پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیمال ئەحمەد ئیسماعیل
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سادق خەلیل عەبدولعەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شڤان عادل مستەفا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  530,176
وێنە
  110,960
پەرتووک PDF
  20,352
فایلی پەیوەندیدار
  105,419
ڤیدیۆ
  1,578
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
115,949
ژیاننامە 
26,434
پەرتووکخانە 
25,817
کورتەباس 
18,584
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,837
پەند و ئیدیۆم 
13,755
شوێنەکان 
12,003
شەهیدان 
11,923
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,461
بەڵگەنامەکان 
8,354
وێنە و پێناس 
7,383
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,434
ڤیدیۆ 
1,474
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
823
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
766
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
537
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   تێکڕا 
238,080
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
قەناتی کوردۆ - کوردۆیڤ
ژیاننامە
عادیلە خانم
ژیاننامە
فەرهاد عەبدولحەمید - فەرهاد...
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
شەیما
مەترسییەکانی تاڵیبان بۆ سەر کوردستان: بەشی شەش و کۆتایی
کوردیپێدیا، گەورەترین پڕۆژەی بەئەرشیڤکردنی زانیارییەکانمانە..
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

مەترسییەکانی تاڵیبان بۆ سەر کوردستان: بەشی شەش و کۆتایی

مەترسییەکانی تاڵیبان بۆ سەر کوردستان: بەشی شەش و کۆتایی
ناونیشانی بابەت: مەترسییەکانی تاڵیبان بۆ سەر کوردستان: بەشی شەش و کۆتایی
ئامادەکردن: #عادل قادری#

(ڕەگوڕیشە و تایبەتمەندییەکانی سەلەفییەت لە کوردستان)
لە بەشەکانی پێشوودا بەستێنەکان و هۆکارەکان و زەمینە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکانی سەرهەڵدان و تەشەنەسەندنی سەلەفییەتمان باس کرد و تایبەتمەندی و کۆڵەکە سەرەکییەکانی جیهانبینی سەلەفیەتمان ڕوون کردەوە و تەنانەت ئەو ئاستەنگ و لەمپەڕانەش کە لە بەردەم باس و توێژینەوەکەدا بوون، خرانە ڕوو. باسی تێڕوانینی ئەو بیرمەندانەش کرا کە لە ڕێگەی چەمک و دەستەواژەی شوناس و سەرچاوەکانی شوناس، پیرۆزی و ڕەگەزەکانی پیرۆزی و جۆرەکانی سەلەفییەت لەسەر بنەمای تەفسیر و ڕاڤە و خوێندنەوەی بابەتی پیرۆز، لە ڕەهەندی جۆراوجۆرەوە بابەتەی سەلەفیەتیان شی کردەوە. ئێستە ئەنجامی باسەکە و دەرهاوێشتەی شیکارییەکە بە کوورتی و پوختی لێرە دەخەینە ڕوو.
=KTML_Bold=“ئەنجامە گشتییەکانی لێکۆڵینەوه”‌=KTML_End=
ئەم وتارە عەوداڵی دۆزینەوە و دیاریکردن و ناسینی وتاری سەلەفییەت و سەرچاوە شوناسسازەکەی ڕەوتی سەلەفییەت لەنێو کوردە سونییەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بووە. ئەم ڕەوتە فیکری و کۆمەڵایەتییە دوای هێرشی هێزەکانی هاوپەیمان بۆ ئێراق لە ساڵی 2003ی زاینی هاتە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و تاکوو ئێستە هەندێک هۆگر و لایەنگری بۆ خۆی پەیدا کردووە. ئەم گرووپە لە ڕێگەی یارمەتیدانی گرووپە سەلەفییە ڕادیکاڵەکانی دیکە لە جیهان، بە تایبەت لە ئێراق و ئەفغانستان، و هەروەها ڕووبەڕووبوونەوەی تووندئاژۆ و تووندوتیژ لەگەڵ کەسان و خەڵکانی غەیری سەلەفیی ناوخۆی کوردستان، بوون بە بابەت و دیاردە و پرسێکی سەرنجڕاکێش بۆ کۆمەڵگە.
