پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ڕۆژین ئەکرەم
18-09-2024
سروشت بەکر
ڤیدیۆ
سان جۆڵا: سەر بە میتی تورکی و هاوڕەگەزخواز نیم!
18-09-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ژووان؛ سەبارەت بە پەیوەندی نێوان کوڕان و کچان
18-09-2024
زریان سەرچناری
ژیاننامە
ئیحسان زەڵمی
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
قومریە شێخ محەمەد بەرزنجی
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
کۆچەر محەمەد عارف
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پەیوەند عومەر
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بیلال جیهاد زەنگڵ
18-09-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
18-09-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
بەهار حاجی کەریم چرۆستانی
17-09-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  537,125
وێنە
  109,473
پەرتووک PDF
  20,223
فایلی پەیوەندیدار
  103,738
ڤیدیۆ
  1,531
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,220
پەرتووکخانە 
25,586
ژیاننامە 
25,338
کورتەباس 
18,076
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,673
پەند و ئیدیۆم 
13,540
شوێنەکان 
11,997
شەهیدان 
11,596
کۆمەڵکوژی 
10,907
هۆنراوە 
10,260
بەڵگەنامەکان 
8,347
وێنە و پێناس 
7,358
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,270
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,458
ڤیدیۆ 
1,428
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
820
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
251
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   تێکڕا 
234,723
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
شوکور مستەفا
ژیاننامە
دالیا ئەحمەد
ژیاننامە
عەبدولی سوران
ژیاننامە
دەنیز هێڤی
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عو...
ئەنجام: 36 تۆمار دۆزرایەوە، لاپەڕە 1 لە 4



نوێکردنەوە
Export Page to MS Excel
Facebook
Twitter
Telegram
LindedIn
Viber
Whats App
Facebook Messenger
Email
Copy Link

ئاوێنە
کوردیپێدیا، زانیارییەکانی هێندە ئاسان کردووە! بەهۆی مۆبایڵەکانتانەوە زۆرتر لە نیو ملیۆن تۆمار لە گیرفانتاندایە!
پۆل: بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
1 دەنگ 1
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

ئاوێنە

ئاوێنە
ستافێکی ڕۆژنامەی هاوڵاتی لە کۆتایی ساڵی 2005 پاش جیابونەوەیان لە ڕۆژنامەکە لە 01-01-2006 یەکەم ژمارەی ڕۆژنامەی (ئاوێنە)یان دەرکرد کە ڕۆژنامەیەکی هەفتانەیە.
ئەم بابەتە 17,380 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
فایلی پەیوەندیدار: 1
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 4
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
جۆری بڵاوکراوە: ڕۆژنامە
شار و شارۆچکەکان: سلێمانی
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 82%
82%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 26-01-2009 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕێکخراوی کوردیپێدیا )ەوە لە: 02-09-2012 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 17,380 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.114 KB 26-01-2009 هاوڕێ باخەوانهـ.ب.
ئاوێنە
وێنە مێژووییەکان موڵکی نەتەوەییمانە! تکایە بە لۆگۆ و تێکستەکانتان و ڕەنگکردنیان بەهاکانیان مەشکێنن!
پۆل: وشە و دەستەواژە | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي2
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

ئاوێنە

ئاوێنە
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!

تێبینی: کوردیپێدیا بەهیوایە تەواوی وشە و دەستەواژە کوردییەکانی هەموو شێوەزمانەکان بە پێناسی ڕێزمانییان و خستنە ڕستەیانەوە کۆبکاتەوە و وێنەی پێویستیش بۆ زۆریان پەیدابکات، تکایە یارمەتیی کوردیپێدیا بدە...
ئەم بابەتە 3,844 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی ئی-فەرهەنگ
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 3
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
خاوەنی ئەم بابەتە بەسوپاسەوە، مافی بڵاوکردنەوەیی بە کوردیپێدیا بەخشیوە! یان بابەتەکە کۆنە، یاخود بابەتەکە موڵکی گشتییە.
کوالیتیی بابەت: 82%
82%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 10-01-2011 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 24-01-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 3,844 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.149 KB 24-01-2024 هاوڕێ باخەوانهـ.ب.
ئاوێنە
ئامانجمان ئەوەیە وەک هەر نەتەوەیەکی تر خاوەنی داتابەیسێکی نەتەوەییی خۆمان بین..
پۆل: هۆنراوە | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

ئاوێنە

ئاوێنە
بەڵێنی بێ
ئەگەر ڕۆژێک بووکی دایکم مناڵی بێ
بەسەرهاتی سەداقەتی ئاوێنەی بۆ بخوێنمەوە
بە ئاوێنەی گەورە و بچووک، ملوانکەی بۆ بهۆنمەوە
بەڵێنی بێ
ئەوینی خۆم و ئاوێنەی بۆ باس دەکەم
کەژاوە و لانک و کالیسکەی بە ئاوێنان بۆ ساز دەکەم
خۆ من مردم
هێندەی خەون بە ئاوێنەوە ببینم
بە تاسەوە لێی بڕوانم و خۆم نەبینم.[1]

هۆنەر: #ناسر ئاغابرا-ژاکاو#
پەرتووکی: #کەژاوەی دڵ#
ڕۆژی: #1994-04-02#
شوێن: #بەردەڕەشان#
ئەم بابەتە 53 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ڤەژینبوکس
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 3
1. ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 02-04-1994
1. پەرتووکخانە کەژاوەی دڵ
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 02-04-1994 (30 ساڵ)
پۆلێنی هەڵبەست: دڵداری
جۆری هەڵبەست: نوێ
کێشی هەڵبەست: سەربەست
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
خاوەنی ئەم بابەتە بەسوپاسەوە، مافی بڵاوکردنەوەیی بە کوردیپێدیا بەخشیوە! یان بابەتەکە کۆنە، یاخود بابەتەکە موڵکی گشتییە.
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( کشمیر کەریم )ەوە لە: 29-05-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 29-05-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 29-05-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 53 جار بینراوە
ئاوێنە 2
خانمانی کوردیپێدیا، ئازار و سەرکەوتنەکانی ژنانی کورد لە داتابەیسی نەتەوەکەیاندا هاوچەرخانە ئەرشیڤدەکەن..
پۆل: پەرتووکخانە | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0
ئاوێنە 2
پەرتووکخانە

ئاوێنە 2
پەرتووکخانە

چەند نووسەرێک
سلێمانی-2011

تێبینی: ئەم پەرتووکە فایلی پی دی ئێفی لەگەڵدا نییە، تکایە یارمەتیی کوردیپێدیا بدە بۆ بەدەستهێنانی!. ناردنی پەرتووک
ئەم بابەتە 2,246 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
پۆلێنی ناوەڕۆک: پۆلێننەکراو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: چاپکراو
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
شار و شارۆچکەکان: سلێمانی
فایلی PDF: نەخێر
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 50%
کوالیتیی بابەت
 30%-39%
خراپ
 40%-49%
خراپ
 50%-59%
خراپ نییە
 60%-69%
باش
 70%-79%
زۆر باشە
 80%-89%
زۆر باشە
 90%-99%
نایاب
ئەم بابەتە لەلایەن: ( بەناز جۆڵا )ەوە لە: 31-03-2014 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 31-07-2014 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 2,246 جار بینراوە
ئاوێنە ئەگرن بە دەمییەوە
بە ڕێنووسێکی پوخت لە ماشێنی گەڕانەکەماندا بگەڕێ، بەدڵنیاییەوە ئەنجامێکی باش بەدەست دەهێنیت!
پۆل: پەند و ئیدیۆم | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

