#یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان#، کوورت دەکرێتەوە بۆ ی. ن. ک و لەنێو خەڵکدا بە یەکێتی ناو دەبرێت، پارتێکی سیاسییە لە باشووری کوردستان کە نیشینگەی سەرەکی دەکەوێتە شاری #سلێمانی#یەوە. یەکێتیی نیشتمانی کوردستان ئەندامە لە ڕێکخراوی سۆسیالیست ئینتەرناسیۆنالی جیهانیی.
=KTML_FontSize_Begin=18=KTML_FontSize_Between==KTML_Bold=مێژوو=KTML_End==KTML_FontSize_End=
ی. ن. ک هاوپەیمانێتییەک بوو لەنێوان پێنج قەوارەی سەربەخۆی سیاسی کە لەلایەن #جەلال تاڵەبانی#، کە کوردەکان بە #مام جەلال# ناوی دەبەن، و #نەوشیروان مستەفا# سەرکردایەتی دەکرا. بەشە سەرەکییەکان ئەمانە بوون: کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان و شۆڕشگێڕان. چینی خوێندەوار و ڕۆشنبیر پاڵپشتی سەرەکی یەکێتیی بوون لە باشووری کوردستان، لە کۆی 15 ئەندامی دامەزرێنەر، 13 کەسیان کەسی ئەکادیمی و خاوەنی بڕوانامەی دکتۆرا بوون. لە بنەڕەتدا، پارتەکە زیندووترین جووڵانەوەی سیاسی بوو کە وردەوردە بەرەو هاتە ناوەڕاستی مەیدانەکەوە و ئێستاش بوو بە پارتێکی سۆشیال دیموکرات و ئەندامە لە سۆشیالیست ئینتەرناشناڵ. لە سەرەتای 1980کان، ی. ن. ک لە هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگەی کوردیدا بڵاوبووەوە بەتایبەتیی چینی لادێ. هەڵبژاردنە هەرێمییەکەی کوردستان ئەوەی دەرخست کە زۆرینەی لایەنگرانی ی. ن. ک لە ناوچەکانی باشووری باشووری کوردستانەوەن. لە جەنگی کەنداوی یەکەمەوە، ی. ن. ک لەگەڵ #پارتی دیموکراتی کوردستان# باکووری ئێراق بەڕێوە دەبەن. هەرچەندە هاوکاری لەگەڵ پارتی دیموکراتی کوردستان لە بەڕێوەبردنی ناوچەکەدا هەمیشە بە هێمنی نەبووە و چەند جارێک لەنێوان چەکدارانی هەردوولادا توند وتیژیی گراوەتەوە بەر. لە ئەنجامدا ناوچەکە بووە بە دوو بەشەوە، بەشی ژێر دەسەڵاتی پارتی و بەشی ژێر دەسەڵاتی یەکێتی- کە شاری سلێمانی ناوەندەکەیەتی.
