Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
FEQIYÊ TEYRAN 1
17-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
15-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 40
15-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di Welatê Zembeqê Gewir de
13-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
RONÎ WAR
13-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
KUBRA XUDO
13-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Îsmaîl Heqî Şaweys
11-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kerim Avşar
10-04-2024
Sara Kamela
Cihên arkeolojîk
Temteman
09-04-2024
Aras Hiso
Cihên arkeolojîk
Dalamper
09-04-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 516,382
Wêne 105,199
Pirtûk PDF 19,086
Faylên peywendîdar 95,701
Video 1,281
Kurtelêkolîn
Serencama 90 Salên RIYA TEZE
Kurtelêkolîn
Dengbêjiya Serhedê ji ser z...
Kurtelêkolîn
Tembûra wî ya ewil kodik û ...
Kurtelêkolîn
Wesiyeta Cemîlê Horo û daxw...
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
GELO DOZA KURDÎ ÇI YE?
Kurdîpêdiya ne dadgeh e, ew tenê daneyan ji bo lêkolînê û eşkerekirina rastiyan amade dike.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Kurmancî - Kurdîy Serû
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

SELAHEDÎN DEMÎRTAŞ

SELAHEDÎN DEMÎRTAŞ
Werger ji erebî: Kendal Cûdî
Di rastiyê de, diviyabû ku #doza kurdî# bi awayekî zelal ji aliyê her kesî ve bihate naskirin, ji ber ku ev pirsgirêkeke sereke ye ku bi salane li welatê me nehatiye çareserkirin.
Lê mixabin, ez dibînim ku cehwerê pirsgirêke ne zelal e, her wiha gelekan nû doza kurdî bihîst û texmîn dikin ku ev pirsgirêk tune ye.
Bi awayekî kurt ji bo pênasekirinê, pirsgirêkên ku rastî Kurdan hatine ku di salên dawî yên serdema Împratoriya Osmaniyan destpê kir û di salên destpêkê yên komarê de kûrtir bûn û bi dirêjahiya sed salan bi awayekî mezin berfireh bû, navê wê doza kurdî ye. Bi gotineke din, pirsgirêk ne Kurd e, lê belê tiştên ku bi serê Kurdan hatiye û encamê wê ye.
Piştî vê pênaseya kurt, divê careke din ez dûbare bikim ku doza kurdî dozeke gelek aliyên wê hene û gelekî giring e. Zehmet e vegotina dîrokî ya vê pirsgirêkê bi tenê bi gotarekê were kirin, lê belê bi gelek pirtûkan. Ev pirsgirêk aliyên xwe yên civakî, siyasî û aborî hene.
Lewra ne gengaz e ku bi awayekî giştî bersiva pirsa di sernav de di hemû aliyên wê de di vê gotarê de bidin. “Doza kurdî”bi awayekî giştî, pirsgirêkeke tê naskirin. Tevî vê yekê jî, ji ber propogandeya ku AKP`ê dike, gelek kes li Tirkiyeyê rastiyên vê pirsgirêkê nizanin. Her wiha, çîneke giring li Tirkiyeyê heye texmîn dike ku ev pirsgirêk hatiye çareserkirin.
Bi gotineke din, doza kurdî ku berê digotin”tune ye”îro dibêjin”çareser” bûye, di rastiyê de ne agahiya yekê rast e û ne jî ya duyemîn.
Gelo doza kurdî li gel we heye?
Ez ê ji ew kesên ku “doza kurdî”nas nakin û texmîn dikin ku hatiye çareserkirin, hin pirsan pirs bikim.
Daxwazeke min a tenê heye, rica dikim ku destê xwe deyînin ser wijdana xwe û heta ji we tê, bi rastî bersiva pirsan bidin.
Di dawiyê de, em behsa pirsgirêkeke giring li Tirkiyeyê dikin ku bi salan bû sedema zirarê û mirinê. Ji bo fêmkirin û naskirina doza kurdî bi rastî, hemû xeyalên xwe yên berê deyînin aliyekî û em bi hev re dest bi diyalogeke bi dilgerm û biratî bikin. Dibe ku doz ne tenê pirsgirêka Kurdan be, dibe ku “doza kurdî” li gel we jî hebê û ev pirsgirêk bibe pirsgirêka me ya hevbeş.