ئولیڤییە ڕۆی (1994) باوەڕی وایە؛ کە ئەم ڕەوتە بە دوای شکستی ئەزموونی ئیسلامگەرا سیاسییەکان لە چارەسەرکردنی قەیران و ئاریشە جۆراوجۆرەکاندا هاتە ئاراوە و سەرنجی پەتی و ڕووت بە ڕەهەندی ئیسلامیی شوناستەوەرانەی موسڵمانان و جموجووڵە سیاسییەکانی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (کە لە درێژەیدا ڕۆژ دوای ڕۆژ لە ئامادەیی و هەبوونی هێزە کۆمۆنیستییەکان کەم بوویەوە و ئامادەیی هێزە ئەمریکییەکانی زیادی کرد) ئاستی ڕادیکاڵیزمی ئەم ڕەوتەی زیاد کرد و بردییە سەرەوە. ئیمانۆئێل کاستێلز (1384) بە بێ جیاکردنەوەی ڕەوتە میانەڕۆ و ڕادیکاڵە ئیسلامییەکان لە یەکتر، باوەڕی وایە؛ کە هەموو ئەم ڕەوتانە لە ئەنجامی شکست و هەرەسهێنانی دەوڵەتەکانی جیهانی ئیسلام لە ڕەوت و پڕۆسەی مۆدێڕنیزم و نوێکردنەوە و لە ئەنجامدا بەرەوڕووبوونەوەی خەڵکی ئەم وڵاتانە لەگەڵ هەموو جۆرە قەیرانی ئابووری، کۆمەڵایەتیی و سیاسیدا هاتوونەتە ئاراوە. کاستێلز ئەم ڕەوتانە لە دونیای ئێستادا بە یەکێک لە گرینگترین سەرچاوەکانی شوناس دادەنێت.
ئەو هۆکارانەی کە لەلایەن ئەم دوو بیرمەندە کۆمەڵایەتییەوە خراونەتە ڕوو، سەرهەڵدان و دەرکەوتنی ڕەوتی سەلەفییەتی جیهانی تا ڕادەیەک ڕوون دەکەنەوە. ئەوان تەنیا سەرنجیان نەخستۆتە سەر لایەن و هۆکارە سیاسییەکانی ئەم ڕەوتە، بەڵکوو سەلەفییەتیان لە بەستێنی شکڵگیری و سەرهەڵدانی خۆی و بە تایبەتمەندیی کۆمەڵایەتی ئەم بەستێن و زەمینەیە لەپێش چاو گرتووە. بیروڕاکانی ئەم دوو بیرمەندە لەبارەی سەلەفییەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستانیش بە ڕاست دەگەڕێت، چونکە سەلەفییە کوردەکان باڵێکی جیا نین لە ڕەوتی سەلەفییەتی جیهانی و بە تەواوەتی لەگەڵ گرووپە سەلەفییەکان لە ئاستی دونیادا لە پەیوەندیدان. بەڵام ئەم بیروڕا و تێڕوانینانە ناتوانن هەموو ڕاستییەکانی پەیوەست بە سەلەفییەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بخەنە ڕوو. کۆمەڵگەی کوردی خاوەن تایبەتمەندیی کۆمەڵایەتی، سیاسی و ئابووریی خۆیەتی و لە ئەنجامدا ئەو گرووپانەش کە لە ناو ئەم کۆمەڵگەیەدا سەریان هەڵداوە، هەڵگر و خاوەنی تایبەتمەندی خۆیانن. هەر بۆیە لەم ڕووەوە بۆ تەواوکردنی تێڕوانین و بیروڕاکانی ڕۆی و کاستێلز لەم بوارە و دۆزینەوەی هۆکارەکانی گۆڕینی ئەم ڕەوتە بۆ سەرچاوەیەکی شووناسساز بۆ هەندێک لە کوردەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، ئەم توێژینەوەیە لە چوارچێوە و فۆرمی خوێندنەوە و موتاڵای کەیسیانە و بابەتیانە، ئەو کەسانەی هەڵسەنگاندووە کە هاتوونەتە ناو ئەم گرووپەوە و خۆیان بە سەلەفی ناوزەد دەکەن. هەر بۆیە بیرکردنەوەی کۆمەڵایەتی و جیهانبینی ئەم گرووپە لە ڕێگەی وتووێژە نیوەدرووستکراوەکان و هەڵهێنجانی زانیاری و دەیتاکانە و بە کەڵکوەرگرتن لە کۆددانانی بیردۆزانە و ناوەرۆکیانە گەیشتووەتە ئەنجام.
