پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ڤیدیۆ
پردی مالا بادی ساڵی 2024
03-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
دروێنەکردنی برنج لە ئامەد ساڵی 2024
03-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
چەند ناوچەیەکی ئامەد ساڵی 2024
03-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
فەرهاد پیرباڵ و عەلی کوردستانی لە پایتەخت میدیا
02-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
گەشتی 8 لەگەڵ فەرهاد پیرباڵ
02-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
بە نواندنێک ڕەوشت و ئەخلاق بەرزی کورد نیشاندەدەن!
01-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
سیروان مەغدید دیبەگەیی
01-10-2024
زریان سەرچناری
ژیاننامە
پشتیوان موعین
01-10-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
مەجید دالایی میلان
01-10-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
ڕێبوار سەعیدی
01-10-2024
شادی ئاکۆیی
ئامار
بابەت
  538,826
وێنە
  110,152
پەرتووک PDF
  20,279
فایلی پەیوەندیدار
  104,037
ڤیدیۆ
  1,549
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,387
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,953
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,024
عربي - Arabic 
30,707
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,235
فارسی - Farsi 
9,815
English - English 
7,580
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,697
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
128,909
پەرتووکخانە 
25,677
ژیاننامە 
25,644
کورتەباس 
18,294
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,769
پەند و ئیدیۆم 
13,656
شوێنەکان 
11,999
شەهیدان 
11,857
کۆمەڵکوژی 
10,908
هۆنراوە 
10,293
بەڵگەنامەکان 
8,348
وێنە و پێناس 
7,361
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,387
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,459
ڤیدیۆ 
1,436
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
821
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
255
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
27
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,378
MP4 
2,535
IMG 
201,503
∑   تێکڕا 
235,740
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
شەهیدان
ژینا ئەمینی
ژیاننامە
سەمەد یاسین
ژیاننامە
شێخ خەرتۆ
ژیاننامە
ئەکرەم خەلیلی
ژیاننامە
عەزیم ئەحمەدی
گفتگؤیەک لەگەڵ پرۆفیسؤر: جەلیلێ جەلیل، دەربارەی جینۆسایدکردنی ئەرمەنییەکان
هەر کونج و ڕووداوێکی وڵات، لە ڕۆژهەڵاتەوە تا ڕۆژاوا، لە باکوورەوە تا باشوور... دەبێتە سەرچاوەی کوردیپێدیا!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger1
E-Mail1
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

گفتگؤیەک لەگەڵ پرۆفیسؤر: جەلیلێ جەلیل، دەربارەی جینۆسایدکردنی ئەرمەنییەکان

گفتگؤیەک لەگەڵ پرۆفیسؤر: جەلیلێ جەلیل، دەربارەی جینۆسایدکردنی ئەرمەنییەکان
لە جینۆسایدکردنی ئەرمەنییەکاندا کورد تاوانی نییە، بەڵکوو دەوڵەتی عوسمانی تاوانبارە
گفتوگۆیەک لەگەڵ پڕۆفیسۆر: #جەلیلێ جەلیل#
#شوان ئەحمەد#
بەهاری ساڵی 1999 مێژوونووسی ناسراوی کوردی-ئەرمەنی جەلیلی جەلیل سەردانی باشووری کوردستانی کرد. من و خاتوو کەژاڵ ئەحمەد لەگەڵیدا، لەئوتێل ئاشتی دانیشتنێکی سێ قۆڵیمان کرد و لەسەر چەند پرسێکی مێژووی و چەند بابەتێک کەتایبەتن بە ماڵباتی پڕۆفیسۆر (جەلیل جاسمێ جەلیل) ، گفتوگۆیەکی تێر و تەسەلمان ئەنجامدا. ڕۆژی دووشەممە ڕێکەوتی 24-05-1999 دەقی تەواوی گفتوگۆکە لە ڕۆژنامەی کوردستانی نوێدا بڵاوبووەوە.
ئێستا بیست و سێ ساڵ بەسەر ئەو بابەتەدا تێدەپەڕێت و تەمەنی ئەو مێژوونووسەش بە هەشتاو پێنچ ساڵ گەیشتووە. هاوکات هەر لەم ڕۆژانەی ڕابردودا ڕێکخراوی ڕۆشنبیری جەمال نەبەز یەکەم قەڵەمی زێڕینیان پێبەخشی. ئەمەم بەدەرفەتێک زانی تا ئەو گفتوگۆیە بەرچاوی خوێنەرانێک بخەم کە لەکاتی خۆیدا بواری بینین و خوێندنەوەیان نەبووە.


سەرەتا گەر بەکوورتیش بێت باسی خۆت و ماڵباتەکەتمان بۆ بکەی. لەکەیەوە خولیای نووسینەوەی مێژوو بەشێوەیەکی ئەکادیمی لای ئێوە دەستی پێ کرد؟
- مێژووی ماڵباتی ئێمە تایبەتە، لەبەرئەوەی دایک و باوکم بە هەتیووی گەورەبوون. سەروەختی جەنگی یەکەمی جیهانی چل تا پەنجا کەسیان بەدەستی لەشکری عوسمانی کوژرابوون. بۆیە هەردووکیان لەهەتیوخانەدا گەورەبوون. پاشان دەچنە گوندێک. چارەنووس وابووە باوکم لە تەمەنی بیست و دوو ساڵیدا، بووەتە سەرۆکی پەیمانگای کوردی و دایکیشم لەوێ خوێندکاربووە.
