$Agahiyên şehîd:$
Nasnav: Celal Mêrdîn
Nav paşnav: Abdulcelîl Alpaydin
Cihê jidayikbûnê: Mêrdîn
Dayik-Bav: Ayfer-Yûsûf
Dem û cihê şehadetê: Derya Reş 30-09-2016
$Kurtejiyana şehîd:$
Hevrêyê me Celal li navçeya welatparêz Kerboran a Mêrdînê ji dayik bû. Hevrêyê me Celal ku li nava malbateke welatparêz mezin bû, piştre neçar ma ku tevî malbata xwe koçî metropolên Tirkiyeyê bike. Tevî ku li Tirkiyeyê mezin bû ti carî dest ji çanda Kurd, dilsoziya bi nirxên civakî û welatparêziyê berneda. Li dibistanên dewleta Tirk bi serketî xwend, bilind jî bû lê belê her ku ji aliyê hişmendî ve têgihişt, fêhm kir ku ev dibistan navendeke asîmîlasyonê ye û terikand. Ji bo bersivê bide dijminê qirker, ji bo karibe di têkoşîna azadiyê ya gel de erk û berpirsyariyên xwe bi cih bîne kete nava lêgerînê. Hevrêyê me Celal weke ciwanekî Kurd ê bêteredût, bêtirs û fedakar, destpêkê weke milîsekî kar kir. Lê belê piştî demekê ev asta xwe ya tevlîbûnê têrker nedît û di sala 2012'an de ku asteke girîng a Şerê me yê Gel ê Şoreşgerî bû, li herêma Dersimê tevlî nava refên gerîla bû. Li nava şert û mercên herî giran ên gerîlatiya bakur dest bi pratîkê kir, ti zor û zehmetî nas nekir û bi îradeya milîtaniya Apoyî astengî ji holê rakir. Di nava mercên pratîkê û şerê giran de xwe xurt kir. Li herêma Dersimê gelek wezîfeyên cuda kir û hemû jî bi rengekî serketî bi cih anî. Bi taybetmendiya xwe ya ciwan û dînamîk, li her qadê çalak bû, ji bo hevrêyên xwe bû çavkaniya kelecan, coş û moralê. Bi yek ji fermandarên efsanewî yê Dersimê hevrêyê me Atakan Mahîr re têkoşiya û gelek tişt jê hîn bû. 24'ê Tîrmeha 201'an dema ku dewleta Tirk a qirker jinûve li dijî gel û tevgera me dest bi êrişa topyekûn kir, hevrêyê me Celal jî got 'Dem dema pêngavên şoreşgerî ye' û derbasî herêma Derya Reş bû. Her tim dixwest li herêma Derya Reş gerîlatiyê bike û ti carî dest ji vê armanca xwe berneda. Ji xwe hevrêyê me Celal dema nû tevlî bû navê hevrêyê me Celal Başkale li xwe kir, ku yek ji fermandarên nemir ê Têkoşîna Azadiyê ya Kurdistanê bû ku li Derya Reş destan afirand û li ser şopa wî meşiya. Hevrêyê me Celal derbasî herêma Derya Reş bû û li wê derê pratîkeke serketî meşand. Hevrêyê me Celal bi sekna xwe, bi şêweyê tevlîbûnê û îradeya xwe ya xurt hêzeke mezin da. 30'ê Îlona 2016'an li Ordûyê di şerê dijî hêzên dewleta Tirk a mêtinger de bi lehengî şer kir û tevlî nava artêşa şehîdan ên nemir bû. Ew jî mîna hevrêyê me Celal Başkale li Derya Reş gerîlatî kir û bi vê serbilindiya mafdar weke lehengekî destanî cihê xwe di nava dîroka têkoşîna me de girt.[1]

Nav Û Paşnav: Ali Tunç
Nasnav: Andok(Argeş) Mêrdîn
Navê Dayikê: Ayşe
Navê Bav: Harib
Dîrok Û Cihê Jidayikbûnê: 1996/Mêrdîn
Dîroka Şehadetê: 2016- Farqînê

