پەرتووکخانە
پەرتووکخانە
گەڕان
دەربارە
دەربارە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
بژاردەی گەڕان
جۆری گەڕان: ≈ لێکچوون
جۆری گەڕان: = یەکسان
جۆری گەڕان: ≕ دەستپێبکات بە...
گەڕانی لێڵ (فەزی)
هەموو پۆلەکان
ئامار و ڕاپرسی
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...)
بەرهەمە کوردستانییەکان
بەڵگەنامەکان
پارت و ڕێکخراوەکان
پۆلێننەکراو
پەرتووکخانە
پەند و ئیدیۆم
خواردنی کوردی
دۆزی ژن
زانستە سروشتییەکان
ژیاننامە
ژینگەی کوردستان
شوێنەوار و کۆنینە
شوێنەکان
شەهیدان
فەرمانگەکان
گیانلەبەرانی کوردستان
گەشتوگوزار
مۆزەخانە
ناوی کوردی
نووسراوە ئایینییەکان
نەخشەکان
نەریت
هۆز - تیرە - بنەماڵە
هۆنراوە
وشە و دەستەواژە
وێنە و پێناس
ڕووهكی كوردهواری (گژوگیا و دار)
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
ڤیدیۆ
کارە هونەرییەکان
کلتوور - گاڵتەوگەپ
کلتوور - مەتەڵ
کورتەباس
کۆمەڵکوژی
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان
یارییە کوردەوارییەکان
هەموو زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
Kurmancî - Kurdîy Serû
English
کرمانجی - کوردیی سەروو
هەورامی
لەکی
Zazakî
عربي
فارسی
Türkçe
עברית
Deutsch
Française
Italiano
Español
Svenska
Nederlands
Ελληνική
Azərbaycanca
Հայերեն
中国的
日本人
Norsk
Pусский
گەڕان
گەڕانی ورد
کیبۆرد
گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان
تۆمارکردنی بابەت
ئامرازەکان
زمانەکان
هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
کوردیی ناوەندی (سۆرانی)
Kurdî Bakûr (Kurmancî)
کوردیی باکوور (بادینی)
کوردیی (هەورامی)
کوردیی خواروو (کەڵهوڕی، لەکی و لوڕی)
kurdipedia.org 2008 - 2024
Formî tomarkirdinî babet
|
15´Ê GULANÊ CEJNA ZİMANÊ KURDÎ PÎROZ BE!
Nawy nêrer
Email
Serbas
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
Kurmancî - Kurdîy Serû
English
کرمانجی - کوردیی سەروو
هەورامی
لوڕی
لەکی
Kurdîy Nawerast - Latînî
Zazakî
عربي
فارسی
Türkçe
עברית
Française
Deutsch
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
Ελληνική
Pусский
ترکمانی
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Azərbaycanca
Pol
kelupelî serbazîyi bekarhatû le Kurdistan
Albumekan
Amar u Rapirsî
Bellgenamekan
Berheme Kurdistanîyekan
Bilawkirawekan
Dozî Jin
Enfalkirawan
Environment of Kurdistan
Galte u gep
Hemecore
Honrawe
Hoz - Tîre - Binemalle
Kare hunerîyekan
Kesayetîyekan
Kurtebas
Museums
Nawy Kurdî
Nexşekan
Part û Rêkxirawekan
Pend u îdiyom
Pertûkxane
Rêkewt u Rûdaw
Şehîdan
Şiwênekan
Şiwênewar u konîne
Vîdiyo
Wêne u pênas
Wişe u destewaje
Xiwardinî Kurdî
Yarîye Kurdewarîyekan
Zanist
Dirêjey babet:
