پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان
  

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان




گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
گەڕان بە کرتە
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
گەڕان بە کرتە
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2025
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
وێنە و پێناس
چاپوک سەید عومەر لەگەڵ کۆمەڵێک پێشمەرگە لە شارەدێی ئاشتی کۆیە لە ساڵی 1987دا
14-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
وێنە و پێناس
بارزان ئاغا و شەهید سەفین نافیع ئاغا و چاپوک سەید عومەر و مەلا ساڵح مەلا سەدر لە ساڵی 1987دا
14-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
وێنە و پێناس
مام جەلال و کۆمەڵێک پێشمەرگە لە بارەگای مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە توژەڵە لە ساڵی 1982د
14-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
شوێنەوار و کۆنینە
تەل زیندان
13-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ژیاننامە
سەبریە کەریم عەبدولڕەحمان
13-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
پەرتووکخانە
زاری کرمانجی ژمارە 1-24
13-06-2025
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
عەباس حەمەدەمین ئۆمەر
13-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
پەرتووکخانە
وانەکانی ئامۆژگاریی
12-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
پەرتووکخانە
سێ توێژینەوەی ئەدەبی
12-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
پەرتووکخانە
لە خەیاڵی نووسینێکدا بووم
12-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ئامار
بابەت
  556,830
وێنە
  118,497
پەرتووک PDF
  21,412
فایلی پەیوەندیدار
  114,312
ڤیدیۆ
  2,010
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
301,727
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
93,167
هەورامی - Kurdish Hawrami 
67,045
عربي - Arabic 
37,889
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
24,869
فارسی - Farsi 
13,555
English - English 
8,253
Türkçe - Turkish 
3,753
Deutsch - German 
1,937
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,254
ژیاننامە 
27,586
پەرتووکخانە 
26,542
کورتەباس 
20,868
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,464
شوێنەکان 
15,012
پەند 
13,747
شەهیدان 
11,880
کۆمەڵکوژی 
11,145
هۆنراوە 
10,596
بەڵگەنامەکان 
8,592
وێنە و پێناس 
8,480
ئامار و ڕاپرسی 
4,628
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,587
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
2,117
ڤیدیۆ 
1,890
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,517
فەرمانگەکان  
1,122
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
838
کارە هونەرییەکان 
787
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
765
شوێنەوار و کۆنینە 
704
گیانلەبەرانی کوردستان 
674
ئیدیۆم 
458
یارییە کوردەوارییەکان 
279
نەخشەکان 
226
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
195
نەریت 
161
ژینگەی کوردستان 
102
خواردنی کوردی 
95
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
58
مۆزەخانە 
54
بەرهەمە کوردستانییەکان 
45
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
552
PDF 
33,612
MP4 
3,258
IMG 
218,567
∑   تێکڕا 
255,989
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
عەبدولخالق قوتب
ژیاننامە
تارق ڕەمەزان عەززاوی
ژیاننامە
ڕووناک ڕەئوف
ژیاننامە
عەباس لەشکری
ژیاننامە
کامەران نەجم
بۆچی (نالی) سلێمانیی بەجێ هێشت؟
هەر وێنەیەک بەرامبەر سەدان وشەیە! تکایە پارێزگاری لە وێنە مێژووییەکان بکەن..
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Copy Link1
E-Mail0
Facebook0
LinkedIn0
Messenger0
Pinterest0
SMS0
Telegram0
Twitter1
Viber0
WhatsApp0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

بۆچی (نالی) سلێمانیی بەجێ هێشت؟

بۆچی (نالی) سلێمانیی بەجێ هێشت؟
بۆچی (نالی) #سلێمانی#ی بەجێ هێشت؟
نووسینی: #ڕێبوار حەمەتۆفیق#

وەڵامی باو ئەوەیە کە: نالی چووە بۆ حەج و لەکاتی گەڕانەوەیدا لە شام، هەواڵی ئەوەی بیستووە کە میرنشینی بابان کۆتایی هاتووە و کەوتووەتە دەست عوسمانییەکان، ئیتر ئەویش نامە شیعرییەکەی بۆ سالم ناردووە و دڵی نەیهێناوە و چاوی هەڵنەهاتووە تا بگەڕێتەوە بۆ سلێمانی. بەڵام چەند سەرنجێک هەن کە ئەم وەڵامە لە ئاستیاندا بە بێدەنگی ماوەتەوە:

یەکەم: ئێمە هیچ بەڵگەیەکمان لەبەردەستدا نییە کە نالی شاعیر پێش 1847-1848 حەجی کردبێت، تەنانەت ئەگەر کردبێتیشی، هیچ لە ڕاستی ئەو سەرنجانە کەم ناکەنەوە کە شاعیر لە چەند هۆنراوەیەکیدا -کە دەبێت لە کاتی چوونە حەجدا نووسیبنی- بەئاشکرا تێیاندا هەست بە تەمەنی پیریی و بەساڵاچوویی شاعیر دەکرێت. بۆ نموونە گوزارشتی (پیرم و ئوفتادە کەوتووم) لە شیعری (ئەی تازە جەوان…) دا وێنەی کەسێک پیشان نادات کە لە تەمەنی چل و حەوت بۆ پەنجا ساڵیدا بێت.

دووەم: هەر لەو هۆنراوانەی -کە دەبێت لەکاتی چوونە حەج نووسیبنی- چەند وشەیەک دەبینرێن گوزارشت بۆ مەیل و ئارەزووی تایبەت بۆ مەبەستی چوونە حەج ناکەن، وەک وشەی (دەربەدەر) لە هۆنراوەی (ئەی ساکینی ڕیاضی مەدینە…) دا، کاتێک دەنووسێت:
ڕۆژی جەزا ڕجا بکە بۆ (نالی) دەربەدەر
چون لەم جیهان گوناهی گەلێ زۆر و ئەکثەر
هەروەها لە شیعری (وەی کە ڕووزەردی مەدینە…) دا دەڵێت:
وەی کە ڕووزەردی مەدینە و ڕوو سیاهی مەککە خۆم!
دەرکراو و دەربەدەر یارەب دەخیلی عەفووی تۆم

سێیەم: (احمد بن محمد الحضراوی) کە خۆی لە دەوروبەری ساڵی 1864-1865 نالیی لە حیجاز بینیوە وەسفی ڕوخسار و تەمەنی شاعیر دەکات و دەڵێت (شێخ خزر ئەفەندی نالی کوردی لە ساڵی 1281 کۆچی هاتووەتە مەککە و بەهۆنراوەیەک ئەمیری مەککەی بەسەرکردووەتەوە و هەمیشە لە مەجلیسی ئەمیردا دانیشتووە و گفتوگۆ و بەدواداچوونی کردووە لە بواری زمان و ئەدەب و زانستی تردا، هەروەها لەنێوان ئەو و زانای گەورە شەنقیتیدا دیالۆگ و شرۆڤەی بابەتەکانی ئەدەب و زمان بەڕێوەچووە. نالی توانا و لێهاتوویەکی بەربڵاوی هەبووە لە ناسینی نەژاد و ئەدەب و زمانی عەرەبیدا. ئەم پیاوە، زانا و خاوەن فەزڵە، وەک پیرێکی جوان و بەهەیبەت، بەڵام داهێزراو و سست دەردەکەوێت) (1) ئاشکرایە کە ئەم وەسفەش دیسانەوە لەگەڵ تەمەنی کەسێکدا نایەتەوە کە چل و حەوت بۆ پەنجا ساڵ تەمەنی کردبێت.

چوارەم: کەسێک لەتاو ئازاری داگیرکردنی شارەکەی لەلایەن عوسمانییەکانەوە نەیویستبێت بگەڕێتەوە بۆ سلێمانی چۆن دەچێت لە پایتەختی ئیمپراتۆرییەتی ئەو داگیرکارەدا کە (ئەستەمبوڵ) ە، نیشتەجێ دەبێت!؟

