هونەری کوشتن
نووسینی: کۆرا ساندێل
وەرگێرانی: ئیسماعیل ئیسماعیل زادەئیسماعیل ئیسماعیل زادە

فرانسین دێت.
دەڵێم: فرانسین! خۆ تۆ دەزانی کە ئەوان لەوێن، ئەرێ زۆر ماندوو نابن؟
فرانسین وەڵام دەداتەوە: هممم نا خاتوون، خۆ لە من ماندووتر نابن کە من هێندە خەریکی قاپوقاچاخ و جلی منداڵم.
کەمێک دادێتەوە، سوور هەڵدەگەڕێت، بەڵام خێرا هێور دەبێتەوە و خۆی خەریک دەکاتەوە.
فرانسین خەرجی منداڵەکەی لە ئەستۆیە، ئەو دەچێت لە هاوینەهەوارەکاندا کار دەکات و پارەکەی وەردەگرێت، کەسێکی ژیرە و جێ متمانەی خەڵکی، ئەوان هەستیان بەوە کردووە کە ئەو پیاوێکی پێویستە، هەر زۆری پێویستە.
ئەمڕۆ چاوەڕێی نەبووین. هەژدە کیلۆمەتری ڕێگا بڕیوە. نۆ کیلۆمەتر چووە و نۆش هاتووەتەوە. لە مەراسیمی ناشتنی کەسێک بووە. سەیر نەبوو کە چوو بوو. ئێستا ئه و لەوێ ڕاوەستاوە کەچی تەقەتەقی قاپوقاچاخەکانی ئێمە هەر دێت.
ئەوەیان چاوەڕواننەکراوتر لە هەموویان بوو. چەند کەسێک بە پشووسوارییەوە، لە مەزراکەوە ڕا هاتن. لە لای فرۆشیارەکەوە هاتن کە بڵێن تەلەفۆنەکە لە کوێیە. خزمێکی فرانسین، کچە مامی، لە پڕ مرد. دەبوو ئەمڕۆکە بەیانی بە خاک بسپێردرێت. فرانسین دەیویست بچێت بۆ مەراسیمەکە؟ من باشم. ئەم وەڵامەی داوە، بۆ چاوتروکانێک دەستی لە کارەکەی ڕاگرت و بیری لەوە کردەوە کە بچێت یان نەچێت. بە هەر تک دەستی خۆی توند ڕێکدەگوشی. ئەوکات پێمانوت کە ئەمڕۆ دەتوانێت دەست لە کارەکەی هەڵگرێت و بچێتەوە ماڵێ. ڕەنگبێ بیهەوێ تەلەفۆن بکات بۆ کۆڕی پرسەکە. ئەو بە نا- سوپاس وەڵامی داوە. بە پێویستی نەزانی. لەبەر خۆوە ئاخێکمان هەڵکێشا، فرانسین بەڕاستی پێویستێتی.
بوودە لەسەر کورسییەکەی تەنیشت دەرکەی چێشتخانەکە دانیشت و هەناسەیەکی هەڵکێشا. فرانسین کەمێک وەرسووڕا و وتی: گەرماین بوو؟ خوشکەکەی؟
ئەوان لە تەلەفۆنەکەدا وتیان کە گەرماینە!
باشە. فرانسین لەوانە نییە کە هەستەکی هەڵسوکەوت بکات. نە بە وشە دەریدەبڕێ و نە بە دەموچاو دەریدەخات. ئەو هێور بوو و تاڕادەیەکیش ئەرخەیان. کەمێکیش سەیر دەهاتە بەرچاو. بەڵام خۆ گەرماین زەماوەندی نەکردبوو، ئەوە خوشکەکەی بوو کە چەند منداڵی وردی هەبوو. فرانسین لە لاشانەوە چاک دیتبوونی. بەداخەوە هەر وابوو!
پرسیم: ئەرێ فرانسین! ئەو کێی لەگەڵ بوو؟ کۆرپەکە؟
نازانم خاتوون، ئەو لە پڕ مرد، ئەوان فریا نەکەوتن لێو بترازێنن.
فرانسین مت بوو، ئیتر منیش چی دیکەم نەپرسی.
