Library
Library
Search
About
About
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Search Options
Search Type: ≈ LIKE
Search Type: = Equals
Search Type: ≕ Starts With
Fuzzy Search
All groups
Animals of Kurdistan
Archaeological places
Articles
Artworks
Biography
Clan - the tribe - the sect
Culture - Puzzle
Dates & Events
Documents
Environment of Kurdistan
Genocide
Image and Description
Jokes
Kurdish cuisine
Kurdish Names
Kurdish plants (plants and trees)
Kurdish Traditional Games
Library
Made in Kurdistan
Maps
Martyrs
Miscellaneous
Museums
Offices
Parties & Organizations
Places
Poem
Publications
Quotes and Phrases
Religious Texts
Science
Statistics and Surveys
Tourism
Tradition
Video
Weapons used in Kurdistan
Womens Issues
Words and Phrases
All Languages
کوردیی ناوەڕاست
Kurmancî
English
کرمانجی
هەورامی
لەکی
Zazakî
عربي
فارسی
Türkçe
עברית
Deutsch
Français
Ελληνική
Italiano
Español
Svenska
Nederlands
Azərbaycanca
Հայերեն
中国的
日本人
Norsk
Fins
Pусский
Search
Advanced Search
Keyboard
Search
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
Tools
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Languages
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
My account
Sign In
Membership!
Forgot your password!
Search
Send
Tools
Languages
My account
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Sign In
Membership!
Forgot your password!
کوردیی ناوەندی (سۆرانی)
Kurdî Bakûr (Kurmancî)
کوردیی باکوور (بادینی)
کوردیی (هەورامی)
کوردیی خواروو (کەڵهوڕی، لەکی و لوڕی)
kurdipedia.org 2008 - 2024
|
سیدەکان
کوردیی ناوەڕاست
Kurmancî
English
کرمانجی
هەورامی
لوڕی
لەکی
Zazakî
عربي
فارسی
Türkçe
עברית
Français
Deutsch
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
Ελληνική
Pусский
ترکمانی
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Azərbaycanca
Тоҷикӣ
Hrvatski
Polski
Português
Srpski
Ozbek
Esperanto
Kiswahili سَوَاحِلي
ქართველი
Cebuano
балгарская
हिन्दी
Čeština
Lietuvių
Catalana
қазақ
:
شارەدێیەکی خنجیلانەی سەربە شارۆچکەی سۆرانە لە ئەوپەڕی باکووری پارێزگای هەولێر و کەوتووەتە ڕۆژاوای شاری شنۆ وە. سیدەکان کە بە شارەدێی برادۆست دەناسرێت لە ڕووی ڕووبەرەوە گەورەترین شارەدێکانی هەولێرە و زۆربەی دەڤەرەکە شاخاویەو دەشتانیی کەمە. باشترین شوێنە بۆ بەروبوومی ئاژەڵداری و کشتوکاڵ هەروەها لە ڕۆژگاری دێریندا ڕێرەوێکی گرینگی بازرگانی بووە