پێنجەم: لەنێوان ساڵانی 1847-1850 نالی لە ئەستەمبوڵ کاری لە نووسینی دوو پەڕتووکدا کردووە ئەوانیش پەڕتووکی (بعض فوائد عقلیە و نقلیە) و (مناظر الانشاء) ن. کەواتە نالی لەو سەردەمەدا نەچووە بۆ حەج و لە ئەستەمبوڵ بووە.
بانگکردنی ئەحمەد پاشا بۆ لێپرسینەوە لە ئەستەنبوڵ و هاتنی مەستوورەی ئەردەڵانی بۆ سلێمانی، هاوکاتن و لەیەک ساڵدا ڕوویان داوە. ئاشکراشە کە مەستوورە هاوسەردەمی نالی بووە و لە ساڵی 1805 لە شاری #سنە# و لە گەرمەی دژایەتیکردنی نێوان هەردوو میرنشینی بابان و ئەردەڵاندا لەدایک بووە و ساڵی 1847 لە سلێمانی کۆچی دوایی کردووە و لە گردی سەیوان لە سلێمانی بەخاک سپێرراوە. (2) بوونی شیعرە داشۆرینەکەی نالی بۆ مەستوورە دوور نییە لەپاڵ کۆنە ڕقی ناکۆکی نێوان هەردوو میرنشیدا ڕێگەیان بۆ ئەم کۆچە کردبێتەوە وەک (مەلا جەمیلی ڕۆژبەیانی) دەڵێت (دوژمنایەتی و ساردی لەنێوان میرنشینی بابان و ئەدەڵاندا هەبووە، بۆ نموونە لە سەردەمی حوکمڕانی خوسرەوخانی ناکامدا، کە مێردی مەستوورەیە، بابانەکان هەڵمەتێکی زۆر گەورەیان بردووەتە سەر میرنشینی ئەردەڵان) (3) ئەوەش ئاشکرایە کە جیاوازیی مەزهەبی و ئایینییش لەنێوان ئەم دوو میرنشینەدا هەبووە و لەمەش قووڵتر بابانییەکان شانازییان بە جافایەتییەوە کردووە و نالییش (لە ڕووی خێڵەکییەوە لە هۆزی جافە، مەستورەیش لە مێژووەکەیدا هێرشێکی ناڕەوای کردووەتە سەر میرەکانی بابان و بە ناشرینترین شێوە باسی جافەکانی کردووە.) (4) مەستوورە خۆشی لە مێژووی ئەردەڵانەکەیدا، جەختی لەم ناتەباییە کردووەتەوە و دەنووسێت (لەبەر ئەوەی کە کوردی ناوچەی سلێمانیی و #شارەزوور# و هۆزی جاف، کە لەسەر سنووری ناوچەی سنە پەز و ئاژەڵیان دەلەوەڕاند، پێیان لەبەری خۆ زێتر ڕاکێشابوو و ئاژاوەیەکی زۆریان لەناوچەکەدا نابووەوە و والی هەرچەندی دەکرد، ئەم کردەوەیەی بۆ قووت نەدەچوو، بڕیاری سەرکوتکردنیانی دا و دە گژیان ڕاچوو و تیرە و هۆزەکانی جافی سەرلەبەر چەپاو دا و تاڵان و برۆی کردن و زۆربەی ناوداران و بەڕێزانیانی لە شیر کێشان. لەم دەگژڕاچوون و شەڕوشۆڕەدا لە شکری سەرکەوتووی ئەمانوڵڵاخان پەنجاهەزار تمەنی زێتر بەدەست کەوت و هەمووی بۆ سنە نارد بۆ والی، خۆیشی بە تەنتەنە و هەیتوهووتەوە، لەسەر #مەریوان# و شارەزوورەوە هاتە ناو شاری سلێمانییەوە، مەڵبەندی پاشاکانی بابان. ئەو سەروبەندە، مەحموود پاشا میری بابان بوو. پاش گەیشتنی والی چەند ڕۆژێ، مەحموود پاشا بە خۆی و دەستەو دایەرەو و پیاوماقوڵان و بازرگان و بازاڕیانەوە شاری سلێمانیان چۆڵ کرد و وردو باریک بۆی دەرچوون و هەرچی ماڵ و سامانێکی لە