من گەرماین-م دیتبوو. پارەکە بوو کە دیتم.
ئەو بە بارێک سێوەوە هاتبوو بۆ لامان. لەلای ئەو خەڵکانەی هێنابوون کە کاری بۆ دەکردن. سێوەکان بە قەت سەری منداڵ زل بوون. میوەی چاک. خۆ باوەشێک نەبوو. سەت دانە بوون.
فرانسین خەرجێکی چاکی کردبوو.
گەرماین کچێکی جوان و ڕووخۆش بوو بەڵام خۆی زۆر پێ بەدڵ نەبوو. قەت لە خوارەوە دانەدەنیشت، کەمدوو بوو، گڵاسێک شەڕابی سێوی دەخواردەوە. پێی خۆش بوو یاریدەمان بدات بۆ ئەوەی سێوەکان بەرینە ژوورێ و پاشان درێژە بە ماشێن لێخوڕینەکەی بدات.
وتم: بەڵام بۆ ساتێکیش بێت ئەو دەبێ پشوو بدات. خۆ ئەسپ نییە!؟
فرانسین وتی: لە پێچەکەی هۆوێ پشوو بە ئەسپەکەی دەدات. وشەیەکی بۆ هەرکیان بەکار هێنا: لەوێکانە ناسیاوی خۆی هەیە. گەرماین بەرەو ئەوێ چوو و فرانسین ئەوەشی درکاند: ئەو شەرمن و کەمێکیش دوورە پەرێزە خاتوون!.
چۆن؟ خۆ کچێکی جوانە!
ئیتر ئه و ئاوایە فرانسین ئەوەی وت و هەردووک شانی بەره و سەرەوە هەڵکێشا.
ئێستاکە ئه و لەژێر گڵە. ئیتر بۆ خۆی حەسایەوە.
توانیم خۆم ڕابگرم.
فرانسین هیچی دیکە ناڵێت. چووەتە ناوخۆیەوە و به خۆیەوە سەرقاڵە.
بەڵام من گەرماین-م دیت، زۆر لەسەرەخۆ نەبوو، وا چاکە خۆم لە باسەکە هەڵقورتێنم.
بۆ دایک و باوکی زۆر قورس بوو، فرانسین.
فرانسین دەستبەجێ وەڵامی نەدایەوە. دواتر وتی: بەڵێ هەروایە، ئه و کچیان بوو!
بەڵێ بە پەرێشانییەوە درێژەمدایە؛ من باسی ئەو منداڵە دەکەم کە تووشی قسە و قسەڵۆک بووە: کاتێک ئەم وردە گوناهانە هەبن دەبێ چاوەڕوانی شتی ئاواش بین. فرانسین سەری وەردەسووڕێنێت و بۆ چەند ساتێک سەیری من دەکات. زەردەیەک لەسەر لێوی بوو. منی بە گەمژە دەزانی: هەروەها کوڕێکیشی لە پاش خۆی بەجێهێشتووە، خاتوون! تەمەنی پێنج ساڵە.
لەوێ وەرمگرت. بە بەرچاوی خەڵک نا، ئەوندەش ئاسان نییە! بەجێهێشتنی کوڕێک لە پاش خۆی.. ڕەنگە لە زۆر ڕووەوە خراپ بێتە بەرچاو کە ئەم دایکە لەوانی دیکە ناچێت. من شڵەژا بووم و قڕوقەپم کرد.
ئێستاکە فرانسین دەیەوێ بابەتەکەم زیاتر بۆ ڕوون بکاتەوە: هەڵبەت کوڕەکە لە ماڵی بنەماڵەی دایکێتی.
ئەی ئەو چی کرد یان لە کوێیە؟
باوکی؟ مەلەوانێکی بیانییە نەیهێشت هیچی دیکە بڵێم، وتی: گەرماین چووبوو بۆ سەفەر، بەرەو لۆریەن و بەم جۆرە ئیتر..
فرانسین دیسان هەردووک شانی هەڵدەکێشێتەوە.
ئێستا ئەو چوو بۆ دەرێ و و دانەیەکی ساز کرد؟
خاتوون! ئەو بەس منداڵێکی دیکەی دەویست بەخێوی بکات. لەم مانگەی ئاخریشدا ئیتر هەر لە ماڵێ بوو.