ئەو ئەنجامانەی کە لەم بەشەی ئیشەکەدا دەرکەوتن، دەربڕ و دەرخەری ئەم بابەتەیە کە ناکرێت ئەم ڕەوتە لەژێر ناوی بزووتنەوە یان ڕێکخراوێکی ئایینی ناو ببەین، چونکە نە ڕیکخستنێکی دیاریکراوی هەیە و نە بابەت و دیاردەیەکی سەرتاپاگیر و گشتەکییە لەنێو کوردەکاندا، بەڵکوو ڕەوتێکی فیکرییە کە ئایدۆلۆژیای دینی ئەندامەکانی پێکەوە دەبەستێتەوە و ڕێکیان دەخات. ئەم ڕەوتە زۆر بزۆز و گەڕۆکە و بێنیشتمانە. ئەوان هەر خاکێک کە موسڵمانێک تێیدا دەژی بە وڵات و سەرزەمینی ئیسلامیی دەزانن و خۆیان لە هەمبەریدا بە بەرپرس دەزانن. هەر بەم هۆیەوە، زیاترین ئامرازەکانی پەیوەندییان ئەنتەرنێت و سەتەلایتە. تەوەر و خولێنکەی ئەندێشەی ئەم ڕەوتە ناڕەزایەتییە لە هەمبەر دۆخی هەنووکە و سەپێنراوە واتە دۆخی ئامادەی ئێستا. ئەوان دژی نەزمی جیهانی و ناوچەیی خۆیان هەستاونەتەوە و ئارەزوویان تێکدان و نەهێشتنی ئەم نەزم و تەکوزییە و درووستکردنی نەزم و ڕیکخستنێکی نوێیە لە جیهاندا. نەزم و ڕێکخستنەوەیەک کە موسڵمانەکان بگەڕێنێتەوە بۆ ترۆپکی شارستانییەتی ئیسلامی، لە ڕوانگەی ئەواندا گرینگترین هۆکارێک کە موسڵمانانی لە هەمبەر شارستانییەتەکانی دیکە لاواز کردووە، برەوپەیداکردنی شیرک و نەزانی و خورافەیە. ئەوان باوەڕیان وایە ئەگەر بێتوو موسوڵمانەکان تەوحید بە باشی تێ بگەن و لە هەموو ژیانیاندا جێبەجێ و پراکتیزەی بکەن، ئێستا لە ناو ئەم هەموو نەزانی و خورافەیەدا نغرۆ نەبووبوون و بەم جۆرە شارستانییەتی ئیسلامی خوار و سووک و چرووک نەدەبوو. موسوڵمانان دەبێت تەوحید کە بە مانای یەکێک زانینی خودا لە بابەتەکانی خالیقبوون، ئامرییەت و ڕوبوبییەت و ئولوهییەتە، بپارێزن. بە پێچەوانەی ئەمە بێت تووشی کوفر و شیرک دەبن و لە بازنەی ئیسلام دەچنە دەرەوە. هەر بەم پێیە واجیبە لەسەر موسوڵمانانی دیکە کە لە کەسی خەتاکار دوور بگرن و بێزاری و بێزی لێ بکەن.
