ناو: ئاراس
نازناو : ئاراس کاکەیی
$ژیاننامە$
لەدایکبووی شاری #کرکوک#ە لەساڵی 1978.
دەرچووی پەیمانگای پەرستیاری کەرکووک 2000.
دەرچووی پەیمانگای هونەرەجوانەکان کەرکووک بەشی میوزیک 2007.
یەکەم سی دی بەناو ئاوازی گەمارۆکان لەسەر ئامێری عود تەک ژەنین کە ئاوازی کاک ماجید حاتمە کە لە 8 تراک هاتووە لەساڵی 2003 تۆمارکراوە.
لە 2008 تیپی موسیقای ڕۆخانەمان دامەزراند.
2016یەکەم کونسێرتی تاک ژەنی بەئامێری عود لە کەرکووک.
بەشداریکردنم لەکۆنسێرتەکانی گۆرانی لەشارەکانی کوردستان بەئامێری عود و کەمان لە ساڵەکانی 2003 - 2022.
ساڵی 2022 بەشداریکردنم لە وڵاتی ئیماراتی عەرەبیەوە لەشاری دوبەی لە اکسبو بەتاک ژەنی بەئامێری عود.
دانەری چەند ئاوازیک بەئامێری عود و کەمان.[1]

[1]

ناونیشانی بابەت: ئایینی #یارسان# (#کاکەیی#) و شوێنەوارەکانی لە کوردستان بەشی یەکەم
ئامادەکردنی: سارا سەردار
مێژووی درووستبوون و بڵاوبوونەی ئەم ئایینە بەتەواوی و بە وردی دیار نییە، واتە مێژوونووسان و ئایینناسان لەسەر مێژوویەکی دیاریکراو بۆ ئەم بابەتە هاودەنگ نین، بەڵام لە زۆربەی سەرچاوەکاندا ئەوە دێتە بەرچاومان، کە ئەم ئایینە یەکێکە لە ئایینە کۆنەکان و مێژوویەکی کۆنی هەیە لە کوردستان و پەیڕەوانی تایبەت بە خۆی هەیە.
کۆمەڵێک لە زانا موسڵمان و شیعەکان بۆچوونێکی وەها (بەمەبەست) دەخەنە ڕوو، گوایە ئەم ئایینە بەشێکی تایبەتە لە ئایینی ئیسلام و مەزهەبی شیعە، ئەویش بە هۆکاری ئەوەی، کە ئەم گرووپە خۆشەویستییەکی تایبەتیان بۆ عەلی کوڕی ئەبی تالیب، کە پێشەوا و ئیمامی یەکەمی شیعەکانە، هەیە.
هەروەها کۆمەڵێکی تر لە زانایان ڕایان وایە، کە ئەم ئایینە کۆکراوەیەک لە شتە باشەکانی #ئایینی زەردەشتی# و #مانەوی#یە، کە بەسوودوەرگرتن لە ئایینی ئیسلام و کریستیان، پەرەیان پێداوە و بووە بە ئایینێکی جیاواز.
بەڵام لە حەقیقەتدا یارسان ئایینێکی جودا و سەربەخۆیە، کە پێش ئیسلام سەری هەڵداوە و بڵاو بووەتەوە، بەڵام لە سەدەی حەوتی کۆچییەوە گەشەی زیاتری بەخۆیەوە بینیوە.
هەرچەند ئەوە بابەتێکی حاشاهەڵنەگرە، کە هەندێ لە بڕوا و کردەوە ئایینییەکانی پەیڕەوانی ئەم ئایینە بە کردەوە و بڕوای ئایینی زەردەشتی و ئیسلام دەچێ، بەڵام نابێ ئەوەمان لەبیر بچێت، کە کار و کردەوەی باش، پەیڕەو و پڕۆگرامی هەموو ئایینەکانە، چونکە کاری ئایین و بڕواداری ئەوەیە، کە مرۆڤایەتی بە کاری باش و خێر بانگهێشت و ڕێنموێنی بکات.
