خەندان – هێڤی خالید
بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی ڕایدەگەیەنێت لە ساڵی 2013، نزیکەی دوو هەزار کەس کەس تووشی نەخۆشی شێرپەنجەبوون کە 405 حاڵەتی شێرپەنجەی مەمکە، هەر لە هەمان ساڵیشدا، سێ هەزار و 584 کەس بەهۆی ڕووداوی جیاوازەوە گیانی لەدەستداوە.
ئەمرۆ سێشەممە، 31ی کانوونی یەکەم، بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی لەپرێس کۆنفرانسێکدا ئاماری ساڵی 2013ی خستەروو، کە لەئامارەکەدا هاتووە لە ماوەی ئەمساڵدا 488 هەزار و 808 هاوڵاتی سەردانی نەخۆشخانەکانی کردووە، زیاتر لە یەک ملیۆنیش سەردانی مەڵبەندە تەندروستیەکانی کردووه و 197 هەزار و 505 کەس لەنەخۆشخانە ماونەتەوە.
وتیشی: لەنەخۆشخانە حکومیەکاندا 27 هەزار و 909 منداڵ و لەنەخۆشخانەی تابەتیش 5 هەزار و 839منداڵ لەدایک بوون، له و ڕێژەیەش 14هەزار 212 لە ڕەگەزی نێرو 13 هەزار و 697 لەرەگەزی مێ بووە.
لەدرێژەی ئامارەکەدا، دکتۆر میران محەمەد بەڕێوبەری گشتی تەندروستی سلێمانی لە لەکۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند: هەزار و 944 تووشبووی تازە بەنەخۆشی شێرپەنجە تۆمارکراون، کەبەشێکی ئه و نەخۆشانە لە خوارووی عێراق و شارەکانی ترەوە هاتوون بۆ سلێمانی بۆ وەرگرتنی چارەسەر.
وتیشی:" لە سنوری پارێزگای سلێمانی 52 هەزار و 139 نەشتەرگەری ئەنجامدراوە، لەوڕێژەیەش10 هەزار و 240 نەشتەرگەری بچوک و 16 هەزار و 266نەشتەرگەریی مامناوەند و 10هەزار و 252 نەشتەرگەری گەورە و 15هەزار و 381 نەشتەرگەریی سەروی گەورە ئەنجامدراوە".
ئەوەشی خستەروو، لە ستانداردی وڵاتانی ئەوروپادا بۆ هەر 5 هەزار کەس یەک ئەمبوڵانسێک دابین کراوە، بەڵام ئێمە نەمانتوانیوە ئەم ستانداردە بشکێنین ئێستا لەشاری سلێمانی و دەوروبەری بۆ هەر 15هەزار هاوڵاتیەک یەک ئامبۆڵانس دابین کراوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، لە ساڵی 2013دا 20 نەخۆشخانە لەسنووری پارێزگای سلێمانی هەبووە، کە16یان دەکەوێتە سەنتەری شار و 4یان دەکەوێتە دەرەوەی شار.
سەبارەت بە پرۆژە پێشنیازکراوەکانیش بۆ ساڵی 2014، ڕایگەیاند کە 19 پرۆژەی تەندروستییان لەبەردەستدایە.
- 31-12-2013

