Ol û bawerî ji derve ve nayên guhartin.
#KAZIM POLAT#
Demekê di navbera Şivan Perwer û rewşenbîrên êzdî de bi rêya dijîtalê gengeşî û êrîşhevkirinek gur dibe. Ev bûyar hin tecrubeyên ji bîra min çûyî anîn bîra min. Ez kesekî ji malbateke bawerî elewî me, lê bi tu olan, kitabên pîroz baweriya min nîn e.
Ez dibînim gelek kes vê gengeşî û êrîşhevkirinê bi metirsî dişopînin û ez ji xwe dipirsim, gelo Şivan Perwer dixwaze çi bike? Dixwaze guherînek, reformek di ola êzdîtiyê de dest pê bike? Dixwaze çi bike?
Berî ku li ser vê mijarê jixwe tiştek bêjim dixwazim ew tecrubeyên nû ve hatin bîra min vebêjim.
Piştê êrîşa Sedam a li Başûr, gelê me, gelê kurd xwe dabû nav çiya û baniyan, hatibûn ser ew sînorê neya me û bê çarê bûn. Ji her hêlê de bo aîkarî berhev bikin kurdan dest bi kar û bar kiribûn. Ligel çend hevalan me jî xwestibû çi ji destê me tê em bikin. Bi wan hevalan ve em li mala me bûn û me nîqaş dikir ka em çi ji kê dikarin berhev bikin…
Dema diya min ev yek bihîst, bi gotinên nexweş ket nav gotinên me û got: “Hûn dixwazin ji kê re yardimê berhev kin. Wan bi sedan salan xwîna me rit di her fersandê em kuştin ew li xwîna me tî ne. Fersandê bibînin aniha ê me serjê bikin.”
Ez bi van gotinên diya xwe pir acîz bûm, min gotibû, “Ew kurd in, em kurd in. Here, li ser serê me here, em ji xêra te razî ne. Pêşî însan in, em kurd in, misilman ha elewî çi ferq dike. Em kurd in.”
Got: “Em kurd nîn in, elewî ne…” Bi hêrs ji me bi dûr ket, di ber xwe de dikir pitepit, eşkere bû ji hêrsan nifir dikirin.
Min ê çi bigota, ev her du eynî tişt nîn e… Wê demê min empatî kiribû, bi qasî min fêm kir tirsek di kûrahiya mejiyê diya min de hebû, dê bi rastî ji dîroka devkî di binbîra wê de çêbûyî bû. Bi kurdî “em kurd nîn in” digot û bi zimanekî din jî nikaribû bigota, bo ji tirkî bêtir tu zimanên din nizanibû. Ev çi hal bû? Belkî tirk an erabên serkêşiyê zilm û qetlîamên elewiyan dikirin ew qas ew nediêşand. Wê jî zanîbû ew û em kurd in, lê zan dikim ji êşa binbîra protestoyekê li der dixist û wekî ku digot zilm û zordariya xelkê heta derekê tê qebûlkirin, lê ew zilm û zordarî ku ji nav malê were kirin…
Yek jî hat bîra min, di dema zarokatiya min de tirsa herî mezin a dê û bav û malbatên elewî keç an xortên wan dilê xwe bidin yekî/a misilman. Wê demê min ev qet fêm nedikir, çima ditirsiyan, ew keç û xortên cîranên wan bûn û bi wan re di têkîliyên gelek baş û xweş de bûn. Piştre ez gihîştim, her ku mezin dibûm li doraliyê çend zewacên bi zor an revîn û revandinê çêbûn, lê ya balkêş ji hêla malbatên misilman ve şert û şûrt dihat datanî, ger ew keç an xortê elewî baweriya xwe biguherîne, bibe misilman (sunî) piştra ew zewac dihat qebûl kirin. Wisa jî dibû. Ya ku ez gihîştim ev bû, ew dê û bav, malbatên elewî tirsekê xwe yê rasteqîn hebûn, ger zewaca zarokên xwe serbest berdin dê bi temamî zarok û baweriya xwe wenda bikirana…
Dawiya dawî min dît elewî her çi dikirin bo baweriya xwe û yanê xweparastinê dikirin. Bi sed salan in misilmanên tirk, kurd an ereb bi êrîşên hovane xwestibûn bi zilm û zordariyê wan biguherînin, nebû, tune bikin… Wan jî xwestibûn xwe biparezin, qest ji destê wan civateke girtî bi şart û şûrtan avakiribûn. Her çiqas êdî elewî civatek vekirî be jî lê demek berê gelek di nav xwe de girtî bû.
Îro elewiyên kurd miriyên xwe bi gulbendên kurdî datînin axê û demên xwe bi kurdî digerînin, heta demek berê di rê û resmên cenazeyan de gulbendên kurdî jî tune bûn, cemên kurdî jî. Hemû bi tirkiyeke nîv erebî bû. Di nav xwe de guherîneke ji binyat çêbû. Pîr jî ew pîrên berê nîn in, ew jî guherîn.
Îro diya min herçî xwe bi baweriya xwe ya elewîtiyê digire jî, lê êdî nabêje “em ne kurd in”, nikare bêje jî, bo ku gor rastiyên rojane û pêwîstiyan ew jî, baweriya wê jî guherî. Ne ji gengeşîkirin û êrîşkirinên ji derve, berevajî ji pêwîstiyên navxweyî yên baweriyê guherîn û diguhere.
Em ji dîroka ol û baweriyan baş zanin. Di ol û baweriyekê de ger pêwistiya guherînê çêbûye ew ê di navxwe de dest pê bike. Mînak zerdeştî, bi destên mazdek ku bawermedekî ola zerdeştî bû hat guhertin, mînak Îsa bixwe musewiyekî bû, xwest ola musewiyan biguherîne, mînak Martîn Lutherê xiristiyan xwest xiristaniyê biguherîne, em dikarin van mînakan lê zêdê bikin…
Yanê guhertina ol an baweriyekê divê di nav xwe de, gor hewcedariyên rojane ji hêla bawermedên wê olê yan wê baweriyê ve bê guhertin, ne ji derve ve, wekî Şivan Perwer dike û dixwaze bike…û nikare bike jî. Ew karê Şivan Perwer jî nîn e.
Bi ya min ên ku ji derve ve rexneya ol an baweriyekê dikin bi çi niyetê dikin bila bikin, bi çavên bawermendê wê olê yan wê baweriyê ve wekî êrîşkar û wêranker tên dîtin. Ez dibêjim, destên xwe yên ji derve ve ji pişta bawerî û bawermendên êzdîtî dûr bixin, ger guherînek di ol û baweriya êzdîtiyê de hewce bike ew ê xwe bi xwe biguherînin. Herçî gengeşiyên wisa bên kirin ew ol û bawerî dê xwe hê bêtir nav xwe de vekêşîne û bi xwezayî û bi heq piştî ew qas zilm û zordarî dê xwe û baweriya xwe û bi xwe biparêzîne. Ev jî heq e. [1]