بەپێی ئەو زانیارییانەی لە (#سەرەنجام# - پەڕتووکی پیرۆزی یارسانەکان)دا هاتووە، ئایینی یارسان لە سەرەتای ئەفراندنی مرۆڤایەتیدا هەبووە و فێرکارییەکانی بە شێوازی ڕاز و نهێنی لای پەیامبەران و هەڵبژاردەکانی خوا هەبووە و لە هەر سەردەمێکدا گوازراوەتەوە بە کۆمەڵێک کەسانی هەڵبژێردراو و باوەڕپێکراو، هەتا لە سەدەی حەوتی کۆچی، #سوڵتان سەهاک#، نهینییەکان بە شێوازی یاسا بە بڕوادارەکانی یارسان بڵاو دەکاتەوە، بۆیەش سوڵتان سەهاک بە ڕێکخەری ڕێکخستنەکانی ئەم ئایینە و کەسایەتیی یەکەم ئەژمار دەکرێ.
$وشەی یارسان و چەمکی کاکەیی لە کوێوە هاتووە؟$
یارسان لە دوو وشەی (یار) و (سان) پێکهاتووە، یار کە وشەیەکی کوردییە بە مانای هاوەڵ و هاوڕێ دێت و سانیش هەروەها لە هەر دوو زمانی کوردی و فارسیدا هەیە، کە بە کوردیی هەورامی واتای خوا و خولقینەری کائینات دێت و لە زمانی فارسیشدا وشەی سان بە واتای هاوتا و لێکچوو دێت.
وشەی کاکەیی لە وشەی (کاکە)ی کوردی واتە برا هاتووە و بە گوتەی چەندین سەرچاوە، چیرۆکەکەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، کە دەڵێن یەکێک لە گەورەکانی ئەم ئایینە لە کاتی درووستکردنی بینایەک، کۆڵەکەی کورت بووە و گوتوویەتی: کاکە درێژی کە. ئیتر بەپێی تێپەڕینی کات، ئەم وشەیە لەسەریان ماوەتەوە و خەڵکی دیکە پێیان گوتووە کاکەیی.
$ئەهلی حەق، کاکەیی:$
پەیڕەوانی ئەم ئایینە، کە ئەهلی حەق و کاکەییشیان پێ دەگوترێت و لە هەندێ ناوچەش بە سارلی و تایفە و تایفەسان ناو دەهێندرێن، لە هەردوو باشوور و #ڕۆژهەڵاتی کوردستان# نیشتەجێین، کە زیاتر سنوورێکی جیۆگرافیی دەستکرد و سیاسی لە یەک جودایان دەکاتەوە.
$سارلی$
سارلی بە کۆمەڵێک لە یارسانەکان دەگوترێت، کە لە #مووسڵ# نیشتەجێن، ئەم ناوەش لەوەوە هاتووە، کە کاتێک بەشێک لە یارسانەکان لە ناوچەی #شارەزوور# بەرەو ناوچەی مووسڵ دەڕۆن و لەوێ نیشتەجێ دەبن، خانی مووسڵ بۆ ئەوەی سەرانە و باجی زیاتریان لێ وەرنەگرن، بە سارلی بانگیان دەکات واتە: لە خۆمانن.
بێجگە لەم ناو و ناسناوانەی، کە ئاماژەمان پێ دا، وشەیەکی دیکە هەیە، کە بۆ پێڕەوانی ئایینی یارسان بەکار دێت، ئەویش وشەی (ئەهلی حەق)ە. مەبەست لە بەکارهێنانی ئەم ناسناوە ئەوەیە، کە پێڕەوانی ئەم ئایینە زۆربەی قۆناغەکانی شەریعەت و تەریقەتیان بەسەرکەوتوویی تێپەڕاندووە و گەیشتوونەتەوە دوا قۆناغی سلووک، واتە حەقیقەت، هەر بۆیەش بە بڕوادارانی ئەم ئایینە دەگوترێت ئەهلی حەق.
