Bibliothek Bibliothek
Suchen

Kurdipedia ist die grösste Quelle für Informationen


Suchoptionen





Erweiterte Suche      Tastatur


Suchen
Erweiterte Suche
Bibliothek
Kurdische Namen
Chronologie der Ereignisse
Quellen
Geschichte
Benutzer Sammlungen
Aktivitäten
Suche Hilfe?
Kurdipedische Publikationen
Video
Klassifikation
Zufälliger Artikel!
Registrierung der Artikel
Registrierung neuer artikel
Bild senden
Umfrage
Ihre Rückmeldung
Kontakt
Welche Informationen brauchen wir!
Standards
Nutzungsbedingungen
Artikel Qualität
Instrumente (Hilfsmittel)
Über
Kurdipedi Archivare
Artikel über uns!
Fügen Sie Kurdipedia auf Ihre Website hinzu
E-Mail hinzufügen / löschen
Besucherstatistiken
Artikel Statistik
Schriftarten-Wandler
Kalender-Konverter
Rechtschreibkontrolle
Sprachen und Dialekte der Seiten
Tastatur
Lebenslauf Nützliche Links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Kekse
Sprachen
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Mein Konto
Anmelden
Mitgliedschaft!
Passwort vergessen!
Suchen Registrierung der Artikel Instrumente (Hilfsmittel) Sprachen Mein Konto
Erweiterte Suche
Bibliothek
Kurdische Namen
Chronologie der Ereignisse
Quellen
Geschichte
Benutzer Sammlungen
Aktivitäten
Suche Hilfe?
Kurdipedische Publikationen
Video
Klassifikation
Zufälliger Artikel!
Registrierung neuer artikel
Bild senden
Umfrage
Ihre Rückmeldung
Kontakt
Welche Informationen brauchen wir!
Standards
Nutzungsbedingungen
Artikel Qualität
Über
Kurdipedi Archivare
Artikel über uns!
Fügen Sie Kurdipedia auf Ihre Website hinzu
E-Mail hinzufügen / löschen
Besucherstatistiken
Artikel Statistik
Schriftarten-Wandler
Kalender-Konverter
Rechtschreibkontrolle
Sprachen und Dialekte der Seiten
Tastatur
Lebenslauf Nützliche Links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Kekse
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Anmelden
Mitgliedschaft!
Passwort vergessen!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Über
 Zufälliger Artikel!
 Nutzungsbedingungen
 Kurdipedi Archivare
 Ihre Rückmeldung
 Benutzer Sammlungen
 Chronologie der Ereignisse
 Aktivitäten - Kurdipedia
 Hilfe
Neue Artikel
Bibliothek
Revolution in Rojava
28-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Die türkische Filmindustrie
26-03-2024
هەژار کامەلا
Biografie
Müslüm Aslan
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
saiten Her biji Azadi!
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
LEIDENSCHAFTLICHE LIEDER AUS KURDISTAN
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Kurdische Musik – Gattungen und Struktur
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Musik & politischer Konflikt aus der Türkei
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Völkermord a an den Kurden Eine Dokumentation der Gesellschaft für bedrohte Völker
16-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Der syrische Bürgerkrieg zwischen Friedensverhandlung und militärischer Lösung
12-02-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Nordsyrien Darf die „Schutzzone“ Erdogans unterstützt werden?
11-02-2024
هەژار کامەلا
Statistik
Artikel  514,945
Bilder  104,268
PDF-Buch 18,883
verwandte Ordner 94,726
Video 1,232
Biografie
Said Nursi
Märtyrer
Elaa Ednan Hemûd
Bibliothek
Syrien: Abgesang des arabis...
Bibliothek
LEIDENSCHAFTLICHE LIEDER AU...
Artikel
Newroz, ein Freudenfest geg...
Di civaka Êzdiyan de sîstema Kastê
Kurdipedia garantiert das Recht auf öffentliche Informationen für jeden Kurden!
Gruppe: Artikel | Artikel Sprache: Kurmancî - Kurdîy Serû
Teilen Sie
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Rangliste Artikel
Ausgezeichnet
Sehr gut
Durchschnitt
Nicht schlecht
Schlecht
Zu meinen Favoriten hinzufügen
Schreiben Sie Ihren Kommentar zu diesem Artikel!
Geschichte des Items
Metadata
RSS
Suche im Google nach Bildern im Zusammenhang mit dem gewählten Artikel!
Googeln Sie das ausgewählte Thema.
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Di civaka Êzdiyan de sîstema Kastê