#وەزارەتی تەندروستی#، ئاشکرایکرد، لە ساڵی 2019 نزیکەی حەوت هەزار کەس لەهەرێم تووشی نەخۆشی شێرپەنجە بوون، ئەوەشدەخاتەڕوو کە چیتر شێرپەنجە بە واتای مەرگ نایەت.
ئەمڕۆ لەشاری #هەولێر#، لە هۆڵی سەعد عەبدوڵا، بەبۆنەی ڕۆژی جیهانی شێرپەنجە، وەزارەتی تەندروستی حکومەتی هەرێمی کوردستان، کۆنفرانسێکی لە ژێرناونیشانی هەموومان بەیەکەوە ڕووبەڕووی شێرپەنجە دەبینەوە سازکرد.
لە کۆنفرانسەکەدا وەزارەتی تەندروستی ئاماری توشبووانی شێرپەنجەی لە ساڵی 2019دا خستەڕوو کە بە پێی ئامارەکە لەو ساڵەدا نزیکەی حەوت هەزار کەس لەهەرێم تووشی نەخۆشی شێرپەنجە بوون.
=KTML_Quote_Begin==KTML_Style=width:35%;float:right;=KTML_Quote_Icon=📊=KTML_Quote_Content= لە ساڵی 2019دا خستەڕوو کە بە پێی ئامارەکە لەو ساڵەدا نزیکەی حەوت هەزار کەس لەهەرێم تووشی نەخۆشی شێرپەنجە بوون=KTML_Quote_End=
لای خۆشیەوە دکتۆر خاڵس قادر، بەڕێوەبەری گشتی دیوان لە وەزارەتی تەندروستی ڕایگەیاند، چیتر شێرپەنجە بە واتای مەرگ نایەت و دەتوانرێت تەنها لە ڕێگەی گۆڕینی شێوازی ژیانمان بە گۆڕینی شێوازی خواردن و وەرزش کردن لە 30٪ شێرپەنجە کەمبکرێتەوە، دەتوانرێت چارەسەری زۆربەی ئه و نەخۆشانەش بکرێت، ئەگەر لەسەرەتای دووچاربوون بە شێرپەنجەدا نەخۆشیەکەیان دەستنیشان بکرێت و چارەسەریی وەربگرن.
وتیشی: لە هەرێمی کوردستان پێویستی زیاترمان بە هۆشیاری هەیە لەبارەی نەخۆشی شێرپەنجە و خۆپاراستن له و نەخۆشیە.
هەر لە کۆنفرانسەکەدا باساک بەرزنجی، ئەندامی سندوقی کۆمەکی شێرپەنجە، ڕایگەیاند، ❞=KTML_Mark_Begin=لە ئێستادا بەشێوەیەکی باش کێشەی کەمی دەرمانی شێرپەنجە چارەسەر بووە=KTML_Mark_End=❝ و لە بەش و نەخۆشخانەکانی تایبەتیش چارەسەری نەخۆشانی شێرپەنجە دەکرێت.
وتیشی، ساڵی ڕابردوو زیاتر لە 40 ملیار دینارمان لە سندوقی کۆمەکی شێرپەنجە بۆ کڕینی دەرمان و ناردنی نەخۆش بۆ چارەسەریی لە دەرەوەی وڵات و نەشتەرگەریی و نۆژەنکردنەوەی بینا و بەش و نەخۆشخانەکانی تایبەت بە شێرپەنجە و کڕینی ئامێری پزیشکی خەرج کردوە.[1]
#04-02-2020#

هەروەک توێژینەوەکە هیچ پەیوەندییەکی لەنێوان زیادبوونی مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی پرۆستات و خواردنی کالیسیۆم بە شێوەی ناشیرەمەنی نەدۆزیوەتەوە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە ماددەی دیکە بەشداربوون لەم پەیوەندییەدا، جگە لەوەی لێکۆڵینەوەکە جیاوازییەکی ئەوتۆی لەنێوان جۆرەکانی شیری تەواو چەور و کەمچەوریی و بێچەورییدا نەدۆزیوەتەوە.

توێژینەوەکە لە زانکۆی لۆما لیندا لە ویلایەتی کالیفۆرنیای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا ئەنجامدراوە و ئەنجامەکانیش ئاماژە بەوە دەکەن ئەو پیاوانەی ڕۆژانە نزیکەی 430 گرام بەرهەمی شیرەمەنییان بەکارهێناوە، کە بەرانبەرە بە پەرداخێک شیر، مەترسی تووشبوونیان بە شێرپەنجەی پڕۆستات بە ڕێژەی لە سەدا 25 زیاترە بە بەراورد بەو پیاوانەی کە ڕۆژانە تەنیا 202 گرامیان خواردووە. ئەوە نیو کوپێکە.

توێژەران ئاماژەیان بەوە کردووە کە مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی پرۆستات ڕەوتێکی مەترسیدار دەگرێتەبەر هەرکاتێک بڕی ئەو شیرەی پیاو ڕۆژانە دەیخوات زیاتر لە دوو لەسەر سێی پەرداخێک بێت.
لەسەر بنەمای ئەو ئەنجامانە و لەپێناو دوورکەوتنەوە لە تووشبوون بەو نەخۆشییە، لێکۆڵەرەکان داوای هەمەچەشنکردنی سەرچاوەکانی کالیسیۆمیان کردووە کە لە گوێز و سەوزەی گەڵا سەوزەکاندا هەیە، وەک کاهوو و سپێناخ و قەیسی و فاسۆلیا سپی. [1]