نەخۆش کەوتبوو؟
زەردەیەک دەکەوێتە سەر لێوانی فرانسین، بەڵام وا خێرا کاڵ دەبێتەوە کە کەس پێی نازانێت: مەگەر ئەوان بیانەوێت وا بێت خاتوون.
وەڵامێکی لێڵ. وا دیارە فرانسین نایەوێت زیاتری لەسەری بڕوات. لەوێ زۆر نەخۆشیی دیکەش هەن. منیش ئەوەم پێ زیاد کرد: هێشتا باشە کە ئەو کوڕە ماڵی هەیە!
بەڵێ بە دڵنیاییەوە فرانسین دانی پێدانا: تەواو هاوڕام. ویستی درێژەی پێ بدات بەڵام بێدەنگ بۆوە. لەبەر ئەوەی شتەکان هێند ئاڵۆزن کە پێکەوەگرێدانیان کەمێک زەحمەتە. دۆسیەکە دەیان لاپەڕە دەبێت. دەشتوانی خۆتی لێ نەبان بکەیت. دەڵێ: دیسانیش چاکە. ئەم خەڵکە گەرچی سەرو خانوو، مەزرایەکی بچووک، دوو مانگا و بەرازێکیان هەیە بەڵام هێشتا دەستکورتن. هەڵبەت فرانسین زۆر لەوە کەمدووترە. تاکە جارێکی قسە کردووە. لە ڕاستییدا ئەوان هەژاریش نین. گەرماین دەیتوانی کوڕەکەی بەخێو بکات.
پرسیارێکی قۆڕ لە زارم دەرپەڕی. قسەکانی فرانسین-یش خۆ بۆ بەقاکردن نابن. چاک بوو کە هیچی نەووت: فرانسین! ئەوان خۆ ئەم جارەیان پێی خۆشحاڵن؟ بە کوڕەکە؟ بە ماڵەکەی مەزرا؟
ئەوان لەگەڵ ئه و خراپ نەبوون خاتوون، فرانسین بە متمانەوە وەڵام دەداتەوە.
ئەوان دەیانتوانی تەنیا بۆی خەمبار بن.
ئەوان کریستیانن.
بێگومان.. فرانسین
ئەو بێتاوانە
ڕێک وایە
بەڵام ئه و منداڵێکی بیژووە، وا نییە؟ ئەوە کارەساتێکی هەمیشەییە.
لەوەدا تەواو هەق بە فرانسینە. وشەکانیش جگە لەم ڕاستییە هیچ مانایەکی دیکەیان نییە. هەبوونی بیژوویەک کارەساتە. تەنانەت بۆ ئەوانەش کارەساتە کە ماڵیان هەیە. قەت حاشای لێ ناکرێ. بەڵام ئێستا ئەوان درک دەکرێن – بە شێوەیەک درک دەکرێن، بە جۆرێک
خۆزگە من هیچکات لەگەڵ فرانسینی پیتۆڵ قسەم نەکردبووایە. ئه و هەمیشە پێی خۆشە بە ماناوە قسە بکات، ئەوانیش هەر چۆنێکی پێیان خۆش بێ لێکی دەدەنەوە، ڕێک وەکوو ئەوانەی دێڵفی. هەروەها لوت لەو کوڕە بێ دایک و باوکە وەردەسووڕێنن، لە چارەڕەشێکی پێنج ساڵان. باشە ئاخر چۆن دڵیان دێت وا بکەن!
هەڵدەستم کە بڕۆم. فرانسین بە دەنگێکی گەرموگوڕەوە دەڵێ کە بە هیچ شێوەیەک خۆی لە کارەساتەکەمان وەرنادات:
زۆر پیاو ئەمەیان بە پەلە ئەنجام داوە، بەڵام ئەو بە تەنێ خۆی کردوویەتی.
چی؟ کامە؟
ئه و بە تەنێ کردوویەتی خاتوون! دەڵێن خۆی کووشتووە.