ئاوێنە ئەگرن بە دەمییەوە

ئاوێنە ئەگرن بە دەمییەوە
ئاوێنە ئەگرن بە دەمییەوە.
بۆ کەسێک بەکاردێت کە لە کۆڕ و کۆبوونەوەکاندا قسە دەرپەڕێنێت، کورد بەو کەسانە دەڵێت: قسە تڕن، پەندەکە مەبەستی لەوەیە کە ئەو کەسانە لە کاتی قسەکردندا ئاگادار بکەنەوە لەوەی چی دەڵێن، بۆ ئەوەی بە ئاگاییەوە قسەبکەن و هەڵەنەکەن، چونکە لەسەر هەر هەڵەیەک دەبێت باجەکەی بدەن. [1]
ئەم بابەتە 6 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] پەرتووک | کوردیی ناوەڕاست | پەندی پێشینان، شێخ محەمەدی خاڵ ل24
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 1
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
بەشە شێوەزارەکانی کوردیی ناوەند: بەشە شێوەزاری سلێمانی
شار و شارۆچکەکان: قەرەداغ
شار و شارۆچکەکان: شارباژێڕ (چوارتا و ماوەت)
شار و شارۆچکەکان: سلێمانی
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
خاوەنی ئەم بابەتە بەسوپاسەوە، مافی بڵاوکردنەوەیی بە کوردیپێدیا بەخشیوە! یان بابەتەکە کۆنە، یاخود بابەتەکە موڵکی گشتییە.
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕێبوار جەمال سەگرمە )ەوە لە: 19-07-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 20-07-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 20-07-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 6 جار بینراوە
ئاوێنە ئەگرن بەس بەدەمیەوە، کەچی هەر ئەڕوا بەلایی کەمی یەوە
کوردیپێدیا، زانیارییەکانی هێندە ئاسان کردووە! بەهۆی مۆبایڵەکانتانەوە زۆرتر لە نیو ملیۆن تۆمار لە گیرفانتاندایە!
پۆل: هۆنراوە | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0
ئاوێنە ئەگرن بەس بەدەمیەوە، کەچی هەر ئەڕوا بەلایی کەمی یەوە
هۆنراوە

ئاوێنە ئەگرن بەس بەدەمیەوە، کەچی هەر ئەڕوا بەلایی کەمی یەوە
هۆنراوە

لە پەندەکانی شێخ محەمەدی خاڵ، مامۆستا بەکر کانی هەمزەیی کردویەتی بە هۆنراوە.[1]
ئەم بابەتە 1,720 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] پەرتووک | کوردیی ناوەڕاست | پەندی پێشینان بە هۆنراوە
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 1
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
پۆلێنی هەڵبەست: پەندە هۆنراوە
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
خاوەنی ئەم بابەتە بەسوپاسەوە، مافی بڵاوکردنەوەیی بە کوردیپێدیا بەخشیوە! یان بابەتەکە کۆنە، یاخود بابەتەکە موڵکی گشتییە.
کوالیتیی بابەت: 74%
74%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 11-05-2019 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 11-05-2019 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 1,720 جار بینراوە
ئاوێنە ئەگرنە ڕووی
بەرهەمەکانتان بە ڕێنووسێکی پوخت بۆ کوردیپێدیا بنێرن. ئێمە بۆتان ئەرشیڤ دەکەین و بۆ هەتاهەتا لە فەوتان دەیپارێزین!
پۆل: پەند و ئیدیۆم | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0
ئاوێنە ئەگرنە ڕووی
پەند و ئیدیۆم

ئاوێنە ئەگرنە ڕووی
پەند و ئیدیۆم

ئاوێنە ئەگرنە ڕووی.
ئاوێنە ڕوخسار پیشاندەدا، ئەوەی لە ئاوێنەدا دەبینرێ، کەسەکە نییە بەڵکۆ وێنەی ڕوخساری کەسەکەیە، لە ژیانی ڕاستەقینەدا دەتوانین هەم کەسەکە هەم ڕەفتارەکانی ببینین، مەبەست لە ناسینی خودی کەسایەتی مرۆڤە، لە پەیوەندی کۆمەڵایەتیدا، چ خزم یان بێگانە ناسی بێت، پێویستە ڕووی دەر و ناوی یان ڕووخسار و ناوەرۆکی مرۆڤ بناسی، پاشی بڕیاری پەیوەندی و تێکەڵاوی پتەوی کۆمەڵایەتی بدەی. [1]
ئەم بابەتە 635 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] پەرتووک | کوردیی ناوەڕاست | پەندی پێشینان، شێخ محەمەدی خاڵ
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 1
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
شار و شارۆچکەکان: سلێمانی
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
خاوەنی ئەم بابەتە بەسوپاسەوە، مافی بڵاوکردنەوەیی بە کوردیپێدیا بەخشیوە! یان بابەتەکە کۆنە، یاخود بابەتەکە موڵکی گشتییە.
کوالیتیی بابەت: 84%
84%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕێبوار جەمال سەگرمە )ەوە لە: 24-07-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 24-07-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 06-02-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 635 جار بینراوە
ئاوێنە ئەگری لەڕووی هەرکەسێ، چاوەڕوان بکەو لێتدا بەدەسێ
وێنە مێژووییەکان موڵکی نەتەوەییمانە! تکایە بە لۆگۆ و تێکستەکانتان و ڕەنگکردنیان بەهاکانیان مەشکێنن!
پۆل: هۆنراوە | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0
ئاوێنە ئەگری لەڕووی هەرکەسێ، چاوەڕوان بکەو لێتدا بەدەسێ
هۆنراوە

ئاوێنە ئەگری لەڕووی هەرکەسێ، چاوەڕوان بکەو لێتدا بەدەسێ
هۆنراوە

لە پەندەکانی شێخ محەمەدی خاڵ، مامۆستا بەکر کانی هەمزەیی کردویەتی بە هۆنراوە.[1]
ئەم بابەتە 1,701 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] پەرتووک | کوردیی ناوەڕاست | پەندی پێشینان بە هۆنراوە
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 1
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
پۆلێنی هەڵبەست: پەندە هۆنراوە
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
خاوەنی ئەم بابەتە بەسوپاسەوە، مافی بڵاوکردنەوەیی بە کوردیپێدیا بەخشیوە! یان بابەتەکە کۆنە، یاخود بابەتەکە موڵکی گشتییە.
کوالیتیی بابەت: 72%
72%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 11-05-2019 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 11-05-2019 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 1,701 جار بینراوە
ئاوێنە بچکۆلەکان
ئامانجمان ئەوەیە وەک هەر نەتەوەیەکی تر خاوەنی داتابەیسێکی نەتەوەییی خۆمان بین..
پۆل: پەرتووکخانە | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

