$Agahiyên şehîd:$
Nav û Paşnav: Abdulkadir Yîgît
Nasnav: Berxwedan Nisêbîn
Cihê Jidayikbûnê: Mêrdîn
Navê Dayikê-Bav: Melahat – Abdulkadir
Cih û Dîroka Şehîdbûnê: Zap/ 12-08-2021
$Kurtejiyana şehîd:$
Hevrêyê me Berxwedan li bajarê serhildanan Nisêbînê li nav derdoreke welatparêz mezin bûye. Hevrêyê me ji nav malbateke hêja tê ku di Têkoşîna Azadiya Kurdistanê de şehîdên xwe hene, li qadên cuda ku lê dima bi pratîkên serkeftî her demê bûye mîlîtanekî mînak ê Apoyî. Hevrêyê me Berxwedan aliyê xwe yê leşkerî li pêş bû, tim li xwe zêde dikir û hêz dida derdora ku lê dima, li gorî hewcehiyên serdema nû zû xwe diguherand, şer geş dikir û pêşengî dikir. Têkiliyeke geş a hevrêtiyê daniye, hezkirinya hevrêtiyê nîşan daye, di jiyan û şer de li nav hevrêyên xwe bi tiliyan hatiye nîşandan. Dema operasyona dagirkeriyê hêrsa xwe ya li dijî dagirkeran di çalakiyan de nîşan daye, di çalakiyên diji dijmin de, peywirên ku dayî ser milê xwe bi rengekî serkeftî bi cih aniye. Bi kesayata xwe ya kedkar bêyî ku bibêje ev biçû kû mezin e bi dirûşmeya serkeftina teqez nêzîkatî lê kiriye, ji bo ku felsefeya Rêber Apo li hemû qadên jiyanê serwer bike her demê têkoşiyaye. Hevrêyê me Berxwedan bi rihê xwe yê milîtanî her demê wê di berxwedana gerîla de hebe û ji bo hevrêyên xwe bibe kana hêza mezin.[1]

$Agahiyên Şehîd$
Nav Û Paşnav: Abdullah Karadûman
Nasnav: Şoreş Nisêbîn
Cihê Jidayikbûnê: Nisêbînê
Cih Û Dema Ji Şehadetê: Nisêbînê-2015

Şehîd; ewên ku meseleya serhildanê pêşxistine û temsîla wê dikin, ji bo wê jî erka meye ku em mafê wan neçewisînin, ji ber ku xwîna wan ne erzane! Şehîd xwediyê dilên pak û zelalin, ewin yên ku têgihiştin heqîqetê û xwestin pêkbînin û bi pêkanîna wê xwe Fîda kirin. Doza ku mezin dibe û bi xwîna şehîdan tê avdan, tu mirov nikare zirarê bide. Bisaya şehîdên me, me li dijî mirinê serî hilda û me jiyaneke bê mirin afirand. [1]

#MÊRDÎN#- Nerîman Koçhan (Yildiz Gabar) piştî #Şengal# azad bû şûnde di #şoreşa Kobanê# de cih Girt û di berxwedana #Nisêbîn#ê de meşiya nemiriyê.
Nerîman Koçhan (Yildiz Gabar) di berxwedana Nisêbîna Mêrdînê de cih girt û di temenê biçûk de bedena xwe ji bo jiyana gerîla amade dike. Nerîmana ku ji bo jiyanek xweş bîne ji zarokan di rêya ku derketê de nemir bû di 1992'an de li gundê Xerabê ya Nisêbînê hatiye dinê. Nerîmanê di azadkirina Şengalê de, di berxwedana Kobanê de û herî dawî jî di ya Nisêbîna Rengîn de cih girt û li wir jiyana xwe ji dest da.
Dotmama Nerîmanê, Fehîme Koçhan axivî û got ew wek xwişkên hev bûne û got di navbera wan de dostaniyek gelek mezin hebûye. Fehîmeyê wiha got: Nerîmanê gelek ji stêrkan hez dikir. Baxê xaniyên me bi hev ve bûn. Piştî her kes radiket ew dihat cem min û me bi hev re stêr temaşe dikirin. Digot 'xwezî ez jî bi qasî stêrkan azad bûma.'
'Daxwaza wê ya herî mezin azadî bû'
Fehîmeyê wiha berdewam kir: Her tim pirsên wek 'çima jiyanek me ya baş tine? Çima em ne azadin? Dipirsî. Daxwaza wê ya herî mezin azadî bû. Min jê re digot ti li ser zewacê çi difikirî? Wê jî digot 'Dema ne azad bim ez çawa bizewicim, li yên zewicandî binêre, tenê ezyet dibînin, mêr wan bindest dike. Ez li dayik û xwişka xwe dinêrim jiyanek wan ya baş tine.'
Çima karkeriya demsalî?