هەروەها ئەم بیرکردنەوەیە باوەڕی وایە کە حیزبحیزبۆکینێ بووەتە هۆی ئەوەی کە موسوڵمانەکان لە هەمبەر هێزی مەزنی کافر و موشریکەکان پەرش و بڵاو بن و لاواز کەون. هەر بۆیە دەبێت هەموو موسڵمانەکان لە حیزبایەتی و باڵباڵێنکردن خۆیان بەدوور بگرن و ڕوو بکەنە سەلەفیگەری، چونکە سەلەفییەت ڕێگەی مافە و هەموو ڕێگاکانی دیکە باتڵن. لە تێڕوانینی ئەماندا جیهان دوو بەشە: دارو‌لئیسلام و دارو‌لکوفر. ڕۆژاوا ڕەمز و سیمبولی دارو‌لکوفرە و کۆمەڵگە ئیسلامییەکان یان دارو‌لکوفرن یان تێکەڵەیەکن لە دارو‌لکوفر و دارو‌لئیسلام. بەڵام دارولئیسلام لەم قۆناغەدا نییە و سەلەفییەت لەسەر شانێتی جیهان بکات بە دارولئیسلام. دارولئیسلامێک کە تێیدا سنوورەکان کاڵ بوونەتەوە و لەناو چوون، هەمووان لە باشترین دۆخدا ژیان دەبەنە سەر و پارێزراون و شەرعی خودا زاڵە و لەباتی حوکومەتی خەڵک لەسەر خەڵک کە نموونە و نوێنەری تاغووتە، خودا لەسەر خەڵک حوکومەت دەکات و تەنیا شتێک کە لەم کۆمەڵگە ئیسلامییەدا نرخ و بایەخی هەیە تەقوای ئینسانەکانە.
بە سەرنجدان بەم وتار و جیهانبینییە دەکرێت بەپێی ڕۆی ئەم ڕەوتە بە ڕەوتێکی نوێ بناژۆخواز ناو ببرێت. ڕۆی (1994) باوەڕی وایە لە سەردەمی هاوچەرخدا و لە ئاستی جیهاندا دەشێت سێ ڕەوتی ئیسلامی لە یەک جوێ کەینەوە؛ ئەلف/ بناژۆخوازەکان؛ کە هەمان عولەما سووننەتی و کۆنەکانن. لە تایبەتمەندییە دیارەکانی ئەم گرووپە ئەوەیە کە زۆر پێداگر و داکۆکیکارن لەسەر شەریعەت و بە شتێکی جێگیر و نەگۆڕ و تەواوی دەزانن. هەروەها لە کاورباری سیاسیدا دەستێوەردان ناکەن و لەم ڕوەوە پارێزکارانە و کۆنسێرڤاتیستانە دەجووڵێنەوە. ب/ ئیسلامگەرا سیاسییەکان؛ دەکرێت لەمانە ئاماژە بە گرووپگەلێکی وەکوو ئیخوانولموسلیمینی میسر و ئەو گرووپە ئیسلامییانە کە لە ئێراندا شۆڕشیان کرد، بدرێت. ئەوان باوەڕیان بە گۆڕانهەڵگری و گۆڕانکاری لە شەریعەتدا هەیە و لە بواری سیاسیدا چالاکن و زیاتریش دەربڕی ناڕەزایەتی دژی سیاسەتی دەوڵەتە ئیسلامییەکانن. هەروەها پێداگرن لە ئامادەبوونی ژنان لە کۆمەڵگەدا و لەگەڵ حوکومەتەکانی جیهانی ئیسلام لە ڕێگەی بەشداریکردن لە هەڵبژاردندا پەیوەندی و دانووستانیان هەیە. ج/ نوێ بناژۆخوازەکان؛ سەلەفیگەری ڕیشەی فیکریی هەموو گرووپە پەیوەست و پەیوەندیدارەکان بەم ڕەوتەیە. ئەوان لە ڕووی باوەڕ و عەقیدەوە و پێڕەوی لە بنەماکانی دین وەکوو بناژۆخوازەکانن، بەڵام جیاوازییان لە پانتای سیاسیدا دەردەکەوێت. نوێ بناژۆخوازەکان، بەپێچەوانەی بناژۆخوازەکان لە کاروباری سیاسیدا دەست وەردەدەن و بەشدار دەبن و باوەڕیشیان بە شۆڕش هەیە.
