ئەو بەیانییە
#فەڕۆخ نێعمەتپوور#

ئەو بەیانییە، سالەی پوورە ڕێحان بە دەنگەدەنگی دایکی لە خەو خەبەری بووەوە کە دەیگوت هەتیوە هەستە، هەستە دنیا ئاو بردی و کەچی تۆ هەر لە ناو جێگاکەتا وەک سیپاڵ پاڵ کەوتووی و ئەتلێیتەوە، ... هەستە هەستە!
سالە کە پشتی لە دایکی بوو، بە سەر شانی چەپدا وەرگەڕا و، بۆڵاندی کە ڕۆژێک نەبوو بە دڵی خۆم بخەوم و بۆڵەبۆڵی تۆ لێم تێک نەدا، ... ئەم هەراهەرایەت لە چییە ئەڵێی پێیان بە کەلکتا ناوە، ... چی بووە پیرێژن چی؟

هەستە نەگبەت هەستە، ... ئاخری خدری مام ڕەسوڵیان ئیعدام کرد، ... قوڕ بەسەر دایکە هەناسە ساردەکەی، ... هەستە هەستە! ئەو زاڵم و خێرنەدیوانە تەنیا پەنایان لێ سەند.
سالە بە یەک تەکان ڕاست بووەوە و، گوتی چی ی ی ی... خدریان ئیعدام کردووە؟
پوورە ڕێحان جوابی نەدایەوە، لە تەنیشت سەماوەرەکەی دانیشت و هەر وا بە ئەژنۆی خۆیدا دەکێشا. ساڵە دەستبەجێ هەستا سەرپێ، جل و بەرگەکەی لەبەر کرد، ئاوێکی بە دەست و دەمووچاویدا کرد و دەرپەڕییە دەرەوە. دایکی لە پەنجەرەکەوە هاواری لێکرد ئەڵێن تەرمەکایان هێناوەتەوە بۆ مزگەوت.

سالە لای نەکردەوە و دەستی بە گیرفانیدا کرد و پاکەتە جگەرەکەی دەرهێنا و سیگارێکی داگیرساند. سەعاتی دەی بەیانی بوو و ناو کۆڵان چۆڵ بوو. هەتاو ئەگەرچی نەگەیشتبووە تەوقی ئاسمان، بەڵام پێستی دەگەست. لە بڵیندگۆکەی مزگەوتەوە هیچ دەنگێک نەدەهاتە گوێ. نە دەنگی قوڕئان و نە بانگهێشتی مەلا بۆ خەڵکی لە بابەت بەدەم هاتنی مردوویەکەوە و ناشتنی تەرمەکەی. هەموو شتێک تا ئەو پەڕی خۆی بێدەنگ بوو. وەک بڵێی هیچ باسێک نیە. سالە لەبەر خۆیەوە گوتی ڕەنگە دایکم هەڵە بێت!
تا مزگەوت چوار کۆڵانی درێژ لە بەیندا بوو. لە کۆڵانی دووهەم ئالاسکەفرۆشێک بە گارییەکەیەوە لە سێبەرێکدا ڕاوەستابوو و بە شتێکەوە خەریک بوو.

سالە، خدری مام ڕەسوڵی چاک دەناسی. لە منداڵییەوە هاوڕێ بوون. ئەگەرچی ئەو دوو کۆڵان لە پشتەوەی گەڕەکەکەی ئەماندا دەژیا، بەڵام لە بیری دێ هەمیشە پێکەوە بوون. هەرچەند ئەم هەر لەو سەردەمەوە لاسار و گرژ و سەربزێو بوو و، خدریش ئارام و بێدەنگ و فەقیر. لە بیری دێ هەمیشە ئەم بوو کە لەسەری هەڵدەدا. خدر قەت نەیتوانی دەست لە کەس هەڵبێنێتەوە. سالە بە پشتەدەستی فرمێسکی قەتیس ماوی چاوەکانی سڕییەوە و، بە خۆی گوت ئاخ خ خ... حەیف بۆ ئەو کوڕچاکە... ئاخ... ئاخ!