Fehîmeyê da zanîn ku Nerîmanê her tim mirov û jiyan dişopand û got: Em ji bo xebatê çûn gelek cihan. Em çûn findikan. Nerîman 15-16 salî bû. ji xebatê hez dikir. Pir jîr bû. westandina wê tinebû. Nerîmanê digot 'welatê me pir dewlemende lê em hatin vir dixebitin.' Bertekên xwe her tim dianî ziman. Birayên wê her yek li cihekî bûn. Ji bo xebatê yek çibû Stenbolê yek çibû Kibris. Nerîmanê ev belavbûn û neheqî ti car qebûl nekir. Digot 'Em çend xwişk û birane lê pîşeya me yekî tine. Em li welatên din ji kesên din re dixebitin.' Nerîmanê ji zarokan hez dikir û digot divê jiyana van zarokan xweşiktirbûna.
Navê wê yê esas Mîhrîban…
Fehîmeyê got Nerîmanê ev jiyan qebûl nekiriye û gotiye wê biçe çiyan û wiha got: Ez gelek xemgîn dibûm. Min ji bo ew neçe her tim nexweşiya dayika wê bibîra wê dixist. Lê ev zilm ji wê re giran hat. Dema çû me hev nedît. Min şehadeta wê jî ji televîzyonê dît. Di Tv de navê wê Nerîman dihat nivîsin. Lê me li malê din ava xwe de navê wê wek Mîhrîban bang dikir. Nerîmanê digot 'mirov li çiyan azadin.' Her tim behsa çiyan dikir.
'Ez kenê wê jibîr nakim'
Fehîmeyê di berdewamiyê de diyar kir ku lîstikên Nerîmanê her tim li ser jiyana gerîla bûye û got: Nerîman wê bi kenê xwe her tim di bîra min de be. Ez wê rûyê wê yê bi ken jibîr nakim. Dema dimeşiya pir lez bû. dema nêzî mala me dihat dengê lingê wê min fêm dikir.
Fehîmeyê wiha dawî li axaftina xwe anî: Min navê keça xwe kir Hêvî. Bi hêviya ku ez carek din wê bibînim min ev nav da keça xwe. Ez naxwazim kes bimre. Ez ji bo her kesî vê daxwaz dikim. Dila dilê kesî neşewite. Bila ti dayik negirîn.[1]

$Agahiyên Şehîd$
Nav Û Paşnav: Birkay Urmez
Nasnav: Tekoşer Nisêbîn
Cihê Jidayikbûnê: Bakurê Kurdistanê
Cih Û Diroka Şehadetê: Amed 2015

Şehîd; ewên ku meseleya serhildanê pêşxistine û temsîla wê dikin, ji bo wê jî erka meye ku em mafê wan neçewisînin, ji ber ku xwîna wan ne erzane! Şehîd xwediyê dilên pak û zelalin, ewin yên ku têgihiştin heqîqetê û xwestin pêkbînin û bi pêkanîna wê xwe Fîda kirin. Doza ku mezin dibe û bi xwîna şehîdan tê avdan, tu mirov nikare zirarê bide. Bisaya şehîdên me, me li dijî mirinê serî hilda û me jiyaneke bê mirin afirand. [1]

$Agahiyên Şehîd$
Nav Û Paşnav: Dîlber Dogan
Nasnav: Ekîn Nisêbîn
Bav: Hasan
Cih Û Dema Ji Dayikbûnê: 1991/Nisêbîn
Cih Û Dema Ji Şehadetê: Nisêbînê-2015

Şehîd; ewên ku meseleya serhildanê pêşxistine û temsîla wê dikin, ji bo wê jî erka meye ku em mafê wan neçewisînin, ji ber ku xwîna wan ne erzane! Şehîd xwediyê dilên pak û zelalin, ewin yên ku têgihiştin heqîqetê û xwestin pêkbînin û bi pêkanîna wê xwe Fîda kirin. Doza ku mezin dibe û bi xwîna şehîdan tê avdan, tu mirov nikare zirarê bide. Bisaya şehîdên me, me li dijî mirinê serî hilda û me jiyaneke bê mirin afirand. [1]

#Agîd Yazar#
Yek caran meriv dike nake li gorî dilê meriv nameşe. Meriv çer jî dike xwesteka meriv nayê cî. Xwestek û armanca meriv dibe nola teyrikê şevxapînok yê şivanan. Tu dibêje aha va êdî min ew girt! Dema tu destê
xwe dirêj dikî da ku wî bigrî, hew tu dibînî careke din got pirt û ji nav tilîkên te firiya çû.
Girtina wî teyrikî jî li te dibe gir, dibe hesteke jêneger, dibe miraz û mexseda te ya jiyanê. Mîna kurmê tiryakê, xwe di nav xwîna te de tevdilivîne. Meriv bi lerz û cizba ji serhişêxweçûyînê dikeve. Rojek tê, meşa li dû wî teyrikî, ji girtina wî xweştir û bi coştir dibe. Êdî ne tu dixwazî teyrik bigirî û ne te divê ji dû wî teyrikî vegerî. Mîna meriv dibêje qey tu teyrik bigirî, ew ê sêr xera bibe. Lema jî meriv dibe dewrêşekî bêşekal û xeftan hulhulî. Lê dîsa jî meriv ji dû teyrik venagere. Teyrik te li dû xwe digerîne. Tu jî bi vê xwexapandinê bextewarî…
Ez jî wer dikim. Digel ku ez dizanim ez ê negihîjim dawiya vê razê, dîsa jî ez li dû vî teyrikê biraz im. Lewra kelecana gera li dû wî, ji girtina wî xweştir e. Teyrik gurekê dide xwe û ez li pey wî dikevim.