بە هەمان شێوە کە گوترا چەمکی سەرەکیی ئەم ڕەوتە”ناڕەزایەتی”ییە. هەر بۆیە تایبەتمەندییەکی دیکەی ئەم ڕەوتە کە ئەنجامی دەیتا و زانیارییەکانە، شوناسی خۆڕاگر و بەرخۆدەری سەلەفییەتە. ئەم دەستەواژەیه، ‌ کاستێلز (1384) بەکاری بردووە؛ ئەو سێ جۆر شووناس لە یەک جوێ دەکاتەوە؛ شووناسی ڕەواییبەخش، شوناسی پلاندار و شووناسی خۆڕاگر. لە تێڕوانینی ئەودا، شووناسی خۆڕاگر لەلایەن بکەرە کۆمەڵایەتییەکان و لە بارودۆخ و هەلومەرجێکدا درووست دەبێت کە ئەوان لەلایەن لۆژیکی دەسەڵات بە بێ بەها و نرخ لە قەڵەم دراون یان مۆرکی ڕەتکردنەوەیان لێ دراوە. لەم حاڵەتەدا بکەرەکان شووناسی خۆیان لەسەر بنەمای بەرخۆدان لە هەمبەر بنەما و کۆڵەکەکانی پشتیوانکراوی کۆمەڵگە دەبیننەوە و پێناسە دەکەن. سەلەفییەتیش هەموو چەمکە هاوبەشەکانی خۆی لەسەر بنەمای ناڕەزایەتی و لە چوارچێوەی سێ چەمکی؛ هۆگربوون بە ڕابردوو، هەبوونی کۆمەڵگەیەکی ئایدیال و ناڕەزایەتی دژی دۆخی زاڵ و سەپاو، مانیفێست دەکات. ئەوان هەروەها لەلایەن وتارە زاڵەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بێبایەخ لەقەڵەم دراون و مۆرکی توندئاژۆیی و تەنانەت تیرۆریستبوون لەسەر جەستە و گیانیان بە قوورسی هەست پێ دەکەن.
گرینگترین و باوترین وتاری زاڵ لە کوردستان چەمکی سیکۆلاریزمە. ئەگەرچی ناسیۆنالیزم لە کوردستانیش زۆر باوە، سەلەفییەکان لە دووتوێی وتووێژەکانی خۆیان ڕکابەرایەتییەکی ئەوتۆیان لەگەڵ ئەم چەمکە نیشان نەدا و تەنانەت هەندێکیان خۆیان بە ناسیۆنالیست دەزانی، بەڵام بەتوندی لەگەڵ چەمکی سیکۆلاریزم دژبەر بوون و بە دژی ئیسلامیان دەزانی. ئەم گرووپە بە پێداگریی لەسەر شموولییەت و گشتگریی دین و ئامادەبوونی لە هەموو بوار و ڕەهەندە کۆمەڵایەتییەکان، دەست دەدەنە ڕەخەکردنی سیکۆلاریزم و ئەو تێڕوانینەی مەبەستی بەرتەسککردنەوەی بازنەی دینە لە ناو کۆمەڵگە ڕەت دەکەنەوە.
