پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ڕۆژین ئەکرەم
18-09-2024
سروشت بەکر
ڤیدیۆ
سان جۆڵا: سەر بە میتی تورکی و هاوڕەگەزخواز نیم!
18-09-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ژووان؛ سەبارەت بە پەیوەندی نێوان کوڕان و کچان
18-09-2024
زریان سەرچناری
ژیاننامە
ئیحسان زەڵمی
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
قومریە شێخ محەمەد بەرزنجی
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
کۆچەر محەمەد عارف
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پەیوەند عومەر
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بیلال جیهاد زەنگڵ
18-09-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
18-09-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
بەهار حاجی کەریم چرۆستانی
17-09-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  537,088
وێنە
  109,463
پەرتووک PDF
  20,223
فایلی پەیوەندیدار
  103,714
ڤیدیۆ
  1,531
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,220
پەرتووکخانە 
25,586
ژیاننامە 
25,338
کورتەباس 
18,076
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,673
پەند و ئیدیۆم 
13,540
شوێنەکان 
11,997
شەهیدان 
11,596
کۆمەڵکوژی 
10,907
هۆنراوە 
10,260
بەڵگەنامەکان 
8,347
وێنە و پێناس 
7,358
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,270
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,458
ڤیدیۆ 
1,428
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
820
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
251
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   تێکڕا 
234,723
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
شوکور مستەفا
ژیاننامە
دالیا ئەحمەد
ژیاننامە
عەبدولی سوران
ژیاننامە
دەنیز هێڤی
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عو...
“MASÎ SURATÎ ALFABESİ” ÜZERİNE NOTLAR (1)
کوردیپێدیا و هاوکارانی، هەردەم یارمەتیدەردەبن بۆ خوێندکارانی زانکۆ و خوێندنی باڵا بۆ بەدەستخستنی سەرچاوەی پێویست!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Türkçe - Turkish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست1
Kurmancî0
English1
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

“MASÎ SURATÎ ALFABESİ” ÜZERİNE NOTLAR (1)

“MASÎ SURATÎ ALFABESİ” ÜZERİNE NOTLAR (1)
Ayetullah Merdoxî Kurdistanî (1880-1975) 1953 yılında Farsça kaleme aldığı „Mêjûy Merdox“ olarak bilinen „Kürd ve Kürdistan Tarihi“ adlı eserinde Masî Suratî Alfabesini gündeme getirmiştir. Bawa Merdoxî çok kısa da olsa İbn Wahşiye’nin gündeme getirdiği “Kürd Alfabesi”ni “MASÎ SORATÎ ALFABESİ” olarak adlandırıyor. Merdoxî, Masî Soratî adlı bir kişini bu Alfabeyi oluşturulup kullanıldığını ve İslam’ın gelişine kadar Kürdler arasında bu Alfabenin kullanışının yaygın olduğunu söylüyor.(Şêx Mehemed Merdoxî Kurdistanî, 2011: S 45)