ژیانی ماڵباتەکەمان لەوێوە دەست پێدەکات. ئاشنای یەک دەبن و هاوسەرگیری دەکەن. دەبنە خاوەنی چوار منداڵ. ڕەچەڵەکی هەردووکیان دەگەڕێتەوە بۆ شاری قارس و شارەدێی دیکۆر و گوندی قزڵقۆڵا.
وەک باسمکرد بابم لە تەمەنی بیست و دوو ساڵییەوە دەستی بەخزمەتکردنی کولتووری کوردی کردووە و دواتر بەچاپکردنی پەرتووکانەوە خەریک دەبێت. پەرتووکی خوێندنگە و ئەدەبیات و پڕوپاگەندە و بوارەکانی دیکە. ئیتر لەوێوە ژیانی ڕۆشنبیری لە ماڵی ئێمەدا دەست پێدەکات.
بەتەواوەتی ڕۆژێک یاخود ساڵێک نییە، سەرەتای ئەو پڕۆسەیەی پێ دیاری بکەم، چونکە خەڵکانێکی ڕۆشنبیر سەردانی ماڵی ئێمەیان دەکرد و لەنێو خۆیاندا قسە و گفتوگۆیدان دادەمەزراند. باوکم هەندێ جار دەیوت دە (ئۆردیخان) تۆش شتێکی ئاوا بنووسەو یارمەتیمان بدە. ئەوەی بە منیش دەووت و لەگەڵ خۆیدا دەیبردینە گوندان.
کاتێک خوێندنگەم تەواوکرد، بەرچاوم ڕوون بووەوە. من و ئۆردیخان خوێندنی فیلۆلۆژیا و مێژوومان هەڵبژارد. جەمیلەی خوشکم خۆی بە میوزیکی کوردی خەریککرد.
باوکتان لەدایک بووی چ ساڵێکە؟
-لەبەر ئەوەی بێ دایک و باب بووە، ساڵی لەدایکبوونی نەزانیووە. بەڵام بەپێی نووسراوی فەرمی هەتیوخانەبێت، ساڵی 1908 لەدایکبووەو لە تشرینی یەکەمی 1998 (واتە لە تەمەنی نەوەد ساڵیدا) ، کۆچی دوایکردووە.
سەبارەت بەقۆناغەکانی خوێندنت و تێکەڵبوونت بە کایەی نووسین قسەمان بۆ بکە؟
-ساڵی 1954 خوێندنم تەواوکرد و ساڵی 1959 چوومە زانکۆ (ئەکادیمیای لینینگراد-بەشی کوردۆلۆژی) . لەوێ (دیسرتاتسیۆن) م تەواوکردووە. ساڵی 1964 چوومە یەریڤان لەئەکادیمیای ئەوێ بەشی کوردۆلۆژی کارمکرد و لەوێ مامۆستابووم.
چەند ساڵ مامۆستایت کردووە؟
-ئەوەندە نەبوو، چونکە جاری یەکەم دوای چەند ساڵێک بەشی کوردۆلۆژیان لە کۆلێژی خۆرهەڵاتناسی داخست. من ئەوسا لە یەریڤان نەبووم. پاشان لە زانکۆ بەشیکمان کردووە و لەوێدا وانەی ڕۆژنامەنووسی و ئیتنۆلۆژی و مێژووم دەوتەوە. پاشان لە 1992 چوومە ئەوروپاو لە 1993 تا ئێستا لە ڤییەننا نیشتەجێم. لەوێ لەدوو سێ کۆلێژدا وانەی کوردۆلۆژی دەڵێمەوە.
دەکرێ باسی ژیانی کوردەکانی سۆڤیەتمان بۆ بکەیت؟
-گەر بمەوێت بەدورودرێژی باسی کوردەکانی سۆڤیەت بکەم، ئەوا کات بەش ناکات. ئەوان پارچەیەکی میللەتی کوردن و ژیان و کولتووریان بە کوردستانەوە گرێداوە. بە بەرەوپێشچونی گەلی کورد ئێمە شاد دەبین و بەپاشەکشێشی دەگرین و گڕمان تێبەردەبێت و هەڵدەچین. پاشەڕۆژی ئێمە بە گەلی کوردەوە بەستراوەتەوە. گەر دەربارەی ژیانی خۆماڵی و کولتووریی تایبەتمەندییەکانمان بدوێم، تەواونابێت.
وەک دەزانین جەمیلە خانی خوشکتان میوزیسانێکی لێهاتووە، ئایا لەکارەکانیدا تەنیا سوودی لەفۆلکلۆری کوردی کوردستانی باکوور وەرگرتووە، یاخود باشووریش بۆ ئەو سەرچاوەیەکی تربووە؟
-ئێمە خۆمان خەڵکی باکوورین، پاشان کۆچمانکرد. کولتوورمان یەکبووە، بەڵام لەبەرئەوەی سنووریان داخستبوو، کوردی ئێمە چ ئیمکانیاتێکیان هەبوو، جەمیلە لەوانە سوودی وەردەگرت.