مزگەوت و تەکیە و خەڵوەتخانە و کولبەردا شاردبووە، هەموو وەگیر لەشکری ئەمانوڵڵاخان کەوت.) (5) وەنەبێت بابانەکانیش لەمبارەیەوە کەمیان بەوان کردبێت و هەروا دەستەوەستان دانیشتبن، بۆ نموونە لەسەر هێز و زۆرێتیی سوپای بابان و ئەحمەدپاشای بابان بەرانبەر بە هەورامییەکان (محەمەد ئەمین زەکی بەگ) لە دەفتەرێکی دەستنووسی (حسین نازم) ەوە دەنووسێت (ئەحمەد پاشا زۆر بە دەست و توندە تەبیات بوو. زۆری لێ دەترسان و کەس نەیدەتوانی خراپە بکا. بەعزێ لە پیاوخراپ ڕایان کردبووە ناو هەورامیی و ئەحمەد پاشا داوای ئەمانەی لێکردن و هەورامییەکان گوێیان نەدایە، لەسەر ئەمە لەشکرێکی ناردبووە سەر هەورامان و چەند هەزار تەور بەدەستێکی لەگەڵ ناردن، خەڵکی هەورامان ڕایان کرد و خۆیان شاردەوە. تەور بەدەستی بەبە، هەموو باخەکانیان بڕین و هەورامییەکانیان ماڵوێران کرد.) (6)
مەستوورە خۆی سەبارەت بە هاتنی بۆ سلێمانی، لە کۆتایی (مێژووی ئەردەڵان) دا دەنووسێت: (محەمەد سوڵتان و میرزا عەبدوڵڵای مونشی باشی چوون بۆ سلێمانیی و بە خزمەت عەبدوڵڵاپاشای بابان گەیشتن و ڕێوڕەسمی پێشوازی لێکردنیان بەجێ گەیاند و پیاوماقوڵێکی لەتەکیاندا نارد بۆ ناوچەی شارەزوور، بۆ ئەوەی ئەو خەڵکە بەسەر گوندەکانی شارەزووردا ببەشرێنەوە و دابین کرێن… هەردەستەیەک لە دڵسۆزانی گیانفیدای ئەمانوڵڵاخانی دووەم، کەوتنە وڵاتێکەوە و هەر بڕێکیان لەبنارێکدا گیرسانەوە. پورزاکەم کە حسێن قولیخانی مامی ئەمانوڵڵاخانە، ڕووی لە سلێمانی کرد و بەوپەڕی ڕێزەوە پێشوازی لێ کراو گیرسایەوە و کاتێکیش هەواڵی کۆچی ئێمەی بیستەوە، خەڵکێکی زۆری بەئەسپ و ئێسترەوە نارد تا سەدکەسێک لەبنەماڵەی ئێمە بگوێزنەوە و لەلایەن خۆشییەوە جێگەی هێورین و گوزەرانی بۆ ئامادەکردین و هەریەکەی بەپێی پێداویستی خۆی، کۆمەک و یارمەتیی دەدا و لە خزمەتیدا کاتمان بەخۆشی بەسەر دەبرد، بەڵام پاش چەنێ، چارەنووسی خودا لە خۆشی گوزەرانی ئێمە ڕازی نەبوو، ئەوەبوو، لە ڕۆژی 14ی مانگی “زی الحجە” ی ساڵی 1263دا “1847ز”جەنابی حسێن قولیخان نەخۆشی بەسەریدا زاڵ بوو و لە ماوەی شەو و ڕۆژێکدا گیانی بەبەهەشتی بەرین شاد بوو و لەپرسەکەیدا هەزاران سینەی بۆ هەڵدڕان و منی مەستوورەی سەرلێشێواو و دەربەدەریش لە دووری لێکدابڕانی ئەو، گیانە ئازیزەکەم دووسێ ڕۆژێکە لەش و ڕوحم بە بەڵای تای نەخۆشییەوە دەتلێتەوە. بزانین خودا چیمان بەسەر دێنێ و ئارەزووی بەچییە…) (7)
دوا دێڕی ئەو چامەیەشی کە گوایە بۆ سالم و هەواڵی سلێمانیی لێ پرسیوە، نالی دەڵێت:
خاڵی بکە بە خوفیە کە ئەی یاری سەنگ دڵ
نالی لە شەوقی تۆیە دەنێرێ سەلامی دوور