=KTML_Bold==KTML_FontSize_Begin=18=KTML_FontSize_Between=دامەزراندن=KTML_FontSize_End==KTML_End==KTML_ImageCaption_Begin==KTML_StyleDiv=width:30%;height:20%;float:right;=KTML_ImageCaption_Target_Link=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2009/2135/0005.JPG=KTML_ImageCaption_Title=دەستەی دامەزرێنەرانی یەکێتی=KTML_ImageCaption_CaptionStyle=000000=KTML_ImageCaption_Caption=دەستەی دامەزرێنەرانی یەکێتی=KTML_ImageCaption_End=
لە#01-06-1975#دا یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دامەزرێنرا نزیکەی دوو مانگ دوای هەرەسی یاخیبوونی کوردەکان لە ساڵانی 1974-1975. ڕێکخراوەکە لەکاتێکدا دامەزرا کە کوردی ئێراق لەوپەڕی قەیراندا بوو و مەبەست لێی زیندووکردنەوەی بەرگری بوو و هەروەها درووستکردنەوە و ئاڕاستەکردی کۆمەڵگەی کوردی بە ئاڕاستەی مۆدێرن و دیموکراتییدا. ی. ن. ک بووە پارتێکی سەرەکی کوردی و جووڵانەوەیەکی سیاسی ئێراقیی کە شوێنکەوتوویەکی زۆری هەبوو لەناو کوردەکاندا و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی یاریکەرێکی سەرەکی بوو لە درووستکردنی ڕووداوەکان و گەشەکردنیان لە ناوچەکەدا. جەلال تاڵەبانی، کە پێشتر سەرکردەی قوتابییان، پارێزەر، ڕۆژنامەنووس و سەرکردەی بەرگری بووە، سکرتێری گشتی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانە لە کاتی دامەزراندنییەوە لە 1975. لە بنکەکانییەوە لەناو خاکی ئێراقدا، سەرکردایەتی بەرگری کوردی دەکرد لە کۆتاییەکانی دەیەی 1970 و تەواوی 1980. تاڵەبانی، بەنوێنەرایەتی یەکێتی بەرەی کوردستانی، سەرکردایەتی چەند هەوڵێکی کردووە بۆ دەستختنی چارەسەرێکی سیاسی دیموکراتی بۆ دۆزی نەتەوەیی کورد لە ئێراقدا.
=KTML_FontSize_Begin=18=KTML_FontSize_Between==KTML_Bold=پڕۆگرام=KTML_End==KTML_FontSize_End=
یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کاردەکات بۆ دەستخستنی مافی چارەی خۆنووسین بۆ کوردەکان لە ئێراقێکی دیموکراتی یەکپارچەدا و داوای چارەسەری سیاسی دەکات بۆ پرسی نەتەوەی کورد لەسەر بنەماکانی دیموکراسی، مافی مرۆڤ و هەروەها داننان بە شوناسی نەتەوەیی و کلتوری کورددا. ی. ن. ک کار بۆ پێشکەوتنی کۆمەڵگەیەکی مەدەنی دەکات بە ڕێکخراوە مەدەنییەکانەوە لە باشووری کوردستان. هەڵبژاردنی ئازاد و کراوە، ڕێکخراوی کۆمەڵگەی مەدەنی، ئازادی ڕادەبڕین و ڕۆژنامەوانی و مافە بنەڕەتییەکانی مرۆڤ بە یەکسانییشەوە لەو بابەتانەن کە ی. ن. ک کاری بۆ دەکات. لەبەرئەوەی خۆی لە ئاڕاستەی سۆشیال دیموکراتی جیهاندا دەبینێتەوە، ی. ن. ک باوەڕی وایە کە سیاسەتی حکومەت و هێزی بازاڕ دەبێ یەکبخرێت بۆ گەشەیەکی هاوتای ئابووری و کۆمەڵگە و خۆشگوزەرانی. ی. ن. ک باوەڕی وایە کوردەکان تاکە قوربانی دەستی ڕژێمی ئێراق نەبوون و کار بۆ پاراستنی مافی کەمەنەتەوایەتی و کەمایەتییە ئایینییەکانی تر دەکات لە ئێراقدا. لەمبارەیەوە، ی. ن. ک کار لەگەڵ نوێنەری جڤاتی تورکمان و ئاشورییەکاندا دەکات، هەروەها نوێنەری ڕێکخراوەکانی ژنانیش. وەک بەشێک لە حکومەتی هەرێمی کوردستان، ی. ن. ک ڕێز لە هەموو جڤاتە سیاسی و کلتوری و قەومییە جیاوازەکان دەگرێت. ئەم دیدە وای کردووە تورکمان و ئاشورییەکان دامەزراوەی فێرکردن و کلتوری خۆیان هەبێت، هەروەها کڵێسەش گەڕاوەتەوە سلێمانی و شارەکانی تر بۆ ئەوکەسانەی کە کریستیانین. ی. ن. ک چالاکانە بەشێکە لە هێزە دیموکراتییەکان لە ئێراقدا و کار بۆ هێنانەدی سیستمێکی حوکمڕانی دیموکراتی دەکات بۆ ئێراق. ی. ن. ک داوای دەوڵەتێکی دیموکراتی فیدراڵی بۆ ئێراق دەکات کە تێیدا کوردەکان و جڤاتە قەومی و کلتورییەکانی تر بتوانن ئابووری، کلتور و کۆمەڵگەی خۆیان بەرەوپێشبەرن.
