ناونیشانی بابەت: ئامارێکی مێژوویی بڵاو کرایەوە.. ڕێژەی کورد لە ئێراق ساڵی 1919 نزیکەی 20٪ی کۆی دانیشتووانی ئێراقە
ئامادەکردنی: #دیار عەزیز#
بە گوێرەی ئامارێکی مێژوویی کە پێش درووستبوونی دەوڵەتی ئێراق لەلایەن ئینگلیزەوە ئامادە کراوە، ڕێژەی #کورد# لە ئێراق زیاتر لە 520 هەزار کەس بووە.
بەپێی ئەو ئامارە کە لە ئینسکلۆپیدیای بەریتانی بڵاوکراوەتەوە، ساڵی 1919 و لە داتاکانی ئینگلیزدا، پێکهاتەی دانیشتووانی ئێراق بەم شێوەیە تۆمار کراوە:
عەرەب: 2 ملیۆن و 196 هەزار و 188 کەس.
کورد: 520 هەزار و 264 کەس.
جوو: 87 هەزار و 488 کەس.
تورکمان: 38 هەزار و 652 کەس.
ئاشووری: 25 هەزار کەس.
هەرچەندە لە ئامارەکەدا هەموو ژمارەی پێکهاتەی کورد لە ئێراق بە یەکەوە نەنووسراوە، بەو پێیەی ژمارەی کوردانی #ئێزدی# بە 26 هەزار و 257 کەس دانراوە و ژمارەی کوردانیش بە 494 هەزار و حەوت کەس دیاری کراوە، بەڵام لەبەر ئەوەی ئێزدییەکانیش بەشێکی ڕەسەنی نەتەوەی کوردن، سەرجەمی ژمارەکە دەبێتە 520 هەزار و 264، بەمەش ڕێژەی کورد لە ئێراق دەوروبەری 20% بووە و سەرجەمی دانیشتووانی وڵاتەکەش بە دوو ملیۆن و 857 هەزار و 562 کەس دانراوە.
هەرچی پەیوەندیی بە دابەشبوونی ئایینییەوە هەیە، لەو سەردەمەدا دوو ملیۆن و 640 هەزار و 700 موسوڵمان لە ئێراق ژیاون، هاوکات 87 هەزار و 488 جوو و 78 هەزار و 792 کریستیان لە ئێراق ژیانیان بەسەر بردووە، 42 هەزار و 302 پەیڕەوکاری ئایینەکانی (ئێزدی، سابیئەو شەبەک) لە ئێراقدا بوون.
جێگەی باسە لەو کاتەوەی دەوڵەتی ئێراق لە 1921ەوە درووست کراوە، تاوەکوو ئێستا، 8 سەرژمێریی گشتیی لە وڵاتەکەدا کراوە کە یەکەمین سەرژمێری لە 1927دا بووە، دواتر لە ساڵانی 1934، 1947، 1957، 1965، 1977، 1987 و 1997 سەرژمێریی گشتی ئەنجام دران، بەڵام هەر هەشت سەرژمێرییەکە کەموکووڕیی گەورە و داتای ناڕاستی زۆریان تێدا بووە لە سایەی سیاسەتی بەعەرەبکردن و هەوڵەکان بۆ دەستکاریکردنی خانەی نەتەوە و ئایین، تاکە سەرژمێری کە زۆرینەی پێکهاتەکانی ئێراق پەسەندی بکەن و بە بەراورد لەگەڵ سەرژمێرییەکانی دیکە، هەڵەی کەمتری تێدا بێت، سەرژمێریی ساڵی 1957ە.
لە دوای ساڵی 2005ەوە تاوەکوو ئێستا، حکوومەتە یەک لە دوای یەکەکانی ئێراق بەهۆی لاوازیی دەسەڵاتەکەیان و بڵاوبوونەوەی تیرۆر و باڵادەستیی عەقڵیەتی شۆڤێنی و دان نەنان بە واقیعی ئەو ناوچانەی کە دەکەونە چوارچێوەی ماددەی 140ی دەستووری هەمیشەیی ئێراقەوە، هیچ سەرژمێرییەکی گشتییان لە وڵاتەکەدا نەکردووە و هەر چەند ساڵ جارێک بەڵێنی ئەنجامدانی سەرژمێرییان داوە، بەڵام دواتر لێی پاشگەز بوونەتەوە یاخود نەیانتوانیوە سەرژمێرییەکە ساز بکەن.[1]