‘Bi tinekirina dagirkeriya dewleta Tirk aloziya #Sûriyê# wê çareser bibe’
Reportaj Summay
Şêwirmendê Rêveberiya Xweseriya Demokratîk a Herêma Cizîrê Bedran Çiya Kurd teqez kir ku çareserkirina aloziya Sûriyê bi tunekirina dagirkeriya dewleta Tirk li Sûriyê û vegera li danûstandinên niştimanî pêkan e.
Şêwirmendê Rêveberiya Xweseriya Demokratîk a Herêma Cizîrê Bedran Çiya Kurd têkildarî daxuyaniya wezîrê karên derve yê Sûriyê Welîd El-Mûelim diyar kir ku daxuyaniya El-Mûellim nîşan dide ku rêjîma Sûriyê û komên çekdar ên li Idlibê dagirkeriya dewleta Tirk li Bakurê Sûriyê rewa dikin û wiha got: Lê em nabînin ku rêjîm û komên çekdar ên Idlibê banga derketina dagirkeriya dewleta Tirk li Sûriyê an jî rizgarkirina Sûriyê ji Tirkiyeyê nakin.”
Kurd destnîşan kir ku daxuyaniya El-Mûelim ku dibêje piştî Idlibê dê berê xwe bidin Rojhilatê Çemê Firatê, ji gefxwarinên dawî yên Erdogan ên li ser Minbicê û Rojhilatê Çemê Firatê ne dûr in, ev yek dide nîşankirin ku dibe lihevkirinek di navbera Şam û Enqereyê de hebe.
Hevpeyvîna Bedran Çiya Kurd a bi ajansa me re wiha ye:
-Win helwesta rejîma Sûriyê ji hevpeymana Rûsya û dewleta Tirk nesaxim heta niha tu komên çete bi awayekî fermi vekşandina xwe ji herêma bê çek re ranegihandiye çawa dibînin?
Bawer dikim ku pilaneke ji aliyê koma Astanayê ve der barê Idlibê de heye. Xêzkirina vê pilanê li gorî berjewendiyên wan welatan e û ne dikeve xizmeta gelê Sûriyê û ne jî rêjîmê û ne jî komên çekdar ên bi navê opozîsyonê. Nêrînên wan jî li ser vê yekê nayên girtin, pilan bi riya komên herêmê û teknelojiya leşerkî ya derve tê pêkanîn.
Li gel vê yekê jî, pêkanîna vê tifaqê rastî astengiyên bingehîn û kûr tê, bi rengekî din em dikarin bibêjin ku bandorên neyînî û çarenûsî li ser pêşeroja gelê Sûriyê dike. Ji wan rewakirina dagirkirina dewleta Tirk û avakirina nuqteyên çavdêriyê li van herêman. Ev yek jî xetereyekê li ser parçekirina Sûriyê çêdike û Bakurê Sûriyê dike mîna bakurê Qibrisê.
Di heman demê de, dewleta Tirk bi rêya vê tifaqê terorîstên xwe çi li Sûriyê be û çi jî li Tirkiyeyê be, diparêze da ku wekî hêzeke tehdîdê bi kar bîne. Ev yek nîşan dide ku dewleta Tirk ji bo dirêjkirina temenê aloziyê dixebite û terorîstên xwe bi navê cuda li herêmê belav dike.
- Rêjîma Sûriyê di aliyekî de di mijara derxistina komên çete ji Idlibê de, daxwaza muhletekê ji dewleta Tirk û Rûsya kiriye, li aliyê din jî Welîd El-Mûelim jî anî ziman ku heke El-Nusra li gorî tifaqê nemeşe hêzên rêjîmê li derdora Idlibê amade ne, gelo di vir de win nabînin nakokiyek ji aliyê rêjîmê ve heye, hûn vê yekê çawa dinirxînin?
Wekî tê zanîn, Rûsya di pêkanîna vê tifaqê de israr dike, da ku dewleta Tirk ku li dijî hebûna Amerîkayê li herêmê derkeve û di heman demê de dewleta Tirk nêzî xwe bike. Lê balkêş e ku rejîm pişta xwe dide pêkanîna vê hevpeymanê. Her wiha daxuyaniya Welîd El-Mûelim a derbarê muhleteke xwestiye, ev yek diyar dike ku rêjîma Sûriyê û gurupên çekdar ên li Idlibê lihev kirine ku dagirkeriya dewleta Tirk li Bakurê Sûriyê rewa bikin. Êdî em nabihîsin ku rêjîm û komên çekdar ên Idlibê banga derketina dewleta Tirk li Sûriyê an jî rizgarkirina Sûriyê ji dewleta Tirk nakin. Daxuyaniya El-Mûelim ku dibêje piştî Idlibê dê berê xwe bidin Rojhilatê Çemê Firatê, ji gefxwarinên dawî yên Erdogan ên li ser Minbicê û Rojhilatê Çemê Firatê ne dûr in. Ev yek dide nîşankirin ku dibe lihevkirinek di navbera Şam û Enqereyê de hebe, ku tiştê di Sûriyê de maye wêran bikin. Bi vê yekê rejîma Sûriyê wê rola xerab a dewleta Tirk di wêrankirin û talankirina Sûriyê jibîr bike.
Daxuyaniya Wezîrê Karên Derve yê Sûriyê ya der barê Bakur û Rojhilatê Sûriyê de naveke xizmeta berjwendiyên niştimanî yên Sûriyê. Di heman demê de danûstandinên siyasî asteng dike û aloziya Sûriyê jî kûrtir dike. Heger rêjîma Sûriyeyê bang li gelê Sûriyeyê dike ku li gorî destûra heyî ya rêjîmê tevbigerin, ev yek dide diyarkirin ku Şam ji dijminahî û faşîzma AKP‘ê ya li dijî tecrubeya demokratîk sûd werbigre, her du jî desthiladariya xwe biparêzin û herêmê ber bi rewşeke aloz ve bibin. Ev yek jî dikeve çarçoveya hewldana rejîma Sûriyê û dewleta Tirk ji bo pêkanîna berjwendiyên xwe wekî ku berê dewleta Tirk hin herêmên Sûriyê bi rêya çeteyên xwe firote rejîma Sûriyê.
- Di nêrîna we de, li gel van nakokiyan, Idlib ber bi ku ve diçe, gelo dê ev tifaq bigihîjin serî û ger ev tifaq çêbû wê çarenûsa Heyet Tehrîr El-Şamê çi be?
Rewşa Idlibê bi girêk û tevlihev e, nakokî û berjewendiyên hêzên herêmê û navdewletî beşek ji tevliheviya heyî ne. Em dibînin ku li gel nakokiyên komên li herêmê û nepêkanîna bendên tifaqê ji aliyê wan ve zehmet e di vê demê de em qala çareseriyê bikin. Lê em dibînin ku dewleta Tirk berevajî vê yekê îdia dike, destekê dide wan koman an jî wan vediguhêze baregehên veşartî. Li aliyekî din jî gelek koman ji bo şerê li hemberî rêjîmê û hevalbendên wê xwe amade kirine, ev hemû encamên siyasetên dewleta Tirk in ku gefan li Bakur û Rojhilatê Çemê Firatê dixwe da ku Idlibê ji rojevê rabike. Wekî ku tiştek çênebûye û dora herêmên din hatiye.
Teqez daxuyaniyên Rûsya, dewleta Tirk û rejîma Sûriyê ji valahiyekê nehatiye, nêzîkatiyên dewleta Tirk ên der barê Idlibê de di çarçoveya projeyeke pilankirî, projeyeke entnîkî, sunnî û Îxwanî de tê kirin. Armanc jê têkbirina tecrubeya demokratîk a Bakurê Sûriyê ye. Ji bo rawestandina projeya dewleta Tirk a dagirker û têkbirina wê, dive têkoşîna li hemberî dagirkeriya dewleta Tirk were zêdekirin û rizgarkirina Efrînê dê derbeyeke giran li dijî projeya dewleta Tirk û çeteyên wê be.
Li ser vê yekê ji bo bidawîkirina dagirkeriya dewleta Tirk û rizgarkirina tevahî Bakurê Sûriyê ji dagirkeriya dewleta Tirk divê gelê Sûriyê biryareke hevbeş bide. Bi gotineke din çareserkirina aloziya Sûriyê bi tunekirina dagirkeriya dewleta Tirk li Sûriyê pêkan e. Nakokiyên navxweyî jî bi gefan nayên çareserkirin, çareserî bi danûstandina û destûreke nû ku mafê hemû pêkhate, netewe û baweriyan mîsoger bike, pêkan e.”[1]