تاریخو ئەدەبیاتو یارسانی
بەشۍ ششەمە
جە سروودەو هەشتەمەو سەرەنجامی یا سروودەو ئایینی یارسانی، بابا تاهیر نامېش پېسە فریشتێوە ئا ئایینەیە ئامێنە:
ڕەواجی هەر دین ، سەر حەڵقەی شاهان
جەمشیدی جەم بەن ، شۆن بەری ڕەهان
ئیرەجی یەحیا ، سیاوەحشی کەی
حوسێن شەهید ، نە کەربەلای تەی
عالی قەلەندەر ، (تاهیر) قەلەندەر
هەنی چیش وا چووم ، پووری ئەسکەندەر
شاعېرو یارسانی (فاریغ) خاوەنو ئی سروودېنە، نامۍ خاسی و عالی قەلەندەر و تاهیر قەلەندەریش بەردېنە پېسە گۆرێوە جە گەورەکا ئایینو یارسانی، ئینجا وینمۍ عالی قەلەندەر (سەدەکا هەشتەمی—نوهەمی—چواردەهەمی---پاڼزەهەمی) کە یۊن جە پیران و گۆرەکا یارسانی، باس جە سەفەرو (شاخوشێن) ی کەرۊن پەی هەمەدانی چەنی (900) کەسا جە یاران و ڕەفېقاش، چا دوە بەیتەنە کە ئیساتۍ منویسمېش بەرمەگنۊ کە ڕاو مەعنەویەتینە گېیانو عالی قەلەندەری و بابا تاهیری یەک گېیانەن، یانی گېیانو بابا تاهیری دمایی بە دوناودوون لوانەنە دلۍ ئاڎیی، وەروئانەی کە شاخوشێن لوان پەی هەمەدانی، مېمانو عالی قەلەندەری بېیەن، چی بابەتەوە ماچۊ:
شام بی وە میهمان ، شام بی وە میهمان
عالی نان عالی ، شام بی وە میهمان
چەنی نوهسەد باش قەلەندەران
بابا تاهیر بیم ، مێردی هەمەدان .
پیر قوبادی دېوانە0سەڎەی هەشتەمی (ک) --- چواردەمی (ز) ، یۊن جە پیرەکا ئایینو یارسانی، دەربارەو ئامای بارەگاو شاخوشێنی پەی یانەو بابا تاهیری، ماچۊ:
ئەو یانەی تاهیر ، ئە ویانەی تاهیر
بارەگایی شام ، ئەو یانەی تاهیر
بوکان و کەرەم قەدیم قاهیر
نەگرد هوری ، زاتشەن حازیر
زانیاریێ عال جە بارەو چەمپەنەکۆتەو شاو گێتی بابا خوشێن و بابا تاهیری، وەرکۆتئەشناشی ڕووسی (ڤ. ئێڤانۆڤ) مڎۊش دەسۆ، بە دیاریکریایی واتەوگوشگېرتەی مېیانو شاخوشێن و بابا تاهیری هەمەدانی و فاتمەلەرە، ئی واتەو گۊشگېرتەیە ڕەمزو ڕومانتیکی ناسکەن پېیا مەیاونۊ ئۆپەڕو خاوبېیەیۆ، بە دیاریکریایی ئا ژەنە خاوەن ویروباوەڕە پیروزەو ڕەوشت پاکۍ کە جە خزمەتو بابا تاهیرینە بېیېنە، مېیانشانە شېعرۍ هەنۍ بە هۆرامی و فارسی.
گۆرەتەرین سەرچەمە جە مېژوو ئەهلوو هەقی یارسانی، شاکارەکەو حاجی (نیعمەتوڵڵای موکری) ن بە نامۍ ( (شانامەی هەقیقەت) ) ، چێنە نویسەر یاگێ دیارەش تەرخانەکەردېنە پەی بابا تاهیری دلۍ گردو ئا پیرا ئایینو یارسانینە، کە وېش نامېشا منیۊ (گۆرەکۍ ئەهلو هەقی) .
ئیتر مەشوم وەختێ باس جە شېعرەکا بابا تاهیری کریۊن، ئایینو یارسانی وەرچەم گېرمۍ، پېسە ئەدەبی وەڵینەو ئەدەبی کوردی، تەماشەو ئایینو یارسانی کەرمۍ، پېسە سوفیزمی کلاسیکی تیوری ئیسلامی تاماشا کریۊن، گەرچی بابا تاهیر جە ڕوەو پراکتیکیۆ، وېش پېسە دەروېشێ ئا سەردەمەیە مرمانۊ.
سەردەسەو شاعیرا کوردی باباتاهیری هەمەدانی چەنی نموونەو ئاردەرەی بەرزی، دوە بەیتیەکېش لاپەڕێوە تەڵایېنشا دلۍ مېژوو ئەدەبی کوردی کلاسیکینە گېرتەن، بابا تاهیر بە کوردی ژیوان، بە کوردی ویرشکەردەنۆ، باوەڕش بە ئایینو یارسانی بېیەن، زوانی کوردی، زوانی لاهووتی و پیروزو ئا ئاینەیە بېیەن، سروودەکۍ بابا تاهیری بە شېوەو ڕوخسار بە زوانی کوردینۍ، بەڵام پېسە جۆهەری ڕەنگدایۆ هەست و نەستو گرد مروڤایەتین، جە قاڵبو سوفینە وېشا مرمانا.[1]