Kürtler, Kemalizm ve TKP
Ömer Ağın

Cumhuriyet Dönemi Kürt isyanlarına Doğru Hızla Yol Alınıyordu 1908 de Meşrutiyet’in ilanından sonra Kürtler
de birçok alanda faaliyetlerine hız verdiler. İstanbul’da Kürt Teâli Cemiyeti bu dönemde kuruldu.
Cemiyetin önde gelenleri daha sonra çıkan Kürt isyanlarının da örgütleyicileri oldular. Kürt ... örgütlerinin
öncüleri bunlardır. Anadolu’da yaşayan irili-ufaklı milliyetlerin uluslaşma süreci bu dönemde ivme kazandı. Başını Jö Türklerin çektiği Türkçülük hareketi, Ermenilerin ulusallaşma çabaları, Balkanlar’daki^ülusların Osmanlı’dan kopma eylemi, Arapların ayaklanmaları bunun örnekleridir. Dünya yeniden yapılanıyordu. Tarih konuşurken tarihe mal olmuş bir sözü anımsamamakolası değildir. Zamanın Maarif Nazırı Emrullah Efendi: “O kullar
olmasaydı m illi eğitim i y ön etm ek kolay olurdu ” Sözü bana şu çağrışımı yaptı: Kürtler olmasaydı bu ülkede Komünist olmak kolay olurdu. Kürt sorunu hep el yakmıştır. Cumhuriyet tarihi boyunca Kürtleri ağzına alan politik hareketlerin ve kişilerin başları beladan kurtulmamıştır. Konuya tüm yönleriyle ve objektif bakmak gerekir. Kürtleri, Kürt İsyanlarını ve TKP’nin politikasını anlatmak için tarihe bakılmalıdır. Kürt İsyanlarının karakterini ve nedenlerini anlamak için yalnız Jîn dergisine bakmak bile yeterlidir. Derginin içeriği, yayıncılarının ve yazarlarının niteliği ve yaşamları, Kürt başkaldırılarının nedenlerini ve niteliğini anlamaya yeterlidir. Jîn dergisi Kürtçe ve Türkçe olmak üzere toplam 25 sayı yayınlanmış. Son sayısı 2 Ekim 1919 tarihini taşır. Genel yayın yönetmeni Hemye Muksî’dir. 1925 Kürt İsyanında idam edilenlerin arasındadır.
Ömer ağm 1 7 Halil Hayalî yazı kurulundadır ve Kürdistan Teali Cem iyeti’nin kurucularındandır. 1925 İsyanında idam edilen Hizanlı Kemal Fevzi, Jîn dergisinin yazarlarındandır. Kürdistan T eali Cem iyeti’n in kurucularından ve Bitlis İsyanının içinden olan Halil Hayalî Jîn dergisinin yazarlarındandır. Süleymaniyeli Aziz Yamülki Jîn dergisi önde gelenlerindendir. Beytuşşebab İsyanının örgütleyicisi olan yüzbaşı İhsan Nuri Jîn dergisinin yazarlarından ve Azadi Örgütü’nün yöneticisidir. 1925 İsyanında Bitlis’te Xalît Bege Cıbranî ile birlikte İdam edilen Yusuf Ziya Bey Kürt Teali Cemiyeti’n in ileri gelenlerinden ve Jîn dergisinin yazarlarındandır.[1]
Kürtler, İngiliz emperyalizmine ve haklarını gasp eden bölge devletlerine karşı ayaklandılar. Bu tarihteki ilk Kürt İsyanı Şeyh Mahmude Hafid (Berzenci) öncülüğünde Ingilizlere karşı verilen Kürt İsyanıdır. 1919 tarihinde çıkan büyük çarpışmalardan sonra Şeyh Mahmud yaralı olarak Ingilizlerin eline geçer ve Hindistan’a sürgüne gönderilir. Ingilizler Güney Kürdistan’da çıkan
Şeyh Mahmud hareketini Musul’u ucuza kapatmak için hunharca bastırdılar. Ortadoğu’da ta OsmanlIlardan gelme lranlılar, Türkler, Araplar ve Ingilizler arasında tarihî kavgalar ve çekişmelerin olduğunu herkes biliyor. Kürtler buna kurban gittiler. Keşke Kürtler kurban değil de taraf olabilseydiler.........