هەر بۆیە دەشێت بگوترێت کە سەلەفییەت ئەگەرچی لە هەمبەر سیکۆلاریزمی زاڵ و باو لە کو‌ردستاندا هاتۆتە ئاراوە بەڵام بە پێداگریی زۆر لەسەر تەوحید و پیرۆزیسڕینەوە لە شوێنگەلێک کە بۆ خەڵک پیرۆزن، لە پراکتیکدا یارمەتییان گەیاندۆتە سیکۆلاریسم.
لە لایەکی دیکەوە، سەلەفییەت ڕەوتێکی یەکسان و یەکدەست نییە. ئەم گرووپە لە هەندێک حاڵەتدا بیروڕایان لەگەڵ یەک جیاوازە و بەپێی هەر ئەم جیاوازیانە دەکرێت سەلەفییە کوردەکان بە سەر چەندین دەستە و گرووپ دابەش بکرێ. دیارترین دەرکەتەی جیاوازیی نێوانیان لە چوار چەمکی سەرەکیدا خۆی دەبینێتەوە؛ جیهاد، تاغووت، تەکفیر و ئامادەیی ژن لە کۆمەڵگەدا. زۆربەی سەلەفییەکانی کوردستان باوەڕیان بە جیهادی ئەکبەر هەیە و جیهادی دژی کوفار یان کافرەکان بە کۆڵەکەی بنەڕەتیی دین دادەنێن. بەم دەستە لە سەلەفییەکان دەگوترێت جیهادی. بەڵام خودی جیهادییەکان لە کوردستان دابەش دەبن بە سەر دوو دەستەدا؛ ئەلف/ کەسانێک کە باوەڕیان وایە نابێت بە هیچ شێوەیەک لەگەڵ تاغووت کە بریتییە لە هەموو حوکومەتەکانی وڵاتە ئیسلامییەکان و غەیرە ئیسلامییەکانی جیهانی ئەمڕۆ، دانووستان و پەیوەندی هەبێت و لە کێبڕکێ و ململانێی هەڵبژاردندا بەشداری بکرێت. ئەم گرووپە دەتوانین بە جیهادییە ڕادیکاڵەکان ناو ببەین. ب/ دەستەیەکی دیکە لە جیهادییەکان ئەگەرچی هەموو حوکومەتەکانی ئێستا بە تاغووت ناو دەبەن، دانووستان لەگەڵیان لە ڕێگەی بەشداریی لە هەڵبژاردن یان هەر شێوەیەکی دیکە ڕەت ناکەنەوە. ئەم دەستەیە لە سەلەفییەکان دەکرێت بە جیهادییە میانڕۆکان ناوزەد بکرێن. باڵی دووەمی سەلەفییەکان، کە باوەڕیان بە جیهاد نییە و لەسەر نەبوونی هەلومەرجی جیهاد لە کات و سەردەمی ئێستادا پێداگرن، بە سەلەفییە غەیرە جیهادییەکان ناویان دەبرێت کە ئەوانیش خۆیان دابەش دەبن بە سەر دوو دەستەدا: ئەلف/ ئەو سەلەفییانەی کە وەکوو گرووپی جیهادییەکان هەموو حوکومەتەکانی ئێستا بە تاغووت ناو دەبەن، بەڵام باوەڕیشیان بە جیهاد لە دژیان نییە کە لەم وتارەدا ئەمانە ناونران غەیرە جیهادییە کۆنسێرڤاتیستەکان. ب/ دەستەی دووەم ئەو غەیرە جیهادییانەن کە نەک تەنیا باوەڕیان بە جیهاد و ناڕەزایەتی دژی حوکومەتەکانی جیهانی ئیسلام نییە بەڵکوو زیاترین دژایەتی و دژبەرییان لە هەمبەر تاکەکانی ناو ئەم کۆمەڵگەیانەیە. ئەوان حوکومەتەکانی ئێران و عەرەبستانی سەعودی بە تەواوی بە ئیسلامی دەزانن. ئەم گرووپە دەکرێت بە غەیرەجیهادییە سونەتی یان نەرێتییەکان ناو ببرێن.
