Library Library
Search

Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!


Search Options





Advanced Search      Keyboard


Search
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
Tools
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Languages
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
My account
Sign In
Membership!
Forgot your password!
Search Send Tools Languages My account
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Sign In
Membership!
Forgot your password!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 About
 Random item!
 Terms of Use
 Kurdipedia Archivists
 Your feedback
 User Favorites
 Chronology of events
 Activities - Kurdipedia
 Help
New Item
Library
Kurdish aspirations and the interests of the UK
17-09-2024
Hazhar Kamala
Biography
Zehra Doğan
16-09-2024
Hazhar Kamala
Library
THE KURDS IN ERDOG˘ AN’S TURKEY
15-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Constructing Kurdistan: Cross-Border Kurdish Relations and Ethnic IdentityEthnic Identit
11-09-2024
Hazhar Kamala
Library
“The Reality of Intra-Kurdish Rivalry Undermines the Notion of Pan- Kurdish Nationalism”
11-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Corruption and integrity challenges In the public sector of Iraq
08-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurds in China\'s Belt and Road Initiative
08-09-2024
Ziryan Serchinari
Library
Over-Stating the Unrecognised State? Reconsidering De Facto Independent Entities in the International System
07-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Cultural Crossroads in the Middle East
07-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Water Governance in Iraq
06-09-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  537,024
Images
  109,462
Books
  20,223
Related files
  103,714
Video
  1,531
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Group
English
Biography 
3,153
Articles 
1,932
Library 
1,910
Documents 
177
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Offices 
2
Poem 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   Total 
234,723
Content search
Biography
Hasret Gültekin
Library
Report on sexual violence a...
Biography
Lisa Calan
Library
After all, they were only c...
Library
38 Years of Armed Struggle ...
Çirûskin Li Ser Dewletên Kurdî Di Dîroka Kevnar De
Kurdipedia guarantees the right to public information for every Kurdish individual!
Group: Articles | Articles language: Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking item
Excellent
Very good
Average
Poor
Bad
Add to my favorites
Write your comment about this item!
Items history
Metadata
RSS
Search in Google for images related to the selected item!
Search in Google for selected item!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

Nexşeya Kurdistanê

Nexşeya Kurdistanê
Gelê #Kurd# li ser xaka xwe ya Kurdistanê ye, ji dema mirovên kevnar Arktos, melyonek û nîv sal berê, û mirovê Niyandirtal 500 hezar sal berê, û mirovê Kiromayon 50 hezar sal berê . Wilo ta dema mirovê şereza (Homo Sapyans) û gemiya pêxember Nûh 6000 b.z yê (S) û kurê wî yafis ê bavkê nejada Arî ye.
Ji destpêka şehristaniyê ve Gelê Kurd ev dewlet di dîroka kevn de ava kirin:
$Gotî,Kortî,Kotî,cûdî,#kurdî# 7000-2109 b.z(1)$
KOTÎ li çiyayê #Toros# bûn û xwediyê herêma çiyayê #Cûdî# ne,li Mezopotamya jorîn xwedyê çandiniyê û lawirvaniyê ne. Çûne Somer û ew pêşxistin, bi qasî 125(2) salan, bi serwriya 25 padîşahan.
Hin ji wan padîşahan ev bûn: Îmta, Îna Keyîş Aş, Cûdya ,Serlaka, Şolma, Îlolomaş, Înîmabagaş, Înîkşom, Ayarlagap, Îpata, Ayarlankap, Koro Xapîlkîn, Layrabûm,Îrarom, Îpranam, Xaplom, Bozor, Ayar Lakand, Sê Awm û yê dawî Tîrîkom (Tîrîxan).
Kotiyan di şerê bi navê Oman Manda de imperatoriya Akadiyan şikandin û ketine paytexta wan bajarê Akad de û gihana bajarê Babilê di 2250 b.z.