ئاوێنە بچکۆلەکان

ئاوێنە بچکۆلەکان
ناونیشانی پەڕتووک: ئاوێنە بچکۆلەکان؛ کورتە شیعر
ناوی نووسەر: #شێرکۆ بێکەس# جوامێر
لە بڵاوکراوەکانی یەکێتیی نووسەرانی کوردستان
شوێنی چاپ: چاپخانەی شەهید جەعفەر/ لە شاخ چاپکراوە.
ساڵی چاپ: چاپی یەکەم، 1986 [1]
ناوەرۆک:
خۆرنشین
پاش وەخت
ناسین
خەنجەر
مقەست
دوا وشە
پەند
27 جار/ بۆ «بێکەس»ی باوک و نیشتمانپەروەر
مشار
سەر
تاریکی
وێنەیەک
هاوڕێ
هەڵوێست
شایەت
مانگ و زەریا
بەشکردن
ئازادی
خاک
چریکە
ئازار
ناپاک
قوربانی
ئاوێنە
بڕیار
ئەنجام
ژیانم
عاشق
چەک
پەستی
خۆشەویستی
سەنگەر
گفتوگۆ
هێلانە
ڕێگا
شۆڕش
شەونخوونی
کوێر
پێڵوو
میرات
هیوا
بەرزبوونەوە
زەبر
یاخیبوون
بێشکە
ساڵی تازە
بەفر
چاو
قۆخ
گۆرەوی
پرسیار و وەرام
مەودا
مردن
خۆزگە
ناونیشان
زێوە
جوانوو/ بۆ شەهید «فەرهاد»
ئابڵوقەدان
چادر
دەسەڵات
قۆپچە
خواست
پرسە
شەڕ
پاییز
نەهێنی
لە ئەنگۆرەیەکدا
جریوە
لە تووڕەبوونێکدا
شەکردان
جوانترین گوڵ
سوار
جەژنێک
پێکەوە
تاقە شایەت
ئینجانە
کتێب بۆ «حوسێن مروە»
دەرسێک
مووتوربە
کۆتەڵ
کسپە
کۆتەرە
چلچرا
ساڕێژکردنەوە
دەنکە تۆو
ئاماژە
ورتەورتێ
ژماردن
پیانۆ
کڕنووش
میوانداری
چاوپێکەوتنێکی ئەدەبی
نەنکم
پاڵتۆ
خەڵات
گەڕانەوە
کلێتە
تەنها یەکێکمان
ئەم شاخە
لە بیرەوەرییەکانی دارمێوێکەوە
بوخچە
خائین
خەم
یەکەم دەنگ و دوادەنگ
دەریاچە
لە پاسێکدا
گەلی بازێ
پڕشنگەکان
تونێل
گۆڕران
شوێنەون
فڕین
سۆما
دوو پیاو
جوانترین دیاری
سیحرباز
بیرچوون
شۆڕبوونەوە
یاد
لێرە
خۆشەویستیت
بیرەوەری
یەکەم منداڵ
تەختەبەند
زیندانی گەڕۆک
تۆ
سەروپێچ
کۆست
دوو پەیکەر
ژیان
جودایی
یادداشت
تەماشاکردن
بەخیل
وەسێت
ناو
وەکوو یەک
لە وڵاتی مندا
سەرتاش
خاڵبەندی ئۆردووگاکان
خواست
دەنکە زیخێ
پەردە
ژیشک
پەڕینەوە
لە دوا ساتدا
مانەوە
شار
باڵا
هەڵەبجە
پەڕەشووت
چیرۆکی جزدانێ!
بەراورد
بۆن
خوێندنەوە / داونلۆدکردنی پەرتووکی: ئاوێنە بچکۆلەکان
ژمارەی داونلۆد: 12 جار
داوا لە نووسەر، وەرگێڕ و دەزگای پەخشەکان دەکەین ئەگەر پێیان باش نییە ئەم پەرتووکە لێرەوە داونلۆدبکرێت! ئەوا پێمانی ڕابگەیەنن.
ئەم بابەتە 739 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
فایلی پەیوەندیدار: 2
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 3
1. ژیاننامە شێرکۆ بێکەس
1. ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 01-01-1986
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ساڵی چاپکردن: 00-00-1986 (38 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: هەڵبەست
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: چاپکراو
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
شار و شارۆچکەکان: سلێمانی
فایلی PDF: بەڵێ
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 19-02-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕێبوار جەمال سەگرمە )ەوە لە: 19-02-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 04-08-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 739 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.164 KB 19-02-2023 زریان سەرچناریز.س.
فایلی PDF 1.0.1439 KB 225 04-08-2024 زریان سەرچناریز.س.
ئاوێنە دەمارەکان و شۆڕشی تێگەشتن لە ڕەفتاری کۆمەڵایەتی زیندەوەران
کوردیپێدیا، دادگا نییە، داتاکان ئامادەدەکات بۆ توێژینەوە و دەرکەوتنی ڕاستییەکان.
پۆل: زانستە سروشتییەکان | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0
ئاوێنە دەمارەکان و شۆڕشی تێگەشتن لە ڕەفتاری کۆمەڵایەتی زیندەوەران
زانستە سروشتییەکان

ئاوێنە دەمارەکان و شۆڕشی تێگەشتن لە ڕەفتاری کۆمەڵایەتی زیندەوەران
زانستە سروشتییەکان

$ئاوێنە دەمارەکان و شۆڕشی تێگەشتن لە ڕەفتاری کۆمەڵایەتی زیندەوەران$
نووسینی: شاژیر محەمەد (دبلۆمی باڵا لە بایۆکیمیستری)

سەرچاوەی سەرەکی ڕەفتاری زیندەوەران یان جێنەتیکە یاخود ژینگەیە، یانیش تێکەڵێکی ئاڵۆزی ژینگە و جێنەتیکە، لەم ڕاپۆرتەدا باس لە ڕەفتارە غەریزییەکان دەکەین کە لە پشتیانەوە پاڵنەری جێنەتیکی هەیە، پاشانیش باس لە ئاوێنە دەمارەکان دەکەین وەک سەرچاوەیەکی بەهێزی فێربوونی ڕەفتار بەشێوازی لاساییکردنەوەی ئاگاییانە و نائاگاییانە لە هەندێک شیردەرەکان و بەتایبەتیش مرۆڤ.
وشەی سەرەکی: ئاوێنە دەمار، لاساییکردنەوە، ڕەفتاری کۆمەڵایەتی