دەوروبەرمان زۆر دەوڵەمەندبوو، چونکە خەڵکەکە نەتوابوونەوە و کوردەواری لەگوندەکاندا بەهێزبوو. کاتێ گوێتان لە میوزیکی ڕادیۆی کوردی (یەریڤان) دەبێت، هەست بەوە دەکەن.
پاشان بوارمان بۆ ڕەخسا ئەو کوردانەی ئەرمینیا کە ئەرمەنییان نەدەزانی و بە کوردی قسەیان دەکرد، خەڵکی تورکیا بوون و لەسووریا گیرسابوونەوە و ئەرمەنیشیان نەدەزانی، زمان و گۆرانییەکانیان و هەموو شتێکیان هیی کوردستان بوو.
ئەوانە سەروەختێک ساڵانی چل و پەنجاکان گەڕانەوە ئەرمەنستان، ئێمە لەزاری ئەوانەوە گۆرانییەکانمان نووسیەوە. دواتر کە یەکیەتی سۆڤیەت هەڵوەشایەوە و ڕێگا کرایەوە، توانیمان بێینە کوردستان. ئەوەبوو لەگەڵ جەمیلە هاتینە سووریاو ماوەی سێ مانگمان لەوێ بەسەربرد. سوودمان لە هەموو پارچەکانی کوردستان وەرگرتووە.
لەو کۆڕەی پێشکەشتانکرد و تایبەت بوو بە ژنە دیارەکانی لای خۆتان، هیچ باست لە جەمیلەی خوشکت نەکرد؟
-مەسەلەکە ئەوە نییە جەمیلە خوشکی منە، لەوێ خوشکی زۆرمان هەیە. خزمەتەکەی جەمیلە لەوەدا گرنگە کە لە بواری فۆلکلۆردا کاردەکات و ئەوەش زۆر گرنگە. سەردەمانێک گوندییەکانمان پێیان دەوتم: (تۆ کوڕی جاسمێ جەلیلی، باوکت بەنابانگە. بۆچی هاتوویت ئەم چیرۆک و حەکایەتانە دەنووسیتەوە؟ ئاخر کەسی وەک تۆ دەبوایە وەزیر و پارێزەربێ) .
پاشان کەچوومە سووریا برادەرێکی کۆمۆنیست وتی: (ئێستا کاتی چیرۆک و ئەو شتانە نییە، شتی سیاسی بنووسە) . لە ڕۆژاوا کە کارم دەکرد خەڵکی پێیان وابوو جەلیل لە سۆڤیەت هاتۆتەوە، مادامەکی فۆلکلۆر و چیرۆک و ستران دەنووسێتەوە، کەواتە شتێک هەیە.
ئەوان ئەوە لێکدانەوەیان بوو، بەڵام من بۆم ڕونکردنەوە ئەو فۆلکلۆرەی ئەمڕۆ دەینووسینەوە، پڕبایەخە. ساڵانی پەنجا و شەستەکان ئەو شتانەمان دەنووسیەوەو ئەمڕۆ ناتوانی ئەو فۆلکلۆرە ببینی.
خەڵکی ئێمە کە دەچنە تەمەنەوە ئەوشتانەیان بیردەچێتەوە، یان کە تەندرووستی خراپبێت و کۆچی دوایی بکات، ئیتر هەرچی دەزانێت لەگەڵ خۆیدا دەیبات. جا بۆیە فۆلکلۆر گەنجینەی خەسڵەتەکانی میللەتی ئێمەیە و پاسەپۆرتی گەلی کوردە. ئەوشتانە گەر مرۆڤ بەبیریان نەهێنێتەوەو تۆماریان نەکات، ئەوا دواتر بیردەچنەوەو دەفەوتێن. لەوەها حاڵەتێکدا گەنجینەکە نامێنێ.
بۆ نموونە من مێژوونووسم، وەلێ ژیانی خۆم زیاتر بۆ فیلۆلۆژی و فۆلکلۆر تەرخانکردووە. جەمیلەش لەمەیدانی فۆلکلۆردا زیاتر ڕەنجی داوە و کۆششی کردووە. ئەمە زۆر گرنگە، چونکە ئەو شتەی بنووسرێتەوە یانژی بخرێتە سەر کاسێت و تۆماربکرێت، دەمێنێتەوەو بەردەوام دەبێت.
پاشان بەدەیان کەس لەسووریا و ئەرمینیا هاتن و دەیانووت: (دەنگی باوکمان بدە ئێمە، تکایان دەکرد و دەپاڕانەوە) . لەکاتێکدا مەسەلەکە دەنگ نەبوو، بەڵکوو زانیاری ئەوان بوو.
خەڵکانێکی زۆر لەسەر کورد نووسیویانە، وەک ڕووس و ئەوروپییەکان. نووسینی ئەوانە کامیان زیاتر جێ متمانە و زانستی ترن؟
-ئەوە پەیوەندی بە وڵاتانەوە نییە و هەر زانا و نووسەرێک پێگەی خۆی هەیە. زانا گەلێکی زۆر بە زمانەکانی ئینگلیزی و فەرەنسی و ڕووسی نووسیویانە، هەروەها ئیتاڵییەکان زۆر شتیان کردووە. لەڕاستیدا شتێک زانستیانە نووسرابێت (ئیدی بەهەر زمانێک بێت) ، ناسراو و شوێن متمانە دەبێت، چونکە شێواز و کارەکەی بەزانستیانە کراوە.