جێگری تەندروستی زانکۆی زانستی پزیشکی پارێزگای سنە ڕایگەیاند، زیاتر لە 480 تووشبوو بە ڤایرۆسی HIV ناسراو بە ئایدز لە پارێزگای سنە ناسراون و هەر مانگێکیش دوو بۆ سێ تووشبووی نوێ بۆ ئەو ئامارە زیاد دەکرێت.
فەرزام بیدار پو‌ور، جێگری تەندروستی زانکۆی زانستی پزیشکی پارێزگای سنە ئاماژەی بەوە کرد، زۆرترین تووشبو‌وان بەو نەخۆشییە لە ڕێگای سێکسەوە تووشبوون و بەشێکی کەمیان لە ڕێگای بەکار‌هێنانی ماددەی هۆشبەر لە ڕێگای دەرزی لێدانەوە بووە.
بیدار پو‌ور ئەوەشی ڕاگەیاند، کە زیادبوونی ئایدز لە پارێزگای سنە بە بەراورد لەگەڵ پاریزگاکانی دیکەی ئێران، لە ئاستێکی زۆر کەمدایەو گوتی: "گەشەی ئەو ڤایرۆسە لە نێوان خەڵکی پارێزگای سنە زۆر کەمترە لە پارێزگاکانی دیکە، بەڵام ئەوە نابێتە هۆکارێک بۆ گوێنەدان بەو نەخۆشییەو دەبێت خەڵکی لێ ئاگادار بکرێتەوە".
جێگری تەندروستی زانکۆی زانستی پزیشکی پارێزگای سنە نیگەرانی خۆی دەربڕی لە زیادبوونی شێرپەنجە لەو پارێزگایە و ڕایگەیاند" لە ساڵی ڕابردوو زیاتر لە هەزار و 500 کەس تووشبوون بە جۆرەکانی شێرپەنجە و بە ڕاشکاوی دەتوانین بڵێین کە زیاتر لە 14 لەسەدی گیان لەدەستدانەکان لە پارێزگای سنە بە هۆی شێرپەنجەوەیە، بەڵام ئێستایش هۆکاری سەرەکی گیانلەدەستانی خەڵک لە پارێزگای سنە ڕووداوەکانی هاتو‌وچۆن".
- 30-09-2014

توێژینەوەیەکی تازەی پزیشکی دەریخستووە کە خواردنی ئۆمیگا 3 کاریگەریی لەسەر بە هێزبوونی بەرگری لەشی مرۆڤ هەیە.
بەپێی توێژینەوەیەکی زانکۆی هارفاری ئەمریکی کە تاقیکردنەوەیەکی پزیشکی لەسەر گیانەوەری مشک کردووە و دەرکەوتووە کە پێدانی ئۆمیگا 3 بەو گیانەوەرە هۆکارێک بووە کە بەرگرییەکەی بەهێزتر بێت.
توێژینەوەکە باسیشی لەوە کردووە کە ئۆمێگا 3 خانەکانی لەشی مرۆڤ بەهێز دەکات بە تایبەت ئەوانەی کە تووشی نەخۆشی شێرپەنجە هاتوون، بە خواردنی ئۆمیگا 3 خانەکانی لەشیان لە ڕووی بەرگرییەوە بەهێزتر دەبێت.
شایەنی باسە باشترین خواردن بۆ دەستکەوتنی ئۆمیگا 3 کە توێژینەوەکە ناوی بردووە بریتییە لە ماسی و چەرەزات. [1]

ناونیشانی پەرتووک: ئیمپڕاتۆری نەخۆشیەکان (سەربوردەی شێرپەنجە)
ناوی نووسەر: سیدارتا موکێرجی
ناوی وەرگێڕ: #حسێن محەمەد#
وەرگێڕان لە زمانی: ئینگلیزی
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]
=KTML_Bold=وەرگێڕ مافی لە چاپ دانی ئەم بەرهەمەی داوە بە هەموو کەسێک و لایەنێک، بەو مەرجەی ناوی ئەو لا نەبرێت، و لە %10 داهاتەکەی ببەخشرێتە نەخۆشخانەی هیوا=KTML_End=

شێرپەنجەی پرۆستات بریتییە لەو شێرپەنجەیەی کە لەڕژێنی پرۆستاتدا ڕوودەدات، ئەویش ڕژێنێکی بچووکە لەشێوەی گوێزدا کە لە ڕەگەزی نێردا هەیە و بەرپرسە لە بەرهەمی (ئاوی تۆوەکان) ، کە خۆراک بە تۆوەکان دەدات و دەیانگوازێتەوە.
پسپۆڕانی نەخۆشخانەی مایۆکلینیکیش لە ئەمریکا دەڵێن، ئەگەرهات و ئەو نیشانانەت لێدەرکەوت، ئەوە پێویستە سەردانی پزیشکی پسپۆڕ بکەیت، لەبەرئەوەی ئاماژەی تووشبوونن بە نەخۆشیی شێرپەنجەی پڕۆستات.