ڕەفتارە غەریزییەکان (نافێرکراوەکان)
ڕەفتارە غەریزییەکان بە گشتی چەند ڕەفتارێکی سادەی بە دوای یەکدا هاتوون، کورت یان مامناوەندن بەبێ گۆڕانکاری ئەنجام دەدرێن و چەسپاون، زیندەوەران پێشوەخت پرۆگرام کراون بۆ ئەنجام دانیان و پێویستییان بە بیرلێکردنەوە نییە، وەک گریانی منداڵ و بە دەمەوەچوونی دایکانە، میاواندنی پشیلە لە کاتی خۆراک پێدان، خۆ ڕاوەشاندنی سەگ پاش تەڕبوونی، دەست لادانی خێرای مرۆڤ کاتێک بەر تەنێکی گەرم دەکەوێت، شاردنەوەی گوێز لە لایەن سمۆرەوە...هتد ڕەفتارە غەریزییەکان پاڵنەرێکی ناوەکی ئامانجداریان هەیە، کە لە ئەنجامی فێربوون یان ئەزموونەوە بەرهەم نەهاتووە و پێناچێت بە فێرکردن بەدی بێن، بە نموونە هەنگەکان بە سەمایەکی تایبەت (کە پێشتر فێرنەکراون) یەکتر ئاگادار دەکەنەوە لە ئاڕاستەی سەرچاوەی خۆراک، هەروەها سەلەمەندەری پێگەشتوو کاتێک دەخرێتە ئاوەوە دەست بەجێ دەست بەجێ دەست بە مەلەکردن دەکات، تەنانەت ئەگەر پێشتر هەرگیز ئاوی نەبینیبێت، یاخود هەرگیز هیچ سەلەمەندەرێکی دیکەی نەدیبێت لە کاتی مەلەکردن، بەهەمان شێوە کاتێک کیسەڵی دەریا لە هێلکە دێتە دەرەوە بێ هیچ فێرکردنێک توانای مەلە و گەشت کردنی هەیە بە ئۆقیانووسەکان دا (1)، (کۆرناد لۆرێز) زانای بواری ئیسۆلۆژی باس لەوە دەکات قازەکان پاش ئەوەی لە هێلکە دەردێن، خۆیان دەنووسێنن بە هەر شتێکی جوڵاوەوە کە پاش لەدایکبوونیان بێتە سەر ڕێگەیان، زۆرترین کات ئەو شتە جوڵاوە دایکیانە، لە تاقیکردنەوەکەیدا بێچووە قازەکان خۆیان بە پێڵاوەکانی (کۆرنارد لۆرێنز)ەوە نووساند پاش تروکانی هێلکەکان، چونکە یەکەم شتی جوڵاو بوو کە پاش هاتنە دەرەوەیان لە هێلکەکە بەدییان کرد، هەروەها ترس لە مار و جاڵجاڵۆکە لە منداڵی شەش مانگ دا بە ڕەفتارێکی غەریزی دەژمێدرێت، چونکە لە و دوو بوونەوەرە دەترسێت بێ ئەوەی هیچ ئەزموونێکی لەگەڵیان هەبێت. توێژەرانی بواری هەڵسوکەوتە غەریزییەکان باوەڕیان وایە لە پشت کردار وخواستەکانمانەوە پاڵنەرێکی بایۆلۆژی هەیە، ئەمەش بۆ ئەوەی لە ژیان بەردەوام بین، هەڵبژاردنی سرووشتی شێوە دەدات بە ڕەفتارەکان و ئەو ڕەفتارانەی بۆ ژیان گونجاوترن زیاتر بڵاودەبنەوە و دەمێننەوە، بە نموونە ئەو باڵندانەی کۆچ دەکەن بەر لە هاتنی وەرزی زستان ئەگەری مانەوەیان زیاترە، هەر ئەوانیش زیاتر جینەکانیان بۆ نەوەکانی دوای خۆیان دەمێنێتەوە لەبەر ئەوە ڕەفتارەکە بووە بە ڕەفتارێکی غەریزی.
ژمارەیەک لە ئەزموونەکانی دایک و باوک بەهۆی یادگەی جێنەتیکییەوە پێش لە دایکبوونیان بۆ منداڵەکانیان دەگوازرێتەوە، ئەمەش پەیوەستە بە هەندێک لە دۆخەکانی وەک فۆبیا، دڵەڕاوکێ، دڵەڕاوکێی پاش ڕووداو. ڕەفتارناسی بایۆلۆجی پەیوەستە بە جێنەتیک و ئەناتۆمی فیسۆلۆژی و هەندێک ڕەفتار لەلایەن کاتژمێری بایۆلۆژی لەشی مرۆڤەوە دیاری دەکرێت بە نموونە لە خەوهەستان و کارکردنی ڕۆژانە لە هەمان کات دا(2).

$ئاوێنە دەمارەکان$
کاتێک بەرانبەر کەسێک دانیشتوین کە باوێشک دەدات دەستبەجێ ئێمەش باوێشک دەدەین، کاتێک کەسێک شتێکی ترش دەخوات جووڵەی دەموچاومان لەگەڵ تامکردنی ترشییە کە دەگۆڕێت، کاتێک کەسی بەرانبەرمان زەردەخەنەمان بۆ دەکات ئێمەش زەردەخەنە دەکەین، لەو دەمەشدا کە بەرانبەر تامی خۆراکێکی ناخۆش دەکات، ئێمە لە ئاستی خۆمانەوە دەستبەجێ کاردانەوە بە هەندێک جوڵەی دەموچاو نیشان دەدەین، دووبارەکردنەوە و لاساییکردنەوەی ناخود ئاگا و تا ڕادەیەکیش خود ئاگای بەرانبەر بەهۆی هەندێک دەمارەوە ڕوودەدەن کە زانایان ناویان ناوە (ئاوێنە دەمار)، دۆزینەوەی ئاوێنە دەمارەکان یەکێکە لە گرنگترین دەستکەوتەکانی ئەم دواییانەی زانستی دەمارزانی، ئاوێنە دەمارەکان دەکەونە ناوچەی ناوچەوانەپلی مێشکەوە و پەیوەندی توندوتۆڵیان هەیە لەگەڵ ناوچەی قسەکردنی مێشک(2)، ئەوان لێپرسراون لە بێ شومار هەڵسوکەوتی بەدیهاتووی مرۆڤ و کۆی پڕۆسەی بیرکردنەوە، ئاوێنەدەمارەکان لە کاتی ئەنجامدانی چالاکییەکی جووڵەیی دیاری کراو چالاک دەبن، هەروەها لەو کاتانەش چالاک دەبن کە کەسێکی دیکە هەمان کار لەبەرچاومان ئەنجام دەدات، لێکۆڵینەوەکانی ئاوێنە دەماری مرۆیی زۆرینەیان پشت دەبەستن بە ئامێری وێنەگرتنی مێشک، بەتایبەتیش (وێنەگری لەرینەوەی موگناتیسی)، پێش دۆزینەوەی ئاوێنە دەمارەکان بە گشتی لێکۆڵەران پێیان وابوو کە مرۆڤ سوود لە بیرکردنەوەی لۆژیکی وەردەگرێت بۆ تێگەشتن و کاردانەوەی هەڵسوکەوتی ئەوانی دیکە، بەڵام پاشان ئەوە ڕوون بووەوە کە بەشێکی زۆری هەڵسوکەوت و تێگەشتنە کۆمەڵایەتییەکانمان بەهۆی ئاوێنە دەمارەکانەوە ڕوو دەدەن و میکانیزمی کارکردنی ئەم دەمارانەش خۆنەویستانە و ناخود ئاگایانەیە، هەربۆیە پێویست نییە ئێمە بیر لەوە بکەنەوە کە ئەوانی دیکە سەرقاڵی چین یاخود مەبەستیان چییە، بەڵکوو بە شێوازێکی ئۆتۆماتیکی و بێ بەفیڕۆدانی کات ئەوە دەزانین، کاتێک لە مرۆڤەکانی دەوروبەرمانەوە کردارەکان دەبینین، دەست بەجێ و بێ هەوڵدان هەمان کردار دووبارە دەکەینەوە، چونکە ئەم دەمارانە وا دەکەن بینین و کاردانەوەمان لە هەمان کات دا ڕووبدەن، ئاوێنە دەمارەکان وامان لێدەکەن بە شێوازێکی ئۆتۆماتیکی کاردانەوەی هاوسۆزی و هاوهەڵوێستی بۆ زمانی جەستەی بەرانبەرمان نیشان بدەین و هەمان کاری بەرانبەرمان بێ ویستی خۆمان و بێ بیرلێکردنەوە دووبارە بکەینەوە. ژمارەیەک لە پسپۆڕان پێیان وایە تەماشاکردنی هەندێک نمایشی وەک فیلمە ترسناکەکان ڕەنگە بێ ئاگاداری خۆمان جۆرێکی توندوتیژییمان تێدا بڕەخسێنێت، کە بریتییە لە توندوتیژی لاساییکردنەوە، هەربۆیە دەبێت وریابین لەوەی تەماشای چی دەکەین و لەگەڵ کێ ڕەفتار دەکەین، (ڕاماشاندران) پێی وایە ئاوێنە دەمارەکانن کە شێوەیان بە شارستانیەتەکەمان بەخشیوە، ئەوان یاریدەی مرۆڤیان داوە کە بەکارهێنانی ئامێرەکان و ئاگر تەشەنە بکات(3)، هەروەها زانیاری دەربارەی ئەم دەمارانە دەشێت سەرەداومان بداتێ دەربارەی پەرەسەندنی زمان و قسەکردن لە لای مرۆڤەکان، ئاوێنە دەمارەکان دەکرێت هاوکارمان بن لە شیکارکردنی نەخۆشییەکانی هاوشێوەی ئۆتیزم و شیزۆفرینیا و زۆرێک لە و نەخۆشییانەی کە پەیوەستن بە هەبوونی کێشە لە پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان دا(4).

