Հասարակագիտություն:Քրդեր
Միլենա Հարությունյան
Քրդերը հայոց պատմության մեջ մեծ ու էական դերակատարություն են ունեցել: Միայն Թուրքիայի, Իրանի, Իրաքի և Սիրիայի տարածքներում բնակվում են մոտ 35 միլիոն քրդեր: Թուրքիայում և Իրաքում քրդերը պայքարում են ազգային պետականություն ստեղծելու համար:Քրդեր իրանալեզու էթնիկական խումբ, որը բնակվում է հիմնականում Արևմտյան Ասիայի լեռնային հատվածում, հայտնի որպես Քուրդիստան, որը ներառում է հարավարևելյան Թուրքիան, հյուսիսարևմտյան Իրանը, հյուսիսային Իրաքը և հյուսիսային Սիրիան։ Քրդեր բնակվում են նաև Կենտրոնական Անատոլիայում և Խորասանում։ Բացի այդ կան քրդական սփյուռքի մեծ համայնքներ արևմտյան Թուրքիայի քաղաքներում, հատկապես Ստամբուլում, նաև Քրդական սփյուռքը զարգանում է Արևտմյան Եվրոպայում, հիմնականում Գերմանիայում։
Ի դեպ, շատերն այսօր ուրախանում են Թուրքիայում քրդերի աշխուժացմամբ, համարելով, որ քրդերն ի զորու են ոչ միայն թուլացնել թուրքական պետությունը, այլև՝ կազմալուծել ու պառակտել այն:
Քրդերը խոսում են քրդերենով և Զազա-Գորանի լեզուներով, որոնք պատկանում են Հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի արևմտաիրանական ճյուղին։ Քրդերի մեծամասնությունը պատկանում է Սուննի իսլամի Շաֆիի դպրոցին, բայց ունեն նաև Շիա իսլամի և Ալևիզմի մեծ թվով անդամներ, կան նաև այլ դավանանքի քրդեր, այդ թվում Երսանիզմի, Եզդիականության, Զրադաշտության և Քրիստոնեության հետևորդներ։
Առաջին համաշխարհային պատերազմում Օսմանյան կայսրության պարտությունից հետո հաղթանակած Դաշնակիցները քրդական պետություն ստեղծելու նախագիծ առաջ քաշեցին 1920 թվականի Սևրի պայմանագրով։ Սակայն խոստումը չկատարվեց, քանի որ երեք տարի անց կնքվեց Լոզանի պայմանագիրը, որով գծագրվեցին ժամանակակից Թուրքիայի սահմանները՝ թողնելով քրդերին փոքրամասնության կարգավիճակ իրենց երկրներում։
[1]