ناوی شوێن: قەڵای کەریم خانی زەند
قەڵای #کەریم خانی زەند#، یەکێک لە قەڵا کۆن و مێژووییەکانی ئێرانە کە لە سەردەمی دەسەڵاتداریی کوردە #زەندییەکان# لە شاری شیراز درووستکراوە.
ئەم قەڵایە لە سەردەمی کەریم خانی زەند کاتێک کە شیراز وەک پایتەختی دەسەڵاتداری خۆی هەڵدەبژێرێت، وەک شوێنی مانەوە و ژیانی کەریم خان بە کارهاتووە، هەر بۆیە پێی دەگوترێت قەڵای کەریم خانی زەند.
ئەم قەڵایە لە ساڵەکانی 1766-1767 زایینی درووستکراوە و کەریم خان بۆ درووستکردنی ئەم قەڵایە باشترین وەستا و کەرەستەی بیناسازی بەکارهێناوە کە ئەمیش بووەتە هۆی بەهێزی و پتەوی قەڵاکە و مانەوەی وەک خۆی تا سەردەمی ئێستا.
کەرەستە و پێکهاتە بیناسازییەکەی ئەم قەڵایە خشت و بەردە، هەر هەموویان لە شاری شیراز بەرهەم هێنراون.
ڕووبەری قەڵای کەریم خان 13 هەزار مەتری چوارگۆشەیە و بە شێوازی لاکێشەیی و لە ناوەندی شاری شیراز درووستکراوە. ئەم قەڵایە چوار بنکەی چاودێری و سەربازیی هەیە کە بەرزیان 14 مەترە و بە قووڵایی 6 مەتر بناغەیان لەژێر زەوییە. چوار ڕیز دیوار، بە بەرزی 12 مەتر و پانتایی 3 مەتر لای خوارەوە و 2.8 سانتیمەتر لە بەشی سەرەوە هەر چواردەوری قەڵاکەیان گرتووە و پارێزگاری لێدەکەن.
شێوازی بیناسازی ئەم قەڵایە، بە دوو شێوازی نیشتەجێبوونی مەدەنی و سەربازی درووستکراوە، واتا شوێنێک بۆ نیشتەجێبوون و پشوودانی کەریم خان، شوێنێکیش بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری سەربازی و وڵات. ئەم قەڵایە تا ئێستا دوو جار نوژەن کراوەتەوە، بەڵام بەهۆی هۆکارە سرووشتییەکانی وەک: با، باران، هەتاو، بەشێک لە دیوارەکانی بەشی شووراکەی لار بووە و مەترسی ڕووخانیان لەسەرە.
قەڵای کەریم خانی زەند پێکهاتووە لە چەندین بەشی جیاواز و سەرنجڕاکێش و لەناو لیستی شوێنەوار و کەلەپووری ئێران تۆمارکراوە و لە ئێستادا وەک موزەخانەیەک بە ڕووی گەشتیاراندا کراوەیە.[1]