Doğu Kürdistanlı aydınlarından Sidîqî Borekayîzade “Mêjûy Edebî Kurdî “ adlı eserinin 1.Cild’inde “XETÎ MASÎ SORATÎ “ Ana başlığı altında bu alfabe üzerine duruyor ve şöyle yazıyor: Kürdlerin 37 harften oluşan Masi Sorati adı ile anılan başka bir Alfabeleri vardı. İbn Wahşiyye Hicrinin 241 yılında Abdulmelik Merwani için yazdığı “Şewqu’l-Müsteham Fi Marifeti Rumuzu’l-Aqlam” adlı eserinde şöyle diyor: “Kürdler yazılarının çoğunu Masî Soratî Alfabesiyle yazıyor. Bağdat’ın Nawusi mahallesinde Masî Soratî Alfabesiyle yazılan 30 Kürdçe kitabı gördüm. Şimdi Şam’da bu kitaplardan iki tanesi yanımdadır. Biri hurma ve diğer ağaçlarının dikimi ile ilgilili. Diğeri ise kurak ve su kaynakları bulunmayan alanlarda su arama ilgilidir. Ben bu kitapları herkesin yararlanması için Arapça diline tercüme ettim.(Sidîq Borekayî Sefîzade, Mêjûy Edebî Kurdî, Bergî Yekem r. 20)
Öyle görünüyor ki, Kürdler arasında ilk defa Doğu Kürdistanlı aydınlar Ayetullah Merdoxî Kurdistanî ve Sidîq Borekayî Sefîzade İbn Wahşiyye’nin kitabından ve Alfabenin varlığından haberdarlar. Her iki Kürd akademisyenin kitabı doğrudan okuyup okumadıkları konusunda bir şeyler söylemek çok zor. Her ikisi de kitabın içeriğinden haberdarlar, fakat kitabın içeriğini doğrudan aktarma yerine yorumlamaya gitmişler. İbn Wahşiyye’de olmamasına rağmen her ikisi de bu Alfabeyi “MASÎ SORATÎ ALFABESİ” olarak adlandırıyor. Kitaba bakıldığı zaman Kürdlerin iddialarına göre “Pinoşad ve Masi Sorati kendi eserlerini bu Alfabe ile kaleme aldıkları” söyleniyor. Niçin Pinoşad ve Masi Sorati Alfabesi değil de, “MASÎ SORATÎ ALFABESİ” deniliyor. İbn Wahşiyye bu Alfabe ile yazılan 30 kitabı Bağdat’ta gördüğünü söylüyor. Sidîq Borekayî Sefîzade “Bağdat’ın Nawusi mahallesinde Masî Soratî Alfabesiyle yazılan 30 Kürdçe kitabı gördüm.” diye aktarıyor. Bu bir yorumdur. Öyle görünüyor ki Doğu Kürdistan aydınları bu Alfabenin “MASÎ SORATÎ ALFABESİ” olarak adlandırılmasının öncüleridir. Bu Alfabe’yi ilk olarak MASÎ SORATÎ yada PÎNOŞAD tarafından oluşturulup kullanıldığına dair elimizde tek bir belge ve veride yoktur Söz konusu olan Alfabeyi “MASÎ SORATÎ ALFABESİ” olarak adlandırmak kolaya kaçmak olduğu gibi problemlidir.
Güney Kürdistanlı aydınları başta Mehemedî Mela Kerîm olmak üzere bir çok Kürd aydını yazılarında ve çalışmalarında bu Alfabe üzerine durdular.( M. Mela Kerim’in ölüme üzerine kaleme aldığım makaleye bakabilirsiniz.
Kuzey Kürdistan’da bu Alfabe ’den ilk söz eden rahmetli Musa Anterdir. Musa Anter 1967 yılında basıma verdiği “Ferhanga Khurdî- Tirkî” adlı eserinde bu Alfabeyi 4 kelime ile İslam Öncesi “Elîfbeya xwe” adı altında yayınlıyor. Musa Anter Alfabeye ilişkin başka hiçbir yorum yapmıyor. Sanıyorum, bu bilginin de kaynağı kitap çalışmasında Musa Anter’e yardımcı olan Güney Kürdistanlı değerli Kürd aydını Cemal Alemdardır. Rahmetli Kürd araştırmacısı Abdullah Varlı 1997 yılında İstanbul’da yayınladığı “Dîroka Dugelên Kurdan” adlı eserine bu Alfabe’den söz ediyor. Yine değerli Kürd aydını Feqî Huseyn Sağniç 2002 yılında İstanbul’da yayınladığı “Dîroka Wêjeya Kurdî” adlı eserinde “ Xetên Masî Soratî “ Ana başlığı altında bu Alfabe üzerine duruyor ve Sidîq Borekayî Sefîzade’nin söylediklerini olduğu gibi aktarıyor.
Yine Kuzey Kürdistan’da Celadet Çeliker, “Kurtedîroka Alfabên Ku Kurdan Bikaranîne”, Serdar Karakuş el Xassî , “Şu Acayip işe bakın”, Zana Farqînî “Masî Soratî Alfabesî” ve Wisif Zozanî, “En Eski Kürd Alfabesi” adlı makalelerinde bu Alfabe üzerine duruyor ve bazı bilgiler veriyorlar.
