Yazar Mahmud Çelebi’nin “Welatê Qedexe” romanı, #Geliyê Zîlan# kitabında katliamda hayatını kaybeden, sürgüne gönderilen, hapishanelerde kalan ya da birçok işkenceye maruz kalan insanları konu alıyor.
Van’ın Erciş İlçesinde bulunan Geliyê Zîlan (Zilan Vadisi) Kürt tarihinde önemli yer tutuyor. Ağrı serhildanı sırasında 1930’da Zîlan’da on binlerce kişi katledildi, işkencelerden geçirildi, sürgün edildi. 70’ten fazla köy boşaltıldı. Yazar Mahmud Çelebi, “Welatê Qedexe” romanıyla Geliyê Zîlan Bölgesinde yaşanan katliamı, sürgünleri ve acıları okuyucuyla buluşturuyor.
Van’ın Erciş ilçesinde doğan Yazar Mahmut Çelebi, eğitimimi Erciş'te tamamladı. Uzun yıllar Kürt siyasi partilerinde çalışan Çelebi, daha sonra KURDÎ-DER yönetiminde yer aldı. Şu an Erciş’te yaşayan Çelebi, Kürtçe yazdığı romanıyla ilgili ANF’ye konuştu.
Kürtçe üzerindeki yasaklı zihniyete tepkili olduğunu belirten Çelebi, “Ne yazık ki dilimiz gün geçtikçe bozulmaktadır. Günlük hayatımızda kullanılan kelimelerin dışındaki kelimelerin birçoğu neredeyse unutulmaya yüz tutmuştur. Asimilasyon politikalarına karşı Kürt diline katkı sağlamak amacıyla sorumluluk almaya karar verdim. Kürtler çok acı çekti, ne yazık ki hala çekiyor. Acılar göz ardı edilmiştir. Adı, kültürü, fikirleri ve düşünceleri, kısacası bu ülkenin yaşamı yasaklanmış. Kürdistan kelimesi yasaktır. Bu yasaklı zihniyet, Zîlan Vadisi'nin adını resmen ‘Altındere Harası’ olarak kullanıyor. Tüm bu nedenlerle, bu kitabın içeriğini bu şekilde Welatê Qedexe (Yasak Ülke) dışında hiçbir ismin içeremeyeceğini rahatlıkla söyleyebilirim” dedi.

‘YASAK ÜLKE’DEKİ HER ŞEY BU KİTAPTA VAR
Kitabının içeriğinde öncelikle tüm biçimleriyle yasak yaşam olduğunu kaydeden Çelebi, şunları dile getirdi: “Bu romanda aşk var, neşe var; tüm biçimleriyle kültür var, ıstırap var, göç var; kendine yabancılaşma ve çaresizlik var; sürgünün sefaleti, ölümü var. Romanda adı geçen ya da katliamda hayatını kaybeden, sürgüne gönderilen, hapishanelerde kalan ya da birçok işkenceye maruz kalan bu kitabın kahramanları ve kadın kahramanları var. Sosyolojik açıdan bakıldığında tüm biçimleriyle zorluklarla, göçlerle, yaralanmalarla, ölümlerle devam eden yaşam, insanların üzerindeki etkisini de ayrıntılı olarak göstermektedir. Katliam, tüm vahşeti ile insanlığa karşı her türlü kötülüğü, hastalıkları beraberinde getirir. İnsanlar üzerinde ciddi bir etkisi vardır. Ölüm, aile çöküşü, yabancılaşma, yoksulluk gözler önüne seriliyor. Zîlan Katliamı da benzer sonuçlar doğurdu ve aradan uzun yıllar geçmesine rağmen halk üzerindeki etkileri devam ediyor.”

ZİHNİYETTE BİR DEĞİŞİKLİK YOK
Kürt halkının 1930’da yaşadığı dönem ile bu döneme bakıldığında, hükümetin ve idarenin zihniyetinde bir değişiklik olmadığını vurgulayan Çelebi, şöyle konuştu: “Yani zihniyet aynı zihniyettir. Ancak insanların vizyonunda ve bilincinde iyi bir ilerleme oldu. Geçmiş yaşam, çekilen acılar, gerçeklerin farkındalığı, yöneticilerin halka karşı tutumu, insanlık için ortaya çıkan dünya koşulları, insanın kendini ifade etme cesareti; tüm bu bileşenler, olaylar ve düşünceler bilinç alanında insanlar tarafından daha da geliştirilerek özgür bir düşünce haline gelmiştir. Çok olumlu tepkiler aldım. Çünkü insanlar, tarihin gizli kalmış gerçeklerinin bu şekilde yazılmasını ve açığa çıkmasını dört gözle bekliyor. Yazarlarımız kendi kültürümüzü ve tarihimizi kendi dilimizle yazarlarsa eminim ki halkımız daha çok memnun kalacaktır.”

KÜRT KÜLTÜRÜ ÇOK ZENGİN
Kürt kültürünün çok zengin olduğunu, zaten güçlü ve kadim kültürlerin bunca yaşanan karşısında hayata kalabileceğini söyleyen Çelebi, şunları ekledi: “Yüz yılı aşkın bir süredir kültürümüz ve ülkemiz, büyük saldırı altında kalmış ve yok edilmeye çalışılmıştır. Tüm bu olumsuzluklara rağmen çok farklı ve değerli Kürtçe eserler ortaya çıkıyor. Bu da kültürün zenginliğinden kaynaklanmaktadır. Bu ülkenin ve bu kültürün tüm sevenlerinden ümidim, bildikleri her şeyi bu ortama kaydetmeleri ve bu zenginliğin kaybolmasına, helak olmasına izin vermemeleridir. Bu zenginlik kaybedilince biz de kaybedeceğiz.”[1]