Ez ji we re behsa agahiyên dîrokî ya kronolojîk nakim, ez ê tenê hewl bidin balê bikişînim ser nimûneyên jiyana rojane.
Pirsa yekê:
I love you
Ich liebe dich
Je vous aime
Ez ji te hez dikim
Hûn texmîn dikin kîjan hevoka li jorê bi zimanê kurdî ye, ku Kurd hejmara wan derdora 50 milyon kes li cîhanê û derdora 20 milyon kes li li Tirkiyeyê û hûn binav dikin”Ji hezarên salan em birayê hev in”bikar tîne.
Gelo we zanibû kîjan hevok kurdî ye? Eger we nas kir, gelo we dikaribû gotinek jê fêm bikira? Eger bersiv na, wê demê”doza kurdî” li gel we heye.
Eger hûn dikarin bi zimanê inglîzî, an jî almanî an jî fransî biaxivin, lê hûn nikarin gotineke ji zimanê 20 milyon hemwelatî fêm bikin ku hûn binav dikin”birayê hev in bi hezarê salan”, lewra ev doza kurdî li gel we heye.
Pirseke din
Birayên me yên xwînê li Bulgaristanê
Birayên me yên xwînê li Azrebîcanê
Birayên me yên xwînê li Qubirsê
Birayên me yên xwînê li Almanyayê
Di nêrîna we de, meqseda ji nêzikbûna xwînê li hevokên li jorê çi ye?
Vê carê, we bersiv zanibû. Belê meqsed Tirk in.
Niha em bi hev re li madeya 66 a destûrê(destûra Tirkiyeyê) binêrin ku dibêje”Her kesê girêdayî dewleta Tirkiyeyê be bi rêya hemwelatîbûnê, ew Tirk e”.
Tevî wê jî, yek ji wan kesên ku navên wan di pirsê de hatiye û te weke “Tirk”bi nav kirin, ne hemwelatiyên Komara Tirkiyê ne, baş e, çima nexwe dost û biratiya xwînê bi Tirkên hemwelatiyên dewletên din re çê dikin û wan weke Tirkî bi nav dikin. ji ber ku li gorî destûrê Tirkbûyîn hemwelatî ye? gelo şaşiyek heye?
Di rastiyê de, li vir tu şaştî tune ye, ji ber ku Tirkiyeyê ne nasnameya yekane ye, lê belê ew nasnameya etnîkî ye. Nexwe, çima Kurdên li Iraqê ne xizmên me ne, lê belê Tirkên li Bulgaristanê ew xizmên me ne? Ji ber ku Tirkên li Bulgaristanê di eslê xwe de Tirk in, ji ber vê yekê ew wekî xizm têne dîtin.
Ew xizmên bi xwînê ne, lê Kurdên li Sûriyê, Iraq û Îranê û Kurdên li tevahiya cîhanê, gelo çima ew ne xizm in?.
Gelo şaştiyeke mentiqî di vir de jî heye? Careke din, tu şaştiyeke mentiqî tune ye.
Ji ber ku ew ne Tirk in. Li vir, şaştiya di mentiqê madeya 66 a destûrê de derdikeve. Em bêjin ku Kurdek li Sûriyê dijî û li komara Tirkiyeyê bû hemwelatiyek. Li gorî qanûnê, yekser dibe Tirk. Di rastiyê de, gelo ev kes Tirk e?.
Têgihîştina Tirkî ne têgihîştineke ku Kurdan di nav xwe de dihewîne. Her wiha, kesên ku bi awayekî teorî parastina Tirkiyeyê wekî nasname yekker dikin, dizanin ku Tirkî di piratîkê de ew nasnameya etnîkî ye, nasnameya neteweyeke cûda ye. Ev sedema sereke ku Tirkên dervayî Tirkiyeyê wekî xizmên xwe bibînin, ev yek jî rast e.