Şehîd; Ewên Ku Meseleya Serhildanê Pêşxistine Û Temsîla Wê Dikin, Ji Bo Wê Jî Erka Meye Ku Em Mafê Wan Neçewisînin, Ji Ber Ku Xwîna Wan Ne Erzane! Şehîd Xwediyê Dilên Pak Û Zelalin, Ewin Yên Ku Têgihiştin Heqîqetê Û Xwestin Pêkbînin Û Bi Pêkanîna Wê Xwe Fîda Kirin. Doza Ku Mezin Dibe Û Bi Xwîna Şehîdan Tê Avdan, Tu Mirov Nikare Zirarê Bide. Bisaya Şehîdên Me, Me Li Dijî Mirinê Serî Hilda Û Me Jiyaneke Bê Mirin Afirand. [1]

$Agahiyên Şehîd$
Nav û Paşnav: Aykan Cengîz
Nasnav: Firat Mêrdîn
Navê Dayik: Tamcîhan
Navê Bav: Mihemed Emîn
Cihê Jidayikbûnê: Wan
Cih û Dîroka Şehadetê: Girê Spîî - 27-06-2015

Şehîd; ewên ku meseleya serhildanê pêşxistine û temsîla wê dikin, ji bo wê jî erka meye ku em mafê wan neçewisînin, ji ber ku xwîna wan ne erzane! Şehîd xwediyê dilên pak û zelalin, ewin yên ku têgihiştin heqîqetê û xwestin pêkbînin û bi pêkanîna wê xwe Fîda kirin. Doza ku mezin dibe û bi xwîna şehîdan tê avdan, tu mirov nikare zirarê bide. Bisaya şehîdên me, me li dijî mirinê serî hilda û me jiyaneke bê mirin afirand. [1]

Nasnav: Azad Mêrdîn
Nav û Paşnav: Vedat Îdem
Navê Dayikê: Fikriye
Navê Bav: Macit
Cih û Dîroka Şehadetê: Efrîn / Bilbilê / Gundê Şêxorzê / #25-02-2018#