[1]

ئایینی یارسان (کاکەیی) و شوێنەوارەکانی لە کوردستان بەشی دووەم
ئامادەکردنی: #سارا سەردار#
$هەڵکەوتەی جیۆگرافیای نیشتەجێبوونی یارسانەکان:$
پێوەند بە بڵاوبوونەوەی جیۆگرافیی پەیڕەوانی ئایینی یارسان لە کوردستان، دەبێ بڵێین، کە ئەمانە زیاتر لە ناوچەکانی هەورامانی هەر دوو دیو، #هەڵەبجە# و بەتایبەتی #گوندی هاوار#، #کەرکووک# و #داقووق# و #خانەقین# نیشتەجێن، بەڵام وەک خێزان و کۆمەڵگەی بچووک، دەکرێ لە زۆربەی شار و شارۆچکە و گوندەکان، خێزانی چەند کەسی یان چەند خانەوادەی بچووک بەیەکەوە بژین.
هێنری بایندر، کە گەڕیدەیەکی فەڕەنسییە و لە کۆتاییەکانی سەدەی نۆزدە سەردانی ئێران و وڵاتی نێوان دوو ڕووبار و کوردستانی کردووە، لە سەفەرنامەکەی، کە لە ساڵی 1887 بە ناوی (لە کوردستان و پرشیا و نێوان دوو ڕووبار) چاپ بووە، ئاماژە بەوە دەکات، کە لە قەسری شیرین و کرماشان خەڵک زیاتر لەسەر ئایینی یارسان بوونە و ئەم خەڵکە کەسانێک بوون، کە تەداخولی ئایینی کەسیان نەدەکرد و ڕێزیان لە بیروبۆچونی ئایینیی خەڵکی دیکە دەگرت.
بێجگە لەو ناوچە کوردنشینەکان، کە باسمان کرد، یارسانەکان لە شارەکانی باکووری کوردستان، وەک #دێرسیم# و #سێواس#، هەروەها ژمارەیەکی زۆریان لە پارێزگای #خوراسان#ی ئێران نیشتەجێن.
لە ئاستی دەرەوەی کوردستانی گەورە، پەیڕەوانی ئەم ئایینە لە شارەکانی مووسڵ و بەغدا و شارەکانی دیکەی ئێڕاق و کۆمەڵێکیش لە وڵاتی ڕووسیا لە ناوچەی (ئەلیزابێت پول)، هەروەها لە ئازەربیجان و تورکستان نیشتەجێین.
$چیرۆکی لەدایکبوونی سوڵتان سەهاک:$
باوکی سوڵتان سەهاک، شێخ عیسای بەرزنجە، لە کەسایەتییە ئایینی و زاناکانی ناوچەی بەرزنجە بووە، کە لە تەمەنی پیری بە مەبەستی بەجێهێنانی فەریزەی حەج، لەگەڵ کاروانێکی خەڵک بەرەو عەرەبستان سەفەر دەکات، بەڵام لە ڕێگا بەهۆی پیری و پەککەوتوویی لە نزیک حەلوانی شارەزوور لە کاروانەکە دوا دەکەوێت و بەجێ دەمێنێت. ئەم ڕووداوە زۆر کاریگەریی لەسەری دەکات و خەمگین دەبێت، بۆیە دەست دەکاتە دوعا و نزاکردن و پاڕانەوە لە خوا، لەناکاو ڕووناکییەک لە ئاسمان دێتە خوارەوە و هەواڵێکی پێ دەگات، کە ئەی شێخی بەتەمەن، تۆ بوویت بە حاجی و چیتر پێویست ناکا سەردانی مەککە بکەی، بۆیە ئێستا بگەڕێوە بەرەو ماڵەکەی خۆت.