ڕۆژهەڵات و ڕۆژاوای پێکەوە بەستۆتەوە بە ڕێگەی کێلە شینەوە. مێژووی سیدەکان: مێژووی سیدەکان زۆر کەونارایە.. بنکەی خۆرپەرستی ڕۆژگاری ئۆرارتۆ لە نزیک ئەم شارۆچکەیە بووە و بە مساسر یان موصاصڕ دەناسرا کە ئەمڕۆ پاشماوەکانی لە گوندی مجێسەر دا ماون. شای ئاشووریەکان سەرگۆنی دووەم لە 714 پێش زایین هێرشێکی لە ناکاوی بردۆتە سەر پاشای موساسر ئورزانا و بەزاندوویەتی و پەرستگای پیرۆزی مساسری خاپوور کردووە و تاڵانی زێڕو زیوو و سەر و ماڵاتی دەڤەرەکەی خەڵکەکەی گواستۆتەوە بوو نینەوای پایتەختی ئاشووریەکان.. تۆمارەکانی خرسابادی نینەوا باس لەم هێرشەی شای ئاشوور دەکەن. نووسراوەی کێلەشین (کە ئەمڕۆ لە مۆزیمی ئورمیە پارێزراوە)و نووسراوەی سەر کێلی تۆپزاوا (کە لە مۆزیەمی هەولێرە) دوو شایەتحاڵی گرینگی مێژووی کەونارای سیدەکانن. لە ڕۆژگاری عەباسییەکان سیدەکان بەشێک بووە لە ویلایەتی ئازەربێجان و مووسڵ و بۆ ماوەیەک یەحیا ی بەرمەکی کە والی مووسڵ و ئازەرێجان بوو سەرپەرشتی ئیدارەی باج و دەرامەتی ڕێرەوی کێلەشین و گەلیی دەکرد. ڕۆژگارە کوردانی زەرزا (زەرزاری) و ڕەوەندی هەدبانی ڕۆڵی گرینگیان هەبوو لەم ناوچەیەدا. لە سەردەمی سەرهەڵدانی ئەییوبیەکان سیدەکان بەشێک بووە لە دەوڵتی ئەییوبی و باج ودەرامەتی کێلەشین بەهۆی میرەکانی زەرزاوە ڕەوانەی میسڕ دەکرا. لە پەرتووکی صبح الاعشی دانراوی ساڵی 812 کۆچی باس لە سیدەکان و بەرازگر و کێلەشین دەکات و دەڵێت: چیای جنجرینی هەنداو شنۆ لەلای ڕاستەوە زیدی هۆزێکە بە ناوی زەرزا هەروەها باس لە دەڤەری مازکرد (بەرازگرد) و ڕستاق (ڕۆست) ومرت (هێرت) دەکات و ناوی میر حوسامەدینی زەرزاری دێنێت کە ئەوسا میری سیدەکان بووە و میر حنش کوڕی ئیسماعیلیش میری بەرازگر بووە و هاوچەرخی حوکمدارێتی هۆلاکۆ بوونە کە پاتەختەکەی لە مەراغەو تەورێز بووە. لە ڕۆژگاری شەڕی دمدم سیدەکان و ڕەواندز هەر بەدەست هۆزی زەرزاوە بوو پاشان میری سۆران داگیری کرد.. لە دوای شەڕی دمدم نەوەکانی خانی لەپزێڕین میرایەتی سیدەکان و بەرازگریان پێدرا و تا لە ڕۆژگاری میری ڕەواندز (پاشای گەورە 1820) دووبارە خرایەوە ژێر کۆنترۆڵی میرنشینی سۆرانەوە. لە ساڵی 1837 کاتێک ڕاولینسنی گەڕیدەی ئینگلیز گەیشتۆتە ڕەواندز ناوچەی برادۆست لە دۆخێکی نالەباردا بوو. پاش چەند ساڵێک لەشکری ئێران لە دیوی شنۆوە هێرشێکی کردە سەر قەڵای سیدەکان و بۆ ماویوەک تۆپبارانیان کرد بەڵام دواتر کشانەوە بۆ ئەودیوی سنوور. لە سەرەتای سەدەی بیستەم پاش هەرەسی شۆڕشی شێخ عوبیدوڵای نەهری 1882 ناوچەکە شڵەقا و بووە پەناگەی چەندین خەڵکی ئورمێ و شەمدینان، لە 1917 کاتێک لەشکری ڕووسیا هێرشی کردە سەر ڕەواندز بەشێکی سوپای ڕووس وهاوپەیمانە ئاشوریەکان ڕژانە دیوی