Bo nimûne, eger têgihîştina”hemwelatîbûna Tirk” ji bo pênasekirina civakên bi zimanên cûda û nasnameyên etnîkî yên cûda wekî têgihîştineke li ser nasnameyê, were gotin, dibe ku ev nêrîn bibe cihê nîqaşê.
Bihêlin ku vê yekê bi mînakekê şirove bikim. Xwarina ku têde becanên sor, becan, îsot û goşt hebê, ne gengaz e wekî xwarina “becanên sor” were binavkirin. Tu hêmanek di xwarinê de tevî ku rêjeya xwe zêde be, nikare xwarin li ser navê wê hêmanê were binavkirin. Çênabe ku navê xwarina ku ez behsê dikim”xwarina becanên sor”an jî”xwarina becanan”an jî”xwarina îsotan”be, dibe ku navê wê bibe”mitebeq”. Bi gotineke din, ne bi navê yek ji hêmanên xwarinê, lê belê bi navekî giştî.
Lewra, “tirkbûn”kurdîbûnê”di nava xwe de nahewîne. Tirk neteweyeke kevne û dîroka wê digihêje bi hezaran salan heta deştên Asya Navîn.
Kurd ne Tirk in û ne gengaz e ku bibin Tirk. Binavkirina Kurdekî wekî Tirkekî an jî hewldana tirkirina Kurdekî, wê demê ev dibe doza kurdî. Ji ber ku Kurd neteweyeke kevnar e û dîroka wê vedigere bi hezaran salan li Mezopotamiyayê, erdîngariya Kurdistanê ya îro.
Her wiha zimanê Kurdan, ji cureyên zimanê cûda ye. Zimanê kurdî ji koma zimanên Hind-Ewropî ye, lê zimanê tirkî ji koma zimanên ûral-altayî. Ev yek bi serê xwe, xaleke pir giring e.
Dema hûn dibêjin”zimanê kurdî tune ye, em Tirk in û tirkî zimanê dayîkê ji bo hemûyan e”wê demê belê, doza kurdî li ba we heye.
Ka em bi rêya mînakeke din dilgermiyeke din çêbikin
Em bêjin ku tu li naverasta”Sakarya”an jî”Yozgat” an jî li yek gundên girêdayî wê, dijî. Keça te biçûk”Eyşe”bû dema xwe ya dibistanê û te li dibistana seretayî tomar kir. Roja yekê ya demsala xwendinê, te bi destê wê girt û dema diçûn dibistanê, te di rê de keça xwe hişyar kir û got”Binêre keça min, bi zimanê tirkî li dibistanê neaxive, nebêje em Tirk in, te fêm kir?”..
Eyşe bi xwe bi tirs e, ji ber ku ji bilî tirkî tu zimanê din nizane. Mamosteyê wê bi rûyekî ken derbasî fêrgehê dibe, lê dilê Eyşe ji tirsan re direcife û dixwaze bigirî.
Eyşe li fêrgehê, ne Eyşe li mal e û ne Eyşe li kolanê ye. Eyşe li dor xwe dinêre, hema bêje hemû kesên di fêrgehê de, wekî wê ditirsin. Ji ber ku mamoste bi kurdî diaxive û û hevokan dibêje, ku zarok tenê çend gotinan jê fêm dikin; mamoste dibêje”Belê zarokên xweşik, ji îro û pê ve qedexe ye ku hûn zimanê tirkî biaxivin. Em li vir hemû Kurd in û zimanê me kurdî ye”.
Eger tu dayîk an jî bav bî, dê hestên te li beramberî bûyereke bi vî rengî çawa be? Dê hestên te çi bin eger tu li şûna Eyşe ba? Eger tu bêjî tiştekî normal e, li min bibore ez ê bêjim ku doza kurdî li ba te heye.
Tu texmîn dikî tiştê ku min gotî mînakeke pir kevn e? Na, bihêle ez ji te re bêjim tu nizanî.