$شێرپەنجەی پرۆستات پاش گەشەکردنی ئەم نیشانانەی تێدا درووستدەبێت$:
- بوونی خوێن لەگەڵ سپێرمدا.
- بوونی ئازارو نارەحەتیی لەبەشی حەوزدا یان ڕان و قاچەکان یان ئازاری ئێسک.
- کەمبوونەوەی کێشی جەستە بێ هیچ هۆکارێکی دیاریکراو.
- بەردەوام هەستکردن بە پێویستی میزکردن و بەخێرایی چوون بۆ سەرئاو.
- بەقورسی دەستکردن بەمیزکردن و ماندوبوون لەکاتی میزکردندا.
- لاوازبوونی تەوژمی میزکردن و هەستکردن بەوەی میزڵدانت بەتەواوەتیی بەتاڵ نەبوە.

هەرچەندە هۆکارەکانی ئەم نەخۆشییە بەتەواوەتی ڕوون نین، بەڵام پزیشکەکان ئاماژە بەوەدەکەن، شێرپەنجەی پرۆستات درووستدەبێت کاتێک هەندێک خانە لەپرۆستات دەبنە خانەی نائاسایی، بازدان و گۆڕان لە DNA خانە نائاساییەکان ڕودەدات دەبێتە هۆی ئەوەی خانەکان زۆر خێراتر گەشە بکەن و دابەش ببن لە چاو خانە ئاساییەکاندا، کۆبوونەوەی ئەم خانانەش، دەبێتە هۆی درووستبوونی گرێی شێرپەنجەیی، کە گەشە دەکەن و دەچن بۆ شانەکانی نزیکی، هەندێک خانە نائاساییەکان دەپچڕێن و بڵاودەبنەوە بۆ بەشەکانی تری جەستە. [1]

حەسەن جومعە
بەپێی ئامارێکی بەڕێوەبەرایەتی فەرمانگەی تەندروستی کەرکووک، ئەمساڵ 1203 حاڵەتی نەخۆشی شێرپەنجە له و شارە تۆمارکراوە.
دکتۆر سەباح ئەمین، بەڕێوەبەری فەرمانگەی تەندروستی کەرکووک بە خەندانی ڕاگەیاند: "بەپێی ئاماری بەڕێوەبەرایەتی فەرمانگەی تەندروستی کەرکووک، ئەمساڵ 1203 کەس دووچاری نەخۆشی شێرپەنجە بوون".
دکتۆر سەباح وتی: "نەشتەرگەری گەورە بۆ ژمارەیەکی زۆر له و کەسانە ئەنجامدراوە کە دووچاری ئه و نەخۆشییە بوونەتەوە".
وتیشی‌: " بۆ یەکەمجار لە شاری کەرکووک نەشتەرگەری زۆر گەورە و دەگمەن بۆ نەخۆشییە جیاوازەکان ئەنجامدراوە، ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت کە دۆخی تەندروستی لە شاری کەرکووک لە ئاستێکی زۆر باشدایە".
- 31-12-2014

=KTML_Bold=لێکۆڵینەوەکە بۆی دەرکەوتووە کە بە لەدایکبوونی 3 منداڵ، مەترسیی تووشبوون بە شێرپەنجەی ناوپۆشی منداڵدان بە ڕێژەی لە سەدا 50 کەمتر دەبێتەوە.=KTML_End=