ئاوێنە دەمارەکان چۆن دۆزرانەوە؟
لە سەرەتای ساڵی 1990 تیمێک لە زانایانی دەمارزانی زانکۆی (پارما) دۆزینەوەیەکی سەرنجڕاکێشیان ئەنجامدا، کاتێک لێکۆڵەران تێبینییان کرد بەشێک لە خانەکانی مێشکی مەیمونی (مەکاک) لە کاتی ئەنجام دانی هەندێک هەڵسوکەوت چالاک دەبن، وەک لە کاتی دەرهێنانی سێو لە سندوقێک، هەروەها کاتێک مەیمونێکی دیکە دەبینن کە هەمان جووڵە ئەنجامدەدات هەمان ناوچە چالاک دەبێت، پاشان زاناکان تێبینییان کرد، مەیمونەکان کاتێکیش گوێبیستی دەنگێک دەبن کە نیشانی دەدات لە ژوورێکی دیکە سێو لە سندوق دەردەهێنێت، دیسان هەمان ناوچەی مێشکیان چالاک دەبێت، لەمەوە گەیشتنە ئەو ئەنجامەی کە وا دیارە ئەم ئاوێنە دەمارانە تەنیا پەیوەندییان نییە بە جوڵەکانەوە، بەڵکوو پەیوەستیشن بە نیازەکانەوە. ئاوێنەدەمارەکان هاوکاری مرۆڤ و هەندێک لە زیندەوەران دەکەن لە تێگەشتن لە جووڵە ومەبەست و هەست و سۆزی ئەوانی دیکە و کاردانەوە بۆ ئەو کردارانە نیشان دەدەن کە ئێمە لە ئەوانی دیکەوە تێبینییان دەکەین.،
پاش مەیمونەکان لە ساڵی 2013 دا بوونی ئاوێنە دەمار لە مرۆڤ دا بەدیکرا، هەر لەو ساڵانەدا دا تیمێک لە زانایان تێبینی ئەوەیان کرد، کاتێک هەندێک ئاماژەی ڕوخسار ئەنجام دەدەین وەک (زەردەخەنە، دەموچاو گرژکردن لەکاتی بێزکردنەوە...هتد) و کاتێکیش تێبینی هەمان ئەو ئاماژانە لە ڕووخساری کەسانی چواردەورمان دەکەین هەمان ناوچەی دەماغمان چالاک دەبێت. ئاوێنەدەمارەکان پۆلێک لە و دەمارانەیان تێدایە کە وەڵامی ئەو کردارانە دەدەنەوە کە ئەنجامی دەدەین یاخود لەبەرچاومان ئەنجام دەدرێت(5).

ئاوێنە دەمارەکان هەر بە تەنیا ئاوێنە نین
هەندێک لە زانایان پێیان وایە کە سیستمی ئاوێنەیی مێشکی مرۆڤ وەک ئاوێنەیەکی تەواوەتی هەڵسوکەوت ناکات، کە تەنیا سۆزەکانی ئەوانی دیکە دووبارە بکاتەوە و هیچی دیکە، یاخود وەک ئیسفنج نییە تەنیا ئەوە دەربدات کە هەڵیمژیوە، بەڵکوو مێشکی مرۆڤ زیاتر لە خەڵاتەی چێشتخانە دەچێت، سۆزەکان دەهاڕێت و تێکەڵ بە یەکیان دەکات و شتێکی نوێی لێ درووستدەکات، هەربۆیە باشترین وەڵام دانەوە لە کاتی بینینی کەسێک ئازاردەچێژێت، ئەوە نییە کە وەک هاوسۆزییەک تۆش ئازار بچێژیت، بەڵکوو ئەوەیە کە کەسەکە ئارام بکەیتەوە، ئێمە لە کاتی ئازارچەشتنی ئەوانی دیکە هەست بە غەمباری دەکەین، بەڵام ئەگەر بەردەوام هەست بە هەمان ئازاری ئەوانی دیکە بکەین، ئەوا دووچاری پشێوی هەستەکان دەبین و بوارمان نابێت بۆ هەستەکانی خۆمان، سایکۆلۆژیستەکان پێیان وایە کە سیستمی ئاوێنە دەماری کەسێکی پێگەشتوو توانای خۆڕێکخستنی هەیە، بۆیە کاتێک بە نموونە کەسێک دەبینین کە شتێکی قورس هەڵدەگرێت، تەنیا هاوهەستی و هاوسۆزییمان بۆ ئەو درووست نابێت، بەڵکوو لەوانەیە ئیلهامیش وەربگرین کە چۆن هاوکاری بکەین(6).