Serleşkerekî Akadî bi navê Aotokeykal di 21 Adarê 2109 b.z de derbeya leşkerî li wan da di cejna Beranan de û padîşahê Gotî yê bi navê (Têrîkan)(3)Têrîxan kuşt û dewlet dagir kir.
$Êlem: (4000 – 800 b.z)$
Paytexta wan li #Rojhilatê Kurdistanê# ye û bi navê “Şûşa” (Soza) tê naskirin.
ji wir belav bûn ta herêma kendava Lor(4) (Xelîc Erebî – Farisî) li Başûrê Iraqê û ketine şeran de bi Akadiyan re nêzîkî sala 2250 b.z.
Êlamiyan bandora xwe ya zimên li Akadiyan kir di dema serokê Êlamî şoşînak de. Wan têkilî bi Gotiyan re girêdan di dema Bozor AnŞoşînak de,û dewlet xurt bû. Vê yekê hişt ku êlên herêmê û dewletên piçûk xwe bixne bin desthilatdariya Êlem de. Serkeftinên Êlemiyan dijî akadiyan hişt ku kurdên Lolo û Gotî ber bi deşta Mezopotamiya jêrîn ve biherikin û rola Akadiyan qels û tune bikin.
Êlemiyan berê xwe dan Babil(5) û destên xwe danîn ser bajarê Or û padîşahê wê Ȇbîsîn dîl anîne paytexta xwe.
Wê xurtbûnê berdewam kir di dema malbata Sogilmah de, di 2000 b.z.
Padîşah Xopan bajarê Ontaş û Zekûra Cogazbîbil ava kirin .
Padîşah Şotrok Naxontî çemê Olay (Karon) derbas kir û bajarên Aşnona ,Dorîkalîcarzo, Sîpa û
Obîs desteser kirin û di şerê Babiliyan de serket û dewleteke herî mezin ava kir.
Di dema padîşahê Êlamî Kurdor Naxontî de şerê giran pêkhat di neqeba wî û Kaşiyan de,yên ku ketibûn Babil de û piştî wan şer qewimî di navbera wan û Akadiyan de, di dema padîşahê Êlemî Şolhak de, yê ku binket di şerê Akadiyan de.
Di sala 750 B.Z de, Êlamî û Babilî bûn yek dijî Aşûriyan(6) lê Aşûr Banîbal bi serket û Soza dagir kir,piştre Êlamiyan xwe kirin yek bi kurdên Mîdî re ta ku xaka xwe bi serokatiya Mîdiyan rizgar kirin û tevlî dewleta wan bûn.
$Horî *xorî: 4000 -750 b.z$
Destpêkê ew xwiya bûn li Rojhilatê Kurdistanê li Rojavayê gola Kespînê.
Rînê Labat dibêje: Horiyan girêdan pêkanîn ser pişta hespên xwe ji heremên Aşûrî, Ermenî, Enatoliya û Sûriya banî, bi girêdanek netewî çandî(7). Nisêbîn ava kirin, dema ku navê wî Nisêbîs bû, piştre paytexta xwe #Orkêş#ê 2500 B.Z ava kirin a niha dibêjinê Girêmozan, rohlatî bajarê Amûdê 6 k.m, têde perestgih û avahiya padîşahê wan Topkêş hatiye dîtin, di nav wan de şêrê Qrkêş (Amûdê) ku niha di muzexana Lûver a Ferensî de heye.
Horiyan li deşta Hemkê mîreşîna Alalaxê li ser çemê Asî ava kirin 2700 b.z û gihane Oxarêt.
Ew dihatin nasîn bi navê Sobarto, navê Sûrî di dema wan de welatê Horo û carinan welatê Soro bû Horî mane bi vî navî ta 1550 b.z . Piştre hatin naskirin bi navê Horîmîtanî (8) .
