هەورامانو تەختی جە ئورۆمۆنۆ پەی ئاهوورامانی و تا شارو هەورامانی02
بەشو دووی
نویستەی: #جەلیل عەباسی#
گۆشت جە واتەی #پیرشالیار# بۆ
هۆشت جە کیاستەی زانای سیمیار بۆ
جە بەشی ویەردەنە بەڵێنیمادا کە هەرجارەو باسو چیوە کەرمێ‌ سەروو هەورامانی، نامێ‌ بڕە چەمکایچما بەردە و واتما دماتەر سەرشا منویسمێ‌ و شیکارشا کەرمێ‌.. ئا دێڕە شیعرێچە کە سەرۆ نویسیەنە، وزۆماوە ویروو حەزرەتو پیرشالیاری و منیۆما سەرو ڕێ‌ کە باسو ئیجاریما تایبەت بدەیمێ‌ بە حەزرەتیش، شیعرەکێ‌ هینەو خودو پیرشالیارینە کە جە موچیارینامێوە مەنزوومەنە نییەنەشەرە و دماو هەر بڕگێوەیچ، جە گردو مەنزوومەکەیشەنە دووبارێ‌ بۆوە و پەنەما ماچۆ: گۆش گێردێ‌ و سەرنجە دەیدێ‌ بە قسێ‌ و موچیارییەکاو پیرشالیاری و بزاندێچ کە ئاد، حەزرەتوو زەردەشتی کیانان و پەیاموو ئادی و ئایینە پیرۆزەکەیش پەنەشا پەیتا و شمەیچ جەویرش مەبەردێ‌ و مەوزدێش پەشتەو گۆشا. وەختێ‌ ماچۆ (زانای سیمیار)، مەبەستش حەزرەتوو زەردەشتین و پی مانێوە نامێش بەرۆ: زانای غەیبی، زانای قودسی، زانێوە کە جە لاو یەزدانیۆ دەرک و دانشش پەنە بەخشیان و کیانیان پەی ڕابەری و ڕانموونی بەشەرییەتی، جە ڕاو ئەشای و ڕاسی و ڕاسواچی و دروسکاری و خزکەتکەردەی پەی ئاوەدان کەردەیۆ دنیە و وەڵ وستەیش و ورماڕای تاقموو درۆبازە دێو سیفەتەکاو سەروستەی کاروانوو ئاواتو ئارەزوو بەشەری پەی سەرقەڵاو کامەرانی و بەختەوەریی هەرەقەتینی ئەشایی و مەزدایی. گردیما ئانەیە مزانمێ‌ و فرەجاریچ دووبارەما کەردەنۆ کە حەزرەتوو ئەشو زەردەشتی جە هەورامانۆ سەرش وردان و چاگەوە کەوتەن ڕا پەی یاگەکای تەری جە ئێرانی گەورەو ئاسەردەمینە، پەی یاونای پەیغامە پیرۆزەکەیش بە گۆشو تەماموو بەشەرییەتی. دیارا لازمش زانان کە کەسێوە ئەرەپەرما و دڵسۆز و ڕاسپەروەر و زانا و وشیارو ئاگا بنیۆرە یاگێ‌ وێشەنە کە جە هەورامانەنە کارەکاش بەرۆ ڕاوەو درێژە بدۆ بە ڕێبازەکەیش و خزمەتوو خەڵکی کەرۆ پەی وشیار کەردەیۆ و دابینکەردەی ژیوایە وەش و ئاسوودە و ئینسانی پەیشا، پەوکەی حەزرەتوو پیرشالیاری پێسە یاگەدار و نوێنەر و (خەلیفە)و وێش دیاری کەرۆ و ئێتر، وێش ئاگەی مازۆ جیا ڕوەو یاگێ‌ و مەحاڵەکای تەرو ئاسەردەمیە. پیرشالیاریچ پەوپەڕو ئاگایی و وشیاری و زانایی و دڵسۆزیۆ ئەرکەکاش بەگا مارۆ و بۆ بە چراوە و مەشخەڵێوە ڕۆشنە پەی ژیوای خەڵکو هەورامانی و ڕابەریشا کەرۆ سەرو ئایینە پیرۆزەکەو زەردەشتی و چاگە کە مزانۆ ڕەنگا بڕێ‌ کەس خاس نەیاوۆنە کتێبی پیرۆزو ئەڤێستای، وێش شەرحێوە