دەربارەی داهێنان - بەشی یەکەم
(داهێنان) یەکێک لەو وشانەی زۆر دووبارە دەبێتەوە و لە ڕۆژگاری ئێمەدا زۆر بەکاردێت ، بە تایبەتیی لە سۆشیاڵ میدیا و لە ژیانی ڕۆژانەی نێوان خەڵی بە جیاوازی ئاستەکانیانەوە، بەڕادەیەک خەڵکی هەر شتێک دەبینن یان دەبیستن خێرا سیفەتی داهێنان دەخەنە پاڵی، ئەشێ ئەم زۆر بەکارهێنانە جۆرێک بێت لە زیادەڕەوی وەک ئامرازێکی گوزارشتکردن لە سەرسامبوونی کەسێک بە کارو جالاکی یان بەرهەمی زانستی یان هونەری کەسێکی دیکەوە کە ئەمەش حاڵەتێکی کۆمەڵایەتی ئاساییە، بەڵام هەندێک جار بە بێ پەیبردن بە ڕەهەندی ڕاستەقینەی ئەم وشەیە و لە ئەنجامی دیماگۆژی (ساویلکەیی) کەسەکەو ە یان لە ئەنجامی کەمی مەعریفە و زانیاریەوە ڕوودەدات، کە ڕەنگە ئەم پێداهەڵدان و زیادەڕەوییە هێندەی کاردانەوەی نیگەتیڤی هەبێت کاردانەوەی پۆزەتیڤی نەبێت و کەسی بەرانبەر لە جیاتی هەوڵدان و باشترکردنی کار و چالاکییەکانی خۆی و باوەڕ بە واقیعی خۆی زۆر جار تووشی ئەندێشەی داهێنان دەبێت و لە دونیایەکی ئەندێشەیی خۆیدا دەژیت کە ئەمەشیان حاڵەتێکی سایکۆسۆماتییە و هاتنەدەرەوە لەم حاڵەتە کارێکی ئاڵۆزە. ڕاستییەکەی ئەم پرسە هاندەرم بوو لێکۆڵینەویەک ئامادەبکەم سەبارەت بە داهێنان و سەبارەت بە بیرکردنەوەی داهێنەرانە تاوەکوو زیاتر خوێنەر ئاشنابکەم بەم وشەیە وەک دیارەدەیەکی مرۆڤایەتی ڕەسەن ودێرین بەو هیوایەی بابەتەکەم جێی سەرنج بێت و لە هەمان کاتدا سوودبەخش بێت بۆ ئێوەی ئازیز.
بیرکردنەوەی داهێنەرانە
وەک دیاردەیەکی ڕاستەقینەی بوونی مرۆڤ
ئامادەکردن و وەرگێڕان: #شارا ڕەشید#
=KTML_Bold=دەروازەیەک:=KTML_End=
(داهێنان کەسی پێشەنگ لە کەسی پاشکۆ جیادەکاتەوە، زۆرینەی خەڵکی خۆیان بە داهێنەر نازانن، ئەمەش لە ئەنجامی ئەوەیە کە داهێنان دەبستنەوە بە ئاڵۆزی لە کاتێکدا داهێنان سادەییە، ملیۆنەها کەس ژیانیان بۆ بەرزکردنەوەی قەڵا و درووستکردنی سنوورەکان و بوونیاتنانی دواڕۆژ و کۆمەڵگەکانیان تەرخانکرد، بەڵام تەنیا هێزی ڕەسەنایەتی و داهێنانە کە دەتوانێت ڕەگ و ڕیشە ڕووحییەکانی مرۆڤ بە هێزەوە داڕژێت) .
=KTML_Bold=ئانسل ئادەمز=KTML_End=
بەڵام داهێنان پێویستی بە بیرکردنەوە هەیە، بیرکردنەوەیەکی داهێنەرانە، چونکە بیرکردنەوەیە کە مرۆڤ لە هەموو بوونەوەرەکانی دیکە جیادەکاتەوە و دواتریش مرۆڤ بەرپرس دەکات لە ئاڕاستەکردن و بەگەڕخستنی ئەو بیرکردنەوەیە بە شێوازێک کە لە خزمەتی مرۆڤایەتیدا بێت.
