Resoyê Gopala
Redkanlı büyük dengbêj Reso'nun kaynaklarda Karaçoban'da doğduğu söylenir ama, bilgi doğru değildir. Redki aşiretinin Kumki kolundan olan Reso, 1902 yılında Iğdır'ın Kerimbeyli köyünde dünyaya gelir.
Reso'nun babası Welo, kardeşi Evdo ve akrabaları ile birlikte Rewan'dan, Elegez Dağının eteklerindeki Varansofk köyünden, günümüzde de Reso'nun akrabalarının yaşadığı Iğdır'ın Kerimbeyli köyüne göç ederler. Kerimbeyli'de 1902 yılında doğan Reso, toplam yedi kardeşler. Bunlar sırasıyla; Ahmed, Mıhemed, Reso, Hemîd, Usıv, Hezê ve Cewahir.
Dengbêjlik Reso'ya Rewan doğumlu olan babası Welo ve amcası Evdo'dan kalır. Reso'nun babası Welo'da, amcası Evdo'da dönemin büyük dengbêjlerinden Evdalê Zeynıkê ve Hamurlu Gula Fıle'den dengbêjlik öğrenip, onlarla birlikte kılam söylemişlerdir.
Uzun yıllar Kerimbeli'de yaşayan Reso, koyunları çok olduğundan, kendi koyunlarına çobanlık yapar. Koyunları otlatırken sık sık kılamlar söyleyerek bu yönü ile yavaş yavaş yöre halkının ilgisini çeker.
Daha sonraki yıllar da akrabalarından Esê Beko (Malgaz) ailesi Kerimbeyli'de kalmaya devam eder. Reso'nun ailesi ise, Erzurum taraflarına göç eder. Ailenin bir kısmı Hınıs, Mele Dawud köyüne yerleşir, bir kısmı da Muş taraflarına yerleşir. Reso'nun ailesi bir müddet Hınıs'ta kaldıktan sonra, babası Welo, Mele Dawud köyünde vefat eder. Mela Dawud köyünden olan dönemin büyük dengbêjlerinden Dengbêj Hecî Sîno, Evdalê Zeynıkê'nin elinde yetişmiş büyük bir dengbêjdir. Dengbêjlik alanın da Hecî Sîno'dan çok faydalanan Reso, artık Kürtler arasında çokça tanınır.
Büyük dengbêj Reso, Kürtler arasında şu isimler ile tanınır; Resoyê Gopala, Resoyê Mıhacır, Resoyê Qılîwelo ve Mîrê Dengbêjan. Şayet Reso Iğdır'dan göç etmeseydi, Resoyê Redki, Resoyê Kumki, Resoyê Kerimbeyliyê yada Resoyê Îdırê isimleri ile tanınabilirdi.
Bir müddet Mele Dawud köyünde kaldıktan sonra, o zaman Karayazı'ya bağlı olup, şuan Karaçoban'a bağlı olan Redkilerin de yoğun olduğu Gopala köyüne gidip yerleşirler.
Geçtiğimiz yıllarda Dünya TV'nin Reso'nun kızları ve Muş'taki akrabaları ile yaptıkları bir röportaj da, kendilerinin Redki olduklarını, aslen Rewan'lı olduklarını, daha sonra oradan Iğdır'a göç ettiklerini belirtirler.
Reso ve ailesi bir müddet Gopala köyünde kaldıktan sonra, oradan Muş Bulanık'ın Xerkıs köyüne göç ederler. Xerkıs köyü şeyhlerin köyüdür. Buradaki şeyhler, Reso'yu çok sevip, kendisini sahiplenirler. Okuyucunun da malumudur; Ağrı, Iğdır ve Kars dışındaki bölgeler de, Redkiler Rewan'dan geldiklerinden dolayı, daha çok mıhacır (göçmen) olarak isimlendirilirler. Muş taraflarına göç eden Reso'da, diğer Redkiler gibi mıhacır ismi ile, yani Resoyê Mıhacır olarak anılır.
Reso (Reso Güner) ve ailesi bir müddet Xerkıs köyünde kaldıktan sonra, Redki aşiretinin Kumki kolundan olup, Kerimbeyli'deki Kumkiler, yani dolayısıyla Reso ile de akraba olan Hacı İbrahim Bulut'un köyü olan Bulanık Arincik (Bostankale) köyüne gidip yerleşirler. Uzun yıllar Arincik köyünde kalan Reso, daha sonrasındaki yıllarda ailesini alıp ikinci defa Gopala köyüne göç eder.