لەئەوروپا زۆر نووسەر هەن میتۆدۆلۆژیانە نووسیویانەو مرۆڤ کاتێک دەیانخوێنێتەوە، باوەڕیان پێدەکات، لەبەرئەوەی ئەوەی دەیڵێن دەیسەلمێنن و بەڵگەکانی دەخەنە ڕوو، واتە سەرچاوە دێنێت و دەیسەلمێنێ. هەشیانە وەک چیرۆک دەنووسن (ڕەنگە ڕاستیش بنووسن) ، وەلێ ئەوە زمانی زانست نییە.
لە ئەوروپا و شوێنانی دیکەش هەن شتی باشیان نووسیوە. کاتێک بەو پێودانگە سەرنجیان بدەیت بۆت ساغ دەبێتەوە، باوەڕ بە کامیان بکەیت و کامیانت بۆ گرنگ بێت.
دکتۆر کاوس قەفتان بەرهەمێکی ئێوەی لەڕووسییەوە کردووە بە کوردی (کوردەکانی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی) و بەشێکی تەرخانە بۆ میرنشینی بابانییەکان. ئەو بابانیانەی ئەم شارەیان (واتە #سلێمانی#ان درووستکرد) و هەنووکە جەنابت لێی میوانی. ئایا لەهیچ سەرچاوەیەکی دیکەداو لەبەرهەمەکانی تردا، باسی میرایەتی بابانت کردووە؟
-بە بۆچونی من سەرچاوەی زۆر لەسەر بابانەکان زیاتر لێرە هەن، من بۆ خۆم لەوانە کەمتر لە پێنچ سەرچاوەم بینیووە. لە دونیادا نییە نووسەرێک بێت لێکۆڵینەوە بکات و بڵێت من ئەوکارەم بەتەواوەتی و بێکەموکووڕی ئەنجامداوە و جگە لەخۆم کەسی تر ناتوانێت شتی دیکەی سەربار بخات. ئەڵبەتە لەبارەی بابانەکانەوە سەرچاوەی زۆر هەن.
وەکوو چی؟
-ئێوە زیاتر دەزانن، چونکە لەبارەی بابانەکانەوە وەک ئاگادارن ماڵباتی ساڵح قەفتان لەبارەی بابانەکانەوە دەنووسن. بەداخەوە من زۆر خۆم خەریک نەکردووە، تابزانم تایبەتمەندی ئەو نووسەرانە چییە. بەڵام بەپێی زانیارەکانی خۆم، سەبارەت بە مێژووی سلێمانی و بابانەکان زۆر شت هەن. ئێوە دەزانن مێژووی ئەوانە لێرەیە، بۆیە پێویستە ئێوە باسیان بکەن و لەبارەیانەوە بنووسن.
هەر بۆ ئەوەی لەبابەتەکە دوورنەکەوینەوە، دکتۆر کاوس قەفتان ئەو پەرتووکەو پەرتووکێکی دیکەشتانی بەناوی (ڕاپەڕینی 1918) و پەرتووکێکی لازاریفی کردووە بە کوردی. دەتوانین بزانین ڕاتان لەسەر شێوازی وەرگێڕانەکانی ناوبراو چۆنەو لێی ڕازین؟
-دکتۆر کاوس قەفتان زانایەکە شێوە زاری #سۆران#ی زۆر باش دەزانێ و بۆخۆیشی شتی باش دەنووسێ، زمانی ڕووسیەکەی باشەو هەرکەس دەتوانێت بڵێ وەرگێڕانەکانی تێر و پڕن. ئەمە بۆچونی منەو ئێوەش خوێندەوارن و دەتوانن بڵێن وەرگێڕانەکانی چۆنن.
من دەزانم کاوس قەفتان خزمەتێکی گەورەی کردووە. ئەگەر ئێوە من دەناسن، ئەوا ڕەنگە زۆربەی لە ڕێگەی وەرگێڕانەکانی ئەوەوە بێت. واتە لێرەوە من سوپاسگوزاری خۆمی پێ ڕادەگەیەنم کە وەک برایەک و هاوڕێ و هاوکارێکم ئەو کارانەی کردووە. ئاخر پڕۆسەی وەرگێڕان پردێکە، زانست و زانایان بە یەکەوە دەبەستێتەوە.
تێزەی دکتۆراکەت تایبەتە بە شۆڕشی 1880 و (شۆڕشی شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری) . بۆچی ئەو شۆڕشەت وەک بابەتی توێژینەوە هەڵبژارد؟
-نا، با من پێت بڵێم. بابەتی دیبلۆمی من لە زانکۆ لەسەر عوبەیدوڵڵا بووە. بە زمانی ئەرمەنی و ڕووسی چەندین وتار لەبارەی ئەوەوە بەردەستم کەوتن. دکتۆراکەم بەشێکی لەسەر شێخ عوبەیدوڵڵایە، نەک هەمووی.