=KTML_FontSize_Begin=18=KTML_FontSize_Between==KTML_Bold=ئەرک=KTML_End==KTML_FontSize_End=
یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بانگەشەی وایە کە کار بۆ مافی چارەی خۆنووسین، مافی مرۆڤ و دیموکراسی دەکات، سەرەڕای ئاشتی و ئارامی بۆ کوردەکانی ئێراق.
=KTML_FontSize_Begin=18=KTML_FontSize_Between==KTML_Bold=پێکهاتە=KTML_End==KTML_FontSize_End=
سەرکردایەتی یەکێتی لەلایەن جەلال تاڵەبانی سکرتێری گشتییەوەیە، کە پێشتر سەرۆک کۆماری ئێراقبوو. سیاسەت و بڕیارەکانی ی. ن. ک لەلایەن دەستەیەکەوە دائەڕێژرێن کە مەکتەبی سیاسییە. ی. ن. ک پارتێکی سیاسی مۆدێرنی ڕێکخراوە. بڕیاردەران دەستەیەکن لە ئەنجوومەنی سەرکردایەتی کە 32 کەسن. ئەنجوومەنی سەرکردایەتی سکرتێری گشتی و 11 ئەندامی مەکتەبی سیاسی هەڵدەبژێرن، کە بەرپرسن لە بەڕێوەبردنی ڕۆژبەڕۆژی ڕێکخراوەکە و جێبەجێکردنی بڕیار و فرمانەکانی ئەنجوومەنی سەرکردایەتی. لە بنەڕەتدا ی. ن. ک دامەزرێنرا وەک چەترێک بۆ کۆکردنەوەی ئاڕاستە سیاسییە کوردییە جیاجیاکان لە ئێراقدا. لە ساڵی 1992، پێکهاتە جیاجیاکانی ناو ی. ن. ک یەکیانگرت و بوون بە جووڵانەوەیەکی یەکپارچەی سۆشیال دیموکراتی. ی. ن. ک لقی لە هەموو شار و شارۆچکە سەرەکییەکانی باشووری کوردستان هەیە و لایەنگر و ئەندامی لەسەر ئاستێکی بەرفراوانی کۆمەڵگەی کوردیدا هەیە. ژمارەی ئەندامەکانی ی. ن. ک بەپێی ئامارێکی تشرینی یەکەمی 1998، 148280 کەسن. ی. ن. ک لە هەڵبژاردنەکەی 1992ی کۆمەڵەی نەتەوەیی کوردستان بەشداری کرد و لیستەکەی توانی 423682 دەنگ بەدەست بهێنێت لە کۆی 957469 دەنگی درووست کە زۆرینەی لە سێ پارێزگا لە کۆی چوار پارێزگاکەی کوردستان بەدەستهێنا.