شەشەم: لە دەوروبەری ساڵی 1864 نالی لە مەککە دەردەکەوێت و هۆنراوەیەک بۆ ئەمیری مەککە لە حیجاز دەنووسێت (کە لە دیوانەکەیدا نەهاتووە) ، شاعیر بە چاوی پڕ گریانەوە باس لە نالەباریی دەسەڵاتی ڕۆم و عەجەم دەکات و دەڵێت:
فیم تبکی من فرقة الفرق الروم
وترک الأعاجم العجماء
کنت فاکهتهم فهل ذقت منهم
بلغة من بلاغة البلغاء (8)
هیچ ئاسوودە نییە بەژیانی ئاوارەیی و خۆزگە بۆ ڕۆژانی ڕابردوو و شوێنی لەدایکبوون و شارەزوورەکەی دەخوازێت و نایگۆڕێتەوە بە بەغداد و شام و ئەستەنبوڵ و دەنووسێت:
زورت زورة الی الزوراء
أو الی الروم أو الی الشهباء
أو الی شهرزور مسقط ڕأسی
موطن العلو موطیء اڵاباء

حەوتەم: دوو دێڕ شیعری نالیش هەیە کە بە زمانی فارسی نووسیونی و گەرچی کاتی نووسینەکەی نازانرێت، بەڵام هەمان هەنسک و سکاڵای ناوەرۆکی هۆنراوە عەرەبییەکەی تێدایە و باسی ڕۆیشتن دەکات بەرەو وڵاتی میسر:
سوی مصر است مرا عزم از این لجەی غم
تا کە در نیل کشم جامە ز بی داد و ستم
می ڕود (نالی) از این جا ضو حریص از دنیا
با لب خشک و کف خالی چشم پر نم[1]

$سەرچاوە و پەراوێز$:
1- نزهە الفکر، تالیف: احمد محمد الحزراوی المکی الهاشمی، حققه: محمد المسری، القسم الاول، دمشق، 1996، 357
2- مستورەی اردلان زنگی و معرفی اثار، … ل23
3- هەمان سەرچاوە، ل 21
4- هەمان سەرچاوە، ل 190
5- مێژووی ئەردەڵان، سەرچاوەی پێشوو… ل 190-191
6- تاریخی سلێمانی وە وڵاتی، محەمەد ئەمین زەکی بەگ، سێیەم بەرگ، ئامادەکردنی: ڕەفیق ساڵح، چاپی دووەم، چاپخانەی شڤان، سلێمانی، 2005، ل 115
7- مێژووی ئەردەڵان، مەستوورە، وەرگێڕانی: د.حەسەن جاف و شکور مستەفا، چاپی یەکەم، دەزگای ڕۆشنبیری و بڵاوکردنەوەی کوردی، 1989، ل 232-238 هەروەها هەمان پەڕتووک لەلایەن مامۆستا هەژارەوە لەگەڵ چەند سەرچاوەیەکی تردا کراوە بە کوردی بڕوانە (مێژووی ئەردەڵان، مەستوورە، وەرگێڕانی: مامۆستا هەژار، چاپی دووەم، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، 2005، ل 226-228) و لەم سەرچاوەیەدا و لە (ل229) دا ئەوە خراوەتە ڕوو کە دوای ئەوەی مەستوورە کۆچی دوایی دەکات و ناتوانێت (مێژووی ئەردەڵان) ەکەی تەواو بکات، میرزا عەبدوڵڵا مونشی باشی کە مامی مەستوورە خانم و خاڵی حسێن قوڵی خانی کوڕی ئامانوڵڵا خانی گەورەبووە، هاتووە مێژووی ئەردەڵانەکەی مەستوورە خانمی تەواوکردووە.
8- نزهە الفکر، …، 362