15´Ê GULANÊ CEJNA ZİMANÊ KURDÎ PÎROZ BE! ZİMAN MERCÊ YEKEMÎN Ê HEBÛNA ME YE! Dewlet serê pêşengên kurdan, Dayikên perwerdekarên nifşan, dilsojên ziman û wêje û gelerî – folklora kurdan Zmanê şîrînê Kurdî maye û her tim jiyan dik e. Bi riha berxwedêraneya hemû van nirxan, Em cejna zimanê kurdî li gele xwe pîroz dikin. Ev sedan sal in her ji rojgarên kolonîyalism û dagîrkeriyê, Kurdistan bi xelk û ziman û çanda xwe ve ji alî dewlet û xelafet û hemû hêzên ser dest li bin fişara bişavtin û jinavbirinê deye. Bi pilan û pratik hewl dane ziman û çanda kurdî ji holê raken û nehêlin. Lê ji ber reseniyî û girêdana rohîya gele kurd bi ziman û çanda resena xwe tev hewlên dijminan binaxkirin. Bi berxwedan û keda dilsozan ev ziman û çand û nirx û taybetmendîya wê parastin. Di dirêjîya serdemên dagîrkirina kurdistanê bi rêya îslama siyasî tûşî bi erebkirinê bû. Di serdema parvekirina Kurdistanê ya ji bo ser du beşan xeteriya bi fariskirinê jî hate ser. Lê di wî demî de berxwedaneke bi hêztira li xwedî derkeftina ser çand û zimanê kurdî destpêkir û bi nivîskî tovê modernîzma kilasîka wêjeya kurdî hat çandin. Mîna Babe Tahrê Oryan, Cizîrî Herîrî, Nalî, Salim, Kurdî û yên din bûne pêşengê dekomentariya ziman û hebûna wê. Xanî yê mezin paye û resenêtiya çand û ziman û hebûna netewa kurd kire felsefe û rêça rizgarîbûnê nişa me da. Di sîroka nû ya sedsala 20an, dîsan tirs – xeterîya li ser ziman û çanda kurdî zêdetir bû, dema Kurdistan kirin çar parçe. Di wî demî de hêza şovînî û rasîstiya dewleta Tirk û tirkkirnê jî barê me kurdan girantir kir. Bi sê aliyan “ Ereb, Fars û Tirk “ kirnê dixwestin me ji holê raken. Hemdîs bi ked, bedel, xwîn û xweştivîtiya zaman û çanda xwe, xewnên dagîrkeran pûç kirin. Li vir de, nabe qala mala Mîr Bedirxan û rojnameya Kurdistan heta Hawarê û tev pêşengên wêjeya her çar aliyên Kurdistanê wek Mehwî, Narî, Hekarî, Qedrîcan, Erebê Şemo, Pîremêrd, Birîfkanî û goran û Hejar û Hêmin û hemyên din neyê kirin. Bi taybetî jî xebat û tekoşîna Korê zaniyarî ya Kurd ya li başûrê Kurdistanê. Îro pştî 100 salên parçebûna Kurdstanê, rewşa her parçekê cûda ye. Hê xeterî û tirs li ser zimanê kurdî heye. Asimîlebûn, dijatî û sivikkirina nirxa ziman û çanda Kurdî niyet û pilana dagîrkerên Kurdistanê de xweya ye û heye. Li bakûrê Kurdistanê, Berê her çiqas ziman bi taybetî li bakurê Kurdistanê qedexe bû jî, lê li gundan xetereya xwe bi xwe bişavtinê tunebû. Îro piraniya gundên her çar parçeyên Kurdistanê êdî vala ne. Ji ber zilm û zoriya dagirkeran û ji ber mercên aborî, gundî koç kirine bajaran. Di van wargehên nû de rêxistin û saziyên kurdan demekê gelekî zêde bûn. Lê van salên dawiyê li bakurê Kurdistanê sazî û dezgehên ziman yên ku hatibûn vekirin, ji aliyê desthiladariya AKP-MHP û dewleta Tirk a faşîst ve hemû hatin qedexekirin û girtin. Ji ber van hindan çi li welêt, çi li metropolên dagirkeran û çi jî li diyasporayê otoasîmîlasyon her diçe pêştetir û bi xeteretir dibe. Vê asîmîlasyonê bi destê sazûmaniyên desthilatdar dest pê kiriye, lê mixabin em jî, di mal û nava malbatên xwe de vê asîmilasyonê bi xwe, bi destê xwe didomînin. Alav û bingehê vê asîmîlasyonê ji bandora medyayê tê û bi taybetî zêdetirîn li ser zarokan ev bandor tundtir û bihêztir e. Di vî warî de bandora dibistanan