Sibe zû ye; sorekî soringî li asoyê berbangê belav dibe. Em Çinara Amedê derbas dikin. Dîwarê keleha Zêrzewanê, nola dêwekî reş, serê xwe di nav berbanga soringî de bilind kiriye.
Nizanim çima, her gava ez di Sultan Şêxmûs re derbas dibim, dengê gufegufa erbaneya Sofî Şêxmûs, di guhên min de deng vedide. Paşê jî ew dîmenê wî yê ji fîlmê #Mem û Zîn# li ber çavên min zindî dibe. Te dît çaxa jinika ji Sitiyê re pîriktî kiribû, mizgînê dide Tajdîn ku xwedê lawek daye wî. Hingê Sofî Şêxmûs jî li ber derî rûniştiye, defê li ser destê xwe direqisîne û dicoşîne. Dibe ew dîmen be ya di bin hişê min de hatiye kolandin.
Te dît payîz e û demsala mehserê ye. Li ser riya Mêrdînê li vî alî û li wî aliyê rê, mehservanan di bermîlan de dimis dikeland, bastêq çêdikirin û benî di helawê re dikirin.
Em Mêrdînê derbas dikin. Dengê radyoya FM a Rojava, me motacî stranên youtubê nake. Strana Zeriyên Şeşdara diqîre. Me têlên di navbera me, xwişk û birayên me yên Rojava de ye, daye ser milê xwe yê rastê û berûberê têlê ber bi Nisêbînê ve dimeşin. Têl û dîregên sînor, nola perdê li ser darê tembûra Hemed Şêxo, bi ahenga stranên diçerixe û li pişt me dimîne. Em digihîjin Nisêbînê. Stran bi dawî dibe û FM nûçeyên serê saetê pêşkêş dike: Xwînerên ezîz, êdî dema em jî dîroka Nisêbîna rengîn ji we re pêşkêş bikin hat.
$Deriyê Mezopotamyaya jorîn$
Nisêbîn, nola deriyê Mezopotamyaya jorîn tê pênasekirin. Dîroka wê xwe dispêre çar hezar û 500 sal beriya zayînê. Li gorî kolandinên arkeolojiyê, cara ewil ji hêla Sûbarûyan ve hatiye avakirin. Sûbarû, pêşiyên kurdan in. Di roja me ya îroj de, jî eşîreke bi navê Zebarî heye. Ev eşîr, navê xwe ji Sûbarûyên pêşiyên kurdan digire. Wezîrê karê derve yê Iraqê yê berê, Xoşyar Zebarî ji vê eşîrê ye û paşnavê xwe ji vî navê qedîm yê pêşiyê kurdan girtiye.
Li gorî kevaleke hatiye dîtin B.Z 3 hezar sal berê, qralê Someran, Lûgazakîs navê Nîrbo li vî bajarî kiriye. Di nav demajoya dîroka şeş hezar û 500 salî de, gelek nav li Nisêbînê hatine kirin. Hin ji wan navan ev in: Nîrbo, Nisîbîs, Nabîla, Kenge, Nas-û-bîna, Meppîn-sûba, Antîmosya, Nasîbîna-sarbo, Ahwaz, Nasîbeyn, Nisêbîn û hinekên din.
Lê navê avakarê wê yê yekemîn, ango navê ji hêla Sûbarûyan li Nisêbînê hatiye kirin, hîn nayê zanîn. Dibe ku navê Nisêbînê yê bi sûbarûkî, di bin girê Girnewas de razayî be. Kî çi dizane?
Gava meriv dibêje Nisêbîn, yekser Girnewas tê bîra meriv. Bi raya min, Girnewas, qutiya reş a Nisêbîne ye. Heke kolandineke bi rêkûpêk li Girnewasê were kirin, ew ê gelek tiştên nayên zanîn derkevin li ber ronkahiya rojê. Girnewas, bi vê raza di bin xwe de veşarî, dişibe candareke avis ya derengmayî. Îro nebe sibê; îlim ew ê çongan bide erdê û bizê. Rojeke bi nîşane û vaye min got!
$Mîrê Cinan ê li ser Girnewasê$
Girê Girnewas, bi qasî 4 km dikeve bakûrê Nisêbînê. Girnewas, bi her awayî girekî biraz e. Li serê gir tirbek heye. Jê re dibêjin “ziyareta Mîr-Osman”. Li gorî baweriya hinek xelkê herêmê, Mîr Osman mîrê cinan e û Mîr Osman mîrekî mêrxas û ew çend jî xwedî edalet e. Kesên xwe bavêjin dexlê wî û destê xwe li ber wî vegirin, wan destvala venagerîne. Heta hinek ji wan serlêdêran bi şev jî li ber tirba wî dimînin. Ta seherê li ber serê tirba Mîr-Osman dua û îbadetê dikin.