سەبارەت بە شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران لەئێستادا لەئەوروپا گفتوگۆیەکی گەرم هەیە. مامۆستا جەمال نەبەز و کەسانێکی دیکە بەشدارییان تێداکردووە. هەندێک لە ئیسلامیستەکان (ئەوانەی سەر بە بزاڤە ئیسلامییەکانی کوردستانن) ، پێیان وایە شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران شۆڕشێکی ئایینی بووە و شۆڕشێک نەتەوەیی نەبووە، بەبەڵگەی ئەوەی یەکێ لە خواستەکانی شێخ سەعیدی پیران ئەوەبووە، کوڕی سوڵتان عەبدولحەمید جارێکی تر ببێتەوە بە خەلیفەی موسڵمانان. ئەم پێشنیارەی ئەویش دەکەنە بیانووی ئەوەی شۆڕشەکەی مۆرکێکی نەتەوەیی نەبووە، بەڵکوو شۆڕشێکی ئایینی بووە؟

- با من پێت بڵێم. بزووتنەوەی ئازادیخوازی دەتوانێت بە گەلێک ڕەنگ سەرهەڵبدات و پەیداببێت. دەتوانێت بزاڤی هەژاران بێت و بەڕەنگی کۆمەڵایەتی سەرهەڵبدات. بۆ نموونە بەر لە جەنگی جیهانی یەکەم لەبەدلیس ساڵی 1914 ڕاپەڕینێک لەوێ بەرپابوو، وەک بۆمبایەک تەقییەوە.
وەک ئەوەی من بەدواداچونم بۆکردووە بینیم ئەنجامدەرانی هەموویان خەڵکی پێپەتی و ڕەشوو ڕووت و برسی بوون. ئەرمەنییەکان دەنووسن ئێمە نان و ئاومان بەو خەڵکانە دەدا. ئەوەی شێخ سەعیدیش لەو کاتەدابوو کە ئەتاتورک سیاسەتێکی نوێی دژە دینی دەست پێکردبوو.
ئەوەش پڕۆسەیەک بوو میللەت لەگەڵیدا نەبوو. نەک تەنیا تورک، بەڵکوو کوردەکانیش. وەلێ کوردەکان ژێر دەستی نەتەوەییشیان سەرباری ئەوەخست و ئەوە وایکرد ئەو دوانە بە یەکەوە یەکبگرن و بەڕەنگی ئایینەوە تەعبیر لەخۆی بکات، بەڵام بناغەی شۆڕشەکە ئازادیخوازانە بوو.
کاتێک ئێمە باس لە ماکی کۆمەڵایەتی و ئایینی ئەو شۆڕشانە دەکەین، دەبێت ڕوونی بکەینەوە کە ژیانی میللی کوردان لە کوردستان وەک نەتەوە بەگشتی، وەک پێویست نەبووە. ئەوەش وادەکات ئایین و شتی تر جێیبگرنەوە.
با لێرەدا کەمێک باس لە کوردۆلۆژی بکەم. مێژووی دوو سەد ساڵی ڕابردووی ئێمە نیشانی دەدات، کاتی خۆی ژیانی سیاسی بەدەستی میرەکان بەڕێوەچووە. لە ساڵانی سی و چلەکاندا ئەوانە لابران و کایەی سیاسی و کۆمەڵایەتی چۆڵ و بەتاڵ مایەوە. ئەو بۆشاییە شێخەکان پڕیانکردەوە.
شێخ سەعید دژی سوڵتان بوو، هەستا کوردایەتی لە ڕێی ئایینەوە پەیڕەوکرد. دەوترێت شێخ عوبەیدوڵڵاش هەمان کاری کردووە. ئەو لەبەرنامەی کاری خۆیدا هەمیشە جەختی لەسەر ئازادی کوردستان کردۆتەوە، شێخ سەعیدیش بە هەمان شێوە.
شێخ سەعید پتر ڕەهەندە ئایینییەکەی تۆخدەکردەوە، لەبەرئەوەی سەروەختێک دەوڵەتی نوێی تورکیای بوونیادنا و سیاسەتی خۆی بەرەو خۆراوا گۆڕی، بەیەکجار ڕۆڵی ئایینی لە تورکیادا نەهێشت. ئەوە بووە هۆکارێک تا کورد ناڕەزایی خۆی بەرانبەر دەسەڵاتدارانی تورک لە ڕێی ئایینەوە بخاتەڕوو. ئەوە مەسەلەیەکی سیاسییە. ڕاپەڕینی شێخ عوبەیدوڵڵا ڕاپەڕینی ئازادیخوازی بووە.