بەڵام تۆ ئەو خودایەی دەیپەرستی فرانسین، پێمان بڵێ ئه و زۆر قوڕبەسەر بوو؟
فرانسین وشەی قوڕبەسەر زۆر سەیر مانا دەکاتەوە. دەڵێ کە:
بێگومان نا خاتوون، ئه و قوڕبەسەر نەبوو. بەڵام کە جارێکی دیکە لێی ڕوودابۆوە، دایک و باوکی وایان پێ وتبوو. ئه و خۆی بۆ هەر تک منداڵەکان ئامادە کردبوو. هەم بۆ ئەوە و هەم بۆ ئەوەی پێشوویان.
دەی دواتر؟ ڕێک هەر وەکوو ئەمەیان بوو؟ ئەو هەر وابوو؟
بەڵێ خاتوون، وا وێدەچوو.
دانیشتووم. بەڕوونیی گەرماین دەبینم. هەموو شتێکی ئەوم لەبیر نەماوە. وام لەبیر نییە کە ڕەنگ پەڕێو بووبێت، پەشۆکاو بووبێت، ترس بە چاوییەوە یان بزەی تاڵ لەسەر لێوانی بووبێت.
بەڵام فرانسین! دڵنیام کە ئەوکات قوڕبەسەر بوو!
ئه و قوڕبەسەر نەبوو فرانسین بە پێداگرییەوە دەیڵێت.
ئەی بنەماڵەکەی یان باوکی منداڵەکە..؟
ئه و بە شێوەیەکی گونجاو هەڵسوکەوتی کردبوو. ئێمە بە جۆرێکی دیکە دەیکەین و ئەویش دەیتوانی وەکوونێ ئێمە بووایە.
خەریکە بڵێم کە ئەوە خۆ زۆر ئاسانە، بەڵام نا، لە بارەی باوکی منداڵەکەوە دەپرسم. ئەو نەیدەتوانی وەخۆی بگرێت؟ ئەرکی ئەو نەبوو؟
ئۆۆۆف فرانسین دەفرێک دەسڕێت، لەبەر ڕووناکییەکە سەیری دەکات و دیسان دەیسڕێتەوە، ڕێکوپێک و وردە: پیاوێکی پیر بوو.
پیرەپیاوێک. بۆ چرکەیەک لاڵ بووم، دواتر وتم: هەرچی بێت لانی کەم خۆ دەیتوانی بەخێوی بکات، جا با پیریش بێت.
خاتوون! ئەو لەو مەزرایەدا دەژیا کە کاری تێدا دەکرد. پیرەپیاو.. دەڵێن کە بەردەوام بە دوویەوە بووە.
نازانم چیدیکە بڵێم. بەداخەوەم. دواتر دەڵێم: “کچی بەستەزمان”. ئەوەش زۆر مانا هەڵدەگرێت.
بەڵام فرانسین د ڕکێکی سەیری هەیە. دەڵێ کە ئەو بۆ خۆی هەڵیبژارد کە وای لێ بەسەر بێت: ئەو پەشیمان نەبوو. دەیتوانی هەڵسوکەوتێکی باشی هەبێت. ئێمە بۆی بەداخ بووین چونکە ڕەفتاری جوان نەبوو. هەروەکوو جاران وابوو. بۆ بەخێوکردنی منداڵەکەی هەموو شتێکی دەکرد.
دواتر لێی بێزار بوون.
بێزاربوون کە نا، تەنیا بۆچوونی خۆیان وت.
فرانسین! ئه و خۆی خەرجی منداڵەکەی کێشاوە.
ئەوندەی توانی خەرجی کێشا. تا ڕادەیەک دەیتوانی فریای منداڵەکەی بکەوێت. دەشیویست کە بیکات بە دووان.
لە ئێستادا ئەوان کوڕەکەیان لەسەر دەست ماوەتەوە. من ئەوە دەڵێم و قین لەدڵییش دەناسم.
دەکرا زیاتریش بێت خاتوون. ئیتر ئه و ئاوا بوو. کەچی بە زەحمەتیش منداڵێکی بۆ بەخێو دەکرا.