Di civaka Êzdiyan de sîstema Kastê
#Ali Gurdilî#
Her civak, xwediyê wesfên cihêreng yên madî û manewî ye û li gor van wesfên xwe, xwe birêxistî dike. Avahiyên bingehîn/jêr yên madî, pirî caran dibin destnîşankarê avahiyên jorîn. Sîstema aborî û awa/terzê
hilberandina civakî, avahiya raser/jor ya manewî destnîşan dike û saziyên jorîn yên wekî ol, kultur, exlaq, zewac û hwd. di bin bandûra avahiya jêr de dimînin û bi vî awayî xwe didin der. Belam, carinan hin xususiyet hene ku ne li gor vê zagona civakî/sosyolojîk in.
Di vê rewşa beravajî de jî, avahiyên civakê yên raser/jorîn yên wekî ol û kulturê, di civakê de bêtir xwedîbandûr in û wisa dikin ku bi awayekî bêgav, civak li gor vê taybetmendiyê xwe birêxistî bike û wiha jî jiyana xwe bidomîne.
Di civaka êzdiyan de jî, saziyên civakê yên jor/raser yên wekî ol û kulturê, wisa xwiya dike ku bûne destnîşankarê saziyên bingehîn yên wekî aborî, karbeşî û meriv dikare bibêje ku civaka êzdiyan jî, xwe li gor vê yekê birêxistî kiriye. Divê neyê jibîrkirin ku civaka êzdiyan bêtir civakek olî ye û bandûra rê û rismên olî, di civakê de gelekî zêde ye.
Di nivîsa xwe ya berê de, me bala we kişandibû ser ’Saziya Birayê Axretê’ û em bi awayekî berfireh li ser vê saziyê rawestiyabûn. Di vê nivîsê de jî, em ê li ser tebeqebûna civakî û sîstema wan ya kastê rawestin û hewl bidin ku xwe bighînin hindek zanayiyên bingehîn yên resen.
Belam, jiber ku civaka êzdiyan rastê zilm û zorderiyan hatiye, piştî demekî xwe ji derve re dadayî ye û bûye wekî civakekê nenas an jî civakeke ku nayê zanîn. Kêmbûna xwendin û nivîsandinê û qedexeyên li ser xwendin û nivîsandinê, rê li ber gihêjtina zanayiyên resen girtî ye û qewlên wan yên resen, bûne wekî çavkaniyên bingehîn bo lêkolîneran. Lewma jî meriv dibîne ku di dewsa çavkaniyên wan yên nivîskî de, folkloreke wan a dewlemend, qewlên wan yên hezar salan û kultureke wan ya devkî/zargotin heye û vê dewlemendiyê, xwe bi rengî gihandiyê ta roja me ya îroyîn.
Di destpêkê de divê em bibêjin ku cemeeta êzdiyan, ji kast’tan (pergala pileyan) pêk tê. Ev hiyerarşî/pergala pileyan, meriv dikare bibêje ku cara ewil di nav cemeetên serdema kevnare de hatiye dîtin, lê di serdema me de, di cemeeta êzdiyan de, hêjî hebûna xwe didomîne. Li jora herî bilind/li raserê pramîdê, ’Mîr’ heye. Mîrîtî, ji bavan derbasê lawan dibe. ’Şêx’ di cemeeta êzdiyan de, niha qasî 300 malbatî ne. Serokê şêxan, ’Babê Şêx’ e. Wekî serokê ruhanî ye û alîkarê, Mîr e. Ji aliyê Mîr ve, tê wezîfekirin. Yek ji wan wezîfeyên Şêx, yek jî li Lalişa Nuranî û warên din, amadekirina şahî û dêlindêzên olî yên cemeetê ye.
Pîr, alîkarê kar û barên, Şêx in. Ji Pîrên civakê yekî hildibijêrin, ku jêre Babê Çawiş tê gotin û ev mirov, ji parastina Lalişa pîroz berpirsiyar e. Qedrê Babê Çawiş di cemeetê de mezin e, lê zewac ji bo wan hatiye qedexekirin. Pîr, axlebî bi kar û barên revebirina civakê re mijûl dibin û di wextên xwe yên mayî de jî îbadetê dikin.
Qewal, kalo ye, zilamên oldar yên rûspî ne. Li Lalişa Nûranî, beyt û qewlên êzdayetî dibêjin û li gundan, sembola Tawisî digerînin. Axlebî, ji malbatên Başika û Bahzaniyan têne hilbijartin. Dema ku Qewal diçe gundekî, mîrê gund li mala xwe odeyekî jêre amade dike. Di destpêkê de Qewal peykerê minyaturî ya Tawisî Melek li ser cihekî bicîh dike û peykerê mezin ê Tawisî Melek jî, ku li di nav gund de tê parastin, datînin kêleka ya biçûk.
Her senceqên/peykerên Tawisî Melek, navekî wan ê cuda heye. Navê navçe û heremên êzdiyan, li wan têne kirin. Wekî Zozan, Sincar, Moskow, Şêxan, Tebrîz û hwd. Tê gotin ku di van salên dawî de Qewal diçin welatên wekî Almanya, Holanda û Swisreyê jî û zikatê/xêrê dicivînin. Ya rast, bi temamî kes nizane ku civandina zikatê kengê dest pê kiriye. Lê tê gotin ku di sala 1840 an de, osmaniyan baca ku ji Mîrên êzdiyan distandin, zêde kirine û li ser wê biryarê, êzdî gelekî ketine tengasiyan. Piştî wê rojê jî, ji bo rojên teng û tarî, zikat hatiye civandin. Zikata ku hatiye civandin jî, ji bo avakirina cih û warên pîroz û parastina wan, hatiye bikaranîn.