هەر سەبارەت بە شۆڕشەکەی شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری و لە کۆنگرەی شەمدینیان (1880) ، سەرۆکی هۆزە کوردەکان ڕۆحی مەزهەبگەراییان بەسەر ڕۆحی نەتەوایەتیدا زاڵکرد. دەکرێت بوترێت ئەوە هۆکارێکی سەرەکەی شکستهێنانی شۆڕشەکە بووە؟
- بەڵێ هەموو ئەو شتانە ڕۆڵیان هەبووە. ئایینیش هەندێ جار ڕۆڵی نەرێنی دەگێڕێت، وەک چۆن هۆزەکانیش ئەو ڕۆڵە وازی دەکەن. لەو سەردەمەدا هەستی نەتەوایەتی و ڕۆشنبیریی لەنێو کورددا نەبوو. بیروباوەڕی نەتەوەیی لە دەورانی دەرچوواندنی ڕۆژنامەی (کوردستان) دا دەردەکەوێت. لەو دەمەدا ڕۆڵی ڕۆشنبیرانمان مکۆم دەبێت و ڕەنگو بۆیەکی ئەوروپیانە دەگرێت. واتە لەو کاتەوە دەبینین بە نووسین و بە چاپەمەنی و بە بیروباوەڕ و بەبەرنامە، کوردایەتی دەست پێدەکات.
جگە لە هەوڵەکانی جاسمێ جەلیلی باوکت و عەرەبی شەمۆ، ئێوە چ شتێکی نوێتان سەرباری (قەڵای دمدم) خستووە؟
-ئەوانەی ئەوان نموونەی ئەدەب و نووسینی جوانن. ئەوانە لێکۆڵینەوەی مێژوویی نین، بەڵکوو یەکێکیان بەشێوازی ڕۆمانە و ئەوی دیکەیان بەشێوازێکی هۆنراوەئامێزە.
نامەی دکتۆراکەی (ئۆردیخان) کە لەسەر (قەڵای دمدم) ە، وەک سەربوردەیەکی مێژوویی لە خانی چنگ زێڕین (لەپ زێڕین) دەکۆڵێتەوە. واتە لەڕووی مێژوویەوە چۆن بووە و بەهای ئەدەبی و فۆلکلۆریی دیاریدەکات. ئەم کارەی ئۆردیخان لێکۆڵینەوەیەکی زانستییە، لێ ئەوەی عەرەبی شەمۆ و جاسمێ جەلیل نووسیویانە، هەردووکیان دوو نموونەی ئەدەبیاتن.
ڕۆمانی مێژوویی هەمیشە لەسەر بناغەی لێکۆڵینەوەی مێژوویی دەنووسرێت، بەڵام ئەوەی عەرەبی شەمۆ چونکە بابەتی فۆلکلۆری بیستووە و فانتازیای بەهێزبووە و زمانەکەشی پاراوبووە، ڕۆمانی نووسیووە.
دەتوانم بڵێم ڕۆمانێکی بەپێزە، لێ ڕۆمانێکی مێژوویی نییە. باوکیشم کارەکەی لەسەر بنەمای مێژوو نەنووسیوە، بەڵکوو زیاتر لەسەر بنەمای فۆلکلۆر ئەوەیکردووە. ئەوان هەردووکیان ویستوویانە چەند نموونەیەکی مێژوویی قارەمانێتی و ڕاپەڕینەکانی ئێمە دژی زۆرداران و حوکمداران نیشان بدەن. بەهای ئەوانە وەک نموونەی ئەدەبیات بەرز دەنرخێنین.
دەکرێت پێمان بڵێیت هەستی نەتەوەیی لای کوردەکانی سۆڤیەت، لە چ ئاستێکدایەو چی ڕێگرە لە بەردەم بەرەوپێشچوونی ئەو هەستە نەتەوەییەدا؟
-هەستی نەتەوایەتی لای ئێمە گەلێک بەهێزە، لەبەرئەوەی هەمیشە سەیری دەوروبەری خۆمان دەکرد و دەمانبینی هەموو میللەتێک لەسەر خاکی خۆی مافی هەیە. ئێمە چاومان بڕیوەتە کوردستان و کێشەی ئێمە ئەوەیە لە سۆڤیەت خاکمان نییە، بۆیە هەستی کوردایەتی لای ئێمە وەک خەیاڵ وابووە و ئامانج ئەوەبووە، هەست و زانین و خزمەتمان بۆ کوردستان بێت. لای ئێمەش ناتەبایی هەبووە، وەلێ کوردایەتی ئێمە بەزانیاری زۆر بەهێزە.
لە سەردەمی یەکیەتی سۆڤیەتدا (بەتایبەت سەردەمی حوکمڕانی جۆزێف ستالین) ، کەمە نەتەوایەتییەکانی ئەوێ ڕووبەڕووی قڕان و جینۆساید بوونەوە (لەنێویشیاندا کوردەکانی ئەوێ) . ئێوە وەک خۆتان هەوڵتان نەداوە ئەو مێژووە بنوو#سنە#وە؟
-بیرۆکەیەکم هەبوو بۆ نووسینەوەی مێژووی کوردانی سۆڤیەت، بەڵام هێشتا بەڵگەنامەکانی ئەو قۆناغە وەک پێویست بەردەست نین. گەر لەداهاتوودا بوار ڕەخسا ئەوا دەتوانین ئەو مێژووە بنووسینەوە. ئەمڕۆ هەمووان دەتوانن بنووسن و گەلێک کەس هەن بتوانن بەو کارە هەستن، نەک تەنیا داوا لەمن بکرێت ئەو کارە بکەم.