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 2,171 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | کوردرام
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 8
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
پۆلێنی ناوەڕۆک: لێکۆڵینەوە
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
میرنشین: بابان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 98%
98%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 31-12-2021 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 31-12-2021 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 22-03-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 2,171 جار بینراوە
QR Code
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
کاکل مەحمود کانەبى ئیلنجاغى
ژیاننامە
حەکیم قادر بایز ئیلنجاغى
وێنە و پێناس
چاپوک سەید عومەر لەگەڵ کۆمەڵێک پێشمەرگە لە شارەدێی ئاشتی کۆیە لە ساڵی 1987دا
ژیاننامە
گەشبین کەمال
ژیاننامە
هاوژین عەبدولواحید
وێنە و پێناس
مام جەلال و کۆمەڵێک پێشمەرگە لە بارەگای مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە توژەڵە لە ساڵی 1982د
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
ڕۆیا مستەفا
ژیاننامە
عەباس حەمەدەمین ئۆمەر
کورتەباس
حەمە سووری
پەرتووکخانە
سێ توێژینەوەی ئەدەبی
کورتەباس
پەروەردەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری و پەروەردەی سووریا لەسەر تاقیکردنەوەکان ڕێککەوتنیان ئەنجامدا
شوێنەوار و کۆنینە
تەل زیندان
پەرتووکخانە
وانەکانی ئامۆژگاریی
کورتەباس
بەشێک له بیرەوەرییەکانی کوڕی ڕەش
ژیاننامە
سەبریە کەریم عەبدولڕەحمان
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتە هەڵکۆڵراوەکانی کفری
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
شوێنەوار و کۆنینە
پاشماوەی کورەیەکی گەچ لە کۆیە
پەرتووکخانە
زاری کرمانجی ژمارە 1-24
پەرتووکخانە
ئەتڵەسنامە (وەشانی 2)
کورتەباس
زەعیم سدیق ئەو ئەفسەرە دڕندەیەی؛ کە کوشتارگەکەی 09-06-1963ی شاری سلێمانی ئەنجامدا
وێنە و پێناس
چاپوک سەید عومەر لە دۆڵەڕەقەی ڕانیە لە ساڵی 1983دا
پەرتووکخانە
یەکسانیی کەسانی خاوەنپێداویستیی تایبەت لە بەردەم یاسادا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕستانی دوین
ژیاننامە
عەزیز مەلا عومەر ئەبوبەکر ئیلنجاغى
وێنە و پێناس
بارزان ئاغا و شەهید سەفین نافیع ئاغا و چاپوک سەید عومەر و مەلا ساڵح مەلا سەدر لە ساڵی 1987دا
پەرتووکخانە
لە خەیاڵی نووسینێکدا بووم
ژیاننامە
موحسین ڕەئوف عوسمان مەحمود ئیلنجاغى
کورتەباس
ئامرازەکانی کۆگەیاندن بەگشتی
وێنە و پێناس
چاپوک سەید عومەر لە دارەبەنی دۆڵەڕەقە لە ساڵی 1981دا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕستانێکی کۆنی مەرگە
ژیاننامە
ئاڵا کەمال سەعدی مستەفا