Li Tirkiyeyê perwerdeya bi zimanê kurdî tune ye
Kesê ku dibêje li Tirkiyeyê perwerde bi zimanê kurdî heye, ew şaş e. Tenê di hefteyê de, du saet wane bijarte yên zimanê kurdî hene û hema her tiştî dikin da ku ev wane neyên hilbijartin.
Li randevûyên hefteya borî binêrin, du saet wane ji bo mamosteyên bi zaravayê kurmancî û satek jî ji bo zaravayê zazakî, hate ragihandin.
Her wiha, gelo wê hestên dayîk û bavê Eyşe çi bin dema ku keça wan tenê di hefteyê de, du saetan zimanê tirkî yê hilbijartî bibe? Di heman demê de, gelo eger hejmareke têrker a mamosteyên Tirk neyên erkdarkirin û ew nikaribin beşdarî van herdu dersên di hefteyê de bibin, tevî ku wan zimanê tirkî hilbijartî ye?
Gelo hûn aciz û hêrs nabin? Di heman demê de, gelo hûnê çi fikirin dema ku ev tişt hemû li welatê Eyşe çêbibe?Heman tişt li serê Kurdan li welatê wan pêk tê.
Zarokên Kurdan derdora sedsalan e, nikarin perwerdeyê bi zimanê dayîka xwe bibin. Bi milyonan zarokên Kurdan zimanê tirkî di dibistanan de nas dikin ku bi salan dewam dike heta ku jê fêm bikin, di bin navê perwerdeya bi zimanê ku di fêmkirinê de, zehmetî dibînin.
Zarokên Kurdan neçar dikin ku heman ezmûnên ku ji zarokên Tirkan re yên ku perwerdeyê bi zimanê dayîka xwe dibin, çêdikin. Bi dehan salan, herî kêm li 20 wîlayetan rêjeya serkeftinê di ezmûnanan de, li bajarên Kurdan her dem ên herî kêm bûn. Gelo hûn texmîn dikin ev tesadûf e?. Li min bibor in, eger hûn bi nav dikin tesadûf.
Bê gûman, divê her kes zimanê tirkî fêr bibe, ku zimanê fermî li dibistanê ye. Zimanê tirkî zimanê me yê hevbeş e. Ew yek ji nirxên me yên hevbeş in ku me dikin yek. Bû nimûne, divê em zimanê inglizî fêr bibin ku bûye zimanê cîhanê.
Tevî vê yekê jî, divê her zarokek bikaribe zimanê dayîka xwe fêr bibe û bikaribe hîn waneyan bi zimanê xwe bibe. Ev yek li gelek welatên pêşketî pêk tê û derfetên welatê me di hemû aliyan de, ji bo pêkanîna vê yekê, guncav in. Tevî vê yekê jî, li gorî madeya 82 a destûra me, ji bilî tirkî wekî zimanê dayîkê li Tirkiyeyê, tu ziman tune ye, her wiha tevî ku hebê jî ne gengaz e bibe zimanê perwerdeyê.
Em bi hev re çavekî li dema borî ya nêz bidin
Bû nimûne, gelo hûn dizanin ku perwerdeya bi zimanê kurdî, li dibistanên olî li Kurdistanê bi sedan salan û di nav de jî salên destpêkê yên komarê, dihat dayîn? Eger hûn texmîn bikin ev dibistan tenê ji bo perwerdeya olî bû, hûn şaş in. Li wan dibistanan, zanist, matematîk, zanistên civakî û stêrnasî bi zimanê kurdî, dihat dayîn.
Gelo hûn dizanin zimanê kurdî piştî sala 1925`an hate qedexekirin û kesên ku bi kurdî li kolanan biaxive, ji ber her gotinekê cezayê pereyan li ser dihate ferizkirin?
Hûn dizanin ku ji ber qedexeya bi axaftina bi zimanê kurdî li parlamentoyê, hîn hevokên ku bi zimanê kurdî dihat bikaranîn, bi nîşana X di qeydan de dihat tomarkirin?
Biborin, ev yek hate guhartin. Niha, (hevokên kurdî) bi navê”zimanê nayê fêmkirin”an jî bi “zimanê nayê naskirin”tê binavkirin?