$Lolo yan Lolobî 2750-828 b.z:$
Paytexta wan Zîmrî bû, li herêma Silêmaniyê , li Hûrîn û Şêxan û Xorato û Zihaw û Kerkûkê belav dibûn(9), bi wan re Cûdî jî hebûn, gihana ta Efrînê, çimkî şûnmayên wan li çiyayê Gewir yan Emanosê hatine dîtin, ew di dema Akadiyan de nexasim serokê wan Naram Sîn(10) di berxwedananê de bûn.
Têkiliyên wan bi Êbla re jî li Bakurê Sûryê xurt bûn. Nîşana vê yekê, dema padîşahê Êbla ji padîşahê Xomazî (Lolo) leşkerên perwerdekirî û mêrxas diwxaze ji dêla wan wê 11 perçeyên ji kelûmelên malan ên bi nirx û ji tep û bi wan re du ristikên gerdeniyan giranbuha jî bide wan.
Di dawiyê de ew li ser destê Şilîmenserê sêyem ê Aşûrî şikestin. Ta niha li Kerkûkê êla Lolo heye.
Piştî wilo ew tevlî dewleta Kaltî ya Kurdî li Wanê bûn û bi padîşahê wan Sardor (Serdar) şer û berxwedan kirin dijî Aşûriyan û têkçûnên mezin ji Şelmaserê sêyemîn re pêkanîn.
$Kaşî -Kaşo 2525-1157 b.z:$
Ew li van deveran bûn: Cezîra Botan – Mêrdîn – Çiyayê Toros – Çiyayê Zagiros – Beravên kendava Lor (kendava jê re dibêjin Erebî yan Farisî) 600 salî desthilatdarî kirin li Somer û Akad bi navê Kurdoniyaş(11) bi alîkariya Gotî û Loloyan, bi serokatiya padîşah Xandîş ê ku karîbû Babilê desteser bike1725-1705 b.z.
Di sala 1700 b.z Ako Kararîm di şerên giran de Hîtî şikandin û kete paytexta wan Xatoşa de, lê dagir nekir, wî peykerên xwedawendên Merdox û Xor Panîtom vegerandin.
Têkiliyên Kaşiyan bi Fer’ûnên Misrê (12) re gelek xweş bûn, kaşiyan çend keçên xwe dane wan, mixabin di dema şerê Fer’ûniyên Misrê bi Mîtaniyên pismamên wan re Kaşiyan alî Fer’ûniyên kirin.
Êlamiyên ku ew jî Kurd IN desthilatdariya Kaşiyan herifandin, Lewra kaşî vegeriyan herêmên xwe yên berê. Kaşî bi zimanê xwe jî nêzîkî Êlemiyan ne (13) û dema Mîdî hatin ew mane di nav wan de xwedî rol.
Soberî – Zêbarî – Sobarto 2000 ta 1100 b.z:
paytexta wan bajarê Melazkurdê bû. Ew ji hûriyan bûn. Dîroknasin dibêjin ku navê wan ji navê Horiyan hatiye. Xor (Sor) yanî Roje, zimanê wan yek e(14)
Tiglat Bilaser ê Aşûrî ew şikandin 1110-1100 b.z Dema bajarê wan ê mezin Şirîş dagirkir, di wê demê de Kurdên kaltî xwedî dewlet bûn. Lewra li başûrê dewleta wan a li Agirî û Wanê wan Aşûriyan navên kurdan kirin Nayrî (15) .
Hêjayî gotinê ye ta îro Sobarî di Kurdistanê de hene bi navê Zêbarî.
$Horî-Mîtanî 1550-700 b.z:$
Paytexta wan bajarê Waşokanî bû, liser çamê Xabûrê li rex bajarê Serê kaniyê .