Di quranê de sûreya 72’yan a Cin heye. Tê bawerkirin ku ew sûre, bi vê ziyaretê ve girêdayî ye. Loma jî gelek bawermendên misliman bi vê bîr û baweriyê nêzî ziyareta li ser girê Girnewasê dibin.
Di nav xelkê de tê gotin, rojekê xortikek gava bi dasê guliyê darê dibire, ji nişka ve şeple lêdixe. Bavê kurik ti bijîşk namîne lê nagerîne, lê lawik baş nabe. Bav, ji neçarî lawê xwe tîne ser ziyareta Mîr Osman û bi şev li wir radizê. Di xewna xwe de Mîr Osman dibîne. Derdê xwe jê re dibêje. Mîr Osman jê re dibêje, gava lawê te guliyê darê biriye, dasa wî li zarokekî cinan ê li ser wî guliyê darê bûye dikeve û dibe sebê kuştina wî. Loma jî bavê wî kurikî li lawê te daye û ew bi şeplê xistiye.
Li ser vê yekê Mîr Osman bangî wî cinê li lêwik xistiye dike û ji wî dixwaze ew lawik efû bike. Lê dike nake ew serwext nabe û ji ya xwe nayê xwarê. Mîr Osman hêrs dibe û serê wî li şûr dixîne.
Xwedê giravî gava li wan dibe sibe, bav dinêre lawê wî sipîsax bûye(!)
Çi gava tu biçî li ser girê Girnewas, teqez tu yê li çend heb serdêran rast werî.
Ez jî hez dikim gera xwe ya Nisêbînê, ji Girnewasê bidim destpêkirin. Gava em çûn ser Girnewasê, em li komeke serdêr rast hatin. Jixwe wan jî çavê xwe li hinek kesan digerand, da ku loqim û puskuwîtên ji bo xêrê anîbûn li ser ziyaretê, bidin wan.
Ez yekser diçim li gel wan kesan. Ew jî qutiya loqim û puskuwîtan dirêjî min dikin. Ez çend pirsan ji wan dipirsim. Her yek ji wan xwedî derdek e. Yên zarokên wan nexweş in, yên zarok ji wan re çênabin.
Ez hîn bi wan jinikên li ber serê tirba “Mîrê Cinan” Mîr Osman re dipeyivim, hew dibînim kalemêrek çawa bi girgincik bi berpala girê Girnewasê ve radipelike û tê! Eynê nola gaboxeyekî çavsorî, dibe gufegufa şelwerê wî û ji wê de tê. Ji beşerê tê fêmkirin ku hatina wî ne ji xêrê re ye. Çawa xwe digihîne serê gir, dest bi dujûnan dike. Ez tê derdixînim jineke ciwan a ku di emrê qîza wî de ye, hevjîna wî ye. Her çiqas min xwe avêt navbera wan jî, mêrik li min hovenade. Nola lokê hêç, kef li ser deva ketiye û hema hey pelepela wî ye ji hevjîna xwe re dijûnên pîs dide.
Nizanim çima min jî zîq li devê wî yê bikef, li simbêlê wî yê tibabeke dem di ser boyaxkirina wî re derbas bûye, heta nîvî şîn, ji nîvî berjor ve jî reşekî gemarokî dinêrim. Gava ez li wî kelpoxî yê nola zebeşê payîzê li ber tavê rewiqî dinêrim, hingê ez sebeba ka çima zarokek ji wê jina ciwan re çênabe tê derdixim.
Kalemêr, koma jina dide li ber sînga xwe û wan nola kerî ber bi jêr ve dajo. Ew rewşa hanê, hespên revo tê ber çavê min. Bê çawa hespê revo, mihînên di mahrema xwe de dide ber defa sînga xwe û ber bi çolbeyaran ve dajo, kaloyê min û we jî wan hurmetan wanî dide ber xwe û ber bi jêr ve dajo. Heyteho û heybera wan, qiyameta reş radike!
Ez ji xwe re li wê rewşê dimînim heyirî. Ez xwe bi xwe ji xwe re dibêjim, hebe nebe ev daweta cinan bixwe ye û Mîr Osman jî, mîrê vana bixwe ye.
$Girnewas; girê Miraza$
Xwînerên ezîz. Her efsane, îlim xwe dispêre rastiyekê. Lê di nav demajoyê de, benîademiyan li gorî pêdiviyên xwe hinek tişt bi ser ve zêde kirine. Bi vî awayî bêmecalî û lawaziyên xwe, bi riya wan efsaneyên pilore, hestên xwe derbirîne û xwe avêtine dexlê razê gerdûnê.