تەکفیر و ئامادەیی ژنان لە کۆمەڵگەدا، وەکوو دوو چەمکی جیهاد و تاغووت، هۆکاری جوێکردنەوەی دەستە و گرووپە سەلەفییەکان لە یەکتر نین، بەڵکوو لەو چەمکانەن کە لە خوێندنەوەیاندا لەنێوان گرووپە سەلەفییەکاندا جیاوازیی هەیە. لە هەمان حاڵدا دەشکرێ لەنێوان ئەم چەمکانە تەکوزی و ڕیکوپێکییەک بەدی بکرێت. بەم شێوەیە کە زۆربەی جیهادییەکان پێداگرن لەسەر تەکفیر و لەگەڵ ئامادەبوونی ژنان لە کۆمەڵگەدا کێشەیان نییە و زۆربەی غەیرە جیهادییەکان لەگەڵ بابەتی تەکفیر لە ئاستە بەربڵاوەکەیدا هاوڕا نین و ئامادەیی ژنان لە ناو کۆمەڵگەشدا بە شیاو نازانن.
ئەنجامێکی دیکەی ئەم توێژینەوەیە ئەمەیە کە ژنانی سەلەفی هەڵگر و خاوەنی هەندێک تایبەتمەندین کە لە پیاوان جودایان دەکاتەوە. ئەم گرووپە گرینگترین تایبەتمەندیی کۆمەڵگەی ئایدیال یان هەمان دارولئیسلامێک کە لە داهاتوودا درووست دەکرێت، بە پاراستنی یاسا و ڕێساکانی ئیسلام لەلایەن ژنان دەزانن نەک تەواوی مرۆڤەکان. ئەم یاسا و ڕێسایانە لە پاراستنی حیجاب و پەروەردەکردنی منداڵان و وەرگرتنی ڕەزامەندیی هاوسەراندا کوورت دەکرێتەوە. ئەوان هەموو ئەرکەکانی ژنێک لە پەیوەندی لەگەڵ هاوسەر و منداڵەکانییدا پێناسە دەکەن و هاوسەر، بنەماییترین ڕۆڵی لە جیهانی ژیانی ئەواندا هەیە. سەرباری ئەمەش تێڕوانین و ڕوانگەی ئەوان بۆ مافەکانی ژن و باوەڕە سیاسییەکان زۆر کۆنسێرڤاتیستانە و پارێزکارانەترە لە پیاوانی سەلەفی.
=KTML_Bold=سەرچاوە:=KTML_End=
1- منصورە اعضم آزادە، هاوژین بقالی، تحلیل جامعەشناختی سلفی­گری بە مثابەی یکی از منابع هویت ساز در کردستان ایران، پژوهشگاە علوم انسانی و مطالعات فرهنگی [1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 623 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی چاوی کورد - 06-06-2023
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 7
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 00-00-2023 (1 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: لێکۆڵینەوە
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 06-06-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 06-06-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 06-06-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 623 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
ژیاننامە
خەدیجە زەکەریا عومەر
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
پەرتووکخانە
شیکردنەوەی وتار
وێنە و پێناس
گەنجێکی کوردی باشوری کوردستان شاری سلێمانی ساڵانی شەستەکانی سەدەی بیست
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
ژیاننامە
بەسنە ئیدریس تەها
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
پەرتووکخانە
زمانی ستانداردی کوردی
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
چەند یاریزانێکی شاری هەولێر
پەرتووکخانە
شیرین و خوسرەو؛ بە ڕێنووسی نوێ
ژیاننامە
سیدرا فازیل محەمەد
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی شاری سلێمانی ساڵی 1974
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی گوندی سوورەقەڵات، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان سەرقاڵی کڕینی فەڕشن
پەرتووکخانە
مێژووی وەرزش لە ڕواندز
کورتەباس
گرێی پرس بە پێی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە (G.B) لە زمانی کوردیی دا
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
مێردمنداڵێکی کورد لە ساڵی 1965
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
کورتەباس
پڕۆژەی سەری ئەرکیی لە زمانی کوردیی دا
پەرتووکخانە
بونیادنانی بیری ڕەخنەیی بۆ تازە لاوانی پێشەنگ
کورتەباس