شێخ، دوای ئەوەی گوێ لەو پەیامە دەبێت بەرەو بەرزنجە دەگەڕێتەوە و لەوێ، لە ماڵەکەی خۆی دەبینێت، کە سێ دەروێش بە ناوەکانی پیر بنیامین، پیر داوود، پیر مووسا لەوێ دانیشتوون. شێخ بە ڕێزێکی زۆرەوە میواندارییان دەکات و پاش ماوەیەک لە مانەوەیان، دەروێشەکان داوا لە شێخی بەتەمەن دەکەن، کە ژن بهێنێت، بەڵام شێخ بەهۆی بارۆدۆخ و تەمەنەکەی داواکەیان ڕەت دەکاتەوە، بەڵام لە کۆتاییدا هەر ناچار دەبێت بە قسەیان بکات و ڕازیی بێت بۆ ژنهێنان.
هەر سێ دەروێش بۆ خوازبێنیی کچی #حسێن بەگی جاف#، کە حاکمی ئەو کاتەی #شارەزوورە# دەچن، بەڵام حسێن بەگ داواکارییەکەیان ڕەت دەکاتەوە و بەو کارە ڕازی نابێت، بەڵام دەروێشەکان لە پێش چاوی حسێن بەگی جاف کۆمەڵێک کاری سەرنجڕاکێش دەکەن، بۆیە لە کۆتاییدا ملکەچی داواکەی ئەوان دەبێت و ڕازی دەبێت بە شووکردنی کچی بە شێخ عیسا.
دوای ژنهێنان، دادە دایراکی هاوسەری سکپڕ دەبێت و کوڕێکی ڕووگەشی نوورانی لەدایک دەبێت، کە شێخ عیسا بۆ بینینی کوڕەکەی دەڕوات سەیر دەکات، کە ئەمە هەمان نوور بووە، کە لە بیابان و کاتی ڕۆیشتنی بۆ حەج بینیویەتی، دەیەوێ ئەم بابەتە بۆ ئامادەبووان باس بکات، بەڵام زمانی دەگیرێت و هەر لەو کاتە ڕۆحی دەردەچێت.
[1]

نانونیشانی بابەت: ئایینی #یارسان# (کاکەیی) و شوێنەوارەکانی لە کوردستان بەشی سێیەم
ئامادەکردنی: #سارا سەردار#

$کەسایەتیی سوڵتان سەهاک$
سوڵتان سەهاک، یان سوڵتان ئیسحاق (798 - 675 کۆچی قەمەری) لە ساڵی 1276ی زایینی لە گوندی #بەرزنجە#ی سەر بە شاری سلێمانی لەدایک بووە، ناوی دایکی خاتوون دایراک و باوکی شێخ عیسا بەرزنجی، سەرۆکی شێخەکانی #تەریقەتی قادری# بووە، کە خاوەن خانەقا و مورید بووە.
لە دوای کۆچی دوایی باوکی، دەروێشەکانی تەریقەتی قادری لە دەوری سەهاک کۆ دەبنەوە بۆ ئەوەی ڕێبەرایەتییان بکات، بەڵام لە لایەن براکانییەوە تووشی دژایەتی دەبێت، بۆیە لە گوندی بەرزنجە بەرەو گوندی #شێخان#ی #هەورامان تەخت# کۆچ دەکات و هەر لەوێ لە ساڵی 1395ی زایینی کۆچی دوایی دەکات و بە خاک دەسپێردرێت.
$دابەشبوونی چینایەتیی ئایینی لە ئایینی یارسان$
لەناو ئایینی یارساندا جۆریک لە دابەشبوونی چینایەتی بۆ یارانی سوڵتان سەهاک هەیە، کە بەپێی پایە و باڵادەستی بەم شێوەی خوارەوە دابەش دەبن:
$چوار مەلائیکە$
بریتیین لەو چوار کەسایەتییە ئایینییە بە ناوەکانی داو کەوسوار، پیر بنیامین، پیر مووسا، موستەفا داوان، کە پێڕەوی باوەناس بوون و بەدوای بیستنی موژدەی لەدایکبوونی سوڵتان سەهاک بەرەو بەرزنجە دەڕۆن. ئەمانە بەشێک لەو حەوت کەسایەتییە بوون، کە بە یەکەمین کەسەکانی دادەنرێن، کە باوەڕیان بە سوڵتان سەهاک هێناوە.
