کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: نەوەڎ و حۆتەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#

ساڵەو (1610ز): ئەچی ساڵېنە شا عەباسی سەفەوی هېرشش کەردەن پەی سەرو کوردەکانو موکریانی. هەر ئەچیی ساڵېنە دۆڵەتو ئێرانی میرو خېڵەکانو موکری کە نامېش قوبادخان بېیەن دلۍ وەرکۆتو کوردەسانینە دلېشەنە بەردەن چەنی سەڎ و پەنجا پېیا کوردا، دماتەر هېزەکۍ ئێرانی ڕوەشان کەردېنە قەڵاو (کادول)ی و وېرانەشان کەردېنەو هەزارەها کوردۍ موکریېشان کوشتېنۍ. دمای ۋڕای قەڵاو دمدمی، شاعەباس ناوچەو موکریانیش دان دەسو شېربەگ نامێوە.
ساڵەو (1611ز): ئەچی ساڵېنە خېڵو ئالالشی بە دەسو عوسمانییەکا کوشت و بڕ (قەتڵ و عام) کریێ، کە زیاتەر جە چوار هەزار ژەن و زارۊڵۍ کوردیشا دلۍ ناوچێوە تەنگەبەرینە پەنگنێ و بە دووکەڵ گردشان خنیکنێ، ئا هېرشە بە فەرمانو (نسوح پاشا)ی فەرمانڕەواو دیاربەکری بېیەن.
هەر ئەچی ساڵېنە، گېڵەرو بە نامبانگو تورکی (ئەولیا چەلەبی) ئامان دنیاوە، کە دلۍ کتېبەکەو وېشەنە بە نامۍ (سیاجەتنامە)ی چڼیین چېوېش دەربارەو تاریخ و ژیوای کوردی تۊمارۍ کەردېنۍ، ئی کتېبە بە دەسو مامۊسا سەعید ناکامی فاڕیان پەی سەرو زوانی کوردی.
ساڵەو (1612ز): تاکو ساڵەو (1867ز) شارو سنەی بېیەن بە پایتەختو میرنشینو ئەردەڵانی. هەر ئەچی ساڵېنە خان ئەحمەڎ خان شارەزوور و ئەردەڵانش ۋستۍ چېرو دەسەڵاتو وېش.[1]