Horîmîtanî – ketne şerên giran de bi Ferûnên Misrê re. Wan berevanî kirin di ber Sûryê de, bi saya hevbendiya Qadiş (Tilmendo li Kêleka Himsê ye).Peymana Qadiş ji van mîreşînên Sûrî pêkhat: Mîtan, Oxarêt, Amoro, Tonîb, Niya, Nûxî û Qadiş.
belgeyên Misrî yên dîrokî diyar dikin ku Tihotimisê sêyemîn digot min hemû welat û Sûrî kiriye bin destê xwe de, lê ew padîşahê Mîtanî ew ê serserî di riwê min de radiweste û nahêle ez bighim Rojhilatê çemê Feratê, lê ferûnan piştre têkiliyên aştyian e bi wan re pêkanîn, dema keçên wan ji xwe re anîn, mîna Nefertît (Gilo Xîbad) bû hevjîna Eminhotibê çaremîn (Exnaton) û berya wê Matmaya bû hevjîna Tihotimsê çaremîn.
Horîmîtanî diketne şeran de bi Aşûriyan re û bi ser diketin ji 1550 -1250 Aşûrî mane dibin destên wan de(16) .Lê rêveberya xwe ya xweser dimeşandin. Şerên wan bi Hîtiyan re nêzîkî 1250 de hîtî bi ser ketin dijî wan, ji sedema nakûkiyên navxweyî di navbera malbatên Toşrata û Artatama de, Hîtî bi ser ketin û piştgirya Matîwaza (17) kirin û keça xwe danê û bû leystik di destên wan de, ta ku ew bûn xwediyê desthilatdariyê û bi demê re dewlet dagir kirin.
Padîşahên HORÎMÎTANÎ:
Kîrta yê yekem, kurê wî Şotarna yê yekemîn, Partarna Kîrta, Harsa Şatar, Artatama yê yekemîn, Şotarina yê duyemîn, Artaşiwara (Ariştomara), Toşrata, Artatamayê duyemîn, Şotarina yê sêyemîn, Şatwara yê yekemîn, Wazaşta, Şatwara yê diwem, Alta Tîşop û Dava Zer.
Hîtiyên ku ew jî Arî ne welatê wan dagirkirin, lê ketine bin bandora wan a Olî û Çandî de, bi taybet di milê Ziman de. Wilo Mîtiyan bandor li Kaltiyan (Ararato)(18) û Mîdiyan jî kirin.
$kaltî yanî Xaltî – Ararato-1300-700 b.z:$
Paytexta wan bajarê Wanê, yanî Torşeba bû Ermenî jî vê dawiyê tevlî Kurdan bûn û bi hev re desthilatî dikrin û çanda xwe di bara Aşûriyan de paristin(19) dewlet li herêma gola Urmiyê, çiyayê Agirî yanî Araratê, gola Wanê ta çiyayê Şengalê bû, ta niha êla herî mezin a birayên me yên Êzîdî Navê wê Xaltî ye .
Dewlet di sê qonaxan re derbas bû:
1-Dema parçebûyî : Bi şêweyê mîreşînên piçûk ên nehevgirtî bû,Lewra kaltî ketibûn ber êrîşên dijwar ên Aşûriyan de, lê padîşah Aramî 860 -843 b.z ew êrîş hinekî rawestandin.
2- Dema hêzbûnê : Ev serkeftin pêk hatin li ser destê Sardor (Serdar) ê yekemîn 832-830 B.Z, ê ku paytext Torşeba xurt kir û di şerên sîmeryan de bi ser ket. Piştî wî padîşah Esponî gundê Mosasîr Bakurî Rawendozê (Micêsîr) ji Aşûriyan rizgar kir û giha Helebê, Girêsipî û derya Reş.