برادۆست.. هیرَرشبەرانی ڕووس ڕووبەڕووی بەرگری هۆزەکان بوونەوە و ئەو کاتە لەشکری برادۆست پێکهاتبوو لە مەحمود خانی بێنارو عەوڵابەگی بێنار لە دیوی سیدەکانیش محەمەدسلیم بوو. کاتێک سمکۆ پەنای بردە بەر سیدەکان لە گوندی ژووژیلەی بناری چیای بۆڵێ گیرسایەوەو لەشکری شکاک بە ناوچەکەدا بڵاوببوون تا ساڵی 1930 کاتێک سمکۆ گەڕایەوە ئێران و لە شنۆ شەهیدکرا. هەر لەو ساتەدا لە لۆڵان خانەقای شێخ ڕەشید ناوبانگی دەرکرد و موریدێکی زۆری لە دەوری خۆی کۆکردەوە. پاشان لە سییەکان لەگەڵ دراوسێکانی لە بارزان دووچاری کیشەو ناکۆکی بوون... لە سەردەمی ئینگلیزەگان لەو شوێنەی ئێستا یەکەیەکی ئیداری پێک هات و سیدەکان کرا بە شارەدێ. لە سەردەمی کۆماری مەهاباد مەحمودبەگ گەورەی ناوچەکە بوو. لە پاش ساڵی 1958 شێخ ڕەشیدی لۆلان لە حکومەتی عەبدولکەریم قاسم هەڵگەڕایەوەو پەنای بردە بەر ئێران، ، دواتر ناوچەکە لەلایەن شیوعییەکانی لایەنگری دەوڵەتی ئێراق و بارزانییەکانەوە کۆنترۆڵکرا.. لە ساڵی 1961 تا 1975 ناوچەکە نائارامییەکی زۆری بەخوە بینی و لە ساڵی 1978 پاش پەیدابوونی مەفرەزەکانی پێشمەرگە لە هەکاری و خواکوڕک.. ناوچە سنووریەکانی چۆلکران و خەڵکەکەی ڕاگوازرانەوە هەولێر و لە کۆمەڵگەکانی کەسنەزان و دیگەڵەو تۆپزاوە نیشتەجێکران. لە پاش ساڵی 1984 سیدەکان بەرەیەکی گرینگی شەڕی نێوان ئێران وئێراق بوو. جوگرافیای سیدەکان: ناوچەکە بە گشتی هاوینان فێنک و مەیلەو گەرمە و زستانیشی ساردو بەفراویە. ڕێژەی بارانبارینی لە چاو ناوچەکانی تر بەرزترەو و بەفر لە کێوە سەرکەژەکانیدا دەمێنێت.. (دەستکاری)رووبارەکان گادەر و بۆگەن و هاجیبەگ و نزاری و زەنا هەر لە سیدەکانەوە سەرچاوە دەگرن. ڕێرەوی گادەر بەرەو شنۆ دەشتی سندووسە تا دەریای ورمی و هاجیبەگ دەڕژێتە زێی گەورە لە ڕێزان و نزارێ و زەنا تێکەڵی ئاوی ڕووباری قەلەندەر دەبنەوە و دەڕژێتە ڕووباری ڕەواندز و تێکەڵی ئاوی زێی گەورە دەبێتەوە بێرم: لە کۆپکی زۆزانەکانی برادۆست، چەند گۆمی مەزن هەن کە جێماوەی بورکانین و بە بێرم دەناسرێن. گرینگترینیان بێرمی دیندارانه. لەنێوان گوندی بیرکم و کێلەشین. چیاکان: بەرزترین چیای کوردستانی باشوور حەساررۆَست و کۆپکەکەی (هەڵگورد) کەوتووەتە ڕۆژهەڵاتی سیدەکان. چیاکانی تر بریتین لە: چیای حەسەنبەگ (هەنداو دیانا) چیای ڕەبەنۆک و سەری بەردی گۆشینە (لە هەنداو شارۆچکەی سیدەکان) چیای بۆڵێ چیای بەربزین چیای قەلەندەر چیای شەکیو چیای ئاودەلکیو سیاکۆ شەماشە هاجەر چیاکانی خواکوڕک و بەرازگر دەشتەکان: گرینترین دەشتایی ناوچەی سیدەکانی برادۆست: بریتین لە دەشتی هێرت و دەشتی بەرازگر.
:
:
Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
|
|
CSS3
|
HTML5
|