هەرفرە ڕێکوپێکە منیۆرە پەیش و نامێش منیۆ (ماریفەتو پیری)، ئی کتێبە، کە داخەم مەشۆ نوسخەش دەسو وێماوە نەمەنەن و خەڵکانێوە جەوێما وشیارتەری بەردەن و جە مۆزەخانەکانە ورگیریان، پەڕا مووچیاریی عال و قسێ‌ وەشێ‌ و شیعرێ‌ قووڵ و مانادارێ‌. پیرشالیار، تاوانش جە قاڵبو شیعرانە، قانوونێوە هەرفرە عال و ئینسانی بنیۆرە پەی خەڵکی و فێرێشا کەرۆ سەرو ژیوای بە پاکی و ڕاسی و دروسی، شارەزاشا کەرۆ سەرو خرابیی دروێ‌ و زڵم و ستەمی، ئاشنێشا کەرۆ بە پارێزنای سروشتی و وەیکەردەی گیاندارەکای تەری و ئاوەدانەکەردەیۆ مەحاڵەو ژیوای و پاکوپۆختە ئاستەیۆش، بارشا بارۆ سەرو کاری و هەوڵ و کۆششی هەمیشەیی و دوورێشا دارۆوە جە تەمەڵی و بێکارەیی و بەتاڵی، کەرۆشا ساحیبو سەنعەتی و دەسکردی عالی پەی وەشتەرو ئاسوودەتەر کەردەی ژیوای وێشا و دابینکەردەی دماڕۆو زاڕۆڵەکاشا. وێچش بەتاڵ و بێکار نەنیشتەنەرە، بەڵکوو شانبەشانوو خەڵکەکەی هەرمانەش کەردێنە و دەسش دان سەنعەتی و هەوڵش دان زانستو پیشەسازی جە وەڵاتەنە وزۆ وەڵێ‌ و گەشەش بدۆ پەنە، ئیسەیچ هەڵای کڵاشە دەسچنەکێ‌ وێش جە یانەکەشەنە جە هەورامانو تەختینە مەنێنێ‌، ئیسەیچ هەڵای یاگێ‌ چلەخانەکەیش و یاگێ‌ کاروهەرمانەکەیش هەرمەنەن و ڕاسی قسەکاما سەلەمنۆ.
ئێسە بڕێکەس ماچۆ: گوایا دوێ‌ پیرشالیارێ‌ بیێنێ‌.. یۆشا هەر ئی پیرشالیارەنە کە ئێمە باسش کەرمێ‌ و ئەویتەریچشا کابرێوەن کە هامکاری عەرەبی و دەسەڵاتەکەیش و دینە تازەکەیش کەردەن، بەڵام ئانە تەنیا دروێوە سادێنە و هیچ بەڵگێوە نیا دەسۆ پەی سەلەمنایش.. ئا (پیرشالیار)ە کە ئادێ‌ بە دووەم پیرشالیارش مزانا، نامێش (پیش ئەڵلا یار)ا و جە ئەسڵەنە جە هیندوستانۆ ئامان و هیچ پەیوەندییەش بە پیرشالیاریۆ نیا، یۆتەریچ هەن کە پەنەش ماچا (شالیارە سیاو)، نامێش (سەی مسەفا)ن و عەرەبا و پەنەشا واتەن شالیارە سیاو، دیارا ئادیچ نوێنەرو دەسەڵاتی عەرەبی بییەن پەوکەی پەنش واچیان (شالیار) یانی کیانیا، یاگەدار، نوێنەر، هەرپاسە چوونکە فرە دێز و سیاوڵەیچ بیەن (هەر پێسە گرد عەرەبە سیاوە بیابان نشینەکا)، ئێتر پەنەشا واتەن شالیارە سیاو، دیارا ئی لەکەنامێچە نیشانێ‌ ناڕەزایی و وەش نەسیایی و قین و تووڕەیی خەڵکەکەی بیەن سەروو ئا کابرا عەرەبەیە! جا، خاستەرا ئێمە چەمێ‌ دڵی و ئاوەزیما کەرمێوە و چیوەکا تێکەڵێ‌ نەکەرمێ‌ و ورنەخەڵەتیەیمێ‌ پەی خەڵکێوە ناحەز و ناوشیاری کە گەرەکشا تاریخە پرشنگدارەکەیما کەم کەرۆوە و ئا گەورەیی و سەروەرییەیما بارۆورە وار و ڕاسییەکێما چەنە شێونۆ.