بەڵام با بزانین هەنگاوەکانی بیرکردنەوە چین:
هەنگاوەکانی بیرکردنەوە:
1-پەی بردن بە ڕووداوەکان
2-بیرکرددنەوە و شیکاری.
3- قایلبوون و پەرچەکردارەکان.
1- پێناسە و چەمک
بیرکردنەوەی داهێنەرانە: دیاردەیەکی زەینی ناوازەیە کە دەتوانێت بیرۆکەی نوێ و دەگمەن و لۆژیکییانە بەرهەم بهێنێت، بۆیە بە باڵاترین جۆرەکانی بیرکردنە دادەنرێت ، بەڵام لێکۆڵینەوەی زانستی لەم دیارەدەیە تا ڕادەیەک درەنگ وەخت هات . ئەلیکساندرۆ ڕۆشکا دەڵێت: داهێنان پڕۆسەیەکی زۆر ئاڵۆزە و ڕەهەند و لایەنی زۆری هەیە ، بۆیە پێدەچێت گەیشتن بە پێناسەیەکی دیاریکراو کە هەمووان لەسەری کۆک بن کارێکی ئەستەم بێت. هەر وەها زانایان ولێکۆڵەرەکان و پەروەردەییەکان بۆ دۆزینەوەی پێناسەیەکی دیاریکراوی ئەم دیاردەیە بیرکردنەوەی قوڵیان هەبوو ، بەڵام دیسانەوە نەگەیشتنە پێناسەیەکی دیاریکراو و گشتگیر، بەڵکوو چەندین پێناسەیان بۆ ئەم دیاردەیە هەبوو کە ئەمانەی لای خوارەوە هەندێکیانن:
فەتحی عەبد ئەلڕەحمان جڕوان دەڵێت: چالاکییەکی زەینی لێکدراو و ئامانجدارە کە ڕووبەڕوووی ئارەزویەکی بەهێز دەبێتەوە لە گەڕان بە دوای چارەسەردا ، یان گەیشتنە بە ئەنجامگەلێکی ڕەسەن بۆ هەڵوێستێک یان کێشەیەکی دیاریکراو.
بە پێێ ئەم پێناسەیە بیرکردنەوەی داهێنەرانە چالاکییەکی زەینییە و چەندین چالاکی زەینی دیکە ئاوێتەی دەبێت وەک: خەیاڵکردن، زیرەکی، پەی بردن، شیکاری وئەنجام دۆزی ....هتد بە مەبەستی دۆزینەوەی چارەسەرێک یان بەرهەمهێنانی شتێکی ڕەسەن.
تۆرانس دەڵێت: بیرکردنەوەی داهێنەرانە هەستیارییە بەرانبەر بە کێشە و سەختی و کەلێنە مەعریفییەکان و بنەچە ونبووەکان، هەروەها گەڕانە بە دوای چارەسەری نوێ لە ڕێگەی دانانی چەندین ئەگەر وگریمانە.
بە پێێ ئەم پێناسەیە بۆمان دەردەکەوێت کە تۆڕانس جەخت لەو قۆناغانە دەکاتەوە کە پڕۆسەی داهێنان پیایداندا دەگوزەرێت هەر لە هەستکردن بە کێشە تا ئامادەکردن و ئیشڕاق و بەجێهێنان کە دواتر بەرهەمێکی داهێنەرانەی لێدەبێتەوە.
پێناسەیەکی دیکەی بیرکردنەوەی داهێنەرانە دەڵێت: بیرکردنەوەی داهێنەرانە واتا ڕوانین لە شتێکی دیاریکراو بەڵام بە شێوەیەکی جیاواز و نوێ کە ناوی لێدەنێن (بیرکردنەوە لە دەرەوی سندووق ) یان (لە دەرەوەی بۆکسەکە) هەر وەها کەسانی داهێنەر توانای دۆزینەوەی ئامڕازیی نوێیان هەیە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان و ڕووبەڕووبوونەوەی سەرکێشییەکان.