سەردەمی منداڵی زوو تێپەڕی و سالە بە لایەک و خدریش بە لایەکی تردا. سالە بوو بەو زەلامەی خەڵکی شار سڵیان لێدەکرد و خدریش سوێندیان بە سەر دەخوارد. هەرچەند سەلام و چاک و چۆنیان هەر مابوو و، کاتێک بە تووش یەکترەوە دەبوون دیسان زۆر بە ئاسانی دەچوونەوە دۆخی ساڵان، بەڵام ژیان هەر کامەیانی بە لایەکدا خستبوو. ڕاستییەکەی ئەوە بوو شتێک لە خدردا بوو کە قەت لای سالەی پوورە ڕێحان کۆن نەدەبوو... شتێکی سەرنجڕاکێش کە لە هیچ کەسی تردا بەدەی نەدەکرد. ئاخر جار کە بینیبووی ساڵێک لەوە پێش بوو. پێش گرتنەکەی. خدریان لەسەر سیاسەت گرتبوو. دەیانگوت لە گروپێکدا ئەندام بووە کە بە تەمای کووشتنی سەرۆکی شارەبانی بوونە. دووانیان لێ گیرابوو و سێهەم دانەیش هەڵاتبوو. بۆ ئەو دیو سنوور. ئەوەیشی وا لە گەڵی گیرابوو هەموو شتێکی درکاندبوو.

سالە ئەوەتەی لەبیری دێ لەم شارە خۆشی لە کەس نەهاتبوو. لای ئەو خەڵکی کۆمەڵێک دڕندە بوون کە تەنیا لە بیری خۆیاندا بوون و گەر دەستیان بڕۆشتایە یەکتریشیان دەخوارد و ئاداریان بە سەر پاداری یەکەوە نەدەهێشتەوە. سالە لای سەیر بوو کە کوڕێکی چاکی وەک خدر ئەمەی نەدەزانی و، زۆر نەزانانە لەسەریان هەڵیدەدا. بە خۆی گوت چاکی جۆرێکە لە ساویلکەیی.
کە گەیشتە مزگەوت، بینی لەبەر دەرگاکەیدا کەسی لێ نیە. ئەوەندەی تر دوودڵ بوو کە داخۆ بڵێی هەواڵەکەی دایکی ڕاست بێ. بە سەر دوو پلیکانەکەدا سەرکەوت و خۆی بە حەوشەی مزگەوتدا کرد. دەیزانی مردووشۆرخانەکە لە کوێیە. ڕێک لە تەنیشتی ئاودەستەکاندا بوو. هێشتا نەگەیشتبوو کە لە دوورەوە مجێورەکەی بینی. وەک بڵێی سەرقاڵی شتێک بێت. کە گەییشت، لەبەر دەرگای نیوەکراوەی مردووشۆرخانەکەدا دووانی تری بینی کە بە چرپە لەگەڵ یەک قسەیان دەکرد. هێشتا نەگەیشتبووە ئەوان کە گوێی لێ بوو لە دوورەوە دەنگی گریان و قیژە هات. سالەی پوورە ڕێحان دەنگەکەی ناسییەوە. دایکی خدر بوو. هەنگاوی وشک بوو و دڵی بەرایی نەدا بچێتە ژوورەوە. دوو کەسەکە بە سەرسوڕمانەوە، بە بێ ئەوەی لێی پرسن، لێیان ڕوانی.

سالە زۆر شتی لەو ڕۆژە لە بیرنەماوە. هەر ئەوەندەی دێتەوە بیر کە جگە لە مجێور و دوو کەسەکە و خۆی و دایکی خدر و خاڵی، کەسی تر نەهاتن بۆ مزگەوت. لە دوو کەسەکەش یەکیان مردووشۆرەکە بوو. دایکی خۆی بە سەر مەیتە خوێناوییەکدا دابوو و دەمی نابووە خوێنە سوورەکەی کووڕەکەی. بوورابووەوە. بردبوویان و لە ژووری مجێورەکە لە دووای ئەوەی سەروچاویان بۆ شۆردبوو، پاڵیان خستبوو. دایکی وەک شەقشەقە دەلەرزی. دیانەکانی یەکیان نەدەگرتەوە. یەکێک لە سێبەرەکان چرپاندی کە گوتوویانە کۆبوونەوەی خەڵک قەدەغەیە و، دەبێ بە بێدەنگی بنێژرێ.
هەر وایشی لێهات. جگە لە مەلا، دایکی، خاڵی، گۆڕهەڵکەنەکە و سالەی پوورە ڕێحان کەسی تر لە قەبران نەبوو. ئەو دوو سەگە بەڕەڵایەیش وا دووراودوور بە دەوریاندا دەهاتن. هەر بەو ماشینەیش وا خاڵی هێنابووی، گەڕابوونەوە. نە دەنگی قورئانێک و نە سەرەخۆشییەک و نە هیچ. هەموو شتێک زۆر خێرا تەواوببوو.