=KTML_Bold=Bajarê kevnare yê Dara li Mêrdîn a Bakurê Kurdistanê=KTML_End=

Bi hatina demsala havînê re, her sal bi hezaran geştiyar serdana dêr, koşk, bazar, girtîgeh, topxane û çendîn #şûnwar# ên din yên bajêr dikin.
Şadî
Kurdshop - Di şaristaniyeta mezopotamyayê de bi hezaran cih û warên dîrokî li ser piyan mane û heta roja me ya îro jî li ser piyan mane û wek warên çand, dîrok û geştiyariyê dimînin. Yek ji van cih û waran jî bajarê kevnar ê Dara ye.
Bajarê dîrokî yê Dara yan jî Dêra ku ser bi gundê Dara ya parêzgeha #Mêrdîn# a Bakurê Kurdistanê ye, 30 kîlometreyan li dûrî navenda bajêre û li ser rêya navçeya Nisêbînê ye. Bajarê Dara xwedî dîrokeke kevnar ya 2 hezar û 300 sal beriya naha ye.
Ev bajarê dîrokî di serdema Romayiyan de ji bo cihê parastina sînorên Împaratoriya Romaya Rojhilat ya li hember Sasaniyan weke binkeyeke leşkerî hatiye avakirin. Di dema xwe de ji ber ku dikeve li ser Rêya Hevrîşim, di warê olî, civakî û bazirganî de pêgeheke wê ya girîng hebû ye. Herwaha bi dîrok û dîmenê xwe bala herkesî dikşîne ser xwe. Ji ber wê jî her sal ku bi hezaran kes diçin serdana bajarê dîrokî yê Darayê, ji ber dîmenên wê yên bê hempa heyran dimînin.
Bi hatina demsala havînê re, her sal bi hezaran geştiyar serdana dêr, koşk, bazar, girtîgeh, topxane û çendîn şûnwarên din yên bajêr dikin.
Li bajarê dîrokî yê Dara amûrên bi keviran hatine çêkirin, girtîgeh û cihên avê hene. Ya herî girîng jî, li wir avahî hatine çêkirin û herwaha li gorî agahiyan li wê derê goristanên 3 qatî ku 500 sal beriya zayînê di serdema Roma de hatine çêkirin hene. Li gor agahiyan, qata yekem ji bo goristanê bûye, qata duyem cihê veşartina malbatên rêveberan bûye û di qata sêyemîn de jî goristaneke bi kom heye, ku tê pêşbînî kirin ew ji bo xelkê asayî bûye.
Cara yekem kolana bajarê Dara, di sala 1986’an de destpê kiriye. Di nava van 34 salan de ku lêkolîn û kolandin û pişkinîn berdewamin, heta niha gelek eserên dîrokî yên serdemên cuda hatine dîtin ku di heman demê de balê dikşîne ser dîroka wê deverê. Tê gotin ku ji ber nebûna piştgiriyeke darayî ya bi hêz, heta niha ji sedî 10ê şûnwarê bajêr hatine vekirin.
Bajarê Dara di salên 2010’an de jî di encama kolandinên arkeolojiyê de hat lêkolîn kirin.
Bajarê Dara, di dema Bîzansiyan de navê wê Anastasîopolîs bûye û di sala 1950’î de jî weke Oguz tê guhertin. Sala 2010ê de jî piştî lêkolînê weke Dara tê binav kirin.
Ji ber ku tê gotin, bajarê Dara, ji aliyê hikumdarê Persan Dariyûş ê sêyem ve hatiye avakirin. Bajar heta çend sedsalên piştî zayînê, carnan di bin hikumdariya Împaratorirya Romayê û car caran jî di bin hikumdariya Persan de maye. Di sedsalên 7’an de jî dikeve destên ereban û heta sedsala 15’an jî di bin desthilatiya hikumdarên herêmî de dimîne. Piştî sedsalên 15’an jî dikeve destê Osmaniyan.
Bajarê Dara ku yek ji cihên herî kevnar a nîştecîhbûnê yê Bakurê Kurdistanê tê hesibandin, bi sarinc û mozaikên xwe ve weke muzexaneyeke servekirî ye û bi sûr û dîwareke 5 kîlometreyî hatiye dorpêçkirin.
Bajarê esil ê Dara:
Derdora bajarê Dara bi bedenek 5 km hatiye pêçandin. Du deriyên vê bedenê hene ku yek jê li bakur dinêre û yek jî li başûr. Bedena bajêr ji hêla rojhilatê deriyê bakur ve dest pê dike û ji ber herêma Zellaceyê digihêje ser çem û piştî newala şikeftan jî dixe hundirê xwe, digêje topxaneyê. Li wê derê, li ber seraya Bertevîl bi deriyê başûr ve dibe yek. Bedena ku ji rojavayê deriyê başûr dest pê dike Mekbezeyê (Goristana kevin) dixe hundirê xwe. Dû re li herema Cirgana ji ser kevirê jêkirî derbas dibe û digihêje Haknî û di ber sarîncan derbas dibe. Piştî dorê li Ziyareta Yûnis û Keleya Hundir jî digre, xwe digihîne hindava mizgeftê û bi deriyê bakur re dibe yek. Di nav vê bedena ku ji 5 km dirêj de, hîna jî gelek xirbeyên dêr, seray, mizgeft, sûk, pir û sarincên ku li ser piyan mane henin.
Keleha hundir jî:
Li ser girekî li bakurê bajêr û bilindahiya wî bi qasî 50 metreyî de hatiye avakirin. Lê belê îro ji bingehê keleyê pê ve ti tiştekî din nemaye û li şûna avahiyên li ser gir, xelkê herêmê ji xwe re xanî çêkirine.
Ji ber wê jî her ku diçe hejmara geştyarên ku serdana bajarê Dara dikin jî zêde dibin. Li gor amarên fermî yên Wezareta Geştûguzarî ya Tirkiyê, îsal gelekî xwestek li ser heye û li gor 2 salên derbasbûyî hatina geştyaran bo vê navçeyê ji sedî 500 zêde bûye.
Li bajarê kevnare yê Dara bi taybetî kanalên avê li gorî tê texmînkirin di tevahiya cîhanê de sîstema yekem e. Dara ji 4 taxan pêk tê. taxa Hecaciyan, taxa Kelê, taxa Axê û taxa Filehan in. Herwaha di hemû taxan û di bin hemû xaniyan de jî, şopên dîrokî yên bi hezaran salan tên dîtin.
Bajarê antîk piştî şerê Gagmelayê, yê berê zayînê di 331’ê de ji aliyê Îskenderê Mezin ve li gorî bingeha xwe ji nû ve tê avakirin. Lê berê şûnwarê bajarê kevnar ê ku îro li Darayê tê dîtin ji hêla împaratoriya Bîzansê ve piştî zayînê 491 – 518’an ve tê avakirin û navê Anastasiopolîs lê tê kirin. Herî dawî jî di sala 530’î de ji aliyê Împaratoriya Romayê ve bi mîmariyek helenîstîk ji nû ve hatiye avakirin. Ango bajarê ku ji aliyê Persan ve hatiye çêkirin, tê hilweşandin û kevirên wê ji bajarê nû ya Dara ku ji aliyê Romayê ve hatî çêkirin re tên bikaranîn.
[1]