$هەفتەن، یان هەفت تەن $
ئەمانە پێکهاتوون لە پیر بنیامین، داو کەواسوور. پیر مووسا، مستەفا داوان، ڕەزبار، شا ئیبراهیم و بابە یادگار، ئەمانە حەوت کەسایەتیی گەورەن لە ئایینی یارسان، کە بەپێی باوەڕی یارسانەکان ڕۆحی حەوت فریشتە لە گیانیاندا بووە و لە هەر سەردەمێک لە جەستەی حەوت کەس سووڕاونەتەوە.
$هەفتەوانە یان هەفتوانە$
حەوت کوڕی سوڵتان سەهاکن، کە بە بڕوای یارسانەکان لە نووری خوا خۆلقێنراون.
$هەفت خەلیفە$
هەفت سازچی، هەفت ئاخێوەر، هەفت گۆزەچی، هەفت سەقا، هەفت پێشکار، هەفت فەرمان، هەفت هەفت، هەفت یاری قەوەڵتاس، هەفت سەردار، بیستویەک مێردی بەرزنجە، هەفتا و دوو پیر)، ئەمانە ئەو حەفتا و دوو کەسە بوون، کە لە هەورامان لەگەڵ سوڵتان سەهاک دیدار و وتووێژیان هەبوو.
$نەوەد و نۆ پیر$
(شەست و شەش غوڵام، چلتەن، چلتەنان، هەزار و یەک مێرد، هەزار و شەست مێرد، بیوەن بیوەنەکان).
لەناو ئایینی یارساندا بۆ هەڵبژاردنی کەسایەتییەک بۆ هەر پلە و پایەیەک، گرنگ نییە خەڵکی کوێ، یان چ پێوەندییەکی خوێنی و خزمایەتیت هەبێت لەگەڵ کەسانی پایەبەرز، بەڵکوو پێویستە کەسی شارەزا و خەمخۆر و بڕوادار بیت.
[1]

ناونیشانی بابەت: ئایینی یارسان (کاکەیی) و شوێنەوارەکانی لە کوردستان بەشی چوارم
ئامادەکردنی: #سارا سەردار#

$پەڕتووکی پیرۆزی یارسانەکان$
پەڕتووکی پیرۆزی یارسانەکان (#سەرئەنجام#)ە و قسەکانی ناوی بە (کەلام) ناودێر دەکرێت، سەرەنجام بە واتای چارەنووس و کۆتایی کاریش دێت. ئەم پەڕتووکە، کە (کەلامی خەزێنە و دیوانی گەورە)شی پێ دەگوترێ، ڕەسەنترین و سەرەکیترینی پەڕتووکی ئەم ئایینەیە، کە پێکهاتووە لە هەموو وتووێژەکانی #سوڵتان سەهاک# لەگەڵ یارەکانی، لە قاڵبی نزا و پاڕانەوە و دابونەریتی ئایینی و سرووتە ئایینییەکان، کە لە سەردەمی پردیوەر بەدواوەیە، کە بە شێوازی شیعر نووسراوە.
بەشێکی زۆری پەڕتووکی سەرەنجام بە شێوەزاری #هەورامی# و گۆرانی و بەشێکی کەمێکیش بە زمان و لەهجەی #لوڕی# نووسراوە.
هەروەها یارسانەکانی ئازەربایجانی ئێران، کۆمەڵێ کەلامیان هەیە، کە بە زمانی تورکیی ئازەربایجانی نووسراوە، کە ئەمانەش بە بەشێک لە سەرەنجام دادەنرێن.
کامڵترین پەڕتووکی سەرەنجام، کە زۆربەی بەشەکانی لەخۆی کۆ کردبێتەوە، لە ساڵی 2007 لەلایەن #تەیب تاهیری#، کە لە توێژەر و نووسەرە باشەکانی ئایینی یارسانە، بە هەوڵ و هاوکاریی #مەزهەری خالقی# لە #سلێمانی# چاپ و بڵاو بووەتەوە.