ئاوێنە دەمارەکان و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان
هەندێک لە زاناکان باوەڕیان وایە کە ئاوێنە دەمارەکان بنەمای کۆمەڵایەتی بوونی ئێمەن و ڕۆڵی بنەڕەتییان هەیە لە ڕەخساندنی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان، بەبێ ئەوان ئێمە نابیناین بەرانبەر کردار و هەست و سۆزی ئەوانی دیکە و ناتوانین پێیانەوە پەیوەست بین، (لاکۆبۆنی) پێی وایە کە بەبێ ئاوێنە دەمارەکان ڕەهەندی کۆمەڵایەتی بە تەواوی لاواز دەبێت(7)، لە و جێگایانەدا کە ئاوێنەکە دەشکێت یان کێشەی تێدەکەوێت، ناتەواوی کۆمەڵایەتی و کێشە لە پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانمان درووست دەبێت، ئەمەش لە هەندێک نەخۆشی دا بەدیدەکرێت وەک ئۆتیزم، شیزۆفرینیا، سایکۆپاسی. نەخۆشانی شیزۆفرینیا کەسانی گۆشەگیر و داخراون، زۆرینەیان لە جیهانی خۆیان دا دەژین، ئەوان وێنەیەکی ناڕاستی ئەوانی دیکەیان لایە، لێکدانەوەی هەڵە بۆ نیازەکانیان دەکەن، ئەمەش کاریگەری لەسەر پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیان دادەنێت لەگەڵ هاوڕێ و خێزانەکانیان دا. ئەوە ئاوێنە دەمارەکانن کە هاوکاریمان دەکەن لە خوێندنەوەی مێشکی کەسانی بەرانبەرمان و کۆدی بیرکردنەوە و مەبەستی ئەوانی دیکەمان بۆ دەکەنەوە، واتە ئێمە بەهۆی ئاوێنە دەمارەکانەوە نەک تەنیا هەڵسوکەوتی بەرانبەر دووبارە دەکەینەوە بەڵکوو لە مەبەستی پشت ئەو هەڵسوکەوتەش تێدەگەین، بە نموونە کاتێک کەسێک زەردەخەنە دەکات، ئاوێنە دەمارەکان هانمان دەدەن ئێمەش زەردەخەنە بکەین، پاشان ئەو هەستانەمان بۆ دێنن کە پەیوەستن بە زەردەخەنەوە وەک هەستی هاوسۆزی و متمانە، ئەم دەمارانە وامان لێدەکەن لەکاتی تەماشاکردنی فیلمە غەمناکەکان بگرین و بکەوینە ژێر کاریگەری غەم و پەژارەی ئەو بریندار و بەدبەختانەوە کە دەیانبینین، یاخود کاتێک دەبینین کەسێک لە لایەن ناحەزێکەوە بە توندی لێی دەدرێت، خێرا بە شێوازێکی خودکاری (ئۆتۆماتیکی) هەستی ڕق و نەفرەتمان بەرانبەر کەسە ستەمکارەکە و هەستی هاوغەمیمان بۆ کەسە ستەملێکراوەکە لەلا درووست ببێت، ڕەنگە هەر ئەمەش بێت وامان لێبکات ببین بە هەواداری یارییەکان و نەفرەت بنێرین کاتی دۆڕاندنیان، ئەم پڕۆسەیە بێ بیرکردنەوە و هەوڵدانی ئێمە خودکارانە ڕوودەدات، ئاوێنە دەمارەکان میکانیزمێکی دەماری دەستەبەر دەکەن بۆ تێگەشتن لە هەست و مەبەستی ئەوانی دیکە، هەندێک لە لێکۆڵەران ئاماژە بەوە دەکەن کە ئێمە زیاتر لەگەڵ ئەوانە پەیوەندی ئاوێنەیی درووست دەکەین کە لە ئێمە دەچن، بەبەراورد بە ئەوانەی لە ئێمە جیاوازن، واتە سیستمی ئاوێنە دەماری ئێمە وەڵامی ئەو بزوێنەرانە باشتر دەداتەوە کە لەگەڵ ئێمە هاوشێوەن. کاتێک تێکەڵی مرۆڤەکانی دیکە دەبین، بگشتی لەنێوان ئێمە و ئەوان دا ئاڵوگۆڕی سیگناڵەکان درووست دەبێت (ئاماژە، قسەکردن، بەرکەوتن) درووستبونی پەیوەندی لەنێوان (مێشک-مێشک) دا بەوە جیادەکرێتەوە کە هەڵسوکەوتی هاوبەش بەدیدەهێنێت (وشەیی یان کرداری) وەک لاساییکردنەوە و جۆرەکانی دیکەی فێربوونی کۆمەڵایەتی، هاوشێوەی کێبڕکێکردن و بەربەرەکانێکردن، هەروەها پەیوەندی ڕاستەوخۆ درووست دەکەن لەنێوان تاکی پەیامنێر و پەیام بۆ نێردراو دا، کاتێک دوو تاک پێکەوە هەڵسوکەوت دەکەن دۆخی سۆزدارییان کار دەکاتە سەر یەکتری. سیستمی ئاوێنە دەمارهاوکاریمان دەکات لەوەی چۆن هەستەکانی کەسی بەرانبەرمان دەخوێنینەوە، ئەوان وا دەکەن پەیوەندی سۆزداری و هاوسۆزی درووست بکەین، مرۆڤ بۆ ئەوەی بمێنێتەوە پێویستە لە مرۆڤەکانی دیکە بگات و پەیوەندییەکانی لەگەڵیان ڕێکبخات، ئاوێنە دەمارەکان هاوکارێکی باشی مرۆڤن لە لاساییکردنەوەی ڕەفتارەکانی ئەوانی دیکە و فێربوون لە ڕێگای بینین و تێبینی کردنەوە، پەیوەندی نازارەکی بەگوێرەی بۆچونی (ڕەی بێرد) %60-70 ی پەیوەندییەکانی مرۆڤ بەڕێوە دەبات، پەیوەندییە جەستەییە نازارەکییەکان بەشێکیان بە ئاگایی و بەشێکی دیکەیان بە نائاگایی ڕوودەدەن، هەندێک لە توێژەران پێیان وایە دوو لەسەر سێیی هەموو پەیوەندییەکان نازارەکین، داروین لە پەڕتووکێکدا لە ساڵی 1872 باس لەوە دەکات کە مرۆڤ و سەرجەم ئاژڵانی دیکە هەست و سۆزەکانیان لە ڕێگەی ئاماژە و جوڵەی ڕوخسارەوە دەردەبڕن(8)، هەریەکێک لە جوڵەکانی دەم و چاومان دەشێت لە مێژووی پەرەسەندنمان دا مانا و پێویستی خۆی هەبێت، مرۆڤ دەتوانێت نزیکەی 250000 ئاماژەی ڕوخسار بناسێتەوە. ئەوە ئاوێنە دەمارەکانن کەوا لە مرۆڤ دەکەن بە شێوازێکی خودکاری لە ئاماژەکانی ڕوخسار و ڕەفتاری ئەوانی دیکە بگات(9).
هەندێک لە توێژەران ئاماژە بە ئەوە دەکەن کە ئاوێنە دەمارەکان هەمیشە داگیرساون واتە تەنانەت لە دۆخەکانی نائاگاییش دا بەردەوامن(10).

