مۆزخانەی کەلەپووری کورد لە سلێمانیسلێمانی، تەمەنی دروستکردنی بیناکەی 118 ساڵە و نزیکەی 40 ساڵیشە کراوە بە مۆزەخانەیەکی کەلەپووری، بەڵام ماوەیەکی زۆرە پشتگوێ خراوە و بە هۆی مەترسی داڕووخانی دیوارەکانی مەترسی لە ناوچوونی لە سەرە و سێ ساڵە بە ڕووی هاوڵاتیاندا داخراوە.
بەڕێوەبەری مۆزەخانەکە و شوێنەوار ناسان و هاوڵاتیانیش بوونی مۆزەخانەی کەلەپوری بە گرنگ دەزانن و داوای پاراستنی دەکەن.
مۆزەخانەی کەلەپوری کورد، دەکەوێتە گەڕەکی دەرگەزێنی نزیک ئەسحابەسپی لە شاری سلێمانی، لە ساڵی 1901 لە لایەن بنەماڵەی حاجی فەقێ شاڵییەوە دروستکراوە و دواتر ساڵی 1970 لە لایەن زانکۆی سلێمانییەوە وەرگیراوە و لە ساڵی 1975 کراوە بە مۆزەخانە.
مۆزەخانەکە ڕووبەرەکەی نزیکەی 1000مەتر دووجایە، ماوەی سێ ساڵە دەرگاکەی بە هۆکاری کۆنی بیناکە و زیان گەیشتن بە دیوارەکانی لە ناوەوە و دەروەوە، بە ڕووی هاوڵاتیاندا داخراوە، ئەوەش لە کاتێکدایە حکومەتی هەرێمی کورردستان چەند جارێک دیوارەکانی بە لەبغ کردنی ڕووی دەروەوە نۆژەن کردووەتەوە، بەڵام بەهۆی خراپ0ی نۆژەنکردنەوەکە و مەترسی ڕووخانی هێشتا ناتوانرێت ڕێگا بدرێت هاوڵاتیان و گەشتیاران سەردانی بکەن، چونکە بومەلەرزەکەی ساڵی 2017ش زیانێکی زۆری بە دیوارەکانی گەیاندووە و لە چەند شوێنێک درزی بردووە و مەترسی ڕووخانی زیاتر کردووە.
سەرەڕای نۆژەنکردنەوەی، مۆزەخانەکە لەسەر شێوەی بنەڕەتی خۆی هێڵدراوەتەوە، باڵەخانەکە لە دوو نهۆم پێکهاتووە، نهۆمی ژێرەوە بریتییە لە پێنج ژوور، نهۆمی سەرەوەش بە هەمان شێوە پێنج ژوور لە خۆ دەگرێت و حەوشەکەشی حەوزێکی بێ ئاوی تێدایە و زەوییەکەشی بە چیمەن داپۆشراوە، ئەوەی کە جێگای سەرنج بێت هەر کەس سەردانی بکات لەوە تێدەگات کە ئەم مۆزەخانەیە ئەگەر ئاوا پشتگوێ بخرێت هێدی هێدی لە لەناوچوون نزیک دەبێتەوە.
ئەم مۆزەخانەیە ئەو کەلوپەلانە لە خۆ دەگریت کە جوتیار و وەرزێرەکان لە سەرەتای کاری دەستیان بە کاریان هێناوە، جگە لەوانە کەلوپەلی ناوماڵ و جوانکاری و زۆر شمەکی دیکەی لە مس و تەختە دروستکراو و جۆرەهای تری تێدایە، کە ژمارەیان بە هەزاران دەبێت، چونکە لە هەر جۆرێک 50 بۆ سەدان پارچەی هەیە، نموونەش نزیکەی سەد جۆر کڵاوی ژنان و پیاوان هەیە کە لە زۆرێک لە ناوچەکانی کوردستانەوە کۆکراونەتەوە، کە جگە لەوانە کەلوپەلی نەتەوەکانی تریش لەخۆ دەگرێت وەک نەتەوەی تورک و عەرەب و فارس.
کۆنترین پارچە لەم مۆزەخانەیە گۆزەیەکی تایبەت بە گۆڕە، کە بۆ دووسەد ساڵ پێش ئیسلام دەگەڕێتەوە و ئەو گۆزەیە لە ڕابردوودا بەپێی بەڵگە مێژوویییەکان مردوویان تێکردووە.
محەمەد پاکژ، بەڕێوەبەری مۆزەخانەی کەلەپووری کورد، وتی: مۆزەخانەکە چەند جارێک نۆژەن کراوەتە و دیوارەکەی دوبارە بە چینێک لەبغ کراوە بەڵام دوای ماوەیەک تەقیوە و لە کاتی بومەلەرزەکەش زیانی زۆری پێگەیشتووە.
وتیشی: گرنگی مۆزەخانەکە ناساندنی کەرەستە پیشەییەکانی سەردەمی پێشووە بە نەوەی نوێمان و بەشداریکردنی ژیانە لە ڕابردووەوە بۆ ئێستا، داواشی کرد دەستی هاوکاری بۆ مۆزەخانەکە درێژبکرێت بە مەبەستی نۆژەنکردنەەوە و پاراستنی ئەو ئاسەوارانە.
شوێنەوار ناسان و هاوڵاتیانیش بوونی مۆزەخانەی کەلەپووری بە گرنگ دەزانن و لەوبارەیەوە ئامانج ئەمین، شوێنەوارناس وتی: ئاسەوار و شوێنەوارەکان مۆرکی نەتەوەییە و دەرخەری مێژوو شارستانیەتی ئەو نەتەوەیەیە، هاوکات پاراستنی شوێنەوار یەکێکە لە ئامانجەکان بۆیە پێویستە بۆ پاراستنیان بودجەی تایبەت دابین بکرێت.
زوهرە عەلی-یش کە هاوڵاتیەکی دانیشتووی شاری سلێمانییە کەلوپەلە مێژووییەکان بە بەڵگەیەکی مێژوویی لە ژیانی ڕابردووی گەلی کورد ناو دەبات و دەڵێت: ئەرکی حکومەت و لایەنی پەیوەندیدارە پارێزگارییان لێبکات، چونکە هەر یەک لەوانە دەرخەری ژیانی ڕابردووە کە کورد چۆن ژیاوە و چی بەکار هێناوە.
ئەگەر چی هەر وڵاتێک بە کەلتور و کەلەپوورەکەیەوە ناسراوە و هەر ئاسەوارێکی کۆنی وەک بەڵگەیەکی ئەو نەتەوەیە هەژمار دەکرێت، بەڵام لە باشوری کوردستان جیاواز لە قەیران و ململانێکان و دژواربوونی بارودۆخی ژیانی کۆمەڵگا و تاک، ئاسەوارە مێژوویەکانیش ڕووبەڕووی کارەسات بوونەتەوە و ڕەنگە بە هۆی پەراوێزخستنیان زیاتر ڕووبەڕووی لە ناوچوون ببنەوە.[1]
19-02-201919-02-2019