کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: دوەسەڎ و سېڼزەهەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1892ز): چن تۊمارێ پېوەس پی ساڵېوە ئینێ وەردەسەنە:
* عەبدولڕەحمان پاڎشا پەی ماوەو ساڵێ بېیەن بە فەرمانڕەواو سلێمانی.
* ئەچی ساڵېنە، کتېبی زەرد دلۍ فەرەنساینە بەرشییەن، دلېشەنە تۊمارکریان کە ژمارەو کوردەکا تورکیای (3، 012، 879) کەسېنۍ.
* هېرشو تورکەکا بە سەرداری عومەر وەهبی پەی سەرو یەزیدییەکا ناوچەو شەنگار و شېخانی ئەچی ساڵېنە بییەن، ژمارێ فرېش چەنە کوشتېنۍ و دەگاکېشا کاول و تاڵان کەردېنۍ، بە بەهانۍ ئانەی بگېڵناشاوە پەی سەرو ئایینو ئیسلامی، ئا هېرشە دەنگێ فرەش داوەو وەڵاتە بېگانەکۍ ئامێ دلۍ و عومەر وەهبی لابریا.
* ئەچی ساڵېنە، مسیۆ ویتاڵ کونیە، دلۍ کتېبەکەو وېشەنە (ئاسیاو تورکیای)، ژمارەو کوردەکا سەرنیشتیش بە (1، 928، 550) کەسۍ تۊمارۍ کەردېنۍ.
* کەسێ نەمسایی بە نامۍ (بوتیکا)، کتېبێش سەرو ناوچەو دەرسیمو سەرنیشتو کوردەسانی وەڵاکەردەنۆ.
* ئەچی ساڵېنە، تورکەکۍ پەی چەمتەرسنای پیا نامڎارەکا کوردی ۋانگاو (عەشرەت مەکتەب)یشان دلۍ ئەستەمبوڵینە ۋستەرە، ئی مەکتەبە زاروڵۍ گۆرە پیاکا کوردی چەنەش ۋانېنۍ.
* وەفایی شاعېر، ئەچی ساڵېنە کۊچی دمایینش کەردەن.
* ئەچی ساڵېنە، فېرگای عەشایېری دلۍ ئەستەمبوڵ و بەغڎاینە مەرزیانەرە، پەی چەقنای گېیانی تورکیبېیەی دلۍ هۊشو ئاوەزو خېڵە کورد و عەرەبە کۊچەرییەکانە و سوارۍ حەمیدیېشا چەنە وەشکەردۍ.
* ئەچی ساڵېنە، ماکسیمیلیان بیتنەر باسێش بە زوانی ئەڵمانی سەرو هەردوە شارو (شنۆ و ورمێ) جە ڤییەنا وەڵاکەردەنۆ.[1]