بابەت: وتار
نووسین: شەماڵ عادل سەلیمشەماڵ عادل سەلیم
بمانەوێت یان نا، داستانی دەروێش عەبدیدەروێش عەبدی بەشێکە لە کەلەپوور وکولتوورو ئەدەب و مێژووی کوردستانیان، ڕێک وەک شانامەو داستان و ئەفسانەی خورشید و خاوەر، مەمو زین و شیرین و خەسرەو، ئەوداستانانەی کە نەک تەنها بە میرات وەک سامانێکی بەنرخ بۆمان ماوەتەوەو فێرە خۆشەویستی و مقاوەمەت و عیشقی کردووین، بەڵکو تێکەڵی ئەدەب و کولتووری نەتەوەکانی دراوسێی کوردستانیش بوینە.
دیارە دوێنی دەزگای زانایان و زانستە شەرعییەکانی یەکگرتوو نامەیەکی ئاڕاستەی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنیی و حزبە کوردستانییەکان و پەرلەمان و حکومەتی هەرێم کردوەو داوی لابردنی بڕگەیەک لە داستانی دەروێش عەبدی کە لە کتێبی زمان و ئەدەبی کوردی پۆلی (10) ی ئامادەیی لاپەرە 236 تۆمارکراوە دەکات، هەروەها داوش دەکەن کە وەزارەتی پەروەردە داوی لێبوردنیش لە تەواوی موسڵمانان بکات، چونکە بەڕای ئەوان دەروێش لە بڕگەیەکی لاوکەکەیدا سوکایەتی بە پەیامبەری ئیسلام کردووە !!
دوای ڕۆژێک لە داواکارییەکەی دەزگای زانایان و زانستە شەرعییەکانی یەکگرتوو، وەزیری پەروەردە ئالان حەمە سەعید بە فەرمانی وەزاری ژمارە(963) بڕیاری لابردنی برگەی دیاریکراو بۆ ساڵی خوێندنی داهاتوو (2022 / 2023) ی دا.
برانۆ کورد خاینۆ:
دیارە کوردستانیان چەندین هونەرمەندی ڕەسەنی میللییان هەیە کە هەریەکەیان قوتابخانەیەکی دەوڵەمەندوجوانی هونەری ڕەسەنی کوردستانن، لەوانە : عەلی خەنجەرعەلی خەنجەر و گوڵێ خانگوڵێ خان و مەنیجە کوێرمەنیجە کوێر و حەمەد ئاغا مەدۆحەمەد ئاغا مەدۆ و سەعید ئاغای جزیریسەعید ئاغای جزیری، حەسەن جزیریحەسەن جزیری، مریەم خانمریەم خان، عائشە عوسمانعائشە عوسمان (ئایشە شانئایشە شان)، نەسرین عومەر شێرواننەسرین عومەر شێروان، محەمەد عارف جزیریمحەمەد عارف جزیری وکاوێس ئاغاکاوێس ئاغا کە هونەرمەندێکی میللی کوردو کەسێکی زۆر کورد پەروەو نیشتیمان پەروەر بووە وئەوەش لە کردارەکانی ڕەنگی داوەتەوە بەتایبەتی لەدوای ئەوەی بویتە بەرپرسی ئازووقەی عوسمانیەکان لە شەقڵاوە، لە ساڵی 1917 دا دەستی یارمەتی بۆ خەڵکی فەقیر و هەژار درێژ کردووەوبە دزیی جەندرمەکان لەم بەرووبومانە بەشی داون، هەروەها بەهونەرە ڕەسەنەکەیشی وەک ئەو بەرێزانەی دیکە کە لەسەرەوە ناوم هێناون خزمەتی هونەری کوردی کردووە و ڕاپەڕین و شۆڕشەکانی کوردو ڕووداوە مێژووییەکانیشی لەڕێی لاوکەوە گیراویەتەوە ولەسەر گرامافۆن (قەوان)تۆماری کردووە ولەهەردوو ڕادیۆی (بەغدا و یەریڤان) پەخش کراوە، ئاخر بەهەوەنتە شێخ مەحمود ئەسپێکی کەحێلی و تفەنگێک لەگەڵ دوو ڕەختە فیشەک و چل لیرەی زێڕی نەداوەتێ !. دەبێ ئەوەش بزانین، ئەگەر کاوێس ئاغا نەبوایە ئێمە بەشێک لە ڕووداوەکانی مێژووی سیاسیی و کۆمەڵایەتیی ئەو سەردەمەمان نەدەزانی.
باشە دەکرێت ئێستا بێین و بڵێن دەبێت لەلاوکی شێخ مەحمود دا بڕگەی (ئەزێ هندی هاوار دکەم هاوارا ترکا گەلەک دوورە برانۆ کورد خاینۆ) ی کاوێس ئاغا لا بدرێت چونکە قسەیەکی سەقەتە ونابێت نەوەکانمان گوێ بیستی ئەو سوکایەتییەی کە کاوێس ئاغا بە کوردی دەکات ببن ؟!
دەبێ باش لەوە تێبگەین، بەرهەمەکانی دەروێش عەبدی و کاوێس ئاغا ومەم وزینمەم وزینی ئەحمەدی خانیئەحمەدی خانی و ئەی ڕەقیبی دڵدار و تاد.... موڵکی کوردستانیانن بەرلەوەی مولکی خاوەنەکانیان بێت، بۆیە کەس بۆی نییە ئەو مولکە گشتییە بە داواکارییەک کونفەیەکونی بکات و بەهەنجەتی ناڕەوا.
بەرێزان..دەبێت ئەمرۆ ئێمە لە هەموو سەردەمەکانی تر زیاتر ناڕەزایی خۆمان دژی ڕق و کینەوە توندوتیژی دەربڕین و خوازیاری تۆلیرانس (لێبووردەیی و پێکەوەژیان) بین و یەکتر بە هەموو جیاوازییەکانمانەوە قبووڵ بکەین.
تەماشای وڵاتانی نائیسلامی بکەن و لێێان فێر بن، ئەوانەی گەورەترین حوسینییە و مزگەفتیان لە پایتەختی وڵاتەکانیان بۆ ئیسلامە پەنابەرکان دروست کردووە بۆ ئەوەی بەئازادی و بەئاشکرا ممارەسەی تقوسەکانی خۆیان بکەن.
لەکۆتایدا دەڵێم دەبێت هەنگاوی داهاتووی دەزگای زانایان و زانستە شەرعییەکانی یەکگرتووچی بێت، چونکە بەقسەی ئەوان بێت، نیوەی ئەدەبیات و شیعرو نووسینی نووسەر و ڕووناکبیرە کلاسیکیە کۆنەکانی کورد کە بەشێکی زۆریان موسوڵمانن نەک تەنها دەبێت بسووتێنرێت، بەڵکو دەبێت سزاش بدرێن، چونکە بەئیلهام وهزرودڵی خۆیان و عاشقەکانیان شیعریان نووسیوە ڕووداوەکانیان وەک خۆی تۆمارکردووە.
لێگەرێن با مرۆڤ ئازاد بێت.
ئاخر ئایین بۆ تاک و وڵاتیش بەبێ جیاوازی ئایین و ڕەگەز و نەژاد و پلەو پایەی کۆمەڵایەتیی و سیاسیی بۆ هەمووانە !
[1]