لەوبارەیەوە، دکتۆرە شانۆن دۆرسۆ ئەندامی تیمی توێژینەوەکە دەڵێت: بۆمان دەرکەوتووە کە ئەو ماوەیەی ئافرەت لە دووگیانبوونیدا بەسەریدەبات، یان حەبی دژە سکپڕیی دەخوات، پەیوەستە بە ڕاددەی کەمبوونەوەی مەترسیی تووشبوون بە شێرپەنجەی ناوپۆشی منداڵدان.
هەروەک دکتۆرە هێلین مۆین خانمە توێژەری بەشدار لە لێکۆڵینەوەکەدا وتویەتی: چەند شرۆڤەیەک هەیە بۆئەوەی ئەوە ڕوونبکاتەوە کە بۆچی سکپڕبوون مەترسیی تووشبوون بەو نەخۆشییە کەمدەکاتەوە، کە ڕەنگە زیادبوونی هۆڕمۆنی بڕۆسترۆجین لە قۆناغەکانی کۆتایی دووگیانیدا هۆکاری ئەو ڕێگرییە بێت، یان ڕەنگە جەستە لە کاتی منداڵبووندا ئەو خانە شێرپەنجەییانەی ناوپۆشی منداڵدان لابدات. [1]

ناونیشانی بابەت: با هاونیشتمانیانی کوردستان لە شێرپەنجە بپارێزین
ئامادەکردن: د. #لەشکر حەمید#

زیاتر لەماوەی 13 ساڵە تا ئێستا ٢٠٢٣ چی لەڕێگەی کاری حوکمی و هەروەها لەڕێگەی ڕاگەیاندنەکان وە پێگەی تایبەتیم لە تۆرە کۆمەڵایەتییەکان زیاتر لە (1000) بەرنامە و بابەتم بڵاوکردۆتەوە لەسەر خۆراک و ماددە زیانبەخشەکان و کاریگەری یان لەسەر شێرپەنجە بەڵام بەداخەوە وەکوو پێویست گوێم لێ نەگیراوە ئێستاش درەنگ نی یە ئەگەر هەڵەتێکی نیشتمانی دەست پێ بکەین بۆ کەمکردنەوەی ئەوشتانەی هۆکارن بۆ تووشبوون بە شێرپەنجە لە ڕێگەی حوکمەت و دەزگاکانی ڕاگەیاندن بە بەهێند وەرگرتنی ئەم پێشنیارانەی خوارەوە:
- ڕێگریکردن لە هەموو ئەو خۆراکانەی کە بڕێکی زۆر مادەی پارێزەریان تێدایە و یان فێڵ لە کواڵیتییان دەکرێت و وەکوو زەیتی خراپ و بێ کواڵیتیی و ئارد و خوارددنە لە قوتونراوەکان و جگەر و گۆشت و هێلکە.
- ڕێگریکردن لە هەموو ئەو خۆراکانەی کە دوای ئیکسپایەر بوونیان هەندێک لە بازرگانەکان دووبارە ڕێکەوتی بەسەرچوونی تازەی لەسەر دائەنێن و بەسەر هاووڵاتیان ساخی ئەکەنەوە.
- قەدەغەکردنی بەکارهێنانی هەڕەمەکی مادی قڕکەر و دژەمێروەکان بۆ بەروبومە کشتوکاڵییەکان و بەبێ چاودێری ورد هەروەها بەکارهێنانی بڕێکی زۆر پەینی کیمیایی کەهۆکارە بۆ زیادبوونی ڕێژەی ژەهرەکان لەسەوزە و میوەکان، ئەو هەموو ماددە کیمیاویەی دەدرێت بە بەروبوومە کشتوکاڵیەکان (میوە و سەوزە) و خێرا لە بازاڕەکان دەفرۆشرێت بە هاووڵاتیان!
- ڕێگە نەدان لە پیسبوونی ژینگە بەگازوایل و بەنزینی کواڵیتیی خراپ و تێکەڵکردنی ماددە کیمیایە زیان بەخشەکان.
- گرنگیدان بەخۆراکی ئۆرگانی و بەرووبومە خۆماڵیەکان و کەمکردنەوەی بەرهەمە هاوردەکراوەکان.
- ڕێگریکردن لە تێکەڵبوونی ئاوی ئاوەڕۆ و پاشەرۆی نەخۆشخانەکان و کارگەکان بە خاک و سەرچاوەکانی ئاوی خواردنەوە.
-دانانی تاقیگەی پێشکەوتوو بۆ پشکنینی خۆراکە خۆماڵیەکان و هاوردەکراوەکان.
- زیادکردنی ڕووبەری سەوزایی لە ماڵان و شوێنە گشتیەکان و ڕێگریکردن لە وشککردنی دارستانەکان
- هەڵمەتێکی نیشتمانی لە ڕێگەی ڕاگەیادنەوەکنەوە بۆ هۆشیارکردنەوەی هاووڵاتیان لەسەر خۆراکی تەندرووست و زیانەکانی خۆراکە زیانبەخشەکان. [1]