Kesên li ser dîroka girê Mirazan, bi navê xwe yê din Xerabreşkê lêkolîn kiribin, pê dizanin ku li ser girê Mirazan jî ziyaretek hebû.
Girê Mirazan, Girnewas, ziyaret, Mîr Osman!… Xwînerên ezîz. Gelo di bîra we de jî pirîskên ronahiya razeqê birq veda?
(Didome)[1]

#Agîd Yazar#
Tê gotin peyva ziyaret, ji zîguratê tê. Di xeleka derbasbûyî de me qala ziyareta Mîrê Cinan, Mîr Osman kiribû .Ev ziyaret li ser girê dîrokî Girnewasê ye. Dîsa min qala ziyareta li ser Girê Mirazan jî kiribû. Ev her du
girên hanê, girên dîrokî ne û bi destê benîademiyan hatine çêkirin. Li ser her du giran jî ziyaret hene. Min Girnewasê jî, nola qutîka reş a Nisêbînê pênase kiribû: Te dît di her balafirê de qutîkek reş heye û ew qutîka reş, hemû razên balafirê di xwe de dihewîne. Lema jî min ji Girnewasê re gotibû, qutîka reş a Nisêbînê. Bi raya min Girnewas, gelek razên nayên zanîn di bin xwe de veşartine.
Her wekî tê zanîn li ser Girê Mirazan, ziyaret heye. Bi qasî 7-8 gavan li hêla başûrroavayê ziyaretê, zayînxane derketibû. Kevirê li ser dera deriyê zayîxaneyê jî, sûretê jineke di ber zayînê de bû, li ser hatibû kolandin. Jina zarokê xwe diwelidîne, bi awayekî eyan beyan diyar e. Niha ew kevir di muzexaneya Rihayê de ye.
Ger em vegerin ser ziyareta li ser Girnewasê, gelo di bin Girnewasê de jî tiştekî wanî heye tune ye, ev nayê zanîn. Lê tişta em pê dizanin ew e ku bi qasî 25 km li jêra Nisêbînê, ango di nav erdê Rojava de, Ûrkêş heye. Navê xwe yê din jî Girê Mozan e. Ûrkêş, paytexta pêşiyên me yên Hûrrî ye û dîroka wî xwe dispêre 4 hezar sal beriya zayînê. Ûrkêş û Girnewas, hevçaxên hev in. Ûrkêş, hem paytexta pêşiyên me yên Hûrrî ye, hem jî navendeke wan a olî bûye.
Baweriya bi xweda Teşûp, li Ûrkêşê belav dibe. Teşûp, serxwedayê pêşiyên me yên Hûrrî ye. Xwedayê birûsk, bahoz û baranê ye. Ev dema em qalê dikin, hîna bîn-berata Akadan/Asûran li vê herêmê tune bûye. Paşê ev qewmê samî ji çolistana nîvgirava ereban a îro tên. Hem jî çawa tên! Edetî nola pirpinîkên xwe li ronkahiyê bigirin, wanî xwe li erdê Hûrrî û Sumeran digirin û tên. Ev qewmê samî, cih li pêşiyên me yên li deşta Mezopotamyayê, diherimîne.
Akadên pêşiyên Asûran, derdora 200 salî li welatê Hûrrî-Sumeran hukum dajon. Ûrkêş jî di nav de, hemû bajarên Hûrrî-Sumeran talan dikin.
Berî zayînê di sedsala 22’yan de, pêşiyên kurdan ên di çiyayên Zagrosan de dijiyan, xwe berdidin jêr û dawiyê li hukumdariya Akadan tînin.
Hingê, ji pêşiyên kurdan Gûtiyan re digotin, nola refên kuliyan ji pişt çiya derketin hatin. Heta hinekan ji wan ji pêşiyên me Gûtiyan re gotibûn “cinên çiyayan”. Qesta wan ji cinên çiyayan ew bû ku hew didîtin ji nişkan ve Gûtiyan nola nînjayan ew xistin dorpêçê û yekoderb Gûtiyan ew şaht dikirin. Lema jî Akadiyan, ev leqeba “cinên çiyayan” li Gûtiyên pêşiyên me kiribûn.
Baş e kî dikare bibêje Mîr Osmanê Mîrê Cinan yê li ser girê Girnewasê, ne mîrekî ji wan “mîrên cinan” yên pêşiyên kurdan e?
Bi vê hevok-pirsê em ê Mîr Osman li ser girê Girnewsê bihêlin û em ê berê xwe bidin nav Nisêbînê.
$Zanîngeha yekemîn a cîhanê$
Bila heranî dilê xwe nehêlin, lê wer tê fêmkirin ku di encama kolandinên arekeolojîk de, Nisêbîn dora zanîngeha yekemîn a cîhanê, ji heranê standiye. Qesta me ji zanîngehê ew e ku em qala Dêra Mor Yaqûb dikin. Dêr an jî zanîngeha Mor Yaqûb, hezar û 700 sal berê hatiye avakirin. Heta demeke nêzîk jî ev nedihat zanîn. Lê piştî ew kibêsê axê ji ser kavilên dêrê hat rakirin, dîroka wê derket ber ronkahiya rojê.