En son olarak konuya ilişkin olarak Mamoste Qedrî, Bîr dergisinin 4. Sayısında “Nivîsîn û Alfabe di nav pêşîyên Kurdan de”, Kürt Tarih Dergisinin farklı sayılarında Dr. Kadri Yıldırım “Kürdlerin İslam Öncesi Alfabe Serüveni”, Ronî El Meranî Muhammed, “Bilinen En Eski Kürt Alfabesi”(Çev:Haşim Özdağ), yine Kürt Tarih Dergisin de Engin Öpengin, “Tevatür ve Temellük Kıskacında Kürt Kültür Tarihçiliği”, Nûbihar Akademî dergisinde Haşim Özdağ’ın Rexneyek li ser Niqaşên Alfabeya Bînûşad û Masî Es- Soratî yayınlandı. Fikret Yaşar, Kürdlerin kullandığı alfabeler vs…
Kürdler arasında Kürd dili, edebiyatı ve tarihine ilişkin tartışmaların yapılması sevindirici bir olaydır. Bu tip tartışmalarda yanlışlıklarda yapıla bilinir. Önemli olan sorunların üzerine gitmektir. Başka ülkelerde yüzyıllar öncesi yaşanan bir olay üzerine binlerce kitap çıkmasına rağmen, her gün yeni bilgiler ve veriler ortaya çıkabiliyor. Bir dizi doğru ve yanlış yer değiştiriyor. (Fransız Devrimine ilişkin çalışmalara bir göz atmak yeterlidir)
Mamoste Qedrî haklı olarak Alfabeyi “Masî Soratî Alfabesi ” değil “Alfabeya bînûşad û Masîsoratî” olarak adlandırıyor. Mamoste Qedrî bu adlandırmaya giderken Alfabenin “Masî Soratî Alfabesi ” olarak adlandırılmasının içerdiği handikabı görüyor. Çünkü, İbn Wahşiyye, Kürdlerin iddialarına göre Bînûşad û Masî Soratî eserlerini bu Alfabe ile vermişler.
Mamoste Qedrî “Kürdlerden başka hiçbir millet bu Alfabeyi kullanmamıştır” diye bir tespitte bulunuyor, bu iddiayı destekleyecek belge sunmuyor. Sayın Haşim Özdaş ellimizde belge yok diyerek bu iddiayı çok cesaretli buluyor. Fakat, şu da bir gerçek Kürdlerin dışında da bu Alfabeyi birilerinin kullandığına dair de elimizde belge yoktur.
Mamoste’nin bir başka iddiası da “Bînûşad ve Masî Soratî iki Kürd aşiretidir” iddiasıdır. Mamoste “Bînûşad ve Masî Soratî Kürdleri” diyerek yaptığı yorumlar bu iddiadan kaynaklanmaktadır. Fakat, elimizde bulunan veriler ve İbn Wahşiyye’nin eserleri böyle bir tezi doğrulamıyor. Tam tersine İbn Wahşiyye Bînûşad ve Masî Soratîden iki kişi ve hatta iki yazar olarak söz ediyor.(Bu konu üzerine daha geniş bir şekilde duracağım)
İbn Wahşiyye’nin kitabında söz konusu olan kitabı Emevi Halifesi Abdülmelik Bin Mervan’ın istemi üzerine yazdığını söylüyor. H. Özdağ haklı olarak Abdülmelik Bin Mervan’in 705 yılında öldüğünü söyleyerek itiraz ediyor. İbn Wahşiyye kitabı 3 Ramazan 241/ 15 Ocak 856 tarihinde bitiriyor ve Emevi Halifesi Abdülmelik Bin Mervan’ın kitap hanesine (Hizana) bağışlıyor. Bin Mervan 86/705 tarihinde vefat ediyor.(T. Fahd, 1975: s 107) İbn Wahşiyye Emeviler değil, Abbasiler döneminde yaşamıştır. Emevi Halifesi Abdülmelik Bin Mervan’ın ölümü ile kitabın bitirilmesi arasında 151 yıl fark var. Her halde Mamoste Qedrî de bu gerçekliğin farkında olduğundan dolayı, Emevi Halifesini devre dışı bırakarak, Endülüs Emir’i “Abdülmelik bin Abdurrahman’a” atıfta bulunuyor. Söz konusu olan dönem de Endülüs da 2. Abdurrahman iktidardadır.
Sayın Ergin Öpengin, Muhammed Ronî El Meranî ve Kadri Yıldırım’ın yazdıkları makalelerdeki “kimi sorunları ifşa etmek amacıyla” Avusturyalı Josef Van Hammer-Purgstall’ın 1806 yılında yaptığı kitabın İngilizce çevirisine baş vuruyor ve yaptığı çeviri şöyle:
“Bu harflerin hangi alfabeye ait oldukları hakkında bir bilgiye sahip değiliz, zira ifade ettikleri dili asla belirleyemedik; ama ben Bağdat’ta bu alfabeyle yazılmış otuz üç kitabe gördüm. Şam’da ikametim sırasında, biri üzüm asması ve hurma ağacı yetiştirme, diğeriyse su ve bilinmeyen sahalarda suyu bulup çıkartma yöntemleri üzerine iki kitapla karşılaştım. İnsanlığın hayrı için her iki kitabı da Kürtçe dilinden Arapça diline çevirdim.” (s. 53)
Hemen ardından sayın Öpengin İbn Wahşiyye “bu alfabenin Kürtlere ait bir alfabe olmadığını düşünüyor; zira aynı alfabeyi Bağdat’ta, hangi dilde olduklarının bilinmediği otuz üç kitabenin18 yazımında da görmüştür “diyor.
