defender Rojava

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| Contacto | CSS3 | HTML5

| Página tiempo de generación: 1.453 segundo!