Dewlet xurtir bû di dema Mînwas û Argiştî yê yekemîn de. Gihane ta bajarê Mîşte li Rohlatê Kurdistanê û başûrî gola Urmiyê û ta Meletya, li Rojava û gola Sîvanê li Ermîniya û bajarê Erzircan û Erziromê. Padîşah Argiştî yê yekem(20) 786-760 b.z, pirek ser çemê Arasê ava kir û Kelih li cem bajarê Yêrîvanê li Ermenîstanê ava kirin 6600 b.z û kete berberiyê de bi Aşûriyan re, ta giha Kerkûkê (Arabxa) û karî bû ku dewleta Manayê (Mîsaniya) ji wan Aşûriyan rizgar bike, li Rohlatê Kurdistanê .Piştî Argiştî, Serdarê duyemîn serkeftin berdewam kirin dijî Aşûriyan û ew parçeyên xaka ku hatibûn dagirkirin rizgar kirin û giha ta bajarê Lobîlo li Azirbêcanê û kete hevbendiya Arpat de (Bajarê Tilrefet li bakurê Sûrî ya niha) dijî Aşûriyan û giha ta Mereşê.
3- Dema qelsbûn û herifandinê: Di şerê navbera Serdorê dyuemîn û Toglat Bilaserê duyemîn ê Aşûrî de, di encamê de Kaltî şkestin.
Dema ku padîşahê kaltî Rosa kurê serdarê duyemîn dît ku Aşûrî mijûl in bi şerê Mîdiyan re 734 -714 wî paytext vegerand û karîbû ku 33 mîreşînan vegerîne li herêma gola Sîvanê û peyman li başûr bi padîşahê Mosasîrê re li dar xist nêzîkî Rewandozê û 22 kelh rizgarkirin ji Aşûriyan li herêma Kurdên Manayî.
Sergonê duyemîn bi artêşeke xurt berê xwe da xaka Kaltiyan û kuştin, şewtandin û talan kirin bikar tanî bi şêweyê hovane (21) Berê xwe da paytextêTorşeba û dagirkir, padîşahê Kaltî (Xaltî) Rosa xwe ji qehra bi xencera xwe, xwe kuşt.
Rosayê duyemîn 685-650 têkilî bi Sêmeryan (Kêmerî) re ava kirin û xwest ku aşîtiyê bi Aşûriyan re pêk bîne, lê padîşahê Aşûrî Aşûr Panîpal ew yek red kir.
Piştre navên van padîşahan: Serdarê (4) û Rosa yê (3) û Rosa yê (4) di demek tarî û nezalal de ji dewletê derbas dibe berya ew were dagirkirin ji layê Aşûriyan ve û ji aliyên wan ve bi nave Nayîrî Ayîrî û Orarto hatin naskirin.
$MANEYÎ: 1000-580 b.z$
Ev xelkên Gotî û Loloyan e, tevlî Hûrî û Mîdiyan bûn, carnan ji wan re dibêjin Mîsanan (22)
Paytexta wan Ezêrta bû, 50 k.m li rojihlatê bajarê Sekizê, li rojhilatê Kurdistanê, li Şino, M ehabad, Sekiz, Zêwa, carnan jî ta bi çemê Arasê bû.
Hertim di bin destwerdana Aşûriyan de bûn. Kuştinên navxweyî çê dibûn ser deshilatdariyê, nexasim di dema padîşah Îranzo yê karî bû dewletê xurtir bike (23). Piştre di dema kurê wî Aza de, mixabin wî pişta xwe bi Aşûriyan xurt dikir dijî Kurdên Xaltî. Dema Mîdiyan gel rizgar kirin ji Aşûriyan Manî jî azad kirin.
$MÎDÎ: (MAD) 727-549 b.z:$
Paytexta wan Cehmezan bû, li cem yonaniya Akpatana ye(24). Niha navê wê Hemezan e, li dawiya Rojhilatê Kurdistanê ye, ew dewlet serdestê Diyako ava bû, ji van êlên Kurd: Bodî, Arîzanto, Bosî, Mîtanî, Partaktî û Moxiyan. Aşûriyan bi xinizî Diyako di mla xwe de kuştin. jêderin dibêjin ew sergonî bajarê Hemayê li Sûrî kirin, vê yekê dewlet qelis kir û bû bingeh ji êrîş û dagirkerên Sîtî re jî, kurê Diyako yê nave wî Firaorta nikarî bû dewletê biparêze ji destên Sîtiyan.