Êdî zimanê bi milyonan kesan li vî welatî di parlamentoyê de ku wekî cihê behsakirina pirsgirêkan li vî welatî ye, bûye zimanê nayê naskirin. Tiştekî bi sosret e.
Lê ji aliyekî din ve jî, hikûmet bi domdarî bi “zimanê nayê naskirin”her tim ji bo berjewendiyên xwe bikar tîne. Pankêrtên hilbijartinê bi zimanê kurdî lidar dixin û bi domdarî li ser kenala TRT ku bi zimanê kurdî weşanê dike, propogandeyê dikin. Çima? Ji ber ku dizanin bi milyonan kes li vî welatî hene û bi zimanê kurdî diaxivin û bi zimanê kurdî difikirin û xewnên xwe bi zimanê kurdî dibînin û bi zimanê kurdî, dijîn.
Dem deman, stranên kurdî dibêjin, lê gotinên wan stranan diguhirin.
Berdêla vê yekê pir giran bû, gihîşt astekê ku em êdî nikarin wendahiyên kesan û xisarên madî yên ji ber nebûna demokratîk çêbûne, hesab bikin. Niha dema ku em dema berê binêrin, divê her kes ji xwe pirs bike, gelo hewcedarî bi vê êşê hebû? Gengaz bû ku Tirkiyeya ku her kes dikare têde bi azad bijî, were avakirin. Gelo, ma welatê me wê ne aşitiyane, dewlemendî, hêz û bedewiya bû, eger ku me yekitiya xwe ya niştimanî bi hemwelatîbûnê wekhev li şûna tirkî, misoger bikira? Niha, wê heman şaştî di sedsala duyemîn a komarê de dewam bike, an em ê rêya xwe bi misogerkirina yekitiya Tirkiyeyê li ser esasê hemwelatîbûn û wekheviya biratî, berdewam bikin? Eger hûn bêjin “Na û bêjin em hemû tirk in, tevî ku koka me ya etnîkî cûda ye”wê demê, doza kurdî li gel we heye.
Pirseke din
Hûn beşdarî çalakiya li Istenbolê bûn. Kesên ku ji tevahiya welat û cîhanê hatine dîtin û hûn bi wan re axivin. Di axaftinan de, bal li ser kesên ku ji kîjan herêmê hatine, hate kişand.
Ez ji Kafkasyayê hatim
Ez ji Trakyayê hatim
Ez ji Kapadokyayê hatim
Ez ji Kurdistanê hatim
Hûn ji kîjan hevoka li jorê lerizîn?
Dema we hevoka ku gotina Kurdistan têde bû xwend, hûn hêrs bûn? Nexwe, li min bibor in pirsgirêkeke kurdî li ba we heye.
Hîn nimûne ji rastiya Kurdistanê
Destpêkê, em bêjin ku Kurdistan di dîrokê de navê herêmeke cografîk e. Ev cografî, di hûndirê sînorê Îran, Iraq, Sûriyê û Tirkiyeyê ya îro de ye. li Îranê wîlayeteke fermî bi navê Kurdistan heye û li Iraqê jî herêmek federal bi navê hikûmeta Herêma Kurdistanê heye. Heta piştî avakirina Komara Tirkiyeyê bi du salan, herêma rojhilat û başûrê rojhilatê welêt binavê Kurdistanê dihat binavkirin.
Wekî mînak, gel tu dizanî dema ku Qeleb Arslan sala 1071 hate Melazkurd, destek ji rêveberiyên Kurdistanê bê dudulî xwest û dema ku navê Kurdistan bihîst, nelerizî?.
Gelo tu dizanî, Selcuqî û Osmanî dewletek bi navê Kurdistan ava kirin û rêveberên wê Kurd bûn?
Gelo tu dizanî di sala 1846`an de, di serdema Sultan Ebdmecîd de, nîşaneya Kurdistan ji bo kesên ku beşdarî têkbirina serhildana lêderê Kurdan Bedirxan Bayî ku li navend Cizîrê bûne, hate dayîn? .