Şimdi bu tezin doğru olup olmadığını görmek için sayın Wisif Zozani’nin Arapça’dan Türkçeye ve Sayın Haşim Özdağ’ın Arapça’dan Kurdmanciye yaptıkları çevirileri aktariyorum:
“Keldaniler kendi dönemlerinde bilim, felsefe ve teknik alanda insanların en bilgilileriydi. Antik dönem Kürdleri onlarla rekabet içinde ve onlara özenmeye çalışıyorlardı. Fakat bu iki milletin arasındaki mesafe yer ile gök kadardır. Bununla beraber antik dönem Kürdlerinin önde oldukları bilim dalları Tarım ve Botanik gibi tabiat bilimleriydi. Kürdler kendilerinin Pinoşad’ın soyundan geldiklerini iddia ederlerdi. Hz. Âdem’e nisbet edilen Tarım Kitabı, Safaris ve Kosami’ye ait kitaplar onların sıkça başvurduğu kitaplardı. Kürdler Yedi Kitabın yanı sıra Dewanay’a ait Mushafın kendilerinde olduğunu, sihir ve büyü ilimlerinde bilgi sahibi olduklarını iddia ederlerdi. Fakat kanaatimce durum böyle değildir. Çünkü bu bilim ve sanatlar Kürdlere Keldaniler aracılığıyla ulaşmıştır. Keldaniler bu bilimlerde Kürdlerden önce gelirler. Bu nedenle Keldaniler ve Kürdler arasında bu konuda geçmişten gelen bir düşmanlık ve çekememezlik vardır.”
“Antik dönem yazılarından bir diğeri de bünyesinde başka alfabelerde bulunmayan farklı harfler bulunan ve Kürdlerin iddiasına göre ataları Pinoşad ve Masi es-Sorati’nin kendi eserlerini kaleme aldıkları alfabedir. Burada Arapça karşılıklarını bulamadığımız bazı harflerin, başka alfabelerde benzerlerini bulamadık. Gerçekten bu alfabe oldukça ilginç ve değişik bir alfabedir. Ben Bağdat’tayken bir lahit içerisinde bu alfabeyle yazılmış 30’a yakın kitap gördüm. İşte bu, söz konusu alfabedir.”
Şam’da bu alfabeyle yazılmış iki tane kitabım vardı. Biri üzüm bağları ve hurma ağaçlarının dikimi ile ilgiliydi. Diğeri ise su kaynaklarının tesbiti, kaynağı belli olmayan pınarların kaynaklarını bulma ve yüzeye çıkarma yöntemleri ile ilgiliydi. Ben bu kitapları Kürd dilinden Arap diline tercüme ettim. Bunu yapmaktaki amacım insanların bu eserlerden yararlanmalarını sağlamaktı.”
(İbn Wahşiyye, Şewqu’l-Müsteham Fi Marifeti Rumuzu’l-Aqlam`dan akt. Wisif Zozanî, EN ESKİ KÜRD ALFABESİ adlı makalesi)
“Lêbelê Keldanî, di dema xwe de di warê zanist, mearif, hikmet û huneran de mirovên herî zana bûn. Pêşiyên Kurdan dixwestin ku bi wan re gengeşiyê bikin û dirûvê wan bidin xwe. Lê ev, bi qasî durahiya erd û asîmanan ji hev dûr e. Pêşiyên Kurdan, bi tenê di warê hunera çandinî û taybetmendiyên gihayan de li pêş bûn. Ew dîsa angaşt dikin ku ew zaroyên Pînoşad/Bînoşad in, berhema Adem aleyhis- selam ya li ser çandiniyê û her wiha berhema Sexrîs û Qusamî jî gihaştiye wan. Di her rewşê de ew iddia dikin ku bi Esfarê Seb’e (Heft Berheman) û berhema birêz Dewanay, dizanin.1 Dîsa angaşt dikin ku di bara efsûn û tilsimê de jî xwedî zanîn in. Lêbelê rastî ne wiha ye. Belbî temamê van zanyarî û huneran bi rêya Keldanîyan gihaştiye wan. Û ew, di van tiştan de pêşiyên wan in. Ji lewra di navbera wan de hergav neyartiyeke berdewan li dar bûye” (Îbn Wehşiyye, 2003: rp. 202-203).