2/ بەهاکانی (گرنگی) بیرکردنەوەی داهێنەرانە:
بیرکردنەوەی داهێنەرانە شێوازێکە لە شێوازە باڵاکانی چالاکی مرۆڤایەتی، هەر لە ساڵانی پەنجاکانەوە بووە بە پرسێکی گرنگی لێکۆڵینەوەی زانستی لە چەندین وڵاتدا و بە بێ پێشخستنی توانای داهێنان لای مرۆڤەکان پێشکەوتنی زانستی ڕوونادات .هەر وەها پێشکەوتنی مرۆڤایەتی و گەشەکردنیشی پەیوەستە بە چمگی داهێنان و ئەو توانایانە کە داهێنان دەستەبەری دەکات تاوەکوو بەشداری زیاتر و داهێنانی زۆرتر هەبێت بۆ ڕووبەڕووو بوونەوەی ئەو کێشانەی ڕۆژ لەداوی ڕۆژ دەردەکەون. بیرکردنەوەی داهێنەرانە یەکێکە لە ئامرازەکانی ئێستای پێشخستنی شارستانییەتی، هەر وەها گرنگییەکی گەورەی هەیە لە پێشکەوتنی مرۆڤی هاوچەرخ و کەرەستەی مرۆڤە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی کێشەکانی ئێستا و سەرکێشییەکانی داهاتوو.
لێکۆڵینەوەکانی جیلفۆرد (1965) و تۆرانس (1977) جەخت لەوە دەکەنەوە کە هیچ شتێک هێندەی ئەدائی داهێنەرانە بەرپرس نییە لە بەرزکردنەوەی ئاستی خۆشگوزرانی وپێشخستنی نەتەوەکان. هەر وەها محەمەد عەبد ولڕەزاق (1994) پێی واییە کە بیرکردنەوەی داهێنەرانە بەرپرسە لە گەشەکردنی شارستانییەتە پێشکەوتووەکان لە سەردەمە جیاوازەکانی مرۆڤایەتی ، چونکە بەرهەمی نەتەوە دێرینەکانی شارستانییەتە جیاوازەکانی دونیا داهێنانیان تێدایە، هەر وەها بەرهەمی شارستانییەتە نوێکانیش داهێنانیان تێدایە، گەر داهێنەران و بیرۆکەکانیان نەبوونایا ژیان هەتا ئەم ڕۆژەیش هەر بە شێوازە سەرەتاییەکەی دەمایەوە ، جگە لەوەی کە داهێنان خۆشی هێنە و ئاستی چێژ و هەستی خەڵکی باڵاتر دەکات و تاکی داهێنەر بەرهەمێکی زانستی یان هونەری ئاست بەرزمان پێشکەش دەکات کە ژیانمان لا قبووڵکراو بێت و بەشدار دەبێت لە دەوڵەمەندکردنی ژیان بە بەرهەمی دڵکارانە.
لەم بارەیەوە لێکۆڵێنەوەیەکی ( سەندرا کریکا 1990) دەریدەخات کە بیرکردنەوەی داهێنەرانە و چارەسەکردنی کێشەکان یەکێکە لە گرنگترین کارامەییە سەرەکییەکان کە ڕێکدەخرێت و مەشقی لەسەر دەکرێت وەک کارامەییەکی سەرەکی پێویست بۆ دامەزراندن و فەرمانبەرێتی لە داهاتوودا.
هەر وەها بوونی بیرکردنەوەی داهێنەرانە وەک بەشێک لە پڕۆسەی فیرکردن لە قوتابخانەکاندا وێرای گرنگییە زانستی و پەروەردەییەکەی پڕۆسەیەکە پەیوەندی هەیە بە گەشەکردن وپێشخستن و ڕووبەڕوووبوونەوەی سەرکێشییەکانی داهاتوو لە جیهانێکدا کە بیرکردنەوە سەرکردایەتی دەکات.
تێبینی: وێنەکە لە بەردەم کارەکانی هونەرمەند سی تۆمبلی گیراوە لە مۆزەخانەی لۆڤەر-ئەبوزەبی [1]
=KTML_Bold=ئەم بابەتە بە ڕینووسی سەرچاوەی ئاماژەپێکراو نووسراوە کوردیپێدیا بەهیچ شێوازێک دەستکاری نەکردووە=KTML_End=