=KTML_Bold==KTML_Bold=ئۆرگانە ڕێکخراوەییەکانی ی. ن. ک:=KTML_End==KTML_End=
$مەکتەبی ڕێکخستن$
مەکتەبی ڕێکخستن (پێشی دەگووترێت مەکتەب ڕێکخستن) ڕێکخراوەکانی ی. ن. ک لە سەرتاسەری هەرێمەکەدا بەڕێوە دەبات و بەرهەمهێنان و بڵاوکردنەوەی بابەتی پەروەردەیی و زانیاری بەسەر ئەندامەکاندا لە ئەستۆی ئەم مەکتەبەیە. جگە لەمانە، سەرپەرشتی و چاودێری پڕۆسەکانی هەڵبژاردن دەکات لە ڕێکخراوەکەدا بۆ دڵنیابوون لە جێبەجێکردنی یاسا و ڕێنماییەکان. مەکتەبی ڕێکخستن دەربارەی هەلومەرجی ئەندامێتی لە ی. ن. ک و پێشنیارەکان بۆ هێشتنەوەی ی. ن. ک لەئاستێکدا کە زۆرترین ئەندامی هەبێت، ڕاپۆرت بۆ مەکتەبی سیاسی و ئەنجوومەنی سەرکردایەتی بەرز دەکاتەوە. مەکتەبەکە سەنتەرەکانی ڕاهێنان بەڕێوەدەبات کە تێیدا کادرەکان یەکێتی هۆشیار دەکرێن و ڕادەهێنرێن لە ڕووی یاسایی و فکری و مەیدانی سیاسی و ڕێکاری چالاکییەکان. ئەم ڕاهێنانە ئەندامەکانی پارتەکە ئامادەدەکات بۆ ئەوەی چالاکانە بەشداری بکەن لە چالاکییەکانی پارتەکەو پێگە ئیدارییەکان لە پارتەکەدا و یان پێگە ئیدارییەکان لە ناوچەکەدا.
$مەکتەبی ڕاگەیاندن$
مەکتەبی ڕاگەیاندن سەرپەرشتی و بەڕێوەبردنی ڕاگەیاندنەکانی ی. ن. ک ی لە ئەستۆیە. ئێستا ی. ن. ک چەند کەناڵێکی هەیە: تەلەڤزیۆنی گەلی کوردستان (لە سلێمانی) ، کە کەناڵی سەرەکی تەلەڤزیۆنە و چەند کەناڵێکی تری تەلەڤزیۆنی ناوخۆیی لە شار و شارۆچکەکاندا لە ناوچەکە، دەنگی گەلی کوردستان، کە ڕادیۆیەکە پەخشی کوردی و عەرەبیی هەیە. دەگاتە سەرتاسەری خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و ئەوروپا. کوردستانی نوێ، ڕۆژنامەیەکی ڕۆژانەیە، هەفتەنامەی ئەلئیتیحادی عەرەبی و (زی مۆنیتەر) ، چاپکراوێکی ڕۆژانەی کوردی و عەرەبییە، کە چاودێری ئاژانسە جیهانییەکان دەکات دەربارەی ئەو بابەتانەی تایبەتن بە کورد و ئێراقەوە.
$مەکتەبی ڕێکخراوە دیموکراتییەکان$
مەکتبەی ڕێکخراوە دیموکراتییەکان وەک هاوکارێکی ڕێکخراوە پیشەیی و کلتورییەکان کاردەکات نموونە وەک کۆمەڵەی خوێندکارانی کوردستان، یەکێتیی ژنانی کوردستان و کۆمەڵەی نووسەران.
$مەکتەبی ئیدارەو دارایی$
مەکتەبی ئیدارە و دارایی گشتی کاروباری دارایی و ستافی کارگێڕی ڕێکخراوەکە بەڕێوەدەبەن. ئەنجوومەنی سەرکردایەتی لە ڕێگەی کۆمیسیۆنێکی وردبینییەوە چاودێری چالاکییەکانی ئەم مەکتەبە دەکات.
$مەکتەبی مافی مرۆڤ$
مەکتەبی مافی مرۆڤ بە مەبەستی چاودێریی هەلومەرجی مافەکانی مرۆڤ لە باشووری کوردستاندا بنیاد نرا، بە تایبەت بۆ لەبەرچاوگرتنی هەڵسوکەوتی ئەندامانی ی. ن. ک و سەرکردایەتییەکەی. ئەم مەکتەبە وەکوو هاوکارێکی ڕێکخراوە ناوخۆییەکانی مافی مرۆڤ کاردەکات و بە شێوەیەکی بەرفراوان هەڵمەتی هۆشیارکردنەوە دەربارەی بنەماکانی مافی مرۆڤ، ڕۆڵی یاسا و دیموکراسی ئەنجامدەدات. هەروەها بۆ دڵنیابوون لە پابەندیی ی. ن. ک بۆ جاڕنامەی جیهانی مافی مرۆڤ. ئەم مەکتەبە ڕاستەوخۆ ڕاپۆرتەکانی بۆ سکرتێری گشتی ی. ن. ک بەرز دەکاتەوە.