“Ji qelemên/alfabeyên kevn, şeklê qelemekî/alfabeyeke din. Hin herfên ji qay- de û rêzên herfan zêdetir tê de hene. Kurd angaşt dikin ku Bînoşad û Masî es- Soratî hemî îlm, huner û berhemên xwe bi wî qelemî nivîsandine. Mîna ku tu dibînî şeklê wê ev e. Me, di tu ziman û qeleman de ji bo herfên mayî ne xwendin û ne jî mînak dîtin. Ew, ji eqlamên/herfên ecêb û resmên/şeklên xerîb in. Min li Bexdayê di sendoqekê/goristana Filehan de nêzî 30 berhemên ku bi vê xetê hatibûn nivîsandin, dîtin. Li Şamê jî jê du pirtûk li ba min bûn. Yek jê di derbarê “Çandina rezan û darên xurmeyan de” ya din jî derheqê “Tesbîta avan û awayê derxistina avê li cihên ne diyar de ye” Ji bo ku mirovahî ji wan sûdê wergirin, min ew ji zimanê Kurdan bi bal ‘Erebî ve, wergerandin” (Îbn Wehşiyye, 2003: rp. 204-205).
Sayın Ergin Öpengin, Josef Van Hammer-Purgstall’ın 1806 yılında yaptığı yanlış çeviriyi temel alarak yaptığı değerlendirme de yanlış olmuştur. Sayın Özdağ haklı olarak İbn Wahşiyye’nin “bilinmeyen” dediği şey dil ve Alfabe’nin tümü değil, karşılığını bulmadığı 7 harftir. Ayrıca bilmediği bir dilden ve Alfabeden Kürdçe iki kitabı nasıl çeviriyor. Ayrıca Dr. Fleischer 1850-60’larda Josef Van Hammer-Purgstall’ın yapmış olduğu çevirinin sorunlu olduğunu tespit etmişti.[1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە بەزمانی (Türkçe) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەم بابەتە 1,571 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ZAGROSNAME
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 5
زمانی بابەت: Türkçe
ڕۆژی دەرچوون: 18-03-2022 (2 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئەدەبی / ڕەخنەی ئەدەبی
پۆلێنی ناوەڕۆک: زمانەوانی و ڕێزمان
پۆلێنی ناوەڕۆک: لێکۆڵینەوە
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: تورکی
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 26-07-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 27-07-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 26-07-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 1,571 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.195 KB 26-07-2022 سارا کس.ک.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
قومریە شێخ محەمەد بەرزنجی
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
کورتەباس
لە سەیدسادق باندێک بە تۆمەتی گەڕان بەدوای شوێنەواردا دەستگیر دەکرێن
ژیاننامە
ئیحسان زەڵمی
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی شاری سلێمانی ساڵی شەستەکان
کورتەباس
نامەی نازم حیکمەت بۆ گەلی کورد
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
ژیاننامە
زادینا شاکر
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
ژیاننامە
بەهار حاجی کەریم چرۆستانی
وێنە و پێناس
خێزانی شێخ عومەری پانی بەرز دروو
پەرتووکخانە
گەشتێک بە نێوان هەورێ و ماکۆک دا؛ بەرگی یەکەم
کورتەباس
کەموکوڕییەکانی ڕێزمانی کوردی لە پڕۆگرامی خوێندنی هەرێمی کوردستان بەپێی تیۆری مۆرفیم
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
وێنە و پێناس
خێزانی عەلادین شێخ عومەری پانی بەرز دروو
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
وێنە و پێناس
خوێندکارانی ئامادەیی سلێمانی کچان ساڵی 1977
ژیاننامە
ڕۆژین ئەکرەم
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
دراوی میرنشینی بەدلیس
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەک لە گۆیژە ساڵی 1957
کورتەباس
شێخ محەمەد ئەسعەد ئەفەندی ئەربیلی؛ ژیان و بەرهەمەکانی لەبەر ڕۆشنایی سەرچاوە تورکی و ناوخۆییەکان
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
نەسرین غەفار حەمە ساڵح
پەرتووکخانە
دیوانی سەباح ڕەنجدەر؛ بەرگی 03
ژیاننامە
ڕازان ئەبوبەکر
ژیاننامە
پەیوەند عومەر
ژیاننامە
کۆچەر محەمەد عارف
پەرتووکخانە
ژووان؛ سەبارەت بە پەیوەندی نێوان کوڕان و کچان
پەرتووکخانە
پەروەردە و خوێندن لە دیدی سەرۆک بارزانی
ژیاننامە
بیلال جیهاد زەنگڵ

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
شوکور مستەفا
18-11-2008
هاوڕێ باخەوان
شوکور مستەفا
ژیاننامە
دالیا ئەحمەد
08-09-2010
هاوڕێ باخەوان
دالیا ئەحمەد
ژیاننامە
عەبدولی سوران
18-09-2018
هاوڕێ باخەوان
عەبدولی سوران
ژیاننامە
دەنیز هێڤی
18-09-2023
زریان عەلی
دەنیز هێڤی
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
18-09-2024
هەژار کامەلا
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ڕۆژین ئەکرەم
18-09-2024
سروشت بەکر
ڤیدیۆ
سان جۆڵا: سەر بە میتی تورکی و هاوڕەگەزخواز نیم!