Piştî Firaorta kurê wî Keyexsar bi lehingî tol ji Aşûriyan û Sîtiyan hilda.
Keyexsar hêzeke leşkerî ava kir, ew hêz ji kom û tîm û tûgayên piçûk û mezin bû, li kêleka wan
de segvanên bi tîran û tabûrên peyade hebûn. Wî şoreşa xwe ragihand dijî Sîtiyan ên ku qels bûbûn ji sedema ferehbûna xaka wan a ku digiha ta Filestînê. Berya ku ew şer ragihîne dijî Sîtiyan û Aşûriyan wî xaka dewleta Manayê ya kurdî rizgar kir û ew bûne hêz di şoreşa wî de.
Keyexsar dest bi êrîşên leşkerî dijî Sîtiyan kir û xak bi ceng li dûv cengê rizgarkir. Piştre berê xwe da dagirkerên Aşûrî, lê wî zanî bû ku divê hêzeke mezin hebe dijî wan, lewra wî têkilî û dostanî da dijminên berê û konfederasyona Medan ava kir(25) ji serok û mîrekên Mîdî, Sîtî û Kildanî. Keça xwe Omîd (Omîdsa) da Nibûxiz Nesir ê kildanî, xwedya gulîstanên Babil ên hilawîstî. Keyexsar peyman bi Kildaniyan re muhur kir dijî Aşûriyan, Kildanî Babil, ji başûr ve êrîşî paytext Nînewa bikin û Mîdî ji rohlat û bakur ve. Mîdiyan karîbûn bi cengên giran ji 615-612 b.z bikevin Nînewa de û desthilatdariya padîşahê Aşûrî Zîn Hak Îşkom (Zihak) bi dawî bikin di 21 Adarê de, wê rojê bixin Newroz û sersala Kurdî.
Ewan miletan xwe kirine yek dijî Aşûriyan ji bo xwe ji êrîş û stemkariya wan li herêmê xilas bikin(26) .
Keyexsar piştî dewlet rizgar û xurt kir, nakokî mane ne sererast kirî di navbera wî û Lîdiyan de, lewra şerekî giran 6 salan ji 590 -585 b.z berdewam kir. Ew şer rawestiya dema ku Roj xirabû û wan got nexwe Roj ji me xeydiye, Şer rawestandin. Piştî wî şerî têkilyên aştiyane di navbera wan de ava bûn, dema ku Estiyax kurê Keyexsar bû zavayê padîşahê Lîdî Îlyatis ji keça wî Arînasê.
Piştî mirna Keyexsar 585 b.z kurê wî Estiyax bû padîşah, lê neviyê wî Korş ê Exmînî yê ji keça wî Mendana bi alîkariya serokleşkerê wî Xorpak dewleta Mîdî herifand û dagir kirin 549 b.z.
Di rûyê Exmîniyan de sê şoreş rabûn: Ya Kaomata 522 b.z û ya Xoşrîta Firaorta û ya Gotran Tixoma, lê padîşahên Exmînî yên weke Daryos bi serkutkirin ew tune kirin.
Di dema Iskenderê Meqdonî 333 b.Z de, herêma Mîdiya hinek mafê xweser bi dest xist.
Mîdî di sînorên xwe de gihabûne ta Derya Spî li Sûrî û navê Sûrî hingî bû welatê Sûrmîd (27). Ji layê Rojhilat ve gihabûne Evxanistanê.
Di wan deman de navê Kurdan diyar dibû bi Kardox. Efserê Yonanî Ikzanfon di pirtûka xwe ya dîrokî Anabazîz (28) de dibêje: Dema em ji zindanên farisiyan derketin di şerê bi navê Mîdî – Farsî de, em di xakekê re derbas bûn 401 b.z, jê re digotin Cezîretayê Kardo.
Jêder:
1- Arya kevnar û Kurdistana maynde -R 47- Selewat Gulyamo.
2-Neştecihên kevnar ên di navbera du çeman û li Sûriya bakur de –R76- Can An Kilod MAGRON.