Di civaka êzdiyan de, tebeqeyeke din jî Feqîr in. Feqîr, xirqeya reş li xwe dikin. Şaşika reş li serê xwe girê didin. Wextê xwe bi piranî ji dua, îbadet û weazan re vediqetînin. Her tim di nava civakê de digerin û pirsgirêkên civakî yên ku derdikevin holê, çareser dikin.
Feqîrî ji bavan derbasî lawan dibe û her feqîr xirqeya pîroz ku li xwe dike, heta mirinê dernaxe. Belam, di cemeeta êzdiyan de tebeqeya herî balkêş, tebeqeya Koçeka ye. Koçek, derwêşên oldar in. Ev nav ji peyvên ’guh’ û ’çak’ pêk hatiye. Wisa tê bawerkirin ku ew bi razên olî dizanin. Şîretan li gel dikin, weazan didin û gelê xwe perwerde dikin.
Ji nav kesên ku ji gelek aliyên Kurdistanê hatine û li Lalişê niştecih bûne, têne hilbijartin. Koçek, tirba Şêx Adî diparêzin, bi qewalan re sembola Melekî Tawus a çarmil a tûncîn û bi meşaleyên ku ji çirayan hatine çêkirin li gundan, li nav gel digerînin. Û bi vî awayî gel li dora baweriya êzîdîtiyê dicivînin. Ji bilî vê yekê, temamkirina her cure pêdiviyên Lalişa Nûranî jî di nav peywîra koçekan de ye.
Xilmetkar, tê wateya xizmetkar. Xizmetên perestgehê pêk tînin. Bi paqijî, spîkirina qubeyê û hwd. re mijûl dibin. Bi amadekirina donê olî û pîroz re mijûl dibin. Xilmetkar, zêdetirîn ji gundên Başîk û Bahzan tên û vê xizmetê dikin. Feqra, jinên oldar in û zewacê li xwe heram kirine. Li Lalişê dijîn. Li perestgehê qendîl û tiştên wekî fitîlên qendîlê çêdikin. Ji wan re Dayê Kebanî an jî Dadê tê gotin.
Pîr, di merasîmên olî de alîkarê şêxan in. Rê û rêzaniya êzîdiyan dikin. Ev peywîra wan e. Ji aliyê hurmetê ve, piştî şêxan tên. Di şûştina cenazeyan de avê li destê şêxan dikin. Micêwir, ji tirbên li gundên êzîdiyan û ji Lalişê berpirsiyar in.
Di cemeeta êzdiyan de yên mayî jî, Mirîd in. Mirîd, bawermendên ola xwe ne û bi kar û barên xwe re, mijûl in. Piştgiriya avahiya raser ya olî dikin.
Helbet meriv dikare bibêje ku pergala pileyan/kast’a cemeeta êzdiyan, kêm be jî di dema me de hebekî hatiye guherîn. Belam, divê neyê jibîrkirin ku civaka êzdiyan ya kevnare û rê û rismên wan yên olî, bi riya vê pergala pileyan bêtir hatiye parastin û zindîkirin…
jêder
1- http://www.rewanbej.net/di-civaka-ezdiyan-de-saziya-biraye-axrete.html
2- Ezdayetî û Kokên/Çavkaniyên Êzdayetiyê. Erol Sever. Weşanên Berfîn. Çapa çaremîn. Rp: 70-73
3- ttp://ku.wikipedia.org/wiki/R%C3%AAber%C3%AAn_%C3%AAzdiyan
[1]
Dieser Artikel wurde in (Kurmancî - Kurdîy Serû) Sprache geschrieben wurde, klicken Sie auf das Symbol , um die Artikel in der Originalsprache zu öffnen!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Dieser Artikel wurde bereits 1,179 mal angesehen
HashTag
Quellen
[1] Website | Kurmancî - Kurdîy Serû | موقع https://rewanbej.com/- 04-01-2023
Verlinkte Artikel: 29
Artikel
Bibliothek
Geschichte und Ereignisse
Gruppe: Artikel
Artikel Sprache: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 14-02-2014 (10 Jahr)
Art der Veröffentlichung: Born-digital
Dokumenttyp: Ursprache
Inhaltskategorie: Religion und Atheismus
Inhaltskategorie: Artikel und Interviews
Provinz: Kurdistan
Technische Metadaten
Artikel Qualität: 94%
94%
Hinzugefügt von ( ئاراس حسۆ ) am 04-01-2023
Dieser Artikel wurde überprüft und veröffentlicht von ( سارا ک ) auf 04-01-2023
Dieser Artikel wurde kürzlich von ( سارا ک ) am 04-01-2023 aktualisiert
URL
Dieser Artikel ist gemäss Kurdipedia noch nicht finalisiert
Dieser Artikel wurde bereits 1,179 mal angesehen
Verknüpfte Datei - Version
Typ Version Ersteller
Foto-Datei 1.0.1104 KB 04-01-2023 ئاراس حسۆئـ.ح.
Biografie
Sebahat Tuncel
Biografie
Cahit Sıtkı Tarancı
Biografie
Saya Ahmad
Biografie
Kenan Engin
Biografie
Fevzi Özmen
Biografie
Halil Öztoprak (Xalil Alxas)
Bibliothek
Kurdische Musik – Gattungen...
Bibliothek
LEIDENSCHAFTLICHE LIEDER AU...
Bibliothek
Die türkische Filmindustrie
Biografie
Ismail Küpeli
Bibliothek
Revolution in Rojava
Biografie
Leyla Îmret
Bibliothek
saiten Her biji Azadi!
Biografie
Dilan Yeşilgöz
Biografie
Mely Kiyak