Gopala köyünde bir müddet kaldıktan sonra, kendisini çok seven Xerkıs köyü şeyhleri, ısrarla tekrar gidip köylerine, yada en azından onlara yakın bir köye yerleşmesini isterler. Ve uzun süren ısrarlar sonucun da, Gopala köyünden gidip, Redki aşiretinin Elesori ailesinin yaşadığı Bulanık'ın Xoşgeli (Hoşgeldi) köyüne yerleşir.
Dokuz yıl ailesi ile birlikte Xoşgeli köyünde yaşadıktan sonra, Koxak köyünde yaşayan şeyhler, Reso'dan ailelerinin dengbêji olmasını isterler. Ve gidip Koxak (Dokuzpınar) köyüne yerleşip, orada dengbêjlik yapar. Koxak köyünden Şeyh Kıyasettin (Emre), 1958 yılında bir teyp alıp, Reso'nun dört-beş kasetini kayıt eder.
Daha sonra Koxak köyünden, Muş'un Şemerşêx (Yokuzbaşı) ve Melekork (Akçaarmut) köylerine gider. Bu iki köyde de uzun yıllar kalan Reso, 1967 yılında ailesi ile birlikte Redkilerin yaşadığı Piyong (Yemişen) köyüne gidip yerleşir. Bir müddet bu köyde, akrabalarının arasında kaldıktan sonra, buradan şeyhlerin köyü olan Gebolan köyüne gidip, 1973 yılına kadar onların yanında kalır. Buradaki şeyhler çok adaletli olduğundan, hak hukuk bilip, kimseye ellerini öptürmediklerinden, Reso onları çok sever ve Şeyh Cemal (Yetişkin) vefat ettiğin de, Reso onun için menal menal isimli kılamını yapar.
O dönem iki eşi ve kalabalık bir ailesi olan Reso, ailesinin geçimi için sürekli göç etmek zorunda kalmıştır. 1973 yılına kadar Gebolan köyünde kaldıktan sonra, oradan Redkilerin yoğun olarak yaşadığı Qeraxıl (Karaağıl) köyüne gidip, ailesi ile 1976 yılına kadar orada kalırlar.
Reso'nun ailesi çok fakir değildi ama, aile diğer Redkili aileler gibi; Hemen Rewan göçü felaketini görmüş, hem 1914 ve 1918 felaketlerin de varlıklarını kaybetmiştir. Bu sebepten, yani ailesini daha iyi geçindirebilmek için, sık sık, köy köy göç edip, hem çalışıp hemde dengbêjlik yapmak zorunda kalmıştır.
[1]
Şimdiye kadar saydığımız köylerin tümüne baktığımız da, yani Reso'nun göç edip hayatını geçirdiği köylere baktığımız da, özellikle Redkilerin yoğun yaşadığı köylere gittiğini, o köyleri özellikle seçip, kaldığını fark etmişsinizdir.
1968-1969 yılların da, Batı Kürdistan'dan (Rojava) bir kaç dengbêj, Reso ile atışmak için yanına gelirler. Uzun uzun kılamlar söyledikten sonra, Reso onların tamamını yener. Daha sonrasında bu dengbêjler araların da fısıldaşıp, Reso'ya mıra isimli acı kahveden verirler. Dengbêjler aralarında fısıldaştık tan dolayı, Reso şüphelenir, kahveyi içmek istemez ama, içmezse ayıp olacağını düşünüp, zehirde olsa içeceğim diyip, kahveyi içer. İçtiği gibi boğazından yılan zehri geçmiş gibi hisseder. Bu olaydan sonra, üç yıl sesi çıkmadığından, kılam söyleyemez. Bu olaya, kılam söyleyemediği için çok üzüldüğünü gören Reso'nun arkadaşı Tekmanlı Zeki, Reso'yu hastaneye götürür, ve doktor kendisine kına yedirildiğini söyleyerek ona bazı ilaçlar verir. İlaçlardan sonra sesi tekrar açılır ama, hiç bir zaman eski sesi gibi olmaz.
[1]