jî bi qasî ya medyayê bi xeter e. Li rojhelatê Kurdistanê jî dîsan zimanê Kurdî zimanê bin dest e. Çanda wê jî di metirsîyê de ye. Mixabin ji alî dewleta Îranê bi hemû awayî tê qedexekirin û sivik kirin. Bizava roşenbîrî û wêjeya kurdî ketitye bin bandora zimanê serdestê farisî. Li rojavayê Kurdistanê, serbarê germatiya şoreş û berxwedanê Ziman û çand û mediya û perwedeya fermî ya rêveberiyê baş dimeşe. Lê dîsan pêwîste hay ji parastinê wê jî hebe. Li başûrê Kurdistanê jî her çende diz û de sitûn û pêgeyên bizava wêje, rojnamevanî û perwerde û xwendina kurdî hebû û berdewame. Her çende dibû em çaverêyî baştir û pêşveçûneke rih û rîşeyî buna ye ji alî akadîkkirina zinmanê xwendin û perwerdeyê. Mixabin ne tene zimanê Erebî, ketiye bi bandora siyasî û kultûriya Tirkî û farisî jî de. Ya herî xeternak mediya û xenalên ragehandiê wekî TV û radyoyan çand û zimanê kurdî şêwandiye. Ji alî perwerde û xwendinê zimanê kurdî bi taybetî beşên akademik û zanstî de hatiye pişt guh xistin. Bi şêwekî berçav dibistanên Tirkî hene û hejmareke zor zarok û xwendevan bi zimanê Tirkî dibin. Herweha hewlek heye ku bi fermî xwendinê bi giştî bikin zimanê Înglîzî û zimanê kurdî di dibistanan de giringî pê nayê dan. Ev xetereke mezin û dibe sedemê kêmkirina îrade û hez û lawazîya hesta neteweyî û niştîmanî. Cejna zimanê Kurdî di sala 2006an de ji aliyê Kongireya Neteweyî ya Kurdistan (KNK)ê ve wek Roja Cejna Zimanê Kurdî hat ragihandin û ji aliyê hemû sazî û rêxistinên Kurdan û Gelê kurd ve jî hat pejirandin. Em pê dizanin, di qadên jiyanê yên wek perwerde, ragihandin, weşan, siyaset, aborî û bazirganiyê de, gelek astengî li pêşiya ziman û zaravayên kurdî hene. Dîsa ji pirsgirêkên ziman yên herî girîng yek jî otoasmilasyon e, ango xwe bi xwe bişavtin e. Zimanê ku reh û rayeka xwe ji Şaristaniya Neolîtîkê bigire û çanda deh hezar salan pê were afirandin, ew her çi qas were qedexekirin, astengkirin û zept û zor li ser bin jî, di bin her şert û mercan de dikare xwe biparêze û wenda nebe. Esta zimanê kurdî jî, ji van zimanan yek e û di bin şert û mercên giran de hetanî îro hatiye û xwe parastiye. Lê divê em vê jî ji bîr nekin. Heger em li zimanê xwe xwedî dernekevin û wî wek rohnayîya çavên xwe neparêzin, wek kes, malbat, sazî û civak wî di her qadên jiyanê de bi kar neynin, ew ê nikaribe xwe ji xetereya tunebûnê rizgar bike. Li ser vê bîr û baweriyê em dibêjin: Zimanê Kurdî hebûna me ye! Zimanê Kurdî nasnameya me ye! Zimanê Kurdî rûmeta me ye! Bila Cejna Zimanê Kurdî li hemû kurd û Kurdistaniyan pîroz be! Komîsyona Ziman, Perwerde û Çand ya KNKê 15ê Gulana 2019
Çakkirdinî babet: Tikaye gorranikarîyekant lem xaneyeda binûse.
Serçawe:
Parastin - Nardin
Çûnejûrewe
Rêsakanî bekarhênan
Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.42
|
Peywendî
|
CSS3
|
HTML5
|
Katî afrandinî lapere: 0 çirke!