فرانسین بە ئاشکرا لای ڕای زۆرینە دەگرێت. ئه و ئێستاش لەسەر قسەی خۆیەتی و کەس پشتی مردووەکە ناگرێت. پێی وایە کە تەنیایی وەکوو سەرماوسۆڵە ئاوقای بووە. لەو کەسانە بوو کە تێداچوو بوون. ڕەنگە دەبوو دەستی لێ بشۆیەوە. دەیویست کە لە هەموو شتێکدا سەرتۆپ بێت. بەڵام هەرچی دەکات لێی هیوابڕاو دەبێت.
فرانسین باسەکەی زیاتر ڕوون کردەوە: خەسارەکە زۆر گەورە نەبوو، بەڵام بۆ ئەو زۆر سەیر ڕووی دا.
ئەوان دەڵێن چی فرانسین؟
دەڵێم ئەم جارەیان ئه و سەیر و سەمەرە بووبوو. کاتێک ئەوان قسەیان بۆ دەکرد ئەو قڕوقەپی کردبوو. دەتوت کەس نابینێت. کە بە ڕێدا دەڕۆییشت دەتوت گێڕ بووە. وەکوو دەڵێن سڕ بووبوو، بێ هەست و خوست. ئەگەر یەکەمجار بووایە کەمێک باشتر دەبوو!
فرانسین واز ناهێنێت. ئه و دەیویست چی دیکە بکات؟ من دەبێ لەوە تێبگەم کە ئەرخەیانی و ئاسوودەیی کۆڵەکەی بنەماڵەن. بۆچی هێندێک شت به و جۆرە نین کە دەبێ ببن؟ شوورەیی ئاوا قورس و بەو تێچووە گرانەش؟ ناتوانی هاتوهاوار نەکەی. بەس نییە کەسیش ناگریت!
بەڵام لەبەر ئەوەی کە شتە ورد و بچووکەکان بایەخی تایبەت بە خۆیان هەیە، فرانسین دەڵێت: ئه و خۆی هەڵواسی. ئه و پەتێکی لە ملی خۆی کرد و خۆی هەڵواسی. چاوەڕوان کراو بوو خاتوون! باش بوو کە نەکەوتە ناو بیرەکەوە. ئەوان زراویان لەوە چووبوو کە کەوتبێتە ئەوێوە. بیر – دەستبەجێ تێیدەکەوت!
بۆ ئەوە وای نەکرد کە خەڵکی بیبینن؟ بۆ ماوەیەک نازانم بیر لە چی دەکەمەوه و بۆ پرسیاری نابەجێی دیکه دەکەم!
نا خاتوون نا. دایکی خۆشی پشتی تێ کردبوو. ئەوکات ئەو چووبوو بۆ هۆدە بچووکەکە. دەرکەکەی نیوەکراوە بوو. ئیتر متەقی لێوە نەهات. پاش چەند خولەک چەند کەسێک چووبوونە ژوورێ و دۆزیبوویانەوە. تەواو بووبوو. زۆر بە گورجی کارەکەی کردبوو. ئەوان هەر خۆیان پەتەکەیان لەوێکانە شۆڕ کردبۆوە و ئەویشیان بە پیل بردبووە ئەوێ.
من ناتوانم حاشای لێ بکەم. پێش هەموو کەس دایکی خۆی پشتی تێ کردووە! ئاوڕی هەر لێ نەداوەتەوە. واتە ئەویش کارەکەی کردووە.
پاش قەدەرێک وەخۆ هاتمەوە و پێم وابوو کە ئەمە ڕەنگە باشترین کار بێت. کاری زۆر چاکی کرد. ئەوانیش هەر ئەوەیان لێ دەویست. لە بیرەکەشدا خۆ ناتوانێ ڕابکات. ئەو پەتەکەی دیتبوو کە لە مجرییەکەدا بوو و دەیزانی کە بە کەڵکی ئەم کارە دێت.
خەسارەکە زۆر گەورە نەبوو، خاتوون! درێژەی پێ دەدات: “ئیتر کە مرۆڤ سڕ بوو ئاوای لێ دێت..
فرانسین دەفرەکانی بە ئارامی لەسەر یەکتری هەڵدەچنێ و دەیانباتەوە شوێنی خۆیان.[1]