Dêra Mor Yaqûb, piştî zayînê di sala 297’an ji hêla Romayê ve tê avakirin. Tê gotin ku dêr li ser perestegeheke zerdeştiyan, ango li ser agirgedehekê tê avakirin.
Alimekî bi navê Ezîz Yaqûb, ji Misrê tê û li vê dêrê perwerdeya olî her wiha perwerdeya gelek ilmên din ên wekî zimanê suryanî, tip, astronomî, felsefe, geometrî, matematîk û hiqûqê, dide şagirtên xwe.
Piştî Mor Yaqûb diçe ber dilovaniya xwedê, şagirtê wî yê bi navê Mor Efrem dikeve dewsa wî.
Di binê dêrê de jûreke taybet heye. Tê gotin ew cihê Mor Yaqûb ê xwendin, nivîsandin û fikirandinê bûye. Çengelek hesinî di bin banê jûrê de heye. Dîsa tê gotin hingî Mor Yaqûb dixwend, carna jê li ser kitêban dihênijî. Ji bo di xew re neçe, porê xwe bi benekî girêdida û davêt wê çengelê, da ku wexta li ser kitêban bihênije, porê wî yê bi çengelê ve girêdayî were rakişandin û biêşe. Bi vî awayî bi xwe vehese û cardin rabe xwendina xwe bikudîne.
Dêra Mor Yaqûb, li derdora 50 salî xizmetê ji şagirtên Mor Yaqûb û Mor Efrem re dike.
Di sedsala 4’emîn de, Sasanî bi artêşeke mezin digirin ser Nisêbîna di destê Bîzansiyan de. Lê Sasanî çer jî dikin, nikarin derbasî nav sûra zexm a li dora Nisêbînê bibin. Paşê radibin bendavekê çêdikin. Ava gewimandî ya bendavê bi qontrol diteqînin û arasteyî ser sûra bajêr dikin. Çawa ava bendavê li sûrê diqelibe, dîwarê sûrê hildiweşe. Lê nişkegaviyek ango sûprîzek nedihat hêvîkirin, Sasanîyan pêşwazî dike. Lewra Bîzansiyan, di hundirê sûrê de, sûrek duyemin ava kiribûn û gava ava bendavê li dîwarê sûrê yê yekemîn dikeve, hinekî sist dibe û hukmê wê yê dîwarê sûra duyemîm birûxîne, namîne.
Sasanî ji ya xwe nayên xwarê. Radibin ji nû ve tevdîr û tifaqa xwe digerînin, ka ew dikarin çi bikin çi nekin! Aqilmendek radibe dibêje em ê bi hezaran dûvpişk û mahrên tirsnak ên jahrînî berhev bikin û bînin berdin nav bajêr. Wer jî dikin. Şahê Sasaniyan fermanê li nav welatê xwe belav dike. Ji derdora Hindê bigire heta çiya û zozanên welêt, bi sedan cirên tije mahr û dûvpişk berhev dikin û tînin bi mencenîqê wan cirên tije cinawirên jahrînî davêjin nav sûrên Nisêbînê. Bi vî awayî Nisêbîn teslîm dibe û dawî li pergala zanîngeha Mor Yaqûb û Mor Efrem tê.
Ê te dît ev der Nisêbîn e! Me gotibû gula di nabera her du çemên pîroz, Dîjle û Ferêt de ye û feylozof jê xalî nabin.
Em gera xwe ya li nav kavilên zanîngeha nisêbînê diqedînin û berê xwe didin gundê Sitîlîlê, li ser tirba fîlozofê serdema me, tirbaApê Mûsa.
$Apê Mûsa-$
Xwînerên ezîz. Niha ez bi hêsanî dikarim bibêjim heke ez îro van reşbelekan dinivîsim û hûn jî van reşbelekan dixwînin, teqez ev bi saya serê Apê Mûsa ye. Ger ji bo hinekan Apê Mûsa fîlozof be, ji bo min hem fîlozof e, hem jî memosteye ye.
Belê gorbihiştê bavê min carna ji me re şiîrên Cegerxwîn û kitêbên Ehmedê Xanî dixwendin. Lê cara ewil min xwendina metneke kurdî ji rojnameya Welat xwend. Nexasim jî min nivîsên Apê mûsa dixwendin. Xwendin çi ye! Min ew nivîs, nola qurtek av vedixwar. Gava rojnameya Welat dihat ber destê min û wê hefteyê nivîsa Apê Mûsa di rojnameyê de tune bûya, mîna ereb li talanê min bixîne, ez wanî xemgîn dibûm. Min ji wî nivîskarê ku wê hefteyê di dewsa Apê Mûsa de di quncika wî de nivîsandibû, qicix digirt.
Vê carê me sînorê di navbera bakur û rojavayê welêt de, daye li ser milê xwe yê çepê. Dîsa em li FM’a Rojava guhdarî dikin û berê me li gundê Stîlîlê ye; gundê ku Apê Mûsa lê di aramgeha xwe ya ebedî de razaye.