$Agahiyên Şehîd$
Nav Û Paşnav: Bayram Kiliç
Nasnav: Selîm Mêrdîn
Navê Dê Û Bav: Zozan-Hasan
Cih Û Dema Ji Dayikbûnê: Mêrdîn - 1987
Dem Û Cihê Şehadetê: 01-10-2014-Kobanê

Şehîd; ewên ku meseleya serhildanê pêşxistine û temsîla wê dikin, ji bo wê jî erka meye ku em mafê wan neçewisînin, ji ber ku xwîna wan ne erzane! Şehîd xwediyê dilên pak û zelalin, ewin yên ku têgihiştin heqîqetê û xwestin pêkbînin û bi pêkanîna wê xwe Fîda kirin. Doza ku mezin dibe û bi xwîna şehîdan tê avdan, tu mirov nikare zirarê bide. Bisaya şehîdên me, me li dijî mirinê serî hilda û me jiyaneke bê mirin afirand. [1]

$Agahiyên Şehîd$
Nav û Paşnav: Hasan Turkaslan
Nasnav: Seyda Mêrdîn
Dem Û Cihê Jidayikbûnê: Mêrdînê 1977
Dîrok Û Cihê Şehadetê: Qoserê 1995

Şehîd; ewên ku meseleya serhildanê pêşxistine û temsîla wê dikin, ji bo wê jî erka meye ku em mafê wan neçewisînin, ji ber ku xwîna wan ne erzane! Şehîd xwediyê dilên pak û zelalin, ewin yên ku têgihiştin heqîqetê û xwestin pêkbînin û bi pêkanîna wê xwe Fîda kirin. Doza ku mezin dibe û bi xwîna şehîdan tê avdan, tu mirov nikare zirarê bide. Bisaya şehîdên me, me li dijî mirinê serî hilda û me jiyaneke bê mirin afirand. [1]

$Agahiyên Şehîd$
Nav û Paşnav: Huseyîn Acar
Nasnav: Egîd Mêrdîn
Navê Dayikê: Xulet
Navê Bav: Nûreddîn
Cihê Jidayikbûnê: Mêrdîn
Cih û Dîroka Şehadetê: 13-11-2014 / Kobanê