با سەبارەت بە پەیوەندی کورد و ئەرمەن قسە بکەین. ئەو قەتڵ و عامانەی لە دژی ئەرمەن ئەنجامدراون، کوردەکان ڕاستەوخۆ کردویانە یاخود لەژێر فشاری دەوڵەتی عوسمانیدا ئەنجامدراوە و کوردیان بۆ دژایەتی ئەرمەن بەکارهێناوە؟
-جینۆسایدکردنی ئەرمەنەکان سیاسەتی دەوڵەتی عوسمانی بوو. ئەوان ئەو سیاسەتەیان لە ڕێی سەربازەکانی خۆیانەوە بەڕێوەدەبرد. هەندێ هۆزی کوردی سەر بە دەوڵەت هەبوون و بەشداربوون، لێ ناتوانین بڵێین هەموو کورد بەشداربوون، ئەوە گوناهێکە.
لە مێژووی ئێمەدا کورد هەبووە لە دژی کورد هەستاوە و ئەوەش شتێکی سەیر نییە. دەتوانین بڵێین عەشرەت هەبوون لەو قەتڵ و عامەدا بەشداربوون، بەڵام وەک گەلی کورد بەگشتی تاوانی نییە. ئەوە تاوانی دەوڵەتی عوسمانییە. دەشزانین زۆر جار (ئەوەش لە ئەرشیفی ڕووسەکاندا هەیە) کە تورکەکان جلی کوردیان لەبەر سەربازەکانیان کردووە و ڕەوانەی شەڕی ئەرمەنەکانیان کردوون.
بەرهەمی نوێتان کە ئامادەی چاپ بێت چییە؟
-بەرهەمێکە دەربارەی (تورکە لاوەکان و دەسەڵات، لەنێوەن ساڵانی 1908 بۆ 1918-کورد لە سەردەمی حوکمداری تورکە لاوەکان) دا.
ڕۆڵی باوکت لە دامەزراندنی ڕادیۆی (یەریڤان) دا چی بووە؟
-ڕۆڵی باوکم لە درووستکردنی بنەمایەک بۆ میوزیکی فۆلکلۆری (کەباوکم پێی دەووت بنەمای زێڕین) ، دیار و بەرچاوەو خۆی زۆر دڵی پێخۆشبوو. پاشان جەمیلەی خوشکم سی چل ساڵ بەرپرسی بەشی میوزیک بوو لە ڕادیۆ.
ئەدی ڕۆڵی ئێوە لەو ڕادیۆیەدا چی بوو؟
-منیش وەک ڕۆشنبیرێک بەردەوام دەمنووسی.
[1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 2,534 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
فایلی پەیوەندیدار: 1
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 16
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 24-05-1999 (25 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
شار و شارۆچکەکان: سلێمانی
میرنشین: بابان
وڵات - هەرێم: تورکیا
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
خاوەنی ئەم بابەتە بەسوپاسەوە، مافی بڵاوکردنەوەیی بە کوردیپێدیا بەخشیوە! یان بابەتەکە کۆنە، یاخود بابەتەکە موڵکی گشتییە.
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 11-12-2021 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 11-12-2021 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 18-05-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 2,534 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.231 KB 11-12-2021 ڕاپەر عوسمان عوزێریڕ.ع.ع.
فایلی وێنە 1.0.136 KB 11-12-2021 ڕاپەر عوسمان عوزێریڕ.ع.ع.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
کورتەباس
نوێنەری ئەنجوومەنی راگوزەری یەمەنی باشوور بۆ رووداو: پشتگیریی لە سەربەخۆیی کورد دەکەین
ژیاننامە
ئەژین ئەحمەد ڕەشید
پەرتووکخانە
شێوازی نوێی وانەوتنەوە و هەڵسەنگاندن؛ ڕێبەرێک بۆ هەموو مامۆستایەک
ژیاننامە
ڤەژین دیوالی بەرواری
پەرتووکخانە
تۆ کێیت؛ گەشە پێدانی مرۆیی
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
ژیاننامە
عەبدوڵڵا مستەفەوەی
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
سیروان مەغدید دیبەگەیی
ژیاننامە
ئارەزوو عیزەت ئەحمەد
وێنە و پێناس
خێزانی عەلادین شێخ عومەری پانی بەرز دروو
ژیاننامە
مەحبوبە بابەکر
وێنە و پێناس
چەند گەنجێکی گوندی باناڵێ ساڵی 1986
پەرتووکخانە
بەخێوکردنی ماسی کارب لە پرۆژەی کشتوکاڵی
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
ژیاننامە
ڕێبوار سەعیدی
وێنە و پێناس
قوتابخانەی چوارتا
پەرتووکخانە
ڕۆستەم و زۆراب؛ بە ڕێنووسی نوێ و لەگەڵ فەرهەنگۆک
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
کورتەباس
ڕۆڵی وێنەگری تەلەفزیۆنی لەتەکنیکی بەرهەمهێنانی میدیایی لەکەناڵە ئاسمانییە کوردییەکاندا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
وێنە و پێناس
خێزانی شێخ عومەری پانی بەرز دروو
وێنە و پێناس
شێخ ئیبراهیم ئامادینی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
شێوازی هۆنراوەکانی شێخ نوری شێخ صالح
کورتەباس
چیرۆکی هەوڵی تیرۆرکردنی مەلا مستەفا بارزانی؛ '50 بۆمب نەیانتوانی سەرۆکی کوردان بکوژن'
کورتەباس
تێنێسی ویڵیەمز: چاوپێکەوتنێکی سەرنجڕاکێش لە 7 خولەکدا، 1981
ژیاننامە
پشتیوان موعین
ژیاننامە
تابان بابا عەلی
ژیاننامە
مەجید دالایی میلان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
کورتەباس
یادێک لە شەهید خوسرەوی سەلاح زادە

ڕۆژەڤ
شەهیدان
ژینا ئەمینی
17-09-2022
شەنە بەکر
ژینا ئەمینی
ژیاننامە
سەمەد یاسین
05-10-2022
سروشت بەکر
سەمەد یاسین
ژیاننامە
شێخ خەرتۆ
11-07-2023
ڤەژەن کشتۆ
شێخ خەرتۆ
ژیاننامە
ئەکرەم خەلیلی
03-10-2023
شادی ئاکۆیی
ئەکرەم خەلیلی
ژیاننامە
عەزیم ئەحمەدی
06-10-2023
شادی ئاکۆیی
عەزیم ئەحمەدی
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ڤیدیۆ
پردی مالا بادی ساڵی 2024
03-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
دروێنەکردنی برنج لە ئامەد ساڵی 2024
03-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
چەند ناوچەیەکی ئامەد ساڵی 2024
03-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
فەرهاد پیرباڵ و عەلی کوردستانی لە پایتەخت میدیا
02-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
گەشتی 8 لەگەڵ فەرهاد پیرباڵ
02-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
بە نواندنێک ڕەوشت و ئەخلاق بەرزی کورد نیشاندەدەن!