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
عەبدولخالق قوتب
07-11-2008
هاوڕێ باخەوان
عەبدولخالق قوتب
ژیاننامە
تارق ڕەمەزان عەززاوی
07-01-2009
هاوڕێ باخەوان
تارق ڕەمەزان عەززاوی
ژیاننامە
ڕووناک ڕەئوف
29-11-2009
هاوڕێ باخەوان
ڕووناک ڕەئوف
ژیاننامە
عەباس لەشکری
31-12-2013
هاوڕێ باخەوان
عەباس لەشکری
ژیاننامە
کامەران نەجم
24-10-2013
هاوڕێ باخەوان
کامەران نەجم
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
وێنە و پێناس
چاپوک سەید عومەر لەگەڵ کۆمەڵێک پێشمەرگە لە شارەدێی ئاشتی کۆیە لە ساڵی 1987دا
14-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
وێنە و پێناس
بارزان ئاغا و شەهید سەفین نافیع ئاغا و چاپوک سەید عومەر و مەلا ساڵح مەلا سەدر لە ساڵی 1987دا
14-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
وێنە و پێناس
مام جەلال و کۆمەڵێک پێشمەرگە لە بارەگای مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە توژەڵە لە ساڵی 1982د
14-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
شوێنەوار و کۆنینە
تەل زیندان
13-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ژیاننامە
سەبریە کەریم عەبدولڕەحمان
13-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
پەرتووکخانە
زاری کرمانجی ژمارە 1-24
13-06-2025
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
عەباس حەمەدەمین ئۆمەر
13-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
پەرتووکخانە
وانەکانی ئامۆژگاریی
12-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
پەرتووکخانە
سێ توێژینەوەی ئەدەبی
12-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
پەرتووکخانە
لە خەیاڵی نووسینێکدا بووم
12-06-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ئامار
بابەت
  556,830
وێنە
  118,497
پەرتووک PDF
  21,412
فایلی پەیوەندیدار
  114,312
ڤیدیۆ
  2,010
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
301,727
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
93,167
هەورامی - Kurdish Hawrami 
67,045
عربي - Arabic 
37,889
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
24,869
فارسی - Farsi 
13,555
English - English 
8,253
Türkçe - Turkish 
3,753
Deutsch - German 
1,937
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,254
ژیاننامە 
27,586
پەرتووکخانە 
26,542
کورتەباس 
20,868
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,464
شوێنەکان 
15,012
پەند 
13,747
شەهیدان 
11,880
کۆمەڵکوژی 
11,145
هۆنراوە 
10,596
بەڵگەنامەکان 
8,592
وێنە و پێناس 
8,480
ئامار و ڕاپرسی 
4,628
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,587
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
2,117
ڤیدیۆ 
1,890
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,517
فەرمانگەکان  
1,122
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
838
کارە هونەرییەکان 
787
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
765
شوێنەوار و کۆنینە 
704
گیانلەبەرانی کوردستان 
674
ئیدیۆم 
458
یارییە کوردەوارییەکان 
279
نەخشەکان 
226
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
195
نەریت 
161
ژینگەی کوردستان 
102
خواردنی کوردی 
95
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
58
مۆزەخانە 
54
بەرهەمە کوردستانییەکان 
45
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
552
PDF 
33,612
MP4 
3,258
IMG 
218,567
∑   تێکڕا 
255,989
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
کاکل مەحمود کانەبى ئیلنجاغى
ژیاننامە
حەکیم قادر بایز ئیلنجاغى
وێنە و پێناس
چاپوک سەید عومەر لەگەڵ کۆمەڵێک پێشمەرگە لە شارەدێی ئاشتی کۆیە لە ساڵی 1987دا
ژیاننامە
گەشبین کەمال
ژیاننامە
هاوژین عەبدولواحید
وێنە و پێناس
مام جەلال و کۆمەڵێک پێشمەرگە لە بارەگای مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە توژەڵە لە ساڵی 1982د
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
ڕۆیا مستەفا
ژیاننامە
عەباس حەمەدەمین ئۆمەر
کورتەباس
حەمە سووری
پەرتووکخانە
سێ توێژینەوەی ئەدەبی
کورتەباس
پەروەردەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری و پەروەردەی سووریا لەسەر تاقیکردنەوەکان ڕێککەوتنیان ئەنجامدا
شوێنەوار و کۆنینە
تەل زیندان
پەرتووکخانە
وانەکانی ئامۆژگاریی
کورتەباس
بەشێک له بیرەوەرییەکانی کوڕی ڕەش
ژیاننامە
سەبریە کەریم عەبدولڕەحمان
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتە هەڵکۆڵراوەکانی کفری
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
شوێنەوار و کۆنینە
پاشماوەی کورەیەکی گەچ لە کۆیە
پەرتووکخانە
زاری کرمانجی ژمارە 1-24
پەرتووکخانە
ئەتڵەسنامە (وەشانی 2)
کورتەباس
زەعیم سدیق ئەو ئەفسەرە دڕندەیەی؛ کە کوشتارگەکەی 09-06-1963ی شاری سلێمانی ئەنجامدا
وێنە و پێناس
چاپوک سەید عومەر لە دۆڵەڕەقەی ڕانیە لە ساڵی 1983دا
پەرتووکخانە
یەکسانیی کەسانی خاوەنپێداویستیی تایبەت لە بەردەم یاسادا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕستانی دوین
ژیاننامە
عەزیز مەلا عومەر ئەبوبەکر ئیلنجاغى
وێنە و پێناس
بارزان ئاغا و شەهید سەفین نافیع ئاغا و چاپوک سەید عومەر و مەلا ساڵح مەلا سەدر لە ساڵی 1987دا
پەرتووکخانە
لە خەیاڵی نووسینێکدا بووم
ژیاننامە
موحسین ڕەئوف عوسمان مەحمود ئیلنجاغى
کورتەباس
ئامرازەکانی کۆگەیاندن بەگشتی
وێنە و پێناس
چاپوک سەید عومەر لە دارەبەنی دۆڵەڕەقە لە ساڵی 1981دا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕستانێکی کۆنی مەرگە
ژیاننامە
ئاڵا کەمال سەعدی مستەفا

Kurdipedia.org (2008 - 2025) version: 16.58
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.672 چرکە!