$ئاوێنە دەمارەکان و لاساییکردنەوە لە منداڵدا$
ئاوێنە دەمارەکان لە کۆرپەدا پێش تەمەنی دوانزە مانگی دەست بە گەشەکردن دەکەن، بەو هۆیەوە کۆرپە دەتوانێت لە کەسانی دەوروبەری بگات، دواتر لە تەمەنی حەوت ساڵی بە تەواوەتی کارا دەبن، جگە لە هەندێک بارودۆخی هاوشێوەی منداڵانی ئۆتیزم، کە ئەوان ئاوێنە دەماریان هەیە بەڵام کاردانەوەیان نائاساییە، لەوانەیە ئەو منداڵانەی نەخۆشی ئۆتیزمیان هەیە ڕێژەی ئاوێنە دەمارەکانیان کەمتربێت، یاخود کەمتر لە ڕادەی پێویست چالاک بێت، هەربۆیە کاتێکی زۆریان دەوێت هەتا لە دۆخی مێشکی ئەوانی دیکە دەگەن، هەر لەبەر ئەم هۆکارەش بۆ ئەوان قورسە کە پەیوەندی کۆمەڵایەتی وەک پێویست درووست بکەن، تووشبووانی ئۆتیزم هەندێک جار لاساییکردنەوە بە نەگونجاوی ئەنجام دەدەن، کە هەست وسۆزی تێدا نییە و ناتوانن لە مەبەستی ئاماژە جەستەیی و سۆزدارییەکانی ئەوانی دیکە بگەن، ئاوێنە دەمارەکان هاوکارن لە ڕێکخستنی فێربونە کۆمەڵایەتییەکان و ڕۆڵێکی گەورەیان هەیە لە گواستنەوەی لێهاتووییەکانی باوان بۆ منداڵەکانیان و لەنێوان نەوەکان دا، هەروەها گرنگن بۆ فێربوونی زانیاری نوێ بە ڕێگای لاساییکردنەوە، هەردوو منداڵ و شەمپانزی لە کاتی بەکارهێنانی ئامێرەکان پشت بە لاساییکردنەوەی ئەوانی دیکە دەبەستن، ئەوان سوود لە ئەزموونی کۆمەڵایەتی وەردەگرن بۆ فێربوونی بەکارهێنانی ئامێرەکان، لاساییکردنەوە لە قۆناغی ساواییەوە دەست پێدەکات کاتێک منداڵ ئەو ڕەفتارانە دوبارە دەکاتەوە کە دەیانبینێت، ساواکان هەوڵ دەدەن شتەکان بەکاربهێنن وەک ئەوانی دیکە، ئەگەر بەدوای ڕەفتارێک دا پاداشت بێت ئەگەری دووبارەکردنەوەی زیاتر دەبێت، بە پێچەوانەشەوە ڕەفتارێک کە بە دواید سزابێت ئەگەری دووبارەکردنەوەی کەمتر دەبێت، ئاوێنە دەمارەکان ڕۆڵی گەورە دەگێڕن لە فێربوونی منداڵەکانمان، کۆرپەکان دەتوانن لاسایی ڕەفتارەکان بکەنەوە دوو بۆ سێ هەفتە پاش لە دایک بوونیان، هەروەک لاسایی کردنەوەی دەمکردنەوە و جوڵاندنی پەنجە و زمان دەرهێنان، کۆرپە لە مانگەکانی سەرەتای لە دایکبوونیدا تێبینی دەکات کە مرۆڤەکانی چواردەوری وەک ئەون، ساواکان جوڵەکانی چواردەوریان پۆلێن دەکەن بە (لە من چوو، لە من نەچوو)، ئەوان بە خۆیان دەڵێن درەختەکان دەجوڵێن بەڵام وەک من نا، تۆپەکان دەجوڵین بەڵام وەک من نا، بەم شێوەیە شتەکان لە مێشکی منداڵەکان دەچەسپێت، بە تێپەڕبوونی کات فێر دەبن جوڵەکان بە مەبەستەکانەوە گرێ بدەن، ئەوان ئەزموونی ئەوە وەردەگرن کە چۆن بە چەند شێوازێک ئەو کردارە دووبارە بکەنەوە کە لە لاساییکردنەوەی ئەوانی دیکەوە فێربوون دواتریش ڕەنگە ڕێگایەکی تایبەت بە خۆیان بۆ ئەنجام دانی هەمان کار بەرهەم بهێنن، لە کۆتاییدا درک بە دۆخە ناوەکییەکان دەکەن وەک مەبەستەکان و ئارەزووەکان و سۆزەکان، (مێڵتزۆڤ) و (بێتی ڕیپاچۆڵی) تێبینی ئەوەیان کرد کە منداڵ تەنیا ئاوێنەیەک نییە کە لاساییکردنەوە لە دەوروبەرەوە وەربگرێت و دووبارەی بکاتەوە، بەڵکوو لە تەمەنی هەژدە مانگی دا دەتوانێت لاساییکردنەوەکان ڕێکبخات بە گوێرەی کاردانەوەی چواردەوری، هەر ئەمەشە کە مرۆڤ لە مەیمون جیادەکاتەوە، ڕاستە ئاوێنە دەمارەکان وا دەکەن ئەوە دووبارە بکەیتەوە کە دەیبینیت، بەڵام مرۆڤ دەتوانێت دووبارەکردنەوەکان تێکەڵ بکات و ڕەفتار و بیرۆکەی نوێی لێ ساز بکات(11).