میتافۆر لە چێوەى زانستى زمانى دەماریی دا
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
ڕۆڵی فۆنیمە ناکەرتییەکان لە پڕۆسەی وانەوتنەوەدا
کورتەباس
سنوری نێوان بەرکاری ناڕاستەوخۆ و ئاوەڵگوزارە لە زمانی کوردیدا

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
قەناتی کوردۆ - کوردۆیڤ
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
قەناتی کوردۆ - کوردۆیڤ
ژیاننامە
عادیلە خانم
18-11-2008
هاوڕێ باخەوان
عادیلە خانم
ژیاننامە
فەرهاد عەبدولحەمید - فەرهاد پەهلەوان
24-12-2010
هاوڕێ باخەوان
فەرهاد عەبدولحەمید - فەرهاد پەهلەوان
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
20-12-2014
هاوڕێ باخەوان
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
شەیما
19-11-2018
هاوڕێ باخەوان
شەیما
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیمال ئەحمەد ئیسماعیل
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سادق خەلیل عەبدولعەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شڤان عادل مستەفا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  530,176
وێنە
  110,960
پەرتووک PDF
  20,352
فایلی پەیوەندیدار
  105,419
ڤیدیۆ
  1,578
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
115,949
ژیاننامە 
26,434
پەرتووکخانە 
25,817
کورتەباس 
18,584
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,837
پەند و ئیدیۆم 
13,755
شوێنەکان 
12,003
شەهیدان 
11,923
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,461
بەڵگەنامەکان 
8,354
وێنە و پێناس 
7,383
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,434
ڤیدیۆ 
1,474
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
823
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
766
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
537
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   تێکڕا 
238,080
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
ژیاننامە
خەدیجە زەکەریا عومەر
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
پەرتووکخانە
شیکردنەوەی وتار
وێنە و پێناس
گەنجێکی کوردی باشوری کوردستان شاری سلێمانی ساڵانی شەستەکانی سەدەی بیست
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
ژیاننامە
بەسنە ئیدریس تەها
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
پەرتووکخانە
زمانی ستانداردی کوردی
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
چەند یاریزانێکی شاری هەولێر
پەرتووکخانە
شیرین و خوسرەو؛ بە ڕێنووسی نوێ
ژیاننامە
سیدرا فازیل محەمەد
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی شاری سلێمانی ساڵی 1974
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی گوندی سوورەقەڵات، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان سەرقاڵی کڕینی فەڕشن
پەرتووکخانە
مێژووی وەرزش لە ڕواندز
کورتەباس
گرێی پرس بە پێی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە (G.B) لە زمانی کوردیی دا
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
مێردمنداڵێکی کورد لە ساڵی 1965
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
کورتەباس
پڕۆژەی سەری ئەرکیی لە زمانی کوردیی دا
پەرتووکخانە
بونیادنانی بیری ڕەخنەیی بۆ تازە لاوانی پێشەنگ
کورتەباس
میتافۆر لە چێوەى زانستى زمانى دەماریی دا
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
ڕۆڵی فۆنیمە ناکەرتییەکان لە پڕۆسەی وانەوتنەوەدا
کورتەباس
سنوری نێوان بەرکاری ناڕاستەوخۆ و ئاوەڵگوزارە لە زمانی کوردیدا

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.391 چرکە!