بەهەرحاڵ.. باسو ماریفەتو پیریما کەرد و واتما پەڕا موچیاریی عال پەی خەڵکی و بنەمێوەنە پەی دابینکەردەی ژیوایە ئاسوودەی و پەڕ جە شانازی، ئیسەیچ پێوەرە سەرنجەو چند خاڵێوە جە مووچیارییە عالەکاو پیرشالیاری پیرۆزی مدەیمێ‌ و ئێمەیچ هەوڵ دەیمێ‌ جە ژیوای وێمانە بەکارش بارمێ‌ و کەرمێش چراوەو ڕێما:...
حەزرەتو پیرشالیاری زەردەشتی فەرماوۆ:
1_ هەرکەس وەش ڕوو و دەم بە خوەن، ئانە ئاهوورایی و بەهەشتین و هەرکەسیچ ڕوو گرژ و مۆڕ و مۆن بۆ ئانە ئەهریمەنی و جەهەننەمین.
2_ یاگێ‌ ژیوای و حەشەو بانو یانەی مشیۆ پاکو پۆختە بۆ با فریشتێ‌ نووری و ڕەحمەتی ڕوەش کەرانە.
3_ ناخوونەکاتا کەندێ‌ و نمازدێ‌ درێژێ‌ با، چوونکە چێرشا پەڕ بۆ چڵک و چەپەڵی و بۆ بە یاگێ‌ ئەهریمەنی.
4_ وەختو گزیدای، وەڵێنە گزیەکەی گوچی گێردێ‌ سەرو ئایری، با پیسی و جڕوجانەوەری تاریک پەرەست و ئەهریمەنی دلێشەنە ڕەما و پاک بۆوە.
5_ وەختوو وێژە ئاستەیرە، بە پەشتەو دەسیتا وەرو دەمیتا گێردێ‌.
6_ هیچوەخت شانەی مەڕیا مەدەیدێ‌ قژێتا و سەرەش پەنە نماردێرە.
7_ هیچوەخت دلێ‌ کاسەی مەڕیاینە چێو مەوەردێ‌.
8_ چاشتێ‌ شەمەندێ‌ نەوەردێ‌، مەگەر سەرەکەش بە خەڵووز پۆژنابۆتارە.
9_ هیچوەخت ڕەنگی سیاو پەی جلوبەرگی و پاڵەیاتا ورمەچندێ‌، چوونکە ڕەنگێوە دێزەنە و شادی و زەقو بنیادمی کوشۆ (چەرمەو سەوزو کەوە) خاستەرین ڕەنگا چوونکە ڕەنگێ‌ شادێنێ‌ و ژیوای بنیادمی وەشڕەنگتەر کەرا.
10_ چاشتێوە مەوەردێ‌ کە بە ددانێ‌ پەیتا نەژاویۆ.
11_ هیچوەخت و جە هیچ هەلومەرجێنە، ئاوی پیسە مەکەردێ‌.
12_ پەی جلوبەرگی و چێرخەریتا، پەژموو ئاژەڵی کەردێ‌ کار نەک پۆسەکەیش.
13_ ئازارەو هیچ گیاندارێوە مەدەیدێ‌ و مەکوشدێش، گرد گیاندارێ‌، خوای دروس کەردەن و قازانجێوەش چەنەن پەیتا.
14_ درەختەکێ‌، گیاندارێنێ‌ و جوانێ‌، مەبڕدێشاوە، فکریەیدێنە: ئەگەر یۆ دەسو قاچو شمە بڕۆوە چند سەخت و گولا.
15_ هەریاگە ژیودێ‌، با یاگێ‌ ژیوایتا ڕۆشنە بۆ.
16_ شەووڕۆ، بە گۆرانیێ‌، خەمو پەژارە دلێ‌ دەروونیتانە تارندێ‌.
17_ وەختو زەماوندێ‌، گێلایۆ کەسێوە جە سەفەرەنە، زاڕۆ بیەی، وارانی بەوەختی، سەمەری عالی، شیفاو نەوەشینی و...، هەمیشە و بەهەر بەهانێوە، جەژنە گێردێ‌ و گۆرانێی واچدێ‌ و ورپڕدێ‌ و وەشی بە ژیوای وێتا و خەڵکی تەریچ بەخشدێ‌.
بەڵێ‌ ئازیزەکام، ئینە گوڵچنێوە جە مووچیاریەکاو حەزرەتو پیرشالیاری زەردەشتی، ئومێدەوارەنا گردما جە ژیوای وێمانە بەرمێش ڕاوە و بەهرەش چەنە ورگێرمێ‌، ئێتر تا وردایۆ لاپەڕێوەتەرو هەورامانی، شادی بەشتا بۆو...
[1]