18-09-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ژووان؛ سەبارەت بە پەیوەندی نێوان کوڕان و کچان
18-09-2024
زریان سەرچناری
ژیاننامە
ئیحسان زەڵمی
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
قومریە شێخ محەمەد بەرزنجی
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
کۆچەر محەمەد عارف
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پەیوەند عومەر
18-09-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بیلال جیهاد زەنگڵ
18-09-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
18-09-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
بەهار حاجی کەریم چرۆستانی
17-09-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  537,088
وێنە
  109,463
پەرتووک PDF
  20,223
فایلی پەیوەندیدار
  103,714
ڤیدیۆ
  1,531
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,220
پەرتووکخانە 
25,586
ژیاننامە 
25,338
کورتەباس 
18,076
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,673
پەند و ئیدیۆم 
13,540
شوێنەکان 
11,997
شەهیدان 
11,596
کۆمەڵکوژی 
10,907
هۆنراوە 
10,260
بەڵگەنامەکان 
8,347
وێنە و پێناس 
7,358
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,270
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,458
ڤیدیۆ 
1,428
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
820
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
251
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   تێکڕا 
234,723
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
قومریە شێخ محەمەد بەرزنجی
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
کورتەباس
لە سەیدسادق باندێک بە تۆمەتی گەڕان بەدوای شوێنەواردا دەستگیر دەکرێن
ژیاننامە
ئیحسان زەڵمی
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
پەرتووکخانە
گوتاری شیعری لای د. وریا عومەر ئەمین
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی شاری سلێمانی ساڵی شەستەکان
کورتەباس
نامەی نازم حیکمەت بۆ گەلی کورد
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
ژیاننامە
زادینا شاکر
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
ژیاننامە
بەهار حاجی کەریم چرۆستانی
وێنە و پێناس
خێزانی شێخ عومەری پانی بەرز دروو
پەرتووکخانە
گەشتێک بە نێوان هەورێ و ماکۆک دا؛ بەرگی یەکەم
کورتەباس
کەموکوڕییەکانی ڕێزمانی کوردی لە پڕۆگرامی خوێندنی هەرێمی کوردستان بەپێی تیۆری مۆرفیم
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
وێنە و پێناس
خێزانی عەلادین شێخ عومەری پانی بەرز دروو
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
وێنە و پێناس
خوێندکارانی ئامادەیی سلێمانی کچان ساڵی 1977
ژیاننامە
ڕۆژین ئەکرەم
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
دراوی میرنشینی بەدلیس
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەک لە گۆیژە ساڵی 1957
کورتەباس
شێخ محەمەد ئەسعەد ئەفەندی ئەربیلی؛ ژیان و بەرهەمەکانی لەبەر ڕۆشنایی سەرچاوە تورکی و ناوخۆییەکان
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
نەسرین غەفار حەمە ساڵح
پەرتووکخانە
دیوانی سەباح ڕەنجدەر؛ بەرگی 03
ژیاننامە
ڕازان ئەبوبەکر
ژیاننامە
پەیوەند عومەر
ژیاننامە
کۆچەر محەمەد عارف
پەرتووکخانە
ژووان؛ سەبارەت بە پەیوەندی نێوان کوڕان و کچان
پەرتووکخانە
پەروەردە و خوێندن لە دیدی سەرۆک بارزانی
ژیاننامە
بیلال جیهاد زەنگڵ

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.14 چرکە!