بۆ ئێوارە سالە نەگەڕایەوە بۆ ماڵەوە. ڕووی کردە حەسەن ئارەقی و بە زۆر بوتڵێکی پێ پەیدا کرد و خنیە گیرفانی و ڕووی کردە تەپۆڵکەیەکی قەراغ شار. بە بێ مەزە و تەنیا بە جگەرەوە هەر هەمووی هەڵقوڕاند. لەوێوە گۆڕستانەکەی جوان لێوە دیار بوو. لە کاتێکدا با فرمێسکە کتوپڕی و یەک لە دووا یەکەکانی لەگەڵ خۆی دەبرد، چەند جار چەقۆ زامندارەکەی دەرهێنا و چەند خەتی خستە ناو قۆلەکانی. هەر لەوێێشەوە چەند جار نەڕاندی کە لە قوزیایەکی ئەو خەڵکە بەم، ... هەی گەوادینە!
کە لە تەپۆڵکەکە خلۆر بووەوە دونیا تەواو تاریک ببوو. گڵۆپەکانی شار دەدرەوشانەوە. ژیان زۆر بێڕەحمانە بەردەوام بوو. لە کۆڵانەکەی تەنیشت ماڵەوە بوو کە پەشیمان بووەوە و بەرەو گەڕەکەکەی باشووری شار بایدایەوە. ئەو خانووەی وا جاروبارە ڕووی تێدەکرد و خەجێی مام وسوو تیایا دەژیا. خەجێ شەرمی لە کەس نەبوو و بە کەیفی خۆی بۆ پارە گانی دەدا.

کە لە دەرگای دا، خەجێ دەستبەجێ کردیەوە. لە نێوان سالە و خەجێ تەنیا باسی پوڵ و گان نەبوو. لە ناو ئەواندا حاڵ و هەوایەکی تریش هەبوو کە کەمێک خۆی لە ئەشق نزیک دەکردەوە، ... ئەگەرچی ئەشق نەبوو. شتێک وەک وابەستەیی. وەک حەوانەوەیەکی بێ ئاگایانە و پەنابردنێکی خۆبەخۆ بۆ یەکتر. ڕاستییەکەی ئەوە بوو سالە قەت لە خەجێی وەک قەحبە نەدەڕوانی، ئەگەرچی دەیزانی قەحبەیە. ڕەنگە خەجێیش قەت لە سالەی وەک لات و شەقاوە نەدەڕوانی.

سالە بە بینینی خەجێ خۆی بە سەر شان و ملیدا دا و، دەستی کرد بە گریان. خەجێ کە چاوەڕوانی وەها شتێک نەبوو، لە ژێر شان و باهۆی پیاوانە و بەرزی سالەدا عەبەسا. بەڵام هیچی لێ نەپرسی. یەکەم جار نەبوو پیاوە شێت و سەرگەردانەکان بە گریانەوە ڕوویان تێدەکرد. بەڵام هەستی ژنانەی پێی گوت کە ئەمجارەیان فەرقی هەیە. کە دانیشتن، دیسان هیچی نەپرسی. لێ گەڕا سالەی پوورە ڕێحان بە ئیشتیای خۆی بگری. کە گریان تەواو بوو، سالە لە پشت چاوە لێڵەکانییەوە لێی ڕووانی. خەجێ میهرەبانانە بزەیەکی دا. سالە جگەرەیەکی دەرهێنا و دایگیرساند. دووکەڵەکە لە ناو سەقفە گڵینەکەدا پێچ و قەفی خوارد و، ون بوو.
ئەو شەوە سالەی پوورە ڕێحان وەک منداڵێکی ساڵانی زوو، ڕێک وەک ئەو کاتانەی لە گەڵ خدری مام ڕەسوڵ هاورێ بوون، لە ئامێزی خەجێ دا نووست.[1]