Ez tu tiştî ji vê mesela “Bakur, Rojava” fêm nakim. Çi yanî! Her welatekî tu têlên rêsayî di nîvê wî re bikişînî qey alîyek dibe bakur û aliyê din jî dibe rojava?!
Ez hezar tif û naletê li vê çarenûsê tînim. Wextekê ji bo kal û pîrên me, dinya bê sînor, bê ser û bê ber bûye. Lê niha yên ji çolistanê req û rût hatin, ji wan çolên tenê ji ajalan kêzik û gumgumok, ji dar-beran jî, kelem û dirîk lê hebû hatin û jiyan li ber me herimandin.
Pêşiyê me Keyxwusrewê mezin ew têkbirin. Vêca parsekên ji derdora Hindistanê rahiştin defik û tipilkên xwe, rahiştin tûtik û fîrfîrkên xwe û hatin. Hîna deverên ku parsekên ji Hindê hatibûn lê mîztibûn giha lê şîn nehatibû, vêca pêxwasên ji kurên reqerût yên Asya Navîn, ji stepên xwe yên qeraç hatin. Li ser pişta hespên xwe yên hûrik û bipirçik siwarbûn, hatin. Hatin û nola dinyanedîtiyan bê ronî xwe li xweşikahî û dewlemendiya welatê me qewimandin. Nanên di destê zarokên me de, revandin. Firaxa li ber me herimandin. Bûn mişk û ketin nav girara me. Welatê me zîrtolzîrtolî kirin û sînor li ser sînga welatê me lêkirin…
$Dara çinarê$
Bi van hestên tevlihev em gihaştin gundê Stîlîlê. Jixwe hewce nedikir me mala Apê Mûsa ji kesekî bipirsiya. Lewra zir-çinara dara wî ya bilind, bangî kesên xerîb ên diçin serdana Apê Mûsa dike, dibêje weriiin, vaye apê we Mûsa li vir li binê siya guliyê min li benda we ye!
Gava em daxilî nav bihuşta Apê Mûsa dibin, darên fêkî yên bihuşta wî, em pêşwazî dikin. Paşê refek çivîk bi firîneke çivûdûv, nola li pêşiya me bireqisin, wanî me pêşwazî dikin. Ez di dilê xwe de dibêjim, hebe tune be teyrikên bihuştê ev bixwe ne. Ango ev teyrikên hanê, yên li nav bihuşta Apê Mûsa, giyana generalên wî yên biçûk in, giyana Oxir Qaymaz, Ceylan Onkol, Muharem Taş, Cemîle Cagirga û yên, yên, yên din in.
Ez li dora çinara Apê Mûsa dizîvirim. Bi dehan movik û terhên nû li dora koka wê ya stûr dibînim. Dengê Hecî Mahmûdê stîlîlî di guhê min de dizinge: “Şêxo (Mûsa) tu dizanî ev dara çinarê tu yî. Ev katikên hanê yên ji ber koka wê çûne jî, ev gêncên me yên telebe yên li ber xwe didin, ew in!”
Paşê ez gavan ji gavan didizim û ber bi tirba Apê Mûsa ve dimeşim. Vêca Apê Mûsa li Hecî Mahmûdê Stîlîlî vedigerîne: “Belê Hecî! Îşê dinê wanî ye. Ez jî terha li ber dara Cegerxwîn, Mîr Celadet Bederxan û yên din bûm. Ew dar hişk bûn, niha ez hêşîn im. Sibê ez ê hişk bibim, ev terhên li koka min ketine ew ê hêşîn werin. Binêre Hecî Mahmût, mêrê çê di ser navê xwe de tê! Vaye ev ê porkurîşkê li ber serê min, yek ji wan e!…”[1]

Navê pirtûkê: Kaniyek ji Mezopotamyayê: Nisêbîn
Navê nivîskar: Eslîxan Yildirim Tanhan
Cihê çapkirina pirtûkê: Istanbul
Navê çapxaneyê: Enstîtuya kurdî ya Stenbolê
Sala çapê: 2005
[1]
Nisêbîn, di dîroka kurdan de xwedî cihekî taybet û xweser e. Nisêbîn bajarekî wisan e ku hê jî, di her qada jiyanê de zimanê kurdî bi awayeke xwezayî lê tê bikaranîn û ji vî bajarî gelek nivîskarên hêja yên kurdînûser derdikevin. Li ser Nisêbînê cara yekem e ku xebateke wiha tê kirên. Der heqê Nisêbînê de mirov çi bixwaze, dikare di vê pirtûkê de bibîne. Di vê pirtûkê de dîrok, çand, huner, aborî û hwd. taybetmendiyên Nisêbînê tev hene. Di vê berhemê de, hinek navdarên Nisêbînê cih girtine. Lê helbet diyar e ku kesên din ên navdar jî hene. Ji ber ku ji Nisêbîn gelek kesên navdar derketine.