Li wêneyê vê medalyeyê binêrin
Gelo hûn dizanin, ku Mustefa Kemal Atatruk dema ku çû Samson di sala 1919`an de, yekemîn tiştê kirî, nameyek ji parêzgerên Kurdistanê re rêkir û ji wan desteka ji bo şerê serxwebûnê xwest, bê ku dema navê”Kurd”û “Kurdistan” nivîsand, bilerize?
Gelo hûn dizanin, parlamenterên Kurd yên meclisa destpêkê ku Atatruk birêve dibir, wekî parlamenterên Kurdistanê dihatin tomarkirin?
Lewra, dema ku em dibêjin Kurdistan, em behsa parçekirina Tirkiyeyê û avakirina dewleteke cûdaker nakin? Em cografî bi awayekî rast diyar dikin dema ku em navê wê yê dîrokî dibêjin. Sedema qedexekirina gotina”kurdî”û”Kurdistan”piştî sala 1925`an, tevlêkirin û asîmlekirina hemû welatiyan di nava nasnameya tirkî de ye. Baş e, eger hûn bêjin ev ne tiştekî xerab e, mixabin pirsgirêka kurdî li ba we heye.
Mînakeke din, cihê Diyarbekirê di lîsteya pêşketinê de ye
Eger kurdî wisa ye, nexwe rewşa bajarên kurdî çawa ye?
Li gorî hejmara fermî ya ku di sala 1927`an de hatiye weşand, bajarê Diyarbekirê, ji aliyê pêşketina civakî û aborî, di rêza 5`an de bû piştî Istenbol, Izmîr, Enqere û Borsayê. Lê dema hûn biryarê bidin ku hemû veberhênan li aliyê rojava bin, bajarên Kurdan sal bi sal hejar dibû.
Heta gihîşt astekê ku di salên 80`î de, Diyarbekir gihîşt asta herî jêrê. Li gorî daneyên desteya planê ya dewletê ku di sala 2017`an de hatiye weşandin, Diyarbekir di rêza 68`an de ye.
Gotina”Kurd dikarin li her derê bibin erkdar”
Kurd ji nasnameya xwe mehrûm in, ji ber axaftina bi zimanê kurdî û fikirandina bi zimanê kurdî û dîtina xewnan bi zimanê kurdî û jiyankirina bi zimanê kurdî, ango wekî kurdekî, nikaribûn bigihêjin cihên çalak di dewletê de.
Yên ku dibin karmendên payebilind di dewletê de, ew in yên ku erê dikin bibin”tirk in ku bi eslê xwe Kurd in”û “hevpeymana tirkî”erê dikin(Ez behs pirtûka Parîş Onlo ya bi heman sernavê dikim).
Wekî nimûne, gelo tu dizanî Şerefdîn Alcî ku bû wezîrê karê giştî di sala 1978`an de, ceza lê hate birîn, ji ber ku got”Ez Kurd im”? Eger we got ev biryar rast e, ev tê wateya ku doza kurdî li ba we heye.
Kurt kurmancî, tevî ku Kurd ji zêdetirî bi hezaran salan bi hev re wekî bira bi Tirkan re dijiyan, lê mixabin ev qanûna biratî ji ber şaştiyên mezin ku di 150 salên borî de çêbûn, şikest.
Di encamê de, gelek tevlîhevî û alozî derketin. Her wiha, mixabin gelek xwîn hate rijandin. Di heman demê de, têkiliyên dîrokî yên Tirk û Kurdan, ji binî ve hate guhartin û xwîn hate rijandin. Hemû hêzên emperalîzim ev nakokî û alozî ji bo zêdekirina pirsgirêkên me, bikar anîn û xwîn zêde rijandin. Niha û em derbasî sedsala duyemîn a komarê dibin, dem hatiye ku biratî û yekitî bi rêya diyaloga şaristanî û çareserkirina hemû pirsgirêkan li ser bingehê destûrî di bin sîwana parlamentoyê de, were xurtkirin.