3-Kurd û Kurdistan-P1-R99- Mihemed Emin Zekî.
4-Koka Ereban –R30- D. Cewad Elî.
5- Malpera fermî ya êla zarwên Eqîl.
6-Malpera iliktronî pirtûkxana burca çavdêriyê.
7- pêşiyên (bavikên) Kurdan –R 149- D. Ehmed Xelîl (Sozdarê Mîdî).
8-Rehên Kurdan . Piroto Kurd û Mîtanî – R 80 – Nazim Kok.
9- Kurd û Kurdistan – B2- R20- Mihemed Emîn Zekî.(11)
10- Mîdiya- R 107 – A.M.Diyakon.
11- Kurd û Kurdistan – B2-R24 – Mihemed Emîn Zekî.
12- Dîroka welatê Ereban – R 269- D. Fêsel Evdele û D. Îd Mer’ê.
13- Xuyakirina Kurdan di dîrokê de – D. C emal Reşîd – ji gogel.
14- Horî: Dîrok û şehristaniya wan – R 19- Cirnot Vîlihlim.
15 – Kurd û Kurdistan – B1- R 108 – Mihemed Emîn Zekî.
16– Dîroka welatê Ereban – R 294 – D. Fêsel Evdele û D. Îd Mer’ê.
17 – Kurte dîroka Sûriya kevnar – R 146 – Mihemed Herb Ferzat.
18 – Horî – Dîrok û şehristaniya wan – R 83- Cirnot Vîlihlim.
19 -Manîfisto , doza Kurdî Q 5-R 95 – Ronakbîr Abdullah Ocalan
20- Pêşiyên Kurdan – R 210 – D. Ehmed Xelîl.
21 – Mîdiya– R 209 – A.M . Diyakonov.
22– Jêderê borî – R 260 – A.M.Diyakonov.
23 – Kovara dengê Kurdistan – Hijmara 70 – Evdele şikakî (Qerman).
24 – Mîdiya – R 173 – A.M. Diyakonov.
25 – -Manîfisto , doza Kurdî Q 5-R 94 – Ronakbîr Abdullah Ocalan
26 – Mîdiya – R 187 – A.M. Diyakonov.
27 – jêderê borî – R 319 – A.M. Diyakonov.
28 – Kurd û Kurdistan – R 113 – Mihemed Emîn Zekî.

Kurdipedia is not responsible for the content of this item. We recorded it for archival purposes.
This item has been written in (Kurmancî) language, click on icon to open the item in the original language!
Ev babet bi zimana (Kurmancî) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
This item has been viewed 1,599 times
Write your comment about this item!
HashTag
Sources
[1] Website | کوردیی ناوەڕاست | موقع https://shermola.net/- 02-12-2022
Linked items: 9
Group: Articles
Articles language: Kurmancî
Publication date: 01-12-2021 (3 Year)
Content category: Kurdish Issue
Content category: Articles & Interviews
Content category: History
Country - Province: Kurdistan
Document Type: Original language
Language - Dialect: Kurdish - Kurmanji - Latin
Publication Type: Born-digital
Technical Metadata
Item Quality: 99%
99%
Added by ( ئاراس حسۆ ) on 02-12-2022
This article has been reviewed and released by ( Sara Kamela ) on 08-12-2022
This item recently updated by ( Sara Kamela ) on: 02-12-2022
Title
This item according to Kurdipedia's Standards is not finalized yet!