Actual
Biografie
Said Nursi
19-01-2022
هەژار کامەلا
Said Nursi
Märtyrer
Elaa Ednan Hemûd
18-03-2023
هەژار کامەلا
Elaa Ednan Hemûd
Bibliothek
Syrien: Abgesang des arabischen Nationalismus
11-02-2024
هەژار کامەلا
Syrien: Abgesang des arabischen Nationalismus
Bibliothek
LEIDENSCHAFTLICHE LIEDER AUS KURDISTAN
17-03-2024
هەژار کامەلا
LEIDENSCHAFTLICHE LIEDER AUS KURDISTAN
Artikel
Newroz, ein Freudenfest gegen die Unterdrücker
17-03-2024
هەژار کامەلا
Newroz, ein Freudenfest gegen die Unterdrücker
Neue Artikel
Bibliothek
Revolution in Rojava
28-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Die türkische Filmindustrie
26-03-2024
هەژار کامەلا
Biografie
Müslüm Aslan
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
saiten Her biji Azadi!
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
LEIDENSCHAFTLICHE LIEDER AUS KURDISTAN
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Kurdische Musik – Gattungen und Struktur
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Musik & politischer Konflikt aus der Türkei
17-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Völkermord a an den Kurden Eine Dokumentation der Gesellschaft für bedrohte Völker
16-03-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Der syrische Bürgerkrieg zwischen Friedensverhandlung und militärischer Lösung
12-02-2024
هەژار کامەلا
Bibliothek
Nordsyrien Darf die „Schutzzone“ Erdogans unterstützt werden?
11-02-2024
هەژار کامەلا
Statistik
Artikel  514,945
Bilder  104,268
PDF-Buch 18,883
verwandte Ordner 94,726
Video 1,232
Biografie
Sebahat Tuncel
Biografie
Cahit Sıtkı Tarancı
Biografie
Saya Ahmad
Biografie
Kenan Engin
Biografie
Fevzi Özmen
Biografie
Halil Öztoprak (Xalil Alxas)
Bibliothek
Kurdische Musik – Gattungen...
Bibliothek
LEIDENSCHAFTLICHE LIEDER AU...
Bibliothek
Die türkische Filmindustrie
Biografie
Ismail Küpeli
Bibliothek
Revolution in Rojava
Biografie
Leyla Îmret
Bibliothek
saiten Her biji Azadi!
Biografie
Dilan Yeşilgöz
Biografie
Mely Kiyak

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.33
| Kontakt | CSS3 | HTML5

| Generationszeit Seite: 0.328 Sekunde(n)!