Şehîd; ewên ku meseleya serhildanê pêşxistine û temsîla wê dikin, ji bo wê jî erka meye ku em mafê wan neçewisînin, ji ber ku xwîna wan ne erzane! Şehîd xwediyê dilên pak û zelalin, ewin yên ku têgihiştin heqîqetê û xwestin pêkbînin û bi pêkanîna wê xwe Fîda kirin. Doza ku mezin dibe û bi xwîna şehîdan tê avdan, tu mirov nikare zirarê bide. Bisaya şehîdên me, me li dijî mirinê serî hilda û me jiyaneke bê mirin afirand. [1]

$Agahiyên Şehîd$
Nav Û Paşnav: Mehmet Reşît Alp
Nasnav: Bawer Mêrdîn
Dayik-Bav: Emîne-Mehmet Alî
Cih Û Dema Ji Dayikbûnê: 1989/ Mardên
Cih Û Dema Ji Şehadetê: Nisêbînê-2015

Şehîd; ewên ku meseleya serhildanê pêşxistine û temsîla wê dikin, ji bo wê jî erka meye ku em mafê wan neçewisînin, ji ber ku xwîna wan ne erzane! Şehîd xwediyê dilên pak û zelalin, ewin yên ku têgihiştin heqîqetê û xwestin pêkbînin û bi pêkanîna wê xwe Fîda kirin. Doza ku mezin dibe û bi xwîna şehîdan tê avdan, tu mirov nikare zirarê bide. Bisaya şehîdên me, me li dijî mirinê serî hilda û me jiyaneke bê mirin afirand. [1]

