ناونیشانی بابەت: دابەشبوونی جوگرافیای #هەولێر#
ئامادەکردنی: #سارا سەردار#
هەولێر یەکێکە لە شارە هەرە کۆنەکانی کوردستانی گەورە کە بەپێی بەڵگەنامە مێژووییەکان مێژووەکەی بۆ نزیکەی زیاتر لە شەش هەزار ساڵ پێش دەگەڕێتەوە، هەڵبەت ئەم مێژووە تەنیا لە چەند وەرزێکی کنە و پشکنینی شوێنەواری کە لە بەشێکی #قەڵای هەولێر# ئەنجامدراوە، سەلمێنراوە، بۆیە ئەگەر بێت و درێژە بە کاری کنە و پشکنینی شوێنەواری لەم شوێنەوارە گرنگر بدرێت دوور نییە مێژوویەکی کۆنتر بۆ ئەم شارە تۆمار بکرێت.
بێجگە لە لایەنە مێژووییەکەی شاری هەولێر لە ئێستادا وەک پایتەختی هەرێمی کوردستان دەناسرێت و وەک یەکێک لە شارە گرنگ و خاوەن بریارەکانی ئیراق ناوی دەهێنرێت.
ئەم ناوچە جوگرافییە کە لە بنەرەتدا لای خەڵک بە دەشتی هەولێر دەناسرێت لە ڕووی جوگرافییەوە و دابەشبوونی دانیشتووانی دەوروبەری تایبەتمەندی خۆی هەیە.
دەوروبەری شاری هەولێر لە دەشتێکی پان و بەرین و فراوان پێکهاتووە، ئەم دەشتەش لە چەند ناوچەیەک پێکهاتووە هەر ناوچەیەکیش ناوێکی تایبەتی خۆی هەیە، دەشتی هەولێر ئەو ناوچە و دەشتانەی خوارەوە دەگرێتەوە:
#دەشتی بەرانەتی#: دەکەوێتە باکوور و باکووری ڕۆژاوای شاری هەولێر هەتا دەگاتە سەر زێی گەورە (#بادینان#) بە زۆری دانیشتووانی ئەم ناوچەیە لە عەشیرەتی گەردی و زراری و هەرکین.
دەشتی ملکیە (مرکیە) : بە هەر دوو بەشەکەیەوە (بەر ڕێی و پشت ڕێی) یی سنووری ملکیەش لە ڕۆژهەڵاتەوە زنجیرە زوورگەکانی #کەسنەزان# و زەرگەتە و دێدەوانە، لە ڕۆژاواش #دەشتی شەمامک#، لە خوارەوەی شاری هەولێر دەست پێدەکات و درێژ دەبێتەوە تا دەگاتە زنجیرە زوورەگاوەکانی (زوورگەزراو) لە خواروو.
دەشتی شەمامک: ناوچەی گوێر و هەموو ئەو گوندانەی سەربە شارەدێکان دەگرێتەوە، دەشتی شەمامک دەکەوێتە خوارووی ڕۆژاوای شاری هەولێر. سنوورەکەی لە باکوورە ناوچەی بەرانەتییە، لە ڕۆژهەڵاتیشەوە مرکیەی دەشتی درزەییە و لە خوارەوەی چیای قەراغ و کلکەی بیجان لە ڕۆژاوای زێی گەورەیە.
#دەشتی کەندیناوە#: دەکەوێتە نێوان زنجیرە چیای قەرەچوغ و زنجیرە زوورگی (زوورگەزراو) مەڵبەندی زنجیرەی ئەو ناوچەیەش شارۆچکەی #دیبەگەیە#، لە دووری 42 کیلومەتر لە خوارەوەی ڕۆژاوای شاری هەولێردایە.
دەشتی قەراج و ناوچەی #مەخموور#: شارۆچکەی مەخموور دەکەوێتە دەشتی قەراج و لە خوارەوەی ڕۆژاوای شاری هەولێرەوەیە، زۆربەی دانیشتووانی بە کشتوکاڵ و مەڕداری خەریکن.[1]