Hezkirina welêt, ji naskirina welêt pêk tê. Mirov welatê xwe çendî baş binase, hezkirina welêt jî, ew çend zêde dibe. Armanca vê berhemê, danasîna welêt e. Pêdivî û hewcedariya me û welatê me bi xebatên wiha hene. Em hêvîdar in ku ev berhem, ji bo xebatên bi vî rengi, bibe mînakeke balkêş.

Op 1 februari jongstleden heeft de Turkse regering een ‘avondklok’ ingesteld in 9 dorpen in Koerdisch gebied, die de volgende dag weer waren opgeheven, behalve in het dorpje Xirabe Baba. De ‘avondklok’aldaar loopt tot op heden 24 uur per dag door. Daarnaast hebben Turkse regeringstroepen 3 personen geëxecuteerd, huizen gesloopt en in brand gestoken en de surveillance in de vele dorpen eromheen opgevoerd. De Turkse militairen blokkeren de doorgang in en uit het dorpje, sluiten de internet en telefoonlijnen af, vallen de burgers met traangasbommen aan en blokkeren het vervoer van gewonden naar ziekenhuizen. De embargo, die is ingesteld door de AKP regering op het dorpje, is op dit moment volopgaande. Naast de executies van 3 dorpsbewoners zijn er door de Turkse militairen ook 39 dorpsbewoners gemarteld en is er van 2 dorpsbewoners niks meer vernomen. Er zijn 29 personen vastgehouden, die tot heden in de TEM divisie (Turkse anti-terreur kantoor) worden vastgehouden. Er zijn 9 personen, mannen en vrouwen,publiekelijkgemarteld midden op het dorpsplein en later afgevoerd naar TEM’s detentiecentrum. Kinderen worden gegijzeld en mogen niet terug haar hun ouders. Huizen van opgepakte families worden als kazernes gebruikt door het Turkse leger.
Een HDP-parlementarier van de stad Amed (Diyarbakir), Feleknas Ûca,geeft aan dat de staatsterreur op het dorpje Xirabe Baba nog steeds gaande is, door de opgelegde avondklokken en embargo en dat er geen nieuws of informatie meer verkregen kan worden over wat er gaande is in het dorpje. Üca benadrukt dat ondanks dat de Turkse soldaten klaar zijn met hun operaties in de dorpen, ze in dit dorpje de embargo in stand houden om alle bewijzen en sporen van moordpartijen en martelingen uit te wissen. Daarnaast vertelt Üca;“Op dit moment kunnen we geen duidelijk beeld krijgen van de gebeurtenissen in het dorpje. Een deel van de mensen zit gevangen in hun eigen huizen, een deel is opgepakt, de embargo is volop gaande en men mag het omsingelde dorpje niet verlaten. Op de executies van 3 dorpsbewoners en publiekelijke martelingen na, kunnen we geen andere informatie verkrijgen, omdat de toegang tot het dorpje voor onze delegaties worden geblokkeerd”.
Dringend oproep
Sinds vorig jaar zijn de Koerdische dorpen en steden Varto, Cizre, Sur, Silopi and Hezex, Nusaybin, Gever, Derik, Kerboran, Şırnak, Farqin, Bağlar, Bismil, Qoser meedogenloos door het Turkse leger vernield en zijn er honderden onschuldige burgers omgekomen. Nu zijn we weer getuige van een exact vergelijkbare staatsterreur op dit dorpje met enorme vernielingen, vernietigingen, naast uitmoording en ontheemding van de bevolking.
We doen een dringend oproep aan de internationale instanties, regeringen en het publiek om de benodigde acties tegen de Turkse staat te ondernemen om dit soort onmenselijke wreedheden in Koerdistan een halt toe te roepen.
Morgen is er een meeting in zowel Den Haag (Malieveld om 16.00 uur) als in Amsterdam (Rembrandtplein om 14.00 uur) van Koerdische demonstranten en sympatisanten om tegen deze staatsterreur van de Turkse AKP regering te protesteren.
DemNed
Raad van Gemeenschappen uit Koerdistan
24-03-2017

Nav û Paşnav: Mihemed Sari
Nasnav: Baran Nisêbîn
Navê Dayikê: Şerîfe
Navê Bav: Mihemed Emîn
Cih û Dîroka Jidayikbûnê: #Qamişlo#
Cih û Dîroka Şehadetê: Qamişlo / 2023

Şehîd; ewên ku meseleya serhildanê pêşxistine û temsîla wê dikin, ji bo wê jî erka meye ku em mafê wan neçewisînin, ji ber ku xwîna wan ne erzane! Şehîd xwediyê dilên pak û zelalin, ewin yên ku têgihiştin heqîqetê û xwestin pêkbînin û bi pêkanîna wê xwe Fîda kirin. Doza ku mezin dibe û bi xwîna şehîdan tê avdan, tu mirov nikare zirarê bide. Bisaya şehîdên me, me li dijî mirinê serî hilda û me jiyaneke bê mirin afirand. [1]