Mêrdîn bajarekî Bakurê Kurdistanê. Bajarê Mêrdînê ji başûrê xwe ve bi Rojavayê Kurdistanê, ji rojhilatê xwe ve bi Sêrt û Şirnexê, ji bakurê xwe ve bi Amedê û ji rojavayê xwe ve jî bi Rihayê hatiye pêçan. Hejmara niştecihên wê 796.591 kese. Qezayê bi ser ve ev in: Qoser, Artuklu, Nisêbîn, Midyad, Mehsert, Dêrika Çiyayê Mazî, Şemrex, Kerboran, Stewr û Rişmil.
$Nav$
Di dema persan de navê bajêr Marde bû. Di dema Bîzansiyan de jî Mardîa bû. Ereban jî navê herêmê kiriye Mardîn . Suryanîiyan (aramîyan) ji bajêr re gotiye Marde (kela). Nav bi kurdî Mêrdîn e.
$Dîrok$
Mêrdînê, Mardon, Mirde an ku Marde yek ji navdartirîn û kevintirîn bajarê Mezopotamyayê ye. Bajar li ser çiyakî ava bûye. Keleha wê ya kevn, hemû rêyên bajêr bi xwe ve girê dide. Mîrê Kelahan hatiye gotin ji Keleha Mêrdînê re. Di dîrokê de gelek qralan xwestiye wê têxe destê xwe, lê Keleha Mêrdînê rê nedaye wan. Bajar li başûrê kelehê ava bûye. Xanî li du yên din, bi hevûdu ve hatine girêdan. Kevirên wan yê sipî û zer ji bo avakirinê hatine peyde kirin. Bajar, bi ava xwe ya hênik û xwezaya xwe ya balkêş bi navdar e. Bakurê wê cihê bexçe û bostana ye.
Di dîrokê de ji bo bidestxistina bajêr şerên giran çêbûne. Berî çêbûna Mesîh, aramiyan û farisan şerên giran kirine. Demekê Romê li vir mane. Bi hatina îslamiyetê, di dema Omerê kurê Xettap de, hatine bi ser bajêr ve, bajar kontrol kirine. Kurdan di dema Merwaniyan de bajar bi baştirîn şêwe îdare kiriye. Piştre Artukî li vir bi cî bûne. Bajar, bi aqilmendiya Idrîsê Bedlîsî, di dema Selîmxanê kurê Sultan Beyazit de ketiye kontrola Osmanliyan.
$Kronolojiya bajêr$
$Berî Zayînê:$
2000 - 1243, dema Huriyan û Mîtaniyan
1243 - 612, dema Suryanîiyan (aramîyan)
608 - 550, dema Medan
550 - 312, dema Persan
331 - 312, dema Mekodonîyan
$Piştî Zayînê:$
197 - 395, dema Romayiyan
395 - 640, dema Bîzansiyan
640, dema Ereban
990, dema Merwaniyan
1202, dema Eyûbiyan
1515, dema Osmaniyan
1847, serhildana Bedirxanan
$Erdnîgarî$
$Cihê erdnîgarî û sînorên bajêr$
Bajar di nav parelelên 36° 54´ û 37° 47´ bakûr û merîdyenên 39° 55´ û 42° 41´ rojhilat de ye. Sînorên bajêr li bakûr bi Amedê û Êlihê ve, li rojava bi Rihayê ve, li başûr bi Qamişloyê û Amûdê ve û li rojhilat jî bi Culemêrg û Şirnexê ve tê girêdan.
$Taybetiyên erda bajêr$
Erda herêmê % 52,6 ji çiyan, % 24,6 ji deştan û % 22,8 jî ji platoyan pêk tê. Erda wê 177.200 metre kare ye. Li herêmê genim, ceh, nîsk, nok, pembo, garis û tirî tên çandin
$Avhewa$
Li başûrê herêmê avhewayeke çolî heye, ji lew re jî havînan pir germ û zuha, zivistanan jî sar û li hinek deveran jî hênik derbas dibe. Dîmenek ji Midyadê.
$Çiyayên herêmê$
Çiyayê bilind yê herêmê Cûdî ye (2.114 m). Alam (1.041 m), Ziyaret (1.160 m) û Dibek(1.231 m), Tûrcel û Pozê Bîra.
$Deşt, zozan û gelî$
Deştên Tilermen Qoser, Merdîn û Nisêbînê. Her sê deşt bi hevre girêdayî û di geliya çemê Xabûrê de ne. Dirêjbûna deştan 35 km û firehbûna wan jî 20 km ye.
$Çem û Gol$
Çemê herî mezin ku di nav sînorên bajêr de diherike Çemê Dîcle ye. Buxur, Zergan,Ava Spî, Reşan, Çaçan û Gumuş jî çemên din yên herêmê ne. Gol li herêmê tune ne. Tenê li ser çemê Buxurê ji ber bendava Buxurê golek sûnî çêbûye.
$Babetên heywanan$
Herêm ji alî heywanan ve ne dewlemend e, rovî, kîvroşk û balindeyên kovî kewokê teqle ê Mêrdîn di cîhanêde deng dane.Jî sedî pêncî mirovê Mêrdîn Kewoka xwedi dike.Kewêgozel u kevêsusik cihekî girîng digrin di zinarê Mêrdînde.Her cureyê şahlil û bilbila li ser kelaya Mêrdin hene.Di sala 1998 de keftarik ji alyê neçîrwanên Merdinde hate dîtin û kuştin.Li Dêrka cayêmazî cureyekê teyrêbaz heye ku li cîhanêde tenê li cîyayê Dêrikê turcelê pêde dibi.