ئەم پەڕتووکە پیرۆزەی یارسان بەسەر دوو سەردەم دابەش دەکرێت، یەکەم: سەردەمی پردیوەر، کە تایبەتە بە نمای زاهیری سوڵتان سەهاک و دووەم: نمای زاهیری شاوەیسقلی خانە.
[1]

ناونیشانی بابەت: #ئایینی یارسان# (کاکەیی) و شوێنەوارەکانی لە کوردستان بەشی 05
ئامادەکردنی: #سارا سەردار#

$بیروباوەڕی یارسانەکان$
ئایینی یارسان فەلسەفە و ڕوانگەی تایبەتی خۆی هەیە، ئەوان بڕوایان بە خوای تاک و تاقانە هەیە و پەڕتووکی پیرۆزیشیان هەیە. بە بڕوای یارسانەکان، ئایینی ئەوان هەمیشەیی و نەمرە، هەر بۆیە گەیشتوونەتە دواقۆناغی تەسەوف و سۆفیگەری.
مرۆڤدۆستی و ئاشتەوایی و ڕێزگرتنی ئایینەکانی دیکە لە بنەمای سەرەکیی ئایینەکەیانە. بڕوایان بە دۆنادۆن، واتا گواسترانەوەی ڕۆح لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی دیکە هەیە. نوێژ و ڕۆژوو دوو بنەمای سەرەکیی ئەم ئایینەن، کە گرنگیی پێ دەدرێت، لە کۆتایی هەموو هەفتەیەک، واتا لە شەوی پێنجشەمەدا، بڕوادارانی ئەم ئایینە، کە جەمخانە، بۆ بەجێگەیاندنی ئەرکە ئایینییەکانیان کۆ دەبنەوە.
هەروەها هەموو یارسانێک دەبێ سێ ڕۆژ لە ساڵ، واتا لە سەرەتای وەرزی زستان، بەڕۆژوو بێت و ڕۆژی چوارەم دەبێتە جەژنیان.
خواردنەوەی مەی گوناە نییە، مەگەر زیادەڕۆیی لە خواردنەوەیدا بکرێت، کە ئەو کاتە بە گوناە حیسابە. فرەژنی لای ئەهلی حەقدا نییە و ئەگەر حاڵەتی تایبەتیش ببینرێت، ئەوە بە لادان لە ئایینەکە ئەژمار دەکرێ.
$بنکە یان بارەگای پیرۆزی یارسانەکان$
بنکە و بارەگای پیرۆزی یارسانەکان (جەمخانە)ی پێ دەگوترێ، کە شوێنێکە بۆ کۆبوونەوەی یارسانەکان، بە مەبەستی بەجێهێنانی ئەرکە ئایینییەکان و مەراسیمی پرسە بۆ کۆچکردووەکان و بەجێگەیاندنی خێر.
ڕێوڕەسمی ئایینی یارسان (جەم)ی پێ دەگوترێت، کە بە واتای کۆبوونەوە دێت، کە هەموو شەوانی پێنجشەممە لە جەمخانەکان جێبەجێ دەبێت.
$جەژنەکانی ئایینی یارسان$
$جەژنی قەولتاس$
گرنگترین و گەورەترین جەژن لەم ئایینە، جەژنی قەولتاس، یان جەژنی یارانە. ئەم جەژنە هەموو ساڵە لە سەرەتای وەرزی زستان، بۆ ماوەی سێ ڕۆژ دەست پێدەکات، لەم سێ ڕۆژەدا خەڵکی باوەڕدار بەم ئایینە بەڕۆژوو دەبن و لە ڕۆژی چوارمدا جەژن دەست پێ دەکات.