$ئەنجام$
زیندەوەران لە ژینگەدا کاریگەری بەهێزیان لەسەر یەکتر هەیە و ئەستەمە بتوانن بە شێوازێکی سەربەخۆ و بێ کاریگەری ئەوانی دیکە بیرۆکە و ڕەفتار و جووڵە بەرهەم بهێنن، بەشێک لە ڕەفتارەکان لە زیندەوەران و بەتایبەتیش مرۆڤ و پرایمەیتەکان (ئەوانەی سیستمی ئاوێنە دەماریان تێدا بەدیکراوە) لاساییکردنەوە یاخود نیمچە لاساییکردنەوەن، منداڵان و مەیمونەکان و هەندێک لە باڵندەکان بە گشتی لاساییکردنەوە بە سادەیی و دەقاودەق ئەنجام دەدەن، بەڵام مرۆڤەکان و ئەوانەی ئاوێنە دەمارەکانیان بە باشی پەرەیسەندوە و پێگەشتوە ئەزموونەکان و توانای تایبەتی خۆی تێکەڵ بەو ڕەفتار و بیرۆکانە دەکەن کە لە وانی دیکەوە تێبینییان دەکەن و کاردانەوە هەمەجۆری بۆ نیشان دەدەن، هەربۆیە ڕاماشاندران ئاوێنە دەمارەکان بە گرنگترین هۆکاری گەشەی شارستانییەتی مرۆڤ هەژمار دەکات چونکە ئەم دەمارانە وا دەکەن مرۆڤ توانای فێربوونی ڕەفتاری نوێی هەبێت بە پێچەوانەی ئەو زیندەوەرانەی کە ئاوێنە دەماریان نییە و سەرچاوەی ڕەفتارەکانیان بە تەواوی غەریزین و هیچ بەرەوپێشچون و نوێگەرییەک لە هەڵسوکەوتی ڕۆژانەیان بەدیناکرێت(12)، هەندێکیش لە ڕەخنەگران پێیان وایە زیادەڕەوی لە ڕۆڵی ئاوێنە دەمارەکان کراوە، لەگەڵ بوونی سەدان توێژینەوەی هەمەجۆر لەم زانستە نوێیەدا هێشتا هەندێک ناڕوونی دەربارەی ئاوێنە دەمارەکان و ڕەفتاری زیندەوەران ماوەتەوە ولێکۆڵینەوەکان بەردەوامن. [1]
ئەم بابەتە 506 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی دابڕان
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 1
1. پارت و ڕێکخراوەکان پلاتفۆڕمی دابڕان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 82%
82%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هومام تاهیر )ەوە لە: 17-11-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 18-11-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 03-04-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 506 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
دراوی میرنشینی بەدلیس
وێنە و پێناس
خێزانی شێخ عومەری پانی بەرز دروو
ژیاننامە
نەسرین غەفار حەمە ساڵح
وێنە و پێناس
خێزانی عەلادین شێخ عومەری پانی بەرز دروو
ژیاننامە
ڕۆژین ئەکرەم
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
ڕازان ئەبوبەکر
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەک لە گۆیژە ساڵی 1957
پەرتووکخانە
پەروەردە و خوێندن لە دیدی سەرۆک بارزانی
ژیاننامە
قومریە شێخ محەمەد بەرزنجی
کورتەباس
لە سەیدسادق باندێک بە تۆمەتی گەڕان بەدوای شوێنەواردا دەستگیر دەکرێن
ژیاننامە
پەیوەند عومەر
ژیاننامە
ئیحسان زەڵمی
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
کورتەباس
کەموکوڕییەکانی ڕێزمانی کوردی لە پڕۆگرامی خوێندنی هەرێمی کوردستان بەپێی تیۆری مۆرفیم
ژیاننامە
بیلال جیهاد زەنگڵ
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
کورتەباس
شێخ محەمەد ئەسعەد ئەفەندی ئەربیلی؛ ژیان و بەرهەمەکانی لەبەر ڕۆشنایی سەرچاوە تورکی و ناوخۆییەکان
ژیاننامە
کۆچەر محەمەد عارف
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
وێنە و پێناس
خوێندکارانی ئامادەیی سلێمانی کچان ساڵی 1977
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی شاری سلێمانی ساڵی شەستەکان
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
کورتەباس
نامەی نازم حیکمەت بۆ گەلی کورد
پەرتووکخانە
دیوانی سەباح ڕەنجدەر؛ بەرگی 03
ژیاننامە
زادینا شاکر
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
گەشتێک بە نێوان هەورێ و ماکۆک دا؛ بەرگی یەکەم
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
ژووان؛ سەبارەت بە پەیوەندی نێوان کوڕان و کچان
ژیاننامە
بەهار حاجی کەریم چرۆستانی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
شوکور مستەفا
18-11-2008
هاوڕێ باخەوان
شوکور مستەفا
ژیاننامە
دالیا ئەحمەد
08-09-2010
هاوڕێ باخەوان
دالیا ئەحمەد
ژیاننامە
عەبدولی سوران
18-09-2018
هاوڕێ باخەوان
عەبدولی سوران
ژیاننامە
دەنیز هێڤی
18-09-2023
زریان عەلی
دەنیز هێڤی
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
18-09-2024
هەژار کامەلا
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ڕۆژین ئەکرەم
18-09-2024
سروشت بەکر
ڤیدیۆ
سان جۆڵا: سەر بە میتی تورکی و هاوڕەگەزخواز نیم!
18-09-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ژووان؛ سەبارەت بە پەیوەندی نێوان کوڕان و کچان
18-09-2024
زریان سەرچناری
ژیاننامە
ئیحسان زەڵمی
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
قومریە شێخ محەمەد بەرزنجی
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
کۆچەر محەمەد عارف
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پەیوەند عومەر
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بیلال جیهاد زەنگڵ
18-09-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
18-09-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
بەهار حاجی کەریم چرۆستانی
17-09-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  537,125
وێنە
  109,473
پەرتووک PDF
  20,223
فایلی پەیوەندیدار
  103,738
ڤیدیۆ
  1,531
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,220
پەرتووکخانە 
25,586
ژیاننامە 
25,338
کورتەباس 
18,076
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,673
پەند و ئیدیۆم 
13,540
شوێنەکان 
11,997
شەهیدان 
11,596
کۆمەڵکوژی 
10,907
هۆنراوە 
10,260
بەڵگەنامەکان 
8,347
وێنە و پێناس 
7,358
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,270
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,458
ڤیدیۆ 
1,428
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
820
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
251
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   تێکڕا 
234,723
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
دراوی میرنشینی بەدلیس
وێنە و پێناس
خێزانی شێخ عومەری پانی بەرز دروو
ژیاننامە
نەسرین غەفار حەمە ساڵح
وێنە و پێناس
خێزانی عەلادین شێخ عومەری پانی بەرز دروو
ژیاننامە
ڕۆژین ئەکرەم
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
ڕازان ئەبوبەکر
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەک لە گۆیژە ساڵی 1957
پەرتووکخانە
پەروەردە و خوێندن لە دیدی سەرۆک بارزانی
ژیاننامە
قومریە شێخ محەمەد بەرزنجی
کورتەباس
لە سەیدسادق باندێک بە تۆمەتی گەڕان بەدوای شوێنەواردا دەستگیر دەکرێن
ژیاننامە
پەیوەند عومەر
ژیاننامە
ئیحسان زەڵمی
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
کورتەباس
کەموکوڕییەکانی ڕێزمانی کوردی لە پڕۆگرامی خوێندنی هەرێمی کوردستان بەپێی تیۆری مۆرفیم
ژیاننامە
بیلال جیهاد زەنگڵ
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
کورتەباس
شێخ محەمەد ئەسعەد ئەفەندی ئەربیلی؛ ژیان و بەرهەمەکانی لەبەر ڕۆشنایی سەرچاوە تورکی و ناوخۆییەکان
ژیاننامە
کۆچەر محەمەد عارف
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
وێنە و پێناس
خوێندکارانی ئامادەیی سلێمانی کچان ساڵی 1977
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی شاری سلێمانی ساڵی شەستەکان
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
کورتەباس
نامەی نازم حیکمەت بۆ گەلی کورد
پەرتووکخانە
دیوانی سەباح ڕەنجدەر؛ بەرگی 03
ژیاننامە
زادینا شاکر
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
گەشتێک بە نێوان هەورێ و ماکۆک دا؛ بەرگی یەکەم
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
ژووان؛ سەبارەت بە پەیوەندی نێوان کوڕان و کچان
ژیاننامە
بەهار حاجی کەریم چرۆستانی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.64 چرکە!