$Gelhe û Navçeyên Bajêr$
Mêrdîn (navend) (bi tirkî, Mardin), 172.912
Kerboran (Dargeçit), 27.722
Dêrika Çiyayê Mazî (Derik), 62.175
Qoser (Kızıltepe), 237.694
Şemrex (Mazıdag), 33.930
Midyad (Midyat), 105.952
Nisêbîn (Nusaybin), 113.594
Mehsert, (Ömerli) 14.485
Stewr (Savur), 28.127
Rişmil (Yeşilli), 16.652
Artuklu, 156.660
Tevahî hejmare herêmê (tevî gundan)796.591.
$Aborî$
$Binerd$
Li herêmê fosfat, çîmento û malzemên ji bo tûxla û kiremîdan ji bin erdê dertên.
$Cihên turîstîk, dîrokî û gerê$
Bajar ji ali xwezayê ve ne pir dewlemend e. Tenê şelala çaxçax ji alî gel ve wek ciyêk seyranê tê bikaranîn. Kela Mêrdînê, mizgeftên bajêr, dêr û dêrên herêmê jî ji alî gel û turîstan ve tên serîlêdan kirin.
Germavên Kerboranê, germav (gurmî av) carna 40° germ dibe û ji bo nexweşiyên çerm û romatizma yê baş e.
$Çand û huner$
$Ol û civak$
Mêrdîn ji alî ol û civakê ve bajarekî mozaîk e. Piraniya gelheyê ji misilmanan pêk tê, lê li herêmê xiristiyan û êzidî jî hene. Misilman ji mezhebên henêfî û şafiyan pêk tê. Civaka herêmê jî ji kurdan, ereban, suryaniyan û ermeniyan pêk tê. Bajarê Mêrdîn bi pirçandîbûna xwe tê nasîn. Li wir ereb, kurd, suryanî û ermenî hene. Dêra Zehferanê di sedsala 11. pêve navendî ji petrikên suryaniyan re kiriye. Ji bilî wê, dêrek din bi navê Şehîde Şimûnî heye. Li başurê bajêr dêra Mar Mîxayêl Nasik, û ya Mar Bitris hatine avakirin. Li taxa Şemsiye, dêra Meryema ji Erdemê, pir bedew hatiye lêkirin. Dêrên din ev in: Mar Banham, Mar Tuma, Meryem, Mar Afram, Mar Osyo, Şehit Hurmiz...
Bajarê ziman û ol û çandên cewaz Mêrdînê, ji bo ku cihê xwe di programa Unescoyê ya Mîrasa Cîhanê de bigire, serî li Unescoyê hatibû dayîn. Unescoyê, piştî lêkolînên xwe serîlêdan pejirand. Mêrdînê wek berendam kete rêza cihên parastinê. Piştî ku berendamtî hate pejirandin, belediya bajêr ji bo rêlêgirtina avahiyên bê plan programek ji xwe re çêkir.
$Xwarinên herêmê$
Li herêmê savar û xwarinên ji savarê bêhtir tên xwarin, wekî savara bi darçîn û bacanreşkê. Seleteya hinaran, şorbeya mast, ecîn û kutilkên dagirtî (basmavat, li herêmê ji yên di nav rûn û hêkan de sorkirî re dibêjin irok). Rişte û kibe (hûr û rodîiyên dagirtî) jî ji alî gel ve tê xwarin. Wekî din mirîşka bi gijnîjê birajtî, sembîsek (lehmacunê sergirtî), beloh (xwarineke weke qisirê ye), serûpê û hûrê hîşandî jî di nav xwarinên deverê de ne. Li ber xwarinan, dew tê vexwarin. Li herêmê qehweya tal (mirra) jî xwedî cihekî taybet e.
Arxavk
Biraşka goştê kişandî ya Mêrdînê
Boranîka siyaleyê
Darûziyafe
Deverûn
Ecîn
Keledoşiya masiyê
Kilora şilavkî
Kuftetirş
Kutilka bacanreşkê
Kutilka dîlanê
Meftuneya bacanê
Muhamere
Mêlak bi savarê
Parxana Mêrdînê
Qeyxaneya Mêrdînê
Sembîsek
Sênîkufte
$Kincên heremê$
Keçên ciwan kefiyên rengîn, yên pîr jî yê spî didin serê xwe. Li hinek deveran wekî li Dêrikê jin kitanên dirêj didin serê xwe. Fîstan herî pir li herêmê tê li xwe kirin. Goreyên ji hirî û lastîkên reş di lingan de hene. Xemilandineke taybetî jî li herêmê deq e. Jin deqên şîn li ser rû yan jî destê xwe dikin. Şalwar û entariyên spî û dirêj cilên zilaman yên herêmî ne. Îşlik û êlegên bê yaxe di ser şalwar de tê li xwe kirin. Di serê zilaman de egal an jî çefî heye. Şewqe jî carinan tê bikaranîn. Qondere di lingan de heye.
[1]