$مەکتەبی کۆمەڵایەتی$
مەکتەبی کۆمەڵایەتی بە هەماهەنگی لەگەڵ دەسەڵاتی ناوچەکە، ئەم مەکتەبە کارئاسانی بۆ چارەسەری کێشە کۆمەڵایەتییەکان دەکات، بەتایبەت لەو بابەتانەدا کە پەیوەستە بە زەوی و زار و کێشەی عەشایرییەوە.
$مەکتەبی شەهیدان$
ئەرکی سەرپەرشتیکردنی کاروباری پەیوەند بە شەهیدان و دابینکردنی مافەکانی شەهیدانە، بەپێی ئەو یاسا و ڕێسایانەی کە لە داموو دەزگاکانی ی. ن. ک و حکومەتدا دیاری کراوە. هەروەها بەرنامە بۆ ڕاگرتنی سەروەری و یادی شەهیدان و تۆمارکردنی مێژووی خەباتیان دا دەڕێژێت و پلانی جێبەجێکردنیان دادەنێت. ئەم مەکتەبە بەشێکی تایبەت دەکاتەوە بۆ سەرپەرشتیکردنی کاروبار و پێداویستییەکانی نەوەکانی شەهیدان، کە لەلایەن نەوەکانی شەهیدان خۆیانەوە سەرپەرشتی دەکرێت.
$دەزگای خزمەتی پێشمەرگە و تێکۆشەرە دێرینەکان$
دەزگای خزمەتی پێشمەرگە و تێکۆشەرە دێرینەکان پێکدێت لە 5-7 ئەندام دەزگا. ئەرکی دەزگاکە بریتییە لە پێشکەشکردنی خزمەت و ڕێزلێنانی پێویست و شایستە بە پێشمەرگە و ڕێکخستنی دێرین و زیندانە سیاسییەکان. هاوکات کار بۆ بە دواداچوونی داخوازییەکانیان لە مەڕ دابینکردن و جێبەجێکردنی مافەکانیان بەپێی یاسا و ڕێنماییەکان وڕەچاوکردنی یەکسانی، دەکات. کاردەکات بۆ داکۆکیکردن لە سەروەری و بەرهەمی خەبات و تێکۆشانیان. پێشمەرگە و تێکۆشەرە دێرینەکان، بە حوکمی خەباتیان لە هەر دەزگایەکدا بن، لە کاتی پێشێلکردنی مافە یاساییەکانیان، مافی خۆیانە لە ڕێگەی ئەم دەزگایەوە بەرگری لە خۆیان بکەن.
$مەکتەبی پەیوەندییە گشتییەکان$
مەکتەبی پەیوەندییە گشتییەکان پێکدێت لە (9) ئەندام مەکتەب. مەکتەبی پەیوەندییەکان ئەرکی ڕێکخستن و پەرە پێدانی پەیوەندی ی. ن. ک ە لەگەڵ لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان و ئێراق و وڵاتانی دەرەوە دەگرێتە ئەستۆ. مەکتەبەکە لە چەند بەشێک پێک دێت و هەر بەشێک ئەندام مەکتەبێک سەرپەرشتی دەکات.
$دەزگای چاودێریی دارایی$
دەزگای چاودێری دارایی پێکدێت لە 7 ئەندام دەزگا بە لێپرسراوەکەیەوە کە خەڵکی پسپۆڕن لەو بوارەدا. چاودێری چۆنییەتی داهات و خەرج دەکات لە گشت ئۆرگان و مەکتەب و دەزگاکان ی. ن. ک. پەیوەندی ڕاستەوخۆی بە سکرتێری گشتی ی. ن. ک ەوە دەبێت. ڕاپۆرتی وەرزیی و ساڵانە پێشکەش بە سکرتێری گشتی دەکات.