مێژووی ئەم جەژنە بۆ سەردەمی #سوڵتان سەهاک# دەگەڕێتەوە. کاتێک، کە کۆمەڵێک لە یارەکانی سوڵتان بۆ ماوەی سێ ڕۆژ لەناو بەفر گیر دەخۆن و دواتر ڕزگاریان دەبێ. لەم جەژنەدا، یارسانەکان لە شوێنی پیرۆزی خۆیان، کە جەمخانەی پێدەگوترێ، کۆ دەبنەوە و ڕۆژوودار بە خواردنی برنج و کەڵەشێر و هەنار جەژن دەگێڕن.
$جەژنی خاوەنکار$
جەژنی خاوەنکار، یان مەڕنۆ، یەکێکە لە جەژنە تایبەتەکانی یارسانەکان و تەنیا لە لای یارسانەکانی #ڕۆژهەڵاتی کوردستان# بەڕێوە دەچێت.
خاوەنکار وەک سەرکەوتنی ڕووناکی بەسەر تاریکیدا، وەک خاڵی وەرچەرخان و بنەڕەتیی بیرۆکەی یاری، یادی دەکرێتەوە.
وشەی خاوەن بە واتای خوا و مالیک و ڕۆحی پیرۆز دێت، کە مەبەست لەمە خوا ساحێب و خاوەن هەموو گەردوون دێت.
حیکایەتی مەڕنۆ: ئەم ناوە لە دوو وشەی پێک هاتووە، مەڕ بە واتای ئەشکەوت و نۆ بە واتای نوێ دێت. کاتێک کە سوڵتان کە لە منداڵییەوە کەسایەتییەکی تایبەت و جیاواز بووە، لە لایەن کەسە نزیکەکانی خۆی و بەتایبەت دەسەڵاتدارەکانی ناوچەکە ڕووبەڕووی ململانێ دەبێت، بۆیە لە ناوچەکەی خۆی، کە بەرزنجە بووە، بەرەو ناوچەی هەورامان دەڕوات، بەڵام هەر لەوێ لەنزیک هەورامان لە چیای #دالاهو# لە کێوی شنروێ، هێزێکی چەکداری بە ناوی چیچەک پەلاماریان دەدەن، بۆیە سوڵتان سەهاک و یارەکانی، پەنا بەر ئەشکەوتێک بە ناوی مەڕنۆ دەبەن و دواتر بەهۆی سەرما و بەفر بارین ڕێگایان لێ دادەخرێت و مەڕنۆ ناوی ئەو ئەشکەوتەیە، کە سوڵتان سەهاک و یارانی لە دەست سوپای چیچەک خۆیان تێدا حەشار دابوو، کە بەدوایاندا کەوتبوون. [1]

ناونیشانی بابەت: #ئایینی یارسان# (کاکەیی) و شوێنەوارەکانی لە کوردستان بەشی شەشم
ئامادەکردنی: #سارا سەردار#

$شوێنەوارەکانی ئایینی یارسان$
#پردیوەر#
پردیوەر شوێنێکە لە گوندی شێخان لە شارۆچکەی #پاوە#ی سەر بە پارێزگای #کرماشان#، کە بۆ پەیڕەوانی ئایینی یارسان شوێنێکی پیرۆزە. وشەی پردیوەر بە سێ مەبەست و شوێن لە لایەن پەیڕەوانی یارسان بەکار دێت، کە یەکیان ئەو بەشە لە گوندەکەیە، کە ئاوی #ڕووباری سیروان# لەوێ کۆ دەبێتەوە و بە بێدەنگی تێدەپەڕێت. هەروەها ئەم وشەیە ئاماژە بە مەزارگەی شەخسی #سوڵتان سەهاک#ە و ئەوەی دیکە بە شێوازی گشتی بە ئەو بەشە لە گوندەکە دەگوترێت، کە فەزایەکی ئایینی و سرووشتییە.