This item has been viewed 1,599 times
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Library
Kurdish aspirations and the interests of the UK
Articles
Ezidi Women: a Journey of suffering and resistance
Library
THE KURDS IN ERDOG˘ AN’S TURKEY
Articles
The Elusive Quest for a Kurdish State
Articles
Journalist, artist Zehra Doğan cleared of 'terror' charges after serving 2 years in prison
Biography
Rez Gardi
Articles
Britain, Iraq, and the Politics of Genocide: The 1963 Ba’ath Government Campaign Against the Kurds
Biography
Lisa Calan
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Biography
Jasmin Moghbeli
Biography
Huseyin Deniz
Library
“The Reality of Intra-Kurdish Rivalry Undermines the Notion of Pan- Kurdish Nationalism”
Biography
Hafiz Akdemir
Library
Constructing Kurdistan: Cross-Border Kurdish Relations and Ethnic IdentityEthnic Identit
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Biography
Shilan Fuad Hussain
Archaeological places
Cendera Bridge
Biography
Zeynep Kaya
Biography
Hanifi Baris
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Biography
Issam Aziz Sharif
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Library
Corruption and integrity challenges In the public sector of Iraq
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Articles
Turkey will pay damages to journalist-painter Zehra Doğan
Archaeological places
Hassoun Caves
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Biography
Raman Salah

Actual
Biography
Hasret Gültekin
07-05-2022
Hazhar Kamala
Hasret Gültekin
Library
Report on sexual violence against women and girls committed by ISIL in Iraq
06-12-2023
Hazhar Kamala
Report on sexual violence against women and girls committed by ISIL in Iraq
Biography
Lisa Calan
04-08-2024
Hazhar Kamala
Lisa Calan
Library
After all, they were only children
13-08-2024
Hazhar Kamala
After all, they were only children
Library
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
05-09-2024
Hazhar Kamala
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
New Item
Library
Kurdish aspirations and the interests of the UK
17-09-2024
Hazhar Kamala
Biography
Zehra Doğan
16-09-2024
Hazhar Kamala
Library
THE KURDS IN ERDOG˘ AN’S TURKEY
15-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Constructing Kurdistan: Cross-Border Kurdish Relations and Ethnic IdentityEthnic Identit
11-09-2024
Hazhar Kamala
Library
“The Reality of Intra-Kurdish Rivalry Undermines the Notion of Pan- Kurdish Nationalism”
11-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Corruption and integrity challenges In the public sector of Iraq
08-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurds in China\'s Belt and Road Initiative
08-09-2024
Ziryan Serchinari
Library
Over-Stating the Unrecognised State? Reconsidering De Facto Independent Entities in the International System
07-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Cultural Crossroads in the Middle East
07-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Water Governance in Iraq
06-09-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  537,024
Images
  109,462
Books
  20,223
Related files
  103,714
Video
  1,531
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Group
English
Biography 
3,153
Articles 
1,932
Library 
1,910
Documents 
177
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Offices 
2
Poem 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   Total 
234,723
Content search
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Library
Kurdish aspirations and the interests of the UK
Articles
Ezidi Women: a Journey of suffering and resistance
Library
THE KURDS IN ERDOG˘ AN’S TURKEY
Articles
The Elusive Quest for a Kurdish State
Articles
Journalist, artist Zehra Doğan cleared of 'terror' charges after serving 2 years in prison
Biography
Rez Gardi
Articles
Britain, Iraq, and the Politics of Genocide: The 1963 Ba’ath Government Campaign Against the Kurds
Biography
Lisa Calan
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Biography
Jasmin Moghbeli
Biography
Huseyin Deniz
Library
“The Reality of Intra-Kurdish Rivalry Undermines the Notion of Pan- Kurdish Nationalism”
Biography
Hafiz Akdemir
Library
Constructing Kurdistan: Cross-Border Kurdish Relations and Ethnic IdentityEthnic Identit
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Biography
Shilan Fuad Hussain
Archaeological places
Cendera Bridge
Biography
Zeynep Kaya
Biography
Hanifi Baris
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Biography
Issam Aziz Sharif
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Library
Corruption and integrity challenges In the public sector of Iraq
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Articles
Turkey will pay damages to journalist-painter Zehra Doğan
Archaeological places
Hassoun Caves
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Biography
Raman Salah

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| Contact | CSS3 | HTML5

| Page generation time: 0.594 second(s)!