$مەکتەبی چاودێریی و بەدواداچوون$
مەکتەبی چاودێری و بەدواداچوون پێکدێت لە 7 ئەندام مەکتەب. ئەرکی چاودێری کردنی ڕەوشی کاروباری ئۆرگانەکان و بە دواداچونی ئیشوکارەکانیان دەگرێتە ئەستۆ. لە کەمو کوڕی ئۆرگانەکان دەکۆڵێتەوە و ڕاپۆرت لەو بارەیەوە ئامادە دەکات و بۆ کۆمیتەی سەرکردایەتی بەرز دەکاتەوە.
$ئەکادیمیای هۆشیاری و پێگەیاندنی کادیران$
پێکهاتە و ئەرکەکانی ئەکادیمیای هۆشیاری و پێگەیاندنی کادیران: ئەم ئەکادیمیایە بە پێی پێویست پێکدێت لە چەند کادریرێکی شارەزاو پسپۆڕ. کردنەوەی خول لە بواری جیاجیادا بۆ کادیرانی ی. ن. ک لە ناوەوە و دەرەوەی وڵات. هەروەها ڕێکخستنی ئەرشیف و دۆکیومێنت کردنی مێژووی ی. ن. ک و دەرکردنی گۆڤارێکی فیکری. بایەخدان بە توێژینەوە و بیر و ڕۆشنبیریی هاوچەرخ و سازکردنی کۆڕ و کۆنفرانس. ئامادە کردنی لێکۆڵینەوەی ناو بە ناو دەربارەی ڕووداوەکانی ناوچەکە، جیهان و ئاڕاستەکانی ڕای گشتی خۆماڵی کە تایبەتە بە ئەندامانی کۆمیتەی سەرکردایەتی و ئۆرگانەکان.
$دەزگای هەڵبژاردن$
دەزگای هەڵبژاردن پێکدێت لە 5-7 ئەندام و ئامادەکاریی و سەرپەرشتی هەڵبژاردنەکان بە هەموو قۆناغەکانییەوە دەکات، کە بریتین لە ئامادەکردنی لیستی دەنگدەران و پاڵێوراوان، ڕاگەیاندنی پرەنسیب و ڕێساکانی هەڵمەتەکانی هەڵبژاردن، ڕێکخستنی پڕۆسەی دەنگدان، جیاکردنەوەی دەنگەکان، وردبوونەوەی لە تانە و سکاڵاکان و ڕاگەیاندنی ئەنجامەکانی هەڵبژاردن. دەزگای هەڵبژاردن، سەرپەرشتی هەموو ئەو هەڵبژاردنانە دەکات کە لە دەستووری ئێراق و یاساکانی هەڵبژاردنی پەڕڵەمانی ئێراق و پەڕڵەمانی کوردستاندا ئاماژەیان بۆ کراوە، لەگەڵا هەموو هەڵبژاردنەکانی ناو خۆی ی. ن. ک و ڕێکخراوە دیموکراتییەکان بە هەموو قۆناغەکانییەوە. دەزگای هەڵبژاردن، لە پەیڕەوی کاری خۆیدا ئەو بەش و ئەرکانە دیاری دەکات کە لە کۆمیسیۆنی هەڵبژاردندا لە کۆنگرەدا پەسەند کراوە.[1]
لە ڕۆژی #21-12-2019# یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە #تاسڵوجە#، کۆنگرەی چوارەمی خۆی دەبەستێت. لەم کۆنگرەیەدا هەردوو #بافڵ تاڵەبانی# و #لاهور شێخ جەنگی# بە هاوسەرۆکی یەکێتی هەڵبژێردران.
لە ڕۆژی #27-09-2023# پێنجەمین کۆنگرەی خۆی لە سلێمانی دەبەستێت. لەم کۆنگرەیەدا بافڵ تاڵەبانی بە سەرۆکی یەکێتی هەڵبژێردرا.