01-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
سیروان مەغدید دیبەگەیی
01-10-2024
زریان سەرچناری
ژیاننامە
پشتیوان موعین
01-10-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
مەجید دالایی میلان
01-10-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
ڕێبوار سەعیدی
01-10-2024
شادی ئاکۆیی
ئامار
بابەت
  538,826
وێنە
  110,152
پەرتووک PDF
  20,279
فایلی پەیوەندیدار
  104,037
ڤیدیۆ
  1,549
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,387
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,953
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,024
عربي - Arabic 
30,707
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,235
فارسی - Farsi 
9,815
English - English 
7,580
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,697
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
128,909
پەرتووکخانە 
25,677
ژیاننامە 
25,644
کورتەباس 
18,294
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,769
پەند و ئیدیۆم 
13,656
شوێنەکان 
11,999
شەهیدان 
11,857
کۆمەڵکوژی 
10,908
هۆنراوە 
10,293
بەڵگەنامەکان 
8,348
وێنە و پێناس 
7,361
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,387
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,459
ڤیدیۆ 
1,436
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
821
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
255
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
27
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,378
MP4 
2,535
IMG 
201,503
∑   تێکڕا 
235,740
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
کورتەباس
نوێنەری ئەنجوومەنی راگوزەری یەمەنی باشوور بۆ رووداو: پشتگیریی لە سەربەخۆیی کورد دەکەین
ژیاننامە
ئەژین ئەحمەد ڕەشید
پەرتووکخانە
شێوازی نوێی وانەوتنەوە و هەڵسەنگاندن؛ ڕێبەرێک بۆ هەموو مامۆستایەک
ژیاننامە
ڤەژین دیوالی بەرواری
پەرتووکخانە
تۆ کێیت؛ گەشە پێدانی مرۆیی
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
ژیاننامە
عەبدوڵڵا مستەفەوەی
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
سیروان مەغدید دیبەگەیی
ژیاننامە
ئارەزوو عیزەت ئەحمەد
وێنە و پێناس
خێزانی عەلادین شێخ عومەری پانی بەرز دروو
ژیاننامە
مەحبوبە بابەکر
وێنە و پێناس
چەند گەنجێکی گوندی باناڵێ ساڵی 1986
پەرتووکخانە
بەخێوکردنی ماسی کارب لە پرۆژەی کشتوکاڵی
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
ژیاننامە
ڕێبوار سەعیدی
وێنە و پێناس
قوتابخانەی چوارتا
پەرتووکخانە
ڕۆستەم و زۆراب؛ بە ڕێنووسی نوێ و لەگەڵ فەرهەنگۆک
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
کورتەباس
ڕۆڵی وێنەگری تەلەفزیۆنی لەتەکنیکی بەرهەمهێنانی میدیایی لەکەناڵە ئاسمانییە کوردییەکاندا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
وێنە و پێناس
خێزانی شێخ عومەری پانی بەرز دروو
وێنە و پێناس
شێخ ئیبراهیم ئامادینی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
شێوازی هۆنراوەکانی شێخ نوری شێخ صالح
کورتەباس
چیرۆکی هەوڵی تیرۆرکردنی مەلا مستەفا بارزانی؛ '50 بۆمب نەیانتوانی سەرۆکی کوردان بکوژن'
کورتەباس
تێنێسی ویڵیەمز: چاوپێکەوتنێکی سەرنجڕاکێش لە 7 خولەکدا، 1981
ژیاننامە
پشتیوان موعین
ژیاننامە
تابان بابا عەلی
ژیاننامە
مەجید دالایی میلان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
کورتەباس
یادێک لە شەهید خوسرەوی سەلاح زادە

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.953 چرکە!