سەبارەت بە ڕەگوڕیشەی وشەی پردیوەر دوو ڕا هەیە، کۆمەڵێ کەس پێیان وایە ئەم وشەیە بە مانای ئەودیوی پرد دێت، بەڵام کۆمەڵی کەسی دیکە دەڵێن وەر یان وار، لە زمانی کوردی بە واتای شوێن و زێد دێت، کە واتای شوێنی پردەکە دەگەیەنێت، بەڵام هەر لەسەر ئەمەش بۆچوونی جیاواز هەیە، کە دەڵێ پردی کورتکراوەی وشەی پەردیس، بە واتای بەهەشتە و وشەی پردیوەر بە مانای شوێنی بەهەشت دێت.
$مەرازگەی پیرۆزی سوڵتان سەهاک$
شوێنەواری سوڵتان سەهاک شوێنی ناشتنی تەرمەکەی سوڵتان سەهاکە، کە دەکەوێتە گوندی شێخانی شارۆچکەی نەوسوودی سەر بە پارێزگای کرماشانی ڕۆژهەڵاتی ئێران.
سوڵتان سەهاک، کە وەک قیبلەی دووەمی یارسانەکانە، دەکەوێتە نزیکی شوێنێک بە ناوی پردیوەر، کە هەر لە گوندی شێخانە.
پردیوەر ئەو بەشە ئایینییە پیرۆزەیە کە گۆڕی سوڵتان سەهاک و خاڵی بێدەنگی و ڕاوەستانی ڕووباری سیروانیشە. بێجگە لە مەزارگەی سوڵتان سەهاک، کۆمەڵێ شوێنی پیرۆزی دیکە لە پردیوەر هەن، کە هەمووی تایبەتن بە کەسانی ئایینیی یارسان، وەک: مەزارگەی داود کوسوار، مەزارگەی خاتوو ڕزبار، مەزارگەی سەید محەمەد گورە سوار، مەزارگەی پیر مستەفا، ساج هەنار.
$مەزارگەی بابا یادگار$
ئەم مەزارگەیە دەکەوێتە گوندی بان زەردە لە شارەدێی #دالاهو#، کە مێژووەکەی بۆ سەدەی هەشتی کۆچیی قەمەری دەگەڕێتەوە. شێوازی ئەندازیاریی ئەم شوێنەوارە شەش پاڵووییە، کە گومبەزێکی قووچەکی ڕەنگ سپی لە سەربانی درووست کراوە، کە ئەم شێوازە گومبەزە تایبەتە بە ئەندازیاریی ئایینی یارسان.
هەر لە حەوشەکەی مەزارگەی بابا یادگار، حەوت داری کۆن و پیر هەن، کە تەمەنی کۆنترینیان بۆ 900 ساڵ و نوێترینیان بۆ 150 ساڵ پێش دەگەڕێتەوە، کە ئەمیش یەکێک لە بابەتە سەرنجڕاکێشەکانی ئەم دەڤەرە و ئەم مەزارگەیەیە.
بابا یادگار یان باوە یایار، کوڕی سوڵتان سوهاک و دادە سارای خێزایەتی. ئەو، کە لە سەدەی هەشتی کۆچی لەدایک بووە، یەکێکە لە حەوت یارە هەڵبژاردە و نزیکەکانی سوڵتان سەهاک.
بابا یادگار لە سەردەمی گەنجیدا لە لایەن سوڵتان سەهاکەوە بۆ بڵاوکردنەوەی ئایینی یارسان بەرەو ناوچەکانی هیند و پاکستان دەڕوات. لەم کەسایەتییە ئایینییە کۆمەڵێ گوتار و پەندی ئایینی بەجێ ماون، کە بە ناوی (زلال زلال) دەناسرێت.
ئەم کەسایەتییە ئایینییە لە لایەن دژەکانی ئایینی یارسان دەکوژرێت و تەرمەکەی لە پێدەشتەکانی چیای تەخت سەرانە، لە گوندی زەردە لە دالاهو نێژراوە. [1]

کاندیدی پارتی بۆ پەرڵەمانی کوردستان لە 2013دا

#21-11-2018#