Ji ber rê dayîna ku birayek bi awayekî ne adil bi birayê din re bide û bistîne, li dijî qanûna biratî ye. Ev jî sedema sereke ya ku doza kurdî ne tenê pirsgirêka kurdî ye, lê belê pirsgirêkeke hevbeş e. Erka me ye ku em bi yek bin da ku vê pirsgirêkê çareser bikin.
Divê em doza kurdî bi awayekî aşitiyane, bê çek, bê tundî, bê alozî û şer, bi rûniştandin û nîqaşê, bi têgihîştinê, şirove û lihevkirinê, çareser bikin. Piştî van hemû tiştan, ne em bûn sedema ku ev xelk derkevin serê çiyê, lê ji ber kiryar û çewisandinê, ew derketin serê çiyê. Niha em dibêjin, ji kuştin û mirinê rawestin, em wan ji çiya bi rêya diyalogê daxin. Em wekî kesên ku”destekê didin terorê”hatin binavkirin, ji ber ku em vê dibêjin, gelo hûn dizanin? Bawer im hûn dizanin.
Em heman rêbazên ku hikûmet dixwaze ji bo çareserkirina doza kurdî, pêşniyaz nakin. Wekî HDP`ê, pêşniyazeke me ya çareseriyê dûrî çek, tundî û şer heye. Beriya çend mehên mayî yên sedsala duyemîn a komarê, em dixwazin rêgezên nûjen ên cîhanî di welatê xwe de pêk bînin. Em zihniyeta ku dibêje”Axaftin bi zimanekî din ji bilî tirkî ne gegaz e”qebûl nakin.
Em ji zimanê tirkî jî hez dikin, lê em qet dev ji zimanê xwe yê dayîkê bernadin. Em qîmetê didin hemû zimanan.
Di heman demê de, dewletên ku rastî heman pirsgirêkan hatin li cîhanê, ev pirsgirêk çareser kirin û niha di aramiyê de ye. Mînak, gengaz e ku Tirkên li Bulgaristanê wekî Tirk bijîn û Baskên li Ispaniya wekî Bask bijîn û dunya xerab nabe.
Bi gotineke din, îdîaya ku”herêm paşde ketiye ji ber terorê”îdîayeke derew e. Mînak, Diyarbekir sal bi sal paşde ket, heta destpêka salên 80`î gihîşte asta herî jêrê, tevî ku şer û alozî di dawiya salên 80`î de, mezin bû.
Em kurt bikin
Gelo hûn dizanin pirsa kurdî çi ye?
Em ê şiroveyê berdewam bikin, bê westandin an jî aciz bibin. Ji kerema we, hûn jî hewl bidin ku fêm bikin, ji ber ku pirsa kurdî, di rastiyê de ew pirsgirêka we ye.
Bû nimûne, bi dilgermî nêz bibin û piştre bi rêya naskirina rastiyên dîrokî, berdewam bikin. Niha jî hin gotinên kurdî fêr bibin. Dibe ku hevoka yekemîn hûn fêr bibin ev be: Ez jî ji te hez dikim.
Selahedîn Demîrtaş: Hevserokê berê yê HDP`ê ku zêdetirî 6 salan e hatiye girtin[1]
Çavkanî: Malpera Bianet
#SELAHEDÎN DEMÎRTAŞ#
Ev babet 1,617 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | موقع https://nlka.net/- 19-12-2022
Gotarên Girêdayî: 38
Dîrok & bûyer
Jiyaname
Kurtelêkolîn
Pirtûkxane
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Kurmancî - Kurdîy Serû
Dîroka weşanê: 19-12-2022 (2 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Doza Kurd
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Welat- Herêm: Kurdistan
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 19-12-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 20-12-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 20-12-2022 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,617 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Zêwiye
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Necat Baysal
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 40
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
Pirtûkxane
Di Welatê Zembeqê Gewir de
Cihên arkeolojîk
Kaniya Eyne Rom û dîrokeke windabûyî
Jiyaname
Müslüm Aslan
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Bedri Adanır
Kurtelêkolîn
KURDOLOJÎ LI QAZAXISTANÊ Û ASYA NAVÎN
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Keleha Kerkûkê xwediyê dîrokek kevnar e
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
FEQIYÊ TEYRAN 1
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
Xecê Şen
Jiyaname
Viyan hesen
Kurtelêkolîn
Kurmanciya Ermenistanê – Beşa 1em
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 39
Kurtelêkolîn
Ehmed Herdî, Arthur Rimbaudê kurdan e
Kurtelêkolîn
Ji “komarîxwaz”iya helbestvanên kurd heta “dije-komar”bûna helbestvanên faris
Jiyaname
RONÎ WAR
Kurtelêkolîn
Adîle Xanim-I
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê

Rast
Kurtelêkolîn
Serencama 90 Salên RIYA TEZE
13-04-2024
Burhan Sönmez
Serencama 90 Salên RIYA TEZE
Kurtelêkolîn
Dengbêjiya Serhedê ji ser zarê jinekê: Îran Xan (Mucered)
13-04-2024
Burhan Sönmez
Dengbêjiya Serhedê ji ser zarê jinekê: Îran Xan (Mucered)
Kurtelêkolîn
Tembûra wî ya ewil kodik û galon bû
14-04-2024
Burhan Sönmez
Tembûra wî ya ewil kodik û galon bû
Kurtelêkolîn
Wesiyeta Cemîlê Horo û daxwaziya Afirînê
14-04-2024
Burhan Sönmez
Wesiyeta Cemîlê Horo û daxwaziya Afirînê
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
15-04-2024
Sara Kamela
Di ziman de xêv û morfolojî
Babetên nû
Pirtûkxane
FEQIYÊ TEYRAN 1
17-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
15-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 40
15-04-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Di Welatê Zembeqê Gewir de
13-04-2024
Sara Kamela
Jiyaname
RONÎ WAR
13-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
KUBRA XUDO
13-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Îsmaîl Heqî Şaweys
11-04-2024
Burhan Sönmez
Jiyaname
Kerim Avşar
10-04-2024
Sara Kamela
Cihên arkeolojîk
Temteman
09-04-2024
Aras Hiso
Cihên arkeolojîk
Dalamper
09-04-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 516,382
Wêne 105,199
Pirtûk PDF 19,086
Faylên peywendîdar 95,701
Video 1,281
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Zêwiye
Jiyaname
KUBRA XUDO
Jiyaname
Necat Baysal
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 40
Wêne û şirove
Bav û diya nivîskar: Wezîrê Eşo, Tbîlîsî 1930
Wêne û şirove
Ev wêne di sala 1973 an de li Qelqeliyê ya ser bi Wanê ve kişandiye
Pirtûkxane
Di ziman de xêv û morfolojî
Pirtûkxane
Di Welatê Zembeqê Gewir de
Cihên arkeolojîk
Kaniya Eyne Rom û dîrokeke windabûyî
Jiyaname
Müslüm Aslan
Wêne û şirove
Di sala 1980'î de çemê Banos li bajarê serêkaniyê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Bedri Adanır
Kurtelêkolîn
KURDOLOJÎ LI QAZAXISTANÊ Û ASYA NAVÎN
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Keleha Kerkûkê xwediyê dîrokek kevnar e
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Kurdên gundê Meydan Ekbezê, Çiyayê Kurmênc- Efrînê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
FEQIYÊ TEYRAN 1
Jiyaname
Kerim Avşar
Jiyaname
Xecê Şen
Jiyaname
Viyan hesen
Kurtelêkolîn
Kurmanciya Ermenistanê – Beşa 1em
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 39
Kurtelêkolîn
Ehmed Herdî, Arthur Rimbaudê kurdan e
Kurtelêkolîn
Ji “komarîxwaz”iya helbestvanên kurd heta “dije-komar”bûna helbestvanên faris
Jiyaname
RONÎ WAR
Kurtelêkolîn
Adîle Xanim-I
Wêne û şirove
